● بازاریابی و جایگاه بسته بندی

بازاریابی نوین پس از انقلاب صنعتی در کشور انگلستان در حدود سال ۱۷۰۰ ( که دست آورد دوران رنسانس می باشد ) متولد شد .

اساساً نیاز به بازاریابی در زمانی احساس می شود که میزان عرضه از تقاضا بیشتر باشد . البته می بایست همواره قدرت خرید مصرف کننده را مد نظر داشت . هر بنگاه اقتصادی برای ادامه حیات نیازمند مشتری می باشد . اگر در چرخه تولید یک محصول همه عوامل موثر با بالاترین بازده ، فعالیت داشته باشند ، اما نتوانیم برای عرضه آن بازاری پیدا کنیم ؛ بی شک شاهد نابودی مجموعه تولید کننده خواهیم بود .

در طی سالهای ۱۸۶۰ تا ۱۹۵۰ ، بازاریابی با تاکید بر دو فعالیت تولید انبوه و کار آیی در تحویل کالا شکل گرفت .

در قرن نوزدهم ، تجاری مانند راکفلر و کارنگی ، کارخانه های متعددی برای ساخت محصولات جدید و شبکه های حمل و نقل برای توزیع آنها ، بنا نمودند . در ادامه این راه نوابغی چون فورد و واتسون راه را برای تولید انبوه با فناوری های جدید باز کردند . سالهای توفانی قرن بیستم [[ وقوع جنگ بین المللی اول (۱۹۱۸ – ۱۹۱۴ ) و جنگ جهانی دوم ( ۱۹۴۸ – ۱۹۴۴ ) ]] با رکود عظیم اقتصادی ، دوران پر رنجی برای مردم دنیا به دنبال داشت .

جنگ جهانی دوم باعث تبدیل کارخانه ها در اروپا و آمریکا به مراکز تولید محصولات نظامی نظیر توپ ،انواع مسلسل ، تانک ، جیپ ، بمب افکن و مهمات جنگی شدند .

در خلال این سالها دلیل چندانی برای بازار یابی وجود نداشت .

با گذشت زمان اقتصاد ترقی کرد ، در آمد افراد فزونی گرفت و تقاضا ی زیادی برای کالاها بوجود آمد . اما در سالهای بعد موج اولیه تقاضا فروکش کرد ، اقتصاد جهانی پوست انداخت و متحول شد . گسترش کانالهای توزیع کالا ( احداث خطوط راه آهن ، تولید کشتی های غول پیکر و ساخت هواپیماهای جدیدتر و پیشرفته تر ) در این تحول نقش بسزایی داشتند.

از طرفی کمپانی های بزرگ با حجم تولید بالا شکل گرفتند ، و از سویی بازارهای مصرف جدیدی ( نظیر بازار کشورهای نفت خیز که با فروش نقت دارای در آمد وبا لطبع قدرت خرید گردیده بودند ) در جهان بوجود آمدند . در طول دهه ۱۹۶۰ اصطلاح مفهموم بازاریابی معمول شد.

این مفهموم میگوید که :

همه چیز با نیازها و خواسته های مصرف کننده شروع می شود

گر چه این مفهموم دیدگاهی تازه و بدیع در بازاریابی محسوب می گردید ، اما بیشتر یک شعار بود و تجارت راه معمول خود را پی می گرفت . تنها معدودی از مراکز کسب و کار از این نظریه استقبال کردند .

تعداد زیادی از مورخان حدس می زنند که این مفهموم از اواخر سال ۱۹۸۰ که مصرف کنندگان دارای تحصیلات بالاتر ، عاقل تر ، و صاحب افکاری بهتر و پول و درآمد بیشتری بودند ؛ معنا یافت . با بر طرف شدن موانع تجارت جهانی و وجود رقبای جدید در بازار ، بازاریابی شکل تازه ای یافت ؛ و به عنوان اصل مسلم و اساسی در تجارت جهانی پذیرفته شد .

● چهار p بازاریابی

جروم مک کارتی در کتاب بازار یابی بنیادی طبقه بندی مشهوری از عناصر متنوع بازاریابی انجام داده است . که از آن به بعد ، در صنعت بازاریابی به عنوان (( چهار p )) معروف شده است .

۱) محصول ( product ) : طراحی و توسعه ، نام گذاری و بسته بندی محصول

۲) مکان یا توزیع ( place ) : مسیرها و کانالهای مورد استفاده برای انتقال محصول از تولید کننده به خریدار

۳) قیمت ( Price ) : بهایی که در مقابل خرید محصول یا خدمات پرداخت می گردد ؛ و میزان سودمندی را تعیین می کند .

۴) ارتباطات یا ترویج بازاریابی ( promotion ) : شامل فروش شخصی ، تبلیغات ، روابط عمومی ، ترویج فروش ، بازاریابی مستقیم و مکان فروش / بسته بندی

[[ بسیاری از صاحب نظران با در نظر گرفتن اهمیت و نقش تاثیر گذار بسته بندی ، اعتقاد دارند که می بایست بسته بندی دارای سر فصل جداگانه ای باشد ؛ و از بسته بندی به عنوان p پنجم ( packaging ) یاد می کنند . در ادامه این مقاله دلایل بوجود آمدن این باور بیان خواهد گردید . ]]

همانگونه که مشاهده کردیم ، از بسته بندی در P اول بازاریابی ( محصول ) ، و p چهارم بازاریابی ( ترویج بازاریابی ) نام برده شده است . ضمن آنکه از نقش بسته بندی در p دوم بازاریابی ( توزیع ) نمی توان بی تفاوت گذشت . چرا که ، اگر محصول از بسته بندی مناسبی برخوردار نباشد ( بسته بندی توزیعی ) ؛ نمی تواند در انتهای مسیر ( از تولید کننده به مصرف کننده ) کیفیت خود را حفظ کند . بسته باید دارای استحکام لازم و مقاومت کافی در برابر ضربات احتمالی باشد . حتی در مواردی که حمل بسته از طریق دریا و بوسیله کشتی صورت می گیرد ، می بایست میزان رطوبت هوا و اثرات ناشی از آن بر روی بسته محاسبه گردد . بسته بندی مواد غذایی باید به گونه ای باشد که سلامت محصول ، در انتهای مسیر ( با توجه به مدت زمانی که از زمان تولید گذشته است ) حفظ گردد .

حالا به نقش بسته بندی در متغییر اول و چهارم بازاریابی ( محصول وترویج بازاریابی ) می پردازیم .

● نقش بسته بندی درمعرفی نام محصول

ما مجبور هستیم برای رفع نیازهای متنوع ؛ محصولات مختلفی را خریداری کنیم . با یک نگاه سطحی متوجه می شویم ، که تقریباً هیچ کالایی بدون بسته بندی عرضه نمی گردد . ( البته در ایران هنوز بعضی کالاها نظیر میوه و تره بار ، نان ، خشکبار و ....در بیشتر موارد بدون بسته بندی به خریدار عرضه میگردد . )

هر کالا دارای نام می باشد . نامهای تجاری ، نظیر انسانها دارای شخصیهایی می شوند . تبلیغات و بسته بندی دو عامل موثر در شخصیت سازی یک نام تجاری می باشند .

تبلیغات به معرفی و شخصیت پردازی کالا بر اساس سند راهبردی تبلیغات که شامل هدف گذاری ، شناخت مخاطب ، تعیین پیام و ..... می پردازد ؛ و بسته بندی این شخصیت را عینیت می بخشد . به عبارتی ساده تر، محصول با نام تجاری مشخص توسط تبلیغات از طریق رسانه های مختلف ( تلویزیون ، بیلبورد ، کاتولوگ و ..... ) به مخاطب معرفی می گردد ؛ اما دیدار ، در فروشگاهها و توسط بسته بندی انجام می گیرد. در این دیدار بسته بندی وظیفه دارد تا شخصیت ارایه گردیده در تبلیغات را ، به خوبی نمایش دهــد . و این گونه یک نام تجاری مبدل به یک برند میشود.

در ایران طی سالهای اخیر ، با ورود نسل جدید مدیران ، شرکتها توجه ویژه ای به تبلیغات داشته اند ؛ اما هنوز مقوله بسته بندی مهجور مانده است .

شرکت هایی نظیر پاک ، بوتان ، مهرام ، دلپذیر ، زر ماکارون ، تک ماکارون و ..... با سرمایه گذاری مناسب در تبلیغات و بسته بندی ، توانسته اند به نامهای تجاری معتبر ( برند ) تبدیل گردند . یکی از موفق ترین شرکتها در این زمینه ، شرکت سحر با محصول روزانه می باشد . در طراحی بسته این محصول با استفاده از یک ماسکوت ، محصولات روزانه دارای شخصیتی صمیمی ، دوست داشتنی و در عین حال اطمینان بخش گردیده است .

در عصر بازاریابی نوین ، ارزش نام تجاری یکی از مفاهیمی است که به طوری روز افزون اهمیت پیدا کرده است یک نام تجاری قابل احترام ، ارزش بیشتری به محصول می افزاید ، و این ارزش افزوده هنگام فروش از خریدار دریافت می گردد . کارشناسان ارزش برند اول دنیا در سال ۲۰۰۸ یعنی شرکت COLA COCA را بیش از ارزش فرمولها و کلیه داراییها ی این شرکت در سراسر جهان ارزیابی کرده اند .

از وظایف اصلی بسته بندی نمایش مناسب و موثر نام تجاری می باشد .

● بسته بندی ، ترویج بازاریابی ، فروشگاهها

هر کالایی پس از تولید در بسته ای قرار می گیرد . و این بسته ها برای عرضه داخل فروشگاهها می شوند ؛ و فروشگاهها ، تیدیل به مرکز رقابت بین کالاهای مختلغف با قیمتها و طراحی های متفاوت می گردد .

توجه به دو نکته اهمیت بسته بندی در ترویج بازاریابی را روشن تر می کند .

▪ نکته اول :

صنعت تبلیغات در نقطه خرید در سال ۲۰۰۳ در کشور انگلستان رقمی برابر با ۱/۱ میلیارد پوند ( ۶۵/۱ میلیارد یورو ) بود . رشد روزافزون این صنعت ، بواسطه آمارهای ارایه شده توسط سازمان POPAI می باشد . برابر تحقیقات این سازمان سه چهارم تصمیمