سوال – اگزما چیست؟
پاسخ – واکنش بدن نسبت به یک عامل خارجی باعث اگزما می شود . این اگزما می تواند به شکل پوسته پوسته شدن باشد . پوست به عنوان سد دفاعی بدن یکی از مهمترین اجزاء سیستم ایمنی بدن است . مواد شیمیایی سیستم ایمنی بدن را فعال می کند . تعداد سلول های دفاعی در پوست بدن خیلی بیشتر می شود . این سلول ها برای اینکه این ماده ی شیمیایی وارد بدن نشود یک ماده ای خود ترشح می کنند که مکانیزم آن باعث التهاب ، پوسته پوسته شدن و خشکی پوست می شود . به این حالت اگزمای پوستی می گویند . این مواد حساسیت زا تقسیم بندی می شوند . اگر این مواد خیلی قوی باشند مانند شیره ی گیاه گزنه ، ترکیبات سفید کننده ها ، اسیدهایی که ما برای شتشوی کاشی استفاده می کنیم و... به محض اینکه به آن ها دست بزنیم پوست عکس العمل نشان می دهد . این مواد ایجاد خارش و قرمزی فوری در پوست فرد می کند . این حالت را فرد فوراً متوجه می شود و درصدد درمان آن بر می آید . تنها علامت این مواد خارش و قرمزی است که اگر خیلی هم شدید باشد پوست را سوزانده و از بین می برد . در اگزمای تماسی گاهی سطح پوست کاملاً برداشته می شود . گیاه گزنه در حاشیه ی دریای مازندران می روید و تا فرد به سمت آن برود پوست او حالت اگزما پیدا می کند . گاهی اوقات حیوانات باعث اگزما می شوند . اما حالت دیگر اگزما به صورت آهسته آهسته و با تماس مستمر ایجاد می شود . مثلاً فردی یک مایع ظرفشویی را سالها مصرف می کند و مشکلی هم ندارد اما آهسته آهسته این مواد سیستم ایمنی او را فعال می کند . بعد از اینکه سیستم ایمنی فعال شد به یک نقطه ای می رسد که بدن از خود واکنش نشان می دهد . واکنش هایی مانند پوسته پوسته شدن ، خشکی پوست ، ترک و گاهی اوقات عفونت است . این حالت معمولاً در مواد شوینده است . برخی سبزیجات مانند گوجه فرنگی ، فلفل سبز ، فلفل دلمه ای و چیزهای از این قبیل نیز همین واکنش را نشان می دهند . مثلاً فرد می گوید من سال ها است سالاد درست می کردم و مشکلی هم نداشتم اما این بار که درست کردم پوست من واکنش نشان داد . به این خاطر است که سیستم ایمنی او کم کم فعال شده است . خصوصیت سیستم ایمنی این است که حافظه دارد . یعنی اینکه ممکن است شما امروز با این ماده تماس بگیرید و هیچ مشکلی هم نداشته باشید اما بدن فعال می شود و درحافظه ی سیستم ایمنی باقی می ماند . اگر برای باردوم تماس بگیرید حالت خیلی شدید اگزما ایجاد می شود . هر ماده ای که باعث خشکی پوست شود مثلاً صابون ها و علی الخصوص صابون های مایع که بد از صابون های جامد هستند ، در سطح پوست یک سری شیارهای میکروسکوپی ایجاد می شود . این شیارها باعث می شود که ماده ی آلرژیک راحت وارد شده و سیستم ایمنی را شدیداً فعال کند . معمولاً در خانم ها اگزمای پوستی بیشتر آقایان است . و در جوان ها شایع تر از افراد مسن است . گاهی اوقات اگزما ناشی از شغل است . مثلاً افرادی که با سیمان ، مواد رنگ سازی و یا گل ها سروکار دارند . این حالت در نوزادان نیز ممکن است باشد و نوزادی که به دنیا می آید دور دهان او اگزما باشد . گاهی اوقات مایعی که در شکم مادر دور نوزاد است برای او حالت اگزما ایجاد می کند و کل پوست نوزاد به آن واکنش نشان بدهد . ما در اگزمای شغلی هیچگاه به فرد پیشنهاد نمی کنیم که شغل خود را تغییر دهد . بلکه می گوییم که یک سد دفاعی مابین بدن خود و آن عامل ایجاد کنید . مثلاً اگر خواستید با سیمان کار کنید یک دستکش نخی دست خود کرده و سپس یک دستکش پلاستیکی نیز روی آن به دست خود بکنید