سلول واحد ساختمان عمل سلول واحد ساختمان عمل تغذيه و تنفس : رشد و نمو :
ويژگيهاي موجودات زنده:
دنياي جانداران بسيار وسيع و گوناگون است. علم زيست شناسي مطالعه درباره جانداران مختلف كار آنها ساختمان بدن و نوع رفتار آنها را توضيح ميدهد.
هر موجود زندهاي به ماده براي رشد كردن نيازمند است. همچنين به انرژي براي كار نيز نيازمند ميباشد.
جانداران با عمل تنفس اكسيژن لازم براي سوزاندن غذا و توليد انرژي را فراهم ميآورند.
در گياهان روزنههاي موجود در برگ اكسيژن لازم را فراهم ميكند .
در بدن هر موجود زنده و اكنشهايي براي توليد انرژي و ساختن مواد سازنده پيكر موجود زنده انجام ميگردد.
رشد يك سلول وقتي انجام ميپذيريد كه مولكولهاي تشكيل دهنده آن رشد يا بند و برگ شوند يا تكثير گردند .
-
چهارشنبه 2 دی 1388
4:07 AM
نظرات(0)
پيكر همه جانوران از سلول ساخته شده است. اساس ساختماني همه سلول ها نيز مشابه است. به اين ترتيب كه هر سلول از غشا و هسته و سيتوپلاسم تشكيل شده است. درون سيتوپلاسم اندامكهايي وجود دارد كه عبارتند از: ميتوكندري، دانههاي گرد يا ميلهاي با غشا دو لايه كه لايه داخلي داراي فرو رفته گي هايي است. ميتوكندري ها محل تنفس سلولي و توليد انرژي ميباشد. واكوئل ها حاوي مايعاتي به نام شيره سلولي هستند. وظيفه آنها، تنظيم مقدار آب سلول، ذخيره كردن بعضي مواد، شركت در گوارش و دفع مواد در بعضي از سلول ها ميباشد.
عمل شبكه آندوپلاسمي، نقل و انتقال مواد در داخل سلول بين هسته و سيتوپلاسم است و از مجموعه مجراها و حفرات درون سيتوپلاسم تشكيل شدهاند. بر روي ديواره بخشي از آنها دانههاي ريوزوم قرار دارد.
دستگاه گلژي كيسههاي پهني است كه روي هم قرار دارند و در سلولهاي ترشحي بيشتر هستند. عمل دستگاه گلژي، نگهداري و ترشح مواد ميباشد.
هسته، اغلب كروي است و در مركز سلول قرار دارد. هسته را غشاي دو جداره احاطه كرده است. درون هسته، شيره هسته وجود دارد. درون شيره هسته، شبكه كروموزوم وجود دارد كه به هنگام تغذيه سلولي به صورت كروموزومها نمايان ميشود.
پردهاي در اطراف همه سلولها قرار گرفته است. غشاي پلاسمايي از ملكولهاي چربي و پروتئين ساخته شده است، در لابهلاي مولكولهاي پروتين به صورت نامنظم قرار دارد.
مولكولهاي چربي از فسفو ليپيد تشكيل و در دو لايه قرار دارد و بين آنها پيوند شيميايي وجود ندارد. در ساختمان غشاي مولكولهاي هيدرات كربن هم وجود دارد. سلولها براي زنده ماندن بايد موادي را از محيط بگيرند. در همين حال ميبايست مواد زائد را از خود دور كنند. براي درك بهتر اينكه ملولهاي مواد، چگونه از غشاي سلولي ميگذرند. بايد اطلاعاتي درباره رفتار ملكولها و حركات آنها داشته باشيم.
مولكولها هميشه در حال حركت هستند، جنبش مولكولها در جامدات كم، اما در مايعات و گازها زياد است. مولكولها به طور اتفاقي به هر طرف ميروند. يعني به طور مستقيم به حركت خود ادامه ميدهند، مگر اينكه در مسير خود به مولكولهاي ديگر برخورد كنند. اين رفتار در محيطهاي گاز و يا مايع باعث گسترش تدريجي آنها ميشود تا سرانجام در محيطهاي بسته و معين به حالت يكنواخت و معيني برسند.
