گیاهان دارویی در پیشگیری و درمان آنفولانزا و سرماخوردگی
 
این روزها آنچه به گوش می رسد نوای خطر آنفولانزا و به خصوص نوع "A" آن است که تقریباً تمام جهان را فرا گرفته (به این حالت پاندمی گفته می شود) و در کوچه و بازار و صدا و سیما نمادها و دستورات ایمنی برای پیشگیری و احیاناً درمان آن داده می شود.

سعی خواهم کرد بر اساس کلاس های مفیدی که در رابطه با آموزش چیستی این بیماری و نحوه جلوگیری و درمان آن برگزار شده مطالب مفیدی را عرضه کنم.

این بحث را در چند روز تکمیل خواهم کرد.

آنفولانزای نوع آ یا همان خوکی چیست؟

اولاً بدانید که نام خوکی چندان مناسب این بیماری نیست و در حقیقت ویروسی که عامل این بیماری ست در اثر ترکیب بین ویروس آنفولانزای خوکی، پرندگان و انسانی ایجاد شده است. کلاً ویروس آنفولانزا ویروسی ست که ژن آن از هشت قسمت تشکیل شده و بعد از اینکه وارد سلول می شود این هشت قسمت از هم جدا می شوند و سپس سلول را وادار به تکثیر ژن های خود می کند که در این راه می توان برای تشکیل مجدد ژن هشت قطعه ای با تکه های دیگری نیز ترکیب شود. نتیجه؟ این ویروس می تواند به حالات مختلفی تغییر کند. برای همین است که واکسن آنفولانزایی که در بازار هست هر سال باید تغییر کند. این واکسن با بررسی انواع مهم ویروس آنفولانزای هر سال تولید می شود و فقط به درد همان سال می خورد.

آنفولانزای نوع آ (خوکی) چگونه انتقال می یابد؟

راه انتقال ویروس از طریق ترشحات بدن به خصوص قطرات دستگاه تنفسی است.

جلوگیری از انتشار ویروس آنفولانزای نوع آ (خوکی)

راه های جلوگیری از این بیماری نسبتاً ساده است: حتی الامکان با کسی دست ندهید و از روبوسی و چسبیدن به افرادی که نمی دانید بیمار یا سالمند خودداری کنید (در ضمن این را در نظر داشته باشید که دوره کمون یا نهفتگی بیماری که زمانی ست که فرد حاوی ویروس است اما علامت بیماری ندارد حدود 3 تا 7 روز است. بنابراین ممن است کسی حامل ویروس و انتقال دهنده باشد اما علائم نداشته باشد) و از افراد بیمار لا اقل یک متر فاصله بگیرید. بنابراین احتمال انتقال قطرات تنفسی آلوده به خود را کاهش داده اید. علاوه بر این ها به دلیل اینکه این ویروس حدود دو ساعت روی دست، هشت ساعت روی دستمال کاغذی و اجسام غیر صاف و حدود 3 روز روی سطوح صاف تر می ماند پس از این که با ایم موارد تماس یافتید، قبل از اینکه دست خود را به چشم، دهان یا بینی خود بزنید دستان خود را با آب و صابون معمولی بشویید. شستن دستها هم به این ترتیب باشد که تمام قسمت های دست را بشویید و دست بکشید و پس از شستن دست ها را خشک کنید. قبل این کار هم کمی شیر آب را شستشو دهید چون یکی از مهمترین نقاط انتقال میکروب هاست.

اما سوال ابتدایی اینکه چرا اینقدر از این بیماری ترس داریم؟ خب دلیل اصلی آن این است که با وجود درصد مرگی که در اثر این بیماری اتفاق می افتد به دلیل شیوع سریع بیماری وتعداد زیادی که درگیر بیماری می شوند تعداد مرگ ها نیز افزایش می یابد (تا کنون حدود 20 نفر در ایران جان باخته اند). همچنین اگر در مدت کوتاهی عده زیادی به آن دچار شوند این باعث غایب شدن آنان از کار و فعالیت و فلج شدن جامعه می شود. علاوه بر این ها با وجود این تعداد بیمار و امکان مراجعه آنان به پزشک و داروخانه، سیل عظیمی از مراجعان به وجود خواهد آمد که سیستم درمانی کشور پاسخگوی آن نخواهد بود. بنابراین به فکر پیشگیری باشید.

اگر مریض شدیم..؟

علائم بیماری شبیه آنفولانزای معمولی است (به جز اینکه در برخی افراد به خصوص کودکان اسهال و استفراغ هم دیده می شود) یعنی: بدن درد (به آن میالژی یا درد عضلات می گویند) شدید یا نیمه شدید (که عارضه اصلی بیماری هم هست)، تب، سرفه و عطسه، سوزش و درد گلو از علائم اصلی بیماری اند.

با این حال چندان نگران نباشید! خطرناک نیست. اما اگر کودکی زیر 5 سال به این بیماری دچار شد، خانمی حامله درگیر شد یا جزو دسته افراد سالمند (بالای 65 سال) هستید یا بیماری نقص ایمنی دارید یا داروهای تضعیف کننده ایمنی مصرف می کنید و یا بیماری های دستگاه تنفسی (مثل آسم یا برونشیت) دارید و یا به بیماری دیابت دچار هستید کمی نگران باشید و نگرانی خود را با مراجعه به بیمارستان های منتخب شهر (مثل امام خمینی در تهران) رفع کنید. در این بیمارستان ها با بررسی وضعیت شما و در صورت نیاز داروی تامیفلو (به شکل کپسول های 75 میلی گرمی که دو عدد صبح و دو عدد شب مصرف می کنید) به طور رایگان داده می شود.

