احاديث , سخنان تصادفي امام رضا (ع)

امام رضا ـ عليه السّلام ـ هشتمين امام شيعيان اثني عشري بنا به درخواست و اجبار مأمون، خليفه عباسي مدّتي را در ايران (مرو) حضور يافتند و در اين مدّت عنوان ولايتعهدي مأمون را علي رغم ميل باطني خويش قبول كردند.[1]و اين مدّت مهم‌ترين فصل تاريخي زندگي آن امام همام مي‌باشد.
با توجّه به اينكه تشيّع و محبت به اهل بيت پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ از همان آغاز ورود اسلام و سپس در دوره اموي نفوذ چشمگيري در ايران و بالاخصّ در خراسان داشته ولي به خاطر خفقان موجود شيعيان نمي‌توانستند فعّاليت علني انجام دهند و اين روند تا حضور امام رضا ـ عليه السّلام ـ در ايران ادامه داشت. حضور امام رضا(ع) در ايران بدين ترتيب سبب رواج تشيع گرديد:

اجازه برای ورود به حریم حرم، نوعی رعایت ادب و احترام تلقی می شود. اذن دخول زمینه ی درونی و قلبی زائر را فراهم می کند تا او با آمادگی و حضور قلب، از حضور در حرم و الطاف الهی بهره مند شود؛ از این رو شهید اول ضمن تأکید بر ایستادن زائر بر درگاه حرم، این جمله را یادآور می شود که :

شب گذشته حرم مطهر امام رئوف حال و هوای دیگری داشت. زائران زیر بارش رحمت خداوندی امام رضا(ع) را زیارت کردند که ایشان واسطه نزول رحمت برای ما ایرانی‌ها هستند.

در قرن سوم هجری مشهد قریه ی کوچکی بود از توابع طوس بنام سناباد.چندین سال بعد هارون الرشید خلیفه  عباسی جهت سرکوب شورش سمرقند رهسپار شرق شد و وقتی به شهر طوس رسید بیمار شد و همان جا درگذشت و قبل از مرگش وصیت کرد که او را در همان محل دفن کنند.

مرحوم سید نعمةالله بن سید عبدالله موسوی شوشتری جزائری صاحب كتاب انوار نعمانیه و مقامات النجاة و غیرهما دركتاب زهرالربیع خود فرموده:
زمانیكه من مشرف بزیارت حضرت علی بن موسی الرضا (علیه السلام) شدم هنگام مراجعت در سنه هزار و یكصد و هفت از راه استرآباد عبور كردم.
در استرآباد یكی از افاضل سادات و صلحاء برای من نقل كرد كه چند سال قبل در حدود سال هزار و هشتاد طائفه تركمن هجوم آوردند باسترآباد و اموال مردم را بردند و زنها را اسیر كردند.
از جمله دختری را كه بردند، مادر بیچاره اش بغیر از او فرزندی نداشت و چون آن پیرزن بچنین بلیه ای گرفتار شد روز و شب در فراق دختر خود گریه می كرد و آرام و قرار نداشت.

امام رضا (ع) كه در خراسان به سوالات مختلف پاسخ می دادند این سوال و جوابها چه بوده است؟

مسافرت امام رضا (ع)به خراسان فرصت مناسبی بود تا آنحضرت علوم و معارف اسلام را منتشر و در دسترس علما و دانشمندان قرار دهد وهمین امر موجب شد بحث و مناظره بین مسلمانان و علمای ادیان توسعه یافته و مباحثه مذهبی رایج شود[1]معمولاً سؤال و جوابها در رابطه با ادیان و كلام و غیره از قبیل صفات الهی،[2] تفسیر قرآن،[3] اثبات معاد،[4] قضاء و قدر[5] و... بود كه از باب نمونه به یك مورد اشاره می‌كنیم:

امام رضا(علیه السلام)، در قیامت به زیارت زائر خود می آید؛آن گونه که در روایت بدان اشاره نموده اند :

« مَن زارَنی فِی غُربتی وَ جَیتُ لَهُ زیارَتی یومَ القیامةِ »

(هرکس در غربت به زیارتم آید، روز قیامت به زیارت او می آیم.)

در حدیثی دیگر، به مکانها و مواقف دستگیری امام اشاره شده است؛ حضرت خود به سه جایگاه در آن سرا اشاره می کند و می فرماید که «وقت ارائه نامه ی اعمال»،«صراط» و «میزان» نزد زائر خود می آیم؛به این روایت بنگرید :