1ـ جمع اسمی است که بر اسم یا صفت بیش از دو انسان، حیوان یا شیء دلالت کند؛ مانند: «أحمَدُونَ، فاضِلینَ، طالِباتٌ و أقوالٌ».
2ـ جمع یا سالم است یا مکسَّر.
3ـ جمع سالم آن است که شکل مفرد آن به هنگام پذیرش علامت جمع، سالم بماند و تغییری در آن رخ ندهد؛ مانند «مُعلِّمونَ» که پس از حذف علامت جمع (واو و نون مفتوح) شکل مفرد آن (مُعلّم) سالم و دست‌نخورده باقی می‌ماند. جمع سالم نیز خود بر دو نوع است:
الف) جمع مذکر سالم که با افزودن واو و نون مفتوح (ونَ) در حالت رفع و یاء و نون مفتوح (ینَ) در حالت نصب و جرّ به آخر مفرد اسم به دست می‌آید؛ مانند: «کاتِبٌ+ ونَ (ینَ) ¬کاتِبونَ (کاتِبینَ).
ب) جمع مؤنث سالم که با افزودن «الف و تای مبسوط» (ات) به آخر مفردِ اسم به دست می‌آید؛ مانند: «مَریَمُ+ ات¬ مَریَماتٌ و کاتِبَةٌ+ ات¬ کاتِباتٌ». البته چنانچه مفرد اسمی که با علامت جمع مؤنث سالم جمع بسته می‌شود مشتمل بر تای مدوّره باشد، قبل از افزودن «ات» تای مدوّره حذف می‌شود؛ زیرا تای مدوّره صرفاً علامت تأنیث است، ولی «ات» هم علامت تأنیث و هم علامت جمع است و دو علامت تأنیث در یک اسم کنار هم جمع نمی‌شوند.
4ـ جمع مکسر جمعی است که به هنگام جمع در شکل مفرد آن تغییر یا تغییراتی رخ دهد و جمع بستن آن تابع ضابطۀ خاصی نباشد؛ مانند: «کِتابٌ ! کُتُبٌ؛ دَقیقَةٌ ! دَقائِقُ و نٌکْتَةٌ ! نُکَتٌ». برای جمع مکسر ساختار خاصی نمی‌توان مشخص کرد، جز آ‌نکه برای این جمع اوزان متعددی وجود دارد که پرکاربردترند و در دروس بعد با آنها آشنا خواهیم شد. برخی دیگر از نمونه‌های جمع مکسَّر عبارت‌اند از: «أورادٌ، مَکارمُ، فَواتِحُ، أشخاصٌ و مَلائِکَةٌ».
