مصاحبه با دکتر ذبیح اله واحدی حقوقدان ودکتردندانپزشک کاشمری
-بیماری یکسال قبل در اثر کشیدن دندان عقل، از عصب فک پایین آسیب دیده و شکایت کرده است……. حال این شکایت به کجا رسیده؟ و چه مراجعی باید رسیدگی کنند؟
– شهرداری مدتی است که نسبت به اخذ عوارض تابلوی پزشکان اقدام کرده است.
– منشی یک مطب دندانپزشکی که حقوق دریافت می کرده اما بیمه نبوده است پس از چند سال از کارفرما شکایت کرده است بدلیل آنکه دندانپزشک در ازای پرداخت حقوق از وی رسید نگرفته بوده است و با جریمه چند میلیونی مواجه می شود…
– شکایت از پزشک یا دندانپزشک به دلیل عدم مهارت در حرفه خود و …
– وزارت بهداشت مقرر کرده است که در مراکز درمانی مسئول فنی باید خود دارای تخصص باشد آیا چنین حقی را دارد؟
– اگر پزشک غفلتا به بیمار صدمه وارد کند چه حکمی دارد؟
– نقش بیمه مسئولیت چیست؟ آیا مشکلات پیش رو را پوشش می دهد؟
– پرونده ای که برای بیمار تهیه می شود چه مشخصاتی باید داشته باشد؟
– قوانین تاسیس مطب در تهران بدون امتیاز چیست؟
– قانون مربوط به خانم های متعهد به خدمت به مدت ۸ سال که با سهمیه بانوان وارد دوره تخصص شده اند آیا نیاز به اصلاح دارد؟
– تبلیغات محصولات پزشکی و دارویی از سوی پزشک، دندانپزشک و یا شرکت های فعال در این زمینه مجاز است؟
– چرا یک دندانپزشک باید حقوق بداند؟
؟ لطفا خودتان را معرفی کنید.
من ذبیح اله واحدی متولد شهر کاشمر استان خراسان، دندانپزشک عمومی فارغ التحصیل سال ۱۳۷۲ از دانشگاه علوم پزشکی مشهد، دارای مدرک لیسانس و فوق لیسانس حقوق و ۲۹ سال سابقه کار کیفری دارم.
؟ چه اتفاقی افتاد که علاوه بر دندانپزشکی سراغ حقوق رفتید؟
در واقع باید بگویم که از حقوق به سراغ رشته دندانپزشکی رفتم؛ و علت این بود که احساس کردم یکی از ویژگی های قضاوت شجاعت و استقلال است و چون این دو رابطه محکمی با بی نیازی دارند به سختی تمام تصمیم گرفتم که حرفه دیگری را که البته با کار حقوق منافات نداشته باشد انتخاب کنم و چون به عنوان قاضی نمی توانستم که هر حرفه ای را برگزینم زیرا حرف دیگر تقدس مشابه آنچه در علم قضاوت هست را ندارد و تنها حرفه هماهنگ از این نظر پزشکی بود. قضاوت در واقع درمان روح و روان و رفتار است و پزشکی درمان جسم و روح.
از طرفی دندانپزشکی نیز حرفه ای برای تسکین آلام بشری است و درآمد خوبی هم دارد لذا اینجانب به جهات فوق توفیق اشتغال به هردو را دارم.
احقاق حق، مبارزه با ظلم، عدالت گستری، حاکمیت قانون و آزادی از خواسته های طبیعی بشر است و قضاوت، حرفه مورد علاقه من به این دلایل است.
؟ وضعیت دندانپزشکان و پزشکان از منظر حقوقی به چه صورت است؟
برای مقدمه باید عرض کنم که در ارتباط با رشته های پزشکی قبل از حقوق و قانون موضوع اخلاق مطرح است. چون بسیاری از روابط بیمار و پزشک قابل سنجش با خط کش قانون نیست زیرا هم در شرایط خفا و غیر علن صورت می گیرد و هم اینکه بسیار تخصصی است.