و سپس با سیمان کار کنید . از مهمترین عوامل حساسیت زا ، مواد شوینده هستند . اگر می خواهیم پوست خوبی داشته باشیم تا آنجا که می توانیم باید از این مواد پرهیز کنیم . این آهسته آهسته تحریک شدن و مدام زخم شدن و بهبودی پیدا کردن در انتها باعث چین و چروک پشت دست می شود . گاهی اوقات نیز باعث کلفت شدن پوست می شود . پس باید افراد از همان ابتدا که می خواهند با مواد آلرژی زا ارتباط برقرار کنند، یک دستکش نخی زیر و یک دستکش پلاستیکی نیز روی آن به دست خود بکنند . گاهی اوقات فرد به جلد خودکارهایی که به صورت کریستالی و روشن است حساسیت دارد . بخصوص وقتی کودک تا کلاس دوم یا سوم با مداد می نویسد اما وقتی به کلاس چهارم می آید می خواهد با خودکار کار کند ، دست او یک باره شروع به حساسیت و پوست پوست شدن می کند . گاهی اوقات چند عامل با یکدیگر اثر تقویتی بر روی یکدیگر داشته و به صورت آلرژن تقویتی می شوند . دستکش هایی مانند دستکش جراحی نیز ممکن است باعث اگزما شود . بخاطر پودر تالکی که در داخل آن است بدترین نوع حساسیت را ایجاد می کند . هنگامی که ما دستکش را به دست خود می کنیم ، دستکش به عنوان قطب منفی و پوست بدن به عنوان قطب مثبت عمل می کند. این عرقی که در بین آن قرار می گیرد به عنون یک ماده ی حلال است . در این حالت یک پیل ایجاد شده که باعث ایجاد گرما می شود . این گرما باعث حساسیت پوست می شود . دستکش های معمولی نیز اگر لایه ی نخی نداشته باشد ممکن است همین حالت ایجاد شود . یکی دیگر از مواد حساسیت زا پلاستیک های سلفونی است که برروی غذا کشیده می شود . در پوست کسانی که زیاد با این مواد در تماس است حساسیت ایجاد می شود . از فلزاتی که باعث حساسیت تماسی می شود نیکل است . بند ساعت و بدلیجات معمولاً نیکل دارند مگر آنها که حاوی استیل باشند . قیچی و سوزن نیز نیکل دارند . در گذشته از ظرف های حاوی نیکل زیاد استفاده می شد . برای پخت و پز و یا لیوان هایی که برای ساختن یخ در داخل جایخی قرار می گرفت . هنگامی که فرد آب می خورد لب او اگزما می شد . الان ساعت هایی است که بند استیل دارد و این مشکل در آنها حل شده است . در مورد بدلیجات ، هنگامی که آنها را به دست بکنیم و یک شوینده نیز در زیر آن قرار بگیرد همان حالت پیل را ایجاد کرده و باعث افزایش اگزما می شود. افرادی که صنعتکار بوده و در صنایع هواپیمایی نیز کار می کنند ممکن است روغن های صنعتی در آنها ایجاد اگزما کند . یکی از چیزهای دیگر که بخصوص در صورت خانم ایجاد اگزمای تماسی می کند ، لوازم آرایش است . ممکن است حتی فرد نسبت به کرم هایی که بعنوان ضد حساسیت از آنها استفاده می شود ، حساسیت پیدا کند . حتی موادی مانند کورتن و بتامتازون نیز ممکن است گاهی حساسیت زا است . بهتر است هر لوازم آرایشی که گرفته می شود برای اولین بار بر روی پوست بازو تست شود . علائم اولیه ی اگزما ابتدا به صورت التهاب و قرمزی است . سپس خارش ، خشکی و پوسته پوسته شدن است . گاهی اوقات بر روی اگزما یک سری میکروب رشد کرده و ایجاد عفونت می کند . در این حالت ما کیسه های حاوی چرک را می توانیم بر روی پوست فرد ببینیم . گاهی اوقات براثر اگزما پوست فرد کاملاً زخم می شود البته خارش نیز در این حالت سیکل معیوب ایجاد می کند . در صورتی که اگزما خیلی شدید باشد فرد با تاول و درد شدید به پزشک مراجعه می کند . در این حالت ممکن است پوست به صورت کامل از بین رفته و بافت عضلانی و قرمز زیر پوست مشخص باشد . گاهی اوقات نور خورشید نیز باعث ایجاد اگزمای تماسی می شود .