پراكندگي تدريجي مولكولهاي يك ماده را انتشار ساده ميگويند. انتشار ملكولها سرانجام به حالت تعادل ميرسد. مرحله تعادل وقتي است كه مولكولها به طور يكنواخت در محيط پراكنده شوند.
آيا مولكولها ميتوانند از پردهها عبور كنند؟ بله ، البته بستگي دارد به پرده، قطر منافذ و نوع مولكولهاي آن. اگر مادهاي از درون يك پرده بگذرد، آن پرده را نسبت به آن ماده نفوذ پذير ميگويند.
يك ظرفي را كه با پردهاي با سوراخهاي ريز نسبت به آب تراوا است ميپوشانيم حال درون آن مايع رنگي ميريزيم و در ظرف آبي قرار ميدهيم. مشاهده ميكنيم كه آب درون ظرف بالا ميرود. اما مولكولهاي محلول از آن سوراخها عبور نميكنند. به حركت آب از درون پرده نيمه تراوا , اسمز ميگويند.
اسمز حالت خاصي از انتشار است. هر جا غلظت محلول بيشتر شود، آب بيشتري جذب خواهد كرد. اين گونه جذب آب را فشار اسمزي يا غيروي اسمزي ميگويند. موادي چون آب و يون كلرويون پتاسيم كه در پرده محلول نيستند به آساني از غشا عبور ميكنند. در اين مورد فرض بر اين است كه سوراخهاي ريزي در غشاي سلول وجود دارد كه حتي با ميكروسكوپهاي الكتروني قابل مشاهده نيست و مولكولهاي آب مي توانند مستقيماً از آنجا عبور كنند.
هر مولکول يا يون حركتي كاملاً اتفاقي دارد و اين وضع، ربطي به جهت انتشار ندارد. در يك محلول انتشار هر نوع ماده، مستقل ار انتشار مواد ديگر است. سرعت انتشار به عواملي از قبيل: قطر ذرات، دما، بار الكتريكي ذرات و تفاوت غلظت دو محيط بستگي دارد. علاوه بر انتشار ساده و اسمز، دو حركت ديگر از خلال غشا تشخيص داده ميشود. كه به انتشار تسهيل داده شده و انتقال فعال مرسومند. در اين دو نوع حركت انتشار، مولكولهايي به نام ناقل در غشا وجود دارد كه از جنس پروتئين است. اين مولکولها در يك سمت غشا با ماده عبوري تركيب ميشوند و در سمت ديگر از آن جدا ميشوند.
در مقايسه انتشار ساده با انتشار تسهيل شده و انتقال فعال، مشاهده ميشود كه مادهاي در انتشار ساده از منطقه پر تراكم به منطقه كم تراكم انتقال داده ميشود تا غلظت مساوي بين دو طرف پرده حاصل آيد.
در انتشار تسهيل داده شده، ماده از منطقه پر تراكم به منطقه كم تراكم ميرود، اما انتقال به وسيله مولكول ناقل صورت ميگيرد. در انتقال فعال، مولكولهاي ناقل با صرف انرژي بعضي مواد را از بيرون سلول كه غلظت آن كمتر است به درون سلول كه غلظت آن بيشتر انتقال ميدهد.
سلولهاي ريشه گياه، يونها را از آب درون خاك جذب ميكنند. اما اغلب غلظت اين يونها در داخل سلول بيشتر از غلظت آنها در خارج از سلولهاست. در سلول بعضي از جانداران دريايي، ممكن است غلظت يون بيشتر از غلظت آن در دريا باشد. با اين حال همين سلولها يون را از آب تهيه ميكنند. بعضي از سلولها مثل آميد، ميتوانند مولكولهاي بزرگ و حتي ذرات موادي را كه از غشاي آنها قابل عبور نيستند، جذب كنند. اين عمل سلول آندوسيتوز نام دارد. در هنگام عمل آندوسيتوز در غشاي پلاسمايي، فرورفتگيهايي پديد ميآيد و كيسه كوچكي به دور ذره غذايي پديد ميآيد. سپس لبههاي كيسه به هم نزديك ميشوند، ميچسبند، سپس در آن قسمت سلول واكوئل پديد ميآيد كه ذره غذايي در درونش قرار دارد. آنگاه با آنزيمهاي درون واكوئل، گوارش غذا آغاز ميشود.
بسياري از سلولها، مولكولهاي پروتئيني ميسازند كه از سلول خارج ميشوند، اين مولكولها در دستكاه گلژي بسته بندي ميشوند. بسته به سوي غشاي پلاسمايي به حركت در ميآيد. غشاها با هم ميآميزند و دهانهاي به سمت خارج باز ميشود تا مواد ساخته شده، خارج شوند. اين عمل سلول اگزوسيتوز نام دارد.
در جانوران تك سلولي، كليه اعمال حياتي، توسط همان يك سلول انجام ميگيرد. اما در جانوران پر سلولي، تقسيم كار وجود دارد و هر كدام از سلولها براي وظيفه خاصي، تخصص مييابند. مانند عمل تغذيه در لوله گوارش، تنفس و انتقال مواد در دستگاه گردش خون.
بافتهاي بدن را ميتوان به 4 گروه اصلي، پوششي، پيوندي، ماهيچهاي و عصبي، تقسيم كرد.
اين بافت، سطح خارجي بدن و سطح داخلي اندامها و حفرههاي درون بدن را ميپوشاند. سلولهاي بافت پوششي بسيار منتشره هستند. بافت پوششي كه سطح بدن را ميپوشاند نقش محافظت را بر عهده دارد. سلولهاي اين بافت به تدريج از قسمت سطح از بين ميروند و به جاي آنها سلولهاي جديد پديد ميآيد. ديواره داخلي لوله گوارش از بافت پوششي يك لايهاي ساخته شده است كه برخي از آنها عمل ترشح كردن را انجام ميدهند. بعضي از سلولها ميتوانند موادي را از خود عبور دهند؛ مثل: سلولهاي جداره نفرونها.
بافت پيوندي
در بين بافتها و اطراف اندامها قرار دارد. بافت غضروفي، استخواني، خوني، اقسام تغيير يافته بافت پيوندي هستند. بخش اصلي بافت پيوندي را يك ماده زمينهاي، بين سلولي تشكيل ميهد كه سلولها و رشتههاي پيوندي درون آن قرار گرفتهاند. اين ماده بين زمينهاي ممكن است يك ماده نيمه جامد مانند (غضروف)، جامد مانند( بافت استخواني)، مايع مانند (خون) باشد. بافت پيوني كه اعضاي بدن را ميپوشاند، داراي رشتههايي به نام، كلاژن است. كه موجب استحكام ميشود و رشتههاي ارتجاعي، خاصيت ارتجاعي بافت را سبب ميگردد. بعضي از سلولهاي بافت پيوندي نيز، خاصيت بيگانه خواري دارند.
-
چهارشنبه 2 دی 1388
3:58 AM
نظرات(0)
زيستگاههاي مختلف را بر اساس شرايط آب و هوايي، جانداران ساكن در آنها و مهمتر از همه سازگاري گياهان و جانوران به دو بخش: آب و خشكي تقسيم ميكنند.
درياها و اقيانوسها، زيستگاههاي آب شور را تشكيل ميدهند. آب شور غني از املاح معدني است كه مواد اوليه براي غذاسازي گياهاني را فراهم ميآورد. مهمترين عاملي كه جانوران اين زيستگاه با آن درگير هستند، مقدار نور خورشيد است. كه تا عمق 100 متري نفوذ ميكند. اين مسأله، عمقي را كه گياهان ميتوانند در آن رشد كنند را محدود ميسازد. جانوران ساكن نواحي عميق كه تاريك و سرد است، از مواد غذايي بخشهاي بالايي كه به پايين ميافتد تغذيه ميكنند.
جلبكها از جمله گياهاني هستند كه در درياها زندگي ميكنند. انواع تك سلولي جلبكها كه فيتوپلانكتون نام دارند، به مقدار زيادي در طبقات سطحي آب به سر ميبرند. فيتوپلانكتونها، غذاي جانوارن كوچك ديگري به نام زئوپلانكتون ميشوند. زئوپلانكتونها خود غذاي ساير جانوران ديگر ميشود. رودخانهها بعضي درياچهها و بركهها محيطهاي آب شيرين به حساب ميآيند. پرندگان كه از چنين آبهايي تغذيه ميكنند، داراي پاهاي بلند هستند كه به كمك آنها ميتوانند در آبها راه بروند.
ماهيهاي ساكن اين مناطق بايد شناگرهاي قوي و ماهري باشند. تا با ميزان سرعت جريان آب، سازش كنند.
جنگل مخروط داران شامل مناطقي است كه بعد از تند راه قرار گرفته است. زمستان در اين نواحي سرد و طولاني است. گياهان اين مناطق هميشه سبز با برگهاي سوزني شكل و يا فلس مانند هستند، اين ويژگي برگها سبب ميشود كه سطح تغيير آنها كاهش يابد و گياهان آب كمتري از دست بدهند. خاك اين زيسته از نظر مواد غذايي غني ميباشد. بنابراين تنوع گياهان و جانوران در اين منطقه زياد است.
جنگلهاي مناطق استوايي داراي باران سالانه زياد است. هواي گرم و باران فراوان زمينه مساعدي را براي رويش انواع گياهان فراهم آورده است. گوناگوني گياهان در اين زيستگاه چشمگير است.
حشرات در اين جنگلهاي به وفور يافت ميشوند و در مقايسه با حشرات مناطق ديگر بزرگترند. ميمونها و انواع پرندگان از جمله ساكنان اين مناطق هستند.
نور شديد خورشيد، روزهاي بسيار گرم و شبهاي خيلي سرد و وجود بادهاي شديد طولاني از جمله خاصه هاي بيابان است. جانوران اين مناطق براي زيستن در چنين شرايطي سازش يافتهاند.
قلل مرتفع كوهها و مناطق وسيع و بي درخت نواحي قطبي و سرزمينهاي پوشيده از برف در بيشتر ايام سال زيستگاهي به نام تند راه را پديد ميآورد. ساكنان اين تندراه، براي زيستن در اين نواحي، سازشهايي يافتهاند.
گياهان موجود در اين تندراه، نيز سازگاريهايي يافتهاند اغلب اين گياهان رويشهاي سطحي دارند. داراي ساقه هاي كوتاه و زمان رشد و نمو كوتاه هستند. در سرماي شديد آب درون سلولهاي گياهي و جانوري يخ ميزند، گياه و يا جانور، ميميرد.
براي مقابله با اين مسأله، در بدن بسياري از جانوران و گياهان مناطق سرد، ماده شيمايي، ضد انجماد وجود دارد. گوزن قطبي از جانوران ساكن تندراه محسوب ميشود.
بسياري از جانوران براي فرار از سرما، به بخشهاي گرتر، مهاجرت ميكنند و در روزهاي گرم و بهار و تابستان مجدداً براي تغذيه از گياهان نورسته خود به آنجا برميگردند.
لايه ضخيم چربي در زير پوست اين جانوران، بدن آنها را در مقابل سرما، محافظت ميكند. پوست خزدار و پشمي خرس قطبي به او امكان زندگي در اين مكان و مقابله با سرما را ميدهد.
-
چهارشنبه 2 دی 1388
3:54 AM
نظرات(0)