1ـ چگونگی ساختن اسم مفعول از فعل لازم و صرف صیغه‌های آن
اسم مفعول صرفاً از فعلهای متعدّی ساخته می‌شود، مگر آنكه فعل لازم به واسطۀ حرف جر خاصّی متعدی شده باشد‏ كه در این صورت نیز می‌توان از آن اسم مفعول ساخت؛ مانند: «رَغِبَ ! رَغِبَ فیهِ ! مَرغوبٌ فیهِ»؛ «غَضِبَ ! غَضِبَ عَلَیْهِ ! مَغضوبٌ عَلَیْهِ» و «ذَهَبَ ! ذَهَبَ بِهِ ! مَذهوبٌ بِهِ».
چنان‌که ملاحظه می‌كنید حروف جرّی كه افعال لازم را متعدی می‌کنند همیشه یکسان نیستند و بر همین اساس فعلهای لازم «رَغِبَ»، «غَضِبَ» و «ذَهَبَ» به وسیلۀ حروف جر «في»، «عَلَی» و «بِـ» متعدی شده‌اند.
2ـ صرف صیغه‌های اسم مفعولی که از فعل لازم ساخته شده‌اند.
گفتیم که برای ساختن صیغۀ دوم تا ششم اسم مفعول علائمی دالّ بر عدد و جنس به صیغۀ اوّل آن می‌افزاییم و بدین ‌ترتیب سایر صیغه‌ها به دست می‌آیند. امّا این وضعیت مخصوص مواردی است که ریشۀ آنها بدون واسطۀ حرف جرّ، خود متعدی باشد و نیازی به همراهی حرف جرّ نداشته باشد. در سایر موارد که ریشۀ فعلی اسم مفعول در اصل لازم‌ بوده و سپس به واسطۀ حرف جر متعدی شده‌ است باید به گونۀ دیگری عمل کرد؛ به این صورت که ابتدا صورت مفرد مذکّر اسم مفعول را از ریشۀ فعلی آن به دست می‌آوریم، آن‌گاه تمامی تغییرات صرفی لازم را در اسمها یا ضمائری که بعد از حرف جرّ به کار رفته‌اند اعمال می‌کنیم. چون در واقع این اسمها یا ضمایر نائب فاعل اسم مفعول محسوب می‌شوند؛ یعنی در این موارد قالب اصلی اسم مفعول، مثنّی، جمع و مؤنّث نمی‌شود.