5-4. متصوفه
اواخر قرون دوم هجري، گروهي ميان مسلمان ها ديده شدند که ظواهر و حالات آنها شباهتي با مسلمانان نداشت و چون لباس پشمينه ي دهاتي خشني مي پوشيدند نام صوفي گرفتند. بعضي از آنها در نقاط دور از جمعيت، صومعه اي براي خود ساخته، در آنجا زندگي مي کردند، برخي در مغازه ها گوشه نشين شده و دسته اي در صحراها مي گرديدند (قشيري، 1374، ص 7). دکتر طه حسين درباره پيدايش تصوف در جامعه ي اسلامي مي نويسد: «تصوف در آغاز به صورت ترک دنيا و زهدي بود که طرفداران آن زياده روي کردند و رسول اکرم (ص) آن را ناروا شمرد». تصوف منحصر به اسلام نيست و در کيش مسيحي نيز شناخته شده است، ليکن متصوفه اسلام برخود سپس بر مردم زياده روي و ستم کردند و کار تصوف پس از شيوع ناداني و خفتگي به انواعي از حقه بازي و دروغ کشيد و شري بسيار از آن به عموم رسيد؛ شري که اگر پيشوايان اوليه تصوف مي ديدند، سخت از آن به تنگ مي آمدند و آن را به شدت انکار مي نمودند» (حسين، 1346، ج 1، ص 230).