احاديث , سخنان تصادفي امام رضا (ع)

طبرى مى‏نويسد: در اين سال، يعنى سال 200 هجرى، مامون فردى را به نام رجاء بن ابو ضحاك، عموى فضل بن سهل و فرناس خادم را براى آوردن على بن موسى بن جعفر بن محمد و محمد بن جعفر روانه كرد. محمد بن جعفر در مكه بر مامون شوريد و خود را امير مؤمنان خواند. آنگاه خود را به دست جلودى سپرد و جلودى با او به عراق آمد و وى را تسليم حسن بن سهل كرد. حسن نيز وى را به همراه رجاء بن ابو ضحاك به نزد مامون در مرو گسيل داشت. طبرى نيز اين مطلب را نوشته است. رجاء، امام رضا (ع) را از مدينه و محمد بن جعفر را از عراق آورد.

مرحوم شيخ صدوق رحمت الله عليه در كتاب شريف عيون اخبار الرضا (عليه السلام) از مفضل نقل مي‌كند كه گفت: خدمت حضرت موسي بن جعفر (عليه السلام) رسيدم آن حضرت فرزندش علي (عليه السلام) را به دامن گرفته بود ، مي‌بوسيد و گاهي بر شانه مي‌گذاشت و گاهي در بر مي‌گرفت و مي‌فرمود:
 ما أطيب ريحك ، وأطهر خلقك ، و أبين فضلك .

امام رضاعليه السلام در دو دوره مختلف زندگى كرد. دوره خلافت هارون‏الرشيد كه يكى از سخت‏ترين دورانها بر اهل بيت بود. و در شرح سيره‏امام كاظم‏عليه السلام خوانديم كه عبّاسيّان چگونه بر پيروان اهل بيت سختگيرى‏مى‏كردند و امام را مى‏آزردند و او را از خانه‏اش كه در كنار قبر جدّبزرگوارش بود به بصره و از آنجا به بغداد بردند. امام هفتم هميشه يا به‏اقامت جبرى محكوم بود و يا در سياهچالهاى تاريك بسرمى‏برد تا آنكه‏سرانجام با زهرى كه به حضرت خوراندند، مظلومانه به شهادت رسيد. امام رضا در چهار سال نخست از امامت خويش، همچون پدر بزرگوارش‏جام تلخ درد و رنج را سركشيد. دو ماجراى زير سرشت اين دردهاورنجها را نمودار مى‏سازد :
1 - ابوصلت هروى روايت مى‏كند كه روزى امام رضا در منزل خويش‏نشسته بود كه پيك هارون بر او وارد شد و گفت : نزد خليفه حاضرشويد. امام برخاست و به من فرمود :

هنگامى كه در سوره هود يا ديگر سوره‏هاى قرآنى كه داستان رسالت‏پيامبران سلف را بازگو مى‏كند مى‏انديشيم، در مى‏يابيم كه تمام پيامبران‏در مقابل فساد وبويژه فسادى كه در ميان قومشان شيوع داشت، به مبارزه‏برخاستند. آنان هر فساد سياسى يا اجتماعى يا اقتصادى و يا فكرى رامنتهى به گمراهى و شرك وكفر قلمداد مى‏كردند و از همين‏رو خدا را به‏ياد مردم مى‏آوردند و آنها را از عذاب خداوند در دنيا و عقابش در آخرت‏بيم مى‏دادند، زيرا اين شيوه، راه اصلاح انسان و بازداشت او از ارتكاب‏هرگونه جرم و فساد است.

آيا مأمون كه از مادرى پارسى زاده و در دامان هواخواهان بيت علوى‏پرورده شده بود و از تاريخ اسلام آگاهيهاى بسيار داشت و در علم كلام‏چيرگى حاصل كرده بود، يك شيعى تمام عيار بود ؟ آيا انتخاب امام رضااز سوى او به ولايتعهدى، ابتدا با انگيزه‏اى سالم صورت پذيرفت و بعداًوى از تصميم خود منصرف شد و آن‏حضرت را با زهر مسموم كرد، زيراچنان كه پدرش هارون روزى به وى گفته بود، سلطنت عقيم است و اگرروزى (امام) على بن موسى الرضا با وى به منازعه بر مى‏خواست‏حكومت را از او مى‏گرفت ؟

چرا امام رضاعليه السلام و لايتعهدى مأمون را پذيرفت و اگر به اين كارمجبور بود چگونه در برابر او به مبارزه ايستاد ؟
پيش از گفتن پاسخ به اين پرسش، ناچار بايد به وضع جنبش مكتبى، هنگام به امامت رسيدن آن‏حضرت پس از پدرش، نگاهى بيفكنيم.
در حديثى آمده است : تقدير آن بود كه امام موسى كاظم، قائم‏آل‏محمّدصلى الله عليه وآله باشد، امّا شيعه اين امر را افشا كرد و خداوند تغيير مشيت‏داده و آن را تا سرآمدى نامعلوم به تأخير انداخت.
اين سخن بدان معنى است كه جنبش مكتبى در آن روز در سطح تصدّى‏امور امّت بود. اگر چه امام كاظم در زندان هارون به زهر كشته شد، جنبش -همچنان كه از حديث استنباط مى‏شود- چندان آسيب نديد.
 

هر كس خداى را بزرگ دارد اولياى او را نيز پاس خواهد داشت و هركه در بزرگداشت اولياى خدا كوتاهى ورزد، راه خود را به سوى خدا گم‏خواهد كرد. امام رضا از سالكان راه پروردگار بزرگ بود.
شيطان، مخالفت با اولياى خدا را در نظر آدمى، زيبا جلوه مى‏دهد تااو را از راه راست پروردگارش گمراه كند و در بيابان حيرت‏زا و راههاى‏پراكنده سرگردانش سازد.