در این حالت تنها چیزی که می تواند رابطه بیمار و پزشک را به خوبی مدیریت و کنترل کند اخلاق است زیرا اخلاق منشا درونی و وجدانی دارد و محل و مرجع قضاوت در موازین اخلاقی درون انسان است که خوب و بد را می سنجد و درون همیشه همراه انسان است.
وضعیت دندانپزشکی نسبت به گذشته از نظر اخلاقی زیاد مورد قبول به نظر نمی آید.
توجه به به در آمد زایی این حرفه است که امروزه اولویت اصلی فارغ التحصیلان و صاحبان حرفه دندانپزشکی قرار گرفته است. اگر قبلا انگیزه اصلی برای تحصیل و اشتغال به حرفه دندانپزشکی، علاقه شخصی و خدمت به مردم بود امروزه کفه ترازو به سمت تحصیل و اشتغال در رشته دندانپزشکی برای کسب در آمد بیشتر سنگینی می کند و هر روز هم در حال افزایش است. به بیان دیگر رنگ اولویت منافع مالی در حرفه دندانپزشکی پررنگ تر می شود و همین وضعیت از دلایل اصلی بروز اختلاف بین بیمار و دندانپزشک و افزایش پرونده های دندانپزشکان در سازمان نظام پزشکی و مراجع قضایی می باشد.
زیرا زمانی که دو نفر برای انجام کاری رابطه پیدا می کنند طرفی که قرار است این کار را بپذیرد وقتی ببیند عامل کار و ارائه دهنده خدمت مسائل مادی برایش مطرح نیست حتی اگر مشکلی پیش بیاید به جهت وجود رابطه انسانی معمولا معترض نمی باشد اما اگر ببیند برای طرف مقابل در انتخاب روش درمان و انجام آن دریافت وجه اولویت دارد او نیز برای خود احقاق حق و طرح شکایت را ضروری می بیند برای تغییر این وضعیت غیر قابل قبول ابتدا باید پیشکسوتان حرفه پیش قدم شوند زیرا ترویج اخلاق از طریق آموزش نظر ی و موعظه و نصیحت ممکن نیست بلکه پایبندی عملی به موازین اخلاقی راه صحیح ترویج و تحقق آن است.
گاهی دیده می شود در راستای ایده درآمد زایی همکاران خود را با برج سازان یا یک تاجر مقایسه می کنند، از نظر منطق اخلاق پزشکی این قیاس مع الفارق است چون اساس کار پزشکی تجارت نیست بلکه معنویت است.
در سابقه فرهنگی و متون ادبی و دینی هیچگاه برای تاجر در شعر و ادب و عرفان به اندازه ای که از طبیب تعریف شده سخن به میان نیامده است. بر عکس اگر در متون ادبی و فرهنگی طبیب یار محبوب و دل انگیز تلقی می شد اما امروز اینگونه نیست. اگر دیروز می گفتند:
گر طبیبانه بیایی به سر بالینم
به دو عالم ندهم لذت بیماری را
مثلا در متون مذهبی و در دعای جوشن کبیر در هفت بند خداوند لقب طبیب را به خود نسبت داده است.
اما امروزه به طنز می نویسند:
تنت به ناز طبیبان نیاز مباد
علی الخصوص اگر عضو بیمه هم باشی
صرف نظر از مسائل فوق در حوزه پزشکی قوانین و مقررات هم نارسا، کم اثر و بعضا غیر متناسب می باشد مثلا در مورد افرادی که بدون تخصص و پروانه در کار پزشکی دخالت می کنند مجازات فعلی متناسب نیست و متاسفانه با اصلاحی که در ماده ۳ قانون راجع به مقررات پزشکی در سال ۱۳۷۹ اعمال شده مجازات حبس دخالت در کار پزشکی به جریمه ۵ میلیون تومانی کاهش یافته است.
یا اینکه مجازات سقط جنین غیر قانونی برای پزشک متخصص زنان شدیدتر از مجازاتی است که برای یک فرد غیر پزشک و بدون پروانه و در مکان غیر بهداشتی اقدام به سقط جنین می کند.
در مورد مالیات هم مسائل زیادی مطرح است پزشکان در صف اول مودیان مالیاتی قرار دارند.
در حالی که مدارس غیر انتفاعی که شهریه های سنگین آنها از دانشگاه های غیر دولتی هم بیشتر است، به طور کلی ازمالیات معاف شده اند. مالیات برج سازان با نرخ ثابت و مقطوع و غیر متناسب با درآمد کلان آن مطالبه می شود.
متاسفانه در حوزه صنفی نیز آنطورکه باید از حقوق همکاران دفاع نمی شود. بر اساس قانون نظام پزشکی اهداف آن سازمان حمایت از حقوق صنفی جزء اهداف سازمان تعیین شده ولی اینکار و این هدف به نحو مطلوبی تعقیب نمی گردد.
در حوزه حمایت از بیمار هیات های رسیدگی به تخلفات انتظامی پزشکان فعال است لکن راهکار مناسبی برای برخورد با بیماری که به ناروا علیه پزشک طرح شکایت نموده ملاحظه نمی گردد. از طرفی آگاهی و اطلاع همکاران نسبت به قوانین و مقررات مربوطه بسیار کمتر است.
؟ یعنی حمایت از بیماران کمتر باشد؟
خیر در کنار حمایت ازحقوق بیماران بایستی حمایت از حقوق صنفی همکاران نیز مطمع نظر قرار گیرد.
؟ بیشترین شکایتی که از دندانپزشکان می شود در چه زمینه ای است؟
براساس بررسی های اجمالی و آمار های سازمان نظام پزشکی و دادسراها بیشتر در حوزه عوارض ایمپلنت است که متاسفانه علیرغم در آمد مناسب کار ایمپلنت، همکاران در انجام آن دقت کافی ندارند و موارد فنی کار به نحو احسنت رعایت نمی شود و رابطه با بیمار هم به خوبی مدیریت نمی گردد و همه اینها موجب بیشتر بودن شکایت در این زمینه است.
؟ آیا حمایت قانونی لازم از دندانپزشکان صورت می گیرد؟
بله ولی کافی نیست. برای حمایت قانونی از دندانپزشکان بایستی به افزایش اطلاعات حقوقی همکاران توجه بیشتری شود بطور مشخص امروز نیاز جدی برای تدریس قوانین و مقررات مربوط به حرفه پزشکی در دانشگاه ها احساس می شود و همچنین انجمن های علمی و صنفی بایستی به طور جدی تر و در جهت حمایت از صنف از طریق حضور و تبادل نظر در مراجع تصمیم گیری از قبیل مجلس شورای اسلامی و دولت و قوه قضائیه حضور فعال داشته باشند.
؟ در مقایسه با کشور های پیشرفته قوانین ما در خصوص حمایت از دندانپزشکان و پزشکان قابل قبول است؟
البته من مطالعه از لحاظ آماری نداشته ام ولی معتقدم که قوانین ما ظرفیت و امکان حمایت را دارد. منتها در اجرا مشکل داریم؛ مثلا در بحث آگاهی های حقوقی بایستی آموزش دهیم یا در حوزه حقوقی از حیث اینکه نظام پزشکی اثر بخشی داشته باشد که وقتی همکاران ما درگیر مسائل حقوقی می شوند آنها را راهنمایی کنند تا عادلانه تر در این مراجع حاضر شوند و از خود دفاع کنند.
؟ تفاوت ما با کشور های دیگر در چه حوزه ای است؟ این مسائل را دارند یا حل شده است؟
در کشورهای پیشرفته این تشکیلات صنفی قوی تر هستند یعنی مثلا سازمان نظام پزشکی ما قدرت کمتری از انجمن های علمی کشور کانادا در ارتباط با مسائل صنفی دارد.
در آنجا پروانه ها و قوانین و تعرفه را انجمن ها تعیین می کنند که در کشور ما خارج از وظیفه نظام پزشکی است.
در ایران نظام پزشکی مرجع واحد رسیدگی به تخلفات پزشکی نیست یعنی ممکن است یک پزشک به علت گرفتن زیر میزی هم بوسیله سازمان نظام پزشکی تحت تعقیب قرار بگیرد هم بوسیله سازمان نظارت بر دارو و درمان وزارت بهداشت و هم سازمان تعزیرات حکومتی. در حالی که به نظر من باید اینها به سازمان نظام پزشکی واگذار شود یعنی مرجع واحد باشد؛ و غیر از صدمه به بیمار می توان گفت که به دادگستری هم ارتباط دارد اما در خصوص سایر می توان مرجع واحد مشخص کرد.
؟دندانپزشکان از دفاعیات حقوقی و قضائی تا چه حد مطلع اند؟
متاسفانه خیلی کم
؟ چه مکانیزم هایی برای کاهش مشکلات حقوقی وقضائی دندانپزشکان وجود دارد؟
آگاهی نسبت به قانون چون مقدمه طریق صحیح زندگی است که راه های مختلفی دارد و همانطور که اشاره شد تدریس حقوق پزشکی در دانشگاه ها وگنجاندن مطالب حقوقی در کنگره ها و بازآموزی ها.
کما اینکه اینجانب از سال ۱۳۷۶ در همین زمینه در کنگره های مختلف مقاله و سخنرانی داشته ام این ضرورت یعنی آگاهی نسبت به مقررات شامل مسئولین امر هم می شود که متاسفانه همت لازم برای اینکار را ندارند و در کنگره ها شرکت نمی کنند. کمتر مسئولی از وزارت بهداشت یا سازمان نظام پزشکی و انجمن های علمی و دانشگاه ها را راغب به شرکت در باز آموزی های حقوقی دیده ام حتی بعضی افراد در هیات های انتظامی هم در این زمینه اطلاعات کافی ندارند. من معتقدم بایستی آموزش قوانین و مقررات پزشکی در حد لازم برای اعضای هیات انتظامی اجباری گردد. اعضای کمیسیون های کارشناسی بایستی به مسئولیت خود آگاه باشند و بدانند که گزارش غیر واقع کارشناس پزشکی جرم و تخلف است باید موارد محرومیت از کارشناسی را بداند بررسی هایی که من در این خصوص داشته ام که از طریق سوال از اعضای کمیسیون ها کارشناسی صورت گرفته حاکی از عدم آگاهی آنان نسبت به موارد ضروری موصوف است.
؟ خاطره یا تجربه ای از مباحث حقوقی در دندانپزشکی دارید؟
چند وقت پیش خانم دندانپزشکی با من تماس گرفت گفت دو برادر به عنوان بیمار مراجعه کردند و با دستور پزشک که یکی دندان ۶ باید ترمیم وارتودنسی می شد و دیگری دندان ۶ خراب که باید کشیده می شد.
اما پزشک اول در نسخه اسامی دو برادر را اشتباه نوشته بود و خانم دکتر هم دندان ۶ سالم را کشیده و کار ارتودنسی را خراب کرده بود. از وی شکایت کرده بودند که جریمه شد.
این در قانون پیش بینی شده که اگر پزشک دستور غلطی بدهد و کسی که دستور را اجرا می کند شک کند یا بفهمد یا تشخیص دهد که دستور غلط است و آن را اجرا کند خود شخص مجری مسئول است اما اگر نداند که دستور اشتباه است اشکالی ندارد و چون خانم دندانپزشک به این موضوع تردید داشت ولی آن را اجرا کرد قصور محسوب می شد.
؟ در مباحث حقوقی مطرح شده در مجله گنجینه کدام مبحث برای شما جالب و کاربردی بود؟
مبحثی که در حوزه حقوقی چک مطرح شد، برایم جالب بود.
