1ـ اسمهای صحیح الآخر، شبه صحیح الآخر و منقوص با افزوده شدن الف و نون مكسور یا یاء و نون مكسور مثنی می‌شوند؛ مانند: «رَجُلٌ ! رَجُلانِ؛ ضَوْءٌ ! ضَوْءَانِ و قَاضِي ! قَاضِیانِ».

    2ـ «الفِ» ‌اسم مقصور ثلاثی اگر از «واو» قلب شده باشد، هنگام تثنیه به «واو» بدل می‌شود و اگر منقلب از «یاء» باشد، به «یاء» بدل می‌شود؛ مانند: «عَصا ! عَصَوانِ و فَتَی ! فَتَیانِ».

    3ـ «الفِ» ‌اسمهای مقصوری كه بیش از سه حرف دارند هنگام تثنیه به «یاء» بدل می‌شود؛ مانند: «كُبْرَی ! كُبْرَیانِ و مُصْطَفَی ! مُصْطَفَیانِ».

    4ـ همزۀ اسم ممدود هنگام تثنیه‌ سه حالت پیدا می‌کند:

    الف) اگر اصلی باشد تغییری نمی‌كند؛ مانند: «قَرّاء ! قَرّاءانِ».

    ب) اگر علامت تأنیث باشد به «واو» بدل می‌شود؛ مانند: «حَسناء ! حَسناوانِ و صَحراء ! صَحراوانِ».

    ج) اگر همزۀ آن بدل از «یاء» یا «واو» باشد هر دو حالت «الف» و «ب» جایز است؛ مانند: «كِساء ! كِساءانِ (كِساوانِ)» و «غِطاء ! غِطاءانِ (غِطاوانِ)».

    5ـ در اسمهایی كه لام الفعل آنها حذف شده است اگر به جای حرف محذوف حرف دیگری نیامده باشد، حرف محذوف هنگام تثنیه برمی‌گردد؛ مثلاً یای محذوف از اسم منقوصِ محذوف الیاء هنگام تثنیه برمی‌گردد؛ مانند: «هادٍ ! هادیانِ» و «ساعٍ ! ساعیانِ»؛ ولی اگر به ‌جای حرف محذوفْ حرف دیگری به کار رفته باشد، به همان صورت می‌توان از آن مثنّی ساخت؛ مانند: «سَنَة ! سَنَتانِ» و «اِبْن ! اِبْنَانِ».