صناعات خمس و مبادى استدلال
اهداف كلّى
اهداف كلّى درس شانزدهم اين است كه دانش پژوه :
1 . جايگاه صناعات خمس را در منطق بشناسد ؛
2 . با مواد و مقدمات استدلال آشنا شود .

اهداف رفتارى
دانش پژوه محترم ، انتظار مى رود پس از فراگيرى اين درس بتوانيد :
1 . ضرورت صناعات خمس را توضيح دهيد ؛
2 . قضاياى يقينى و انواع آن را تعريف كنيد ؛
3 . مظنونات را با ذكر مثال بيان كنيد ؛
4 . دو معنا براى مشهورات ذكر كنيد. منظور از مشهورات در صناعات كدام است ؟
5 . وهميات را با ذكر مثال بيان كنيد ؛
6 . مسلّمات را تعريف و براى اقسام آن مثالى ذكر كنيد ؛
7 . مقبولات را با ذكر مثال تعريف كنيد ؛
8 . مشبّهات را بيان كنيد و علت رواج آنها را در انديشه ها توضيح دهيد ؛
9 . مخيّلات را با ذكر مثال تعريف كنيد .
صناعات خمس
دانستيم كه براى كشف مجهول از طريق فكر، دست كم دو شرط اساسى وجود دارد : 1 . انتخاب معلومات مناسب و صحيح ؛ 2 . تنظيم و صورت بندى درست آنها .
فقدان هر يك از اين دو شرط ، مانع رسيدن به حقيقت خواهد بود . اگر ذهن در جريان تفكر دچار خطا شود، منشأ آن دست كم نبود يكى از دو شرط مذكور است . بنابر اين، اگر منطق معيار سنجش خطاىِ انديشه است، بايد قواعد عام انديشه را در هر دو نوع خطا بيان كند . با اين وصف، درستى يك استدلال بر دو ركن استوار است : ماده و صورت .
در بخش گذشته ، كم و بيش با ساختار صورى استدلال ، اقسام آن و اعتبار منطقى هر قسم آشنا شديم و اينك در مقام بررسى مواد استدلال هستيم .(25) بنابراين، موضوع صناعات خمس، بررسى استدلال به جهت مواد آن است و مراد از ماده استدلال ، نوع قضايايى است كه نتيجه استدلال بر آنها مبتنى است .

مبادى و مقدمات استدلال