صفت مشبّهه صفتی است كه بر ثبوت و پایداری صفت در موصوف خود دلالت می‌كند، در حالی كه اسم فاعل و اسم مفعول از حدوث فعل یا حالتی خاص در موصوف خود حكایت دارند و این صفات پایدار، ثابت و همیشگی نیستند.
 

صفت مشبّهه در افعال ثلاثی مجرد اغلب از افعال متصرف و لازم ساخته می‌شود, در صورتی که اسم فاعل هم از افعال لازم و هم از افعال متعدّی ساخته می‌شود.

الف) ماضی ثلاثی مجرّد اگر بر وزن «فَعِلَ» باشد سه حالت دارد:
1ـ چنانچه فعل ماضی گویای مفاهیمی همچون شادی، غم و اموری دیگر از این دست باشد، كه پس از حدوث به سرعت زائل می‌شوند، صفت مشبهۀ آن بر وزن «فَعِلٌ» بنا می‌شود؛
2ـ چنانچه فعل ماضی گویای مفاهیمی چون خالی یا پر شدن و امور دیگری از این دست باشد ـ كه زوال آن به كندی صورت می‌پذیرد ـ صفت مشبهۀ آن بر وزن «فَعْلان» بنا می‌شود؛
3ـ اگر فعل ماضی بیانگر مفاهیمی همچون عیب، رنگ یا زینت، كه صفتهایی پایدار یا دست كم نیمه‌پایدارند، باشد صفت مشبهۀ آن بر وزن «أفعَل» بنا می‌شود؛‌

ب) چنانچه فعل ماضی بر وزن «فَعُلَ» باشد صفت مشبهۀ آن وزنهای متعددی دارد. این اوزان عبارت‌اند از:«فَعَلٌ (حَسَنٌ/ بَطَلٌ)، فَعالٌ (جَبانٌ/ حَصانٌ)، فَعْلٌ (ضَخْمٌ/ صَعْبٌ)، فِعْلٌ (مِلْحٌ)، فُعْلٌ (صُلْبٌ)، فَعِلٌ (نَجِسٌ)، فُعالٌ (شُجاعٌ/ فُرَاتٌ)، فُعُلٌ (جُنُبٌ)، فاعِلٌ (طاهِرٌ) و فَعیلٌ (شَرِیفٌ/ نَبیلٌ)».

ج) هرگاه ماضی ثلاثی مجرد بر وزن «فَعَلَ» باشد‌ به ندرت از آن صفت مشبّهه ساخته می‌شود و در این صورت صفت مشبّهه غالباً بر وزن «فَیْعِل» یا «أفعَل» می‌آید؛

در افعال غیر ثلاثی مجرد صفت مشبّهه هم‌وزن اسم فاعل است؛ یعنی اگر اسم فاعلِ غیر ثلاثی مجرد مفهوماً بر ثبوت و استمرار زمانی دلالت داشته باشد، صفت مشبّهه تلقی می‌شود؛ مانند: «مُؤمِنٌ،‌ مَعْتَدِلٌ و مُستَقیمٌ». همچنین اسم مفعول نیز اگر مفهوم دوام و ثبوت را برساند، صفت مشبهه محسوب می‌گردد؛ مانند: «مُرَبَّعٌ، مُبْتَذَلٌ و‌ مُستَوَی».

صفت مشبّهه را اغلب با افزودن تای مدوّره به آخر آن مؤنث می‌كنند؛ مانند: «طاهِرٌ ! طاهِرَةٌ، سَلیمٌ ! سَلیمَةٌ». اما دو وزن از این قاعده مستثنی هستند: 1ـ وزن «فَعلان» كه مؤنث آن «فَعلَی» است؛ 2ـ وزن «أفْعَل» كه مؤنث آن «فَعلاء» است؛
 

صیغۀ مبالغه اسمی است كه بر کثرت و فراوانی صفتی در كسی یا چیزی دلالت می‌كند؛ مانند: عَلاّم (بسیار دانا).

 صیغۀ مبالغه صرفاً از ثلاثی مجرد ساخته می‌شود. وزنهای صیغۀ مبالغه سماعی‌اند و مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از: فَعَّالٌ؛ فَعَّالَةٌ؛ فَعِیلٌ؛ فَعُولٌ؛ فِعِّیلٌ؛ فَیْعُولٌ؛ مِفْعالٌ؛ فَعِلٌ؛ مِفْعیلٌ؛ فُعُّولٌ؛ فُعَلَةٌ.