با این حال برای اکثر افراد دیگر این دارو نیاز نیست و آش گرم و جای نرم کافی ست! بنابراین اگر بیمار شدید یا احساس ناخوشی کردید در خانه بمانید تا دیگران را نیز به بیماری دچار نکنید. حدود 7 تا ده روز طول می کشد و پس از آن به حال اول برخواهید گشت. استفاده زیاد از مایعات (به خصوص مرکبات و آب معمولی) به همراه غذاهایی چون آش و سوپ توصیه می شود. استراحت و عدم خسته کردن خود هم به تسریع روند بهبودی کمک زیادی می کند.

داروهای گیاهی پیشگیری و درمان آنفولانزا:

یکی از مهمترین گیاهان دارویی که در طب سنتی هم بسیار به آن برای جلوگیری از زکام (همان سرماخوردگی خودمان) اشاره شده و به خوبی در پیشگیری و درمان آنفولانزا نیز جواب می دهد

 ١- عُناب است. میوه عناب که احتمالاً آن را می شناسید به رنگ عنابی (قهوه ای مخصوص)، تقریباً بیضوی و با گوشت میوه مشخص و طعم شیرین مخصوص به خود است. برای شناسایی از اصل بودن آن هسته آن را جدا کنید. بایستی یک سمت آن تیز باشد. جوشانده این میوه همراه

٢- آویشن (با بوی نافذ و مشخص آن) را می توانید روزی دو یا سه بار میل کنید. آویشن چندین نوع دارد که در عطاری ها معمولاً آویشن شیرازی (که بیشتر در ایران یافت می شود) و کاکوتی ( با نام علمی Thymus kotschianus) است که فرق چندانی با هم ندارند. برای شناسایی این سه از هم: برگ های آویشن باغی بسیار کوچک و ظریف است (بعید است در عطاری آن را ببینید چون بومی ایران نیست)، برگ های آویشن شیرازی تقریباً تخم مرغی و به رنگ نقره ای-سفید-سبز و برگ های کاکوتی به رنگ سبز همراه سه رگبرگ واضح در پشت آن است.

تهیه آن ها هم از عطاری ها ممکن است چون در این دو گیاه تقلب بعید است. فقط آن را تمیز بشویید. این دو در مجموع خلط آور، ضد میکروب و افزایش دهنده ایمنی بدن هستند و در پیشگیری و درمان آنفولانزا بسیار خوب جواب  داده اند.

تهیه جوشانده:

برای تهیه جوشانده باید گیاه را خرد کنید (برای عناب تا حد امکان) به حدی که اندازه قطعات آن  حدوداً 2 میلی متر باشد (این کار برای افزایش سطح تماس آب با گیاه و عصاره گیری بیشتر است). سپس آن ها را درون آب بریزید و روی حرارت و داخل ظرفی سربسته بگذارید. حدوداً 15 دقیقه از زمان به جوش آمدن آب کافی ست. آن را صاف و مصرف کنید.

٣- گیاه آنغوزه یا مدفوع شیطان:

با نام علمی Ferula assa-foetida، گیاهی است از خانواده چتریان (گل های این گیاهان مثل یک چتر در بالا قرار می گیرد و البته باید تمام شاخه گل ها از یک نقطه خارج شده باشند) که بسیار هم بد بوست! دو نوع تلخ و شیرین دارد که اغلب محصول آن از کرمان حاصل می شود. آنغوزه نام شیرابه است که در اثر تیغ زدن از آن به دست می آید. تهیه این گیاه از عطاری ها آسان نیست اما گویا باید منتظر باشیم تا در آینده دارویی با استفاده از این گیاه برای مقابله با آنفولانزا به بازار آید. به تازگی در مجله Journal of Natural products مقاله ای در مورد اثرات ضد ویروس H1N1 یا همان نوع A چاپ شده و در مقایسه بین عصاره این گیاه و داروی آمانتادین قدرت اثر ضد ویروسی گیاه بیشتر بوده است. طبق این مطالعه دانشمندان امیدوارند بتوانند داروی مناسبی جهت درمان بیماری بیابند. به گفته معاون اداره بهره‌برداری اداره کل منابع طبیعی فارس از شیرابه ‌آن بیش از ‪ ۶۰۰‬نوع دارو و ‪۶۰‬ نوع علف کش به دست می‌آید اما به علت نبود صنعت تبدیل در ایران، این گیاه دارویی به صورت خام به آلمان ارسال و به صورت دارو به ایران بازگردانده می‌شود. با کاشت گیاه آنغوزه می‌توان درآمدی معادل یک دوم درآمد حاصل از نفت را بدست‌آورد و هر کیلوگرم از این گیاه در بازار کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به قیمت ‪ ۱۲‬دلار به فروش می‌رسد. گیاه آنغوزه پس از هفت سال گل می‌دهد که از هر هکتار آن، بین ‪ ۷۰‬تا ‪ ۱۰۰‬کیلو صمغ به دست می‌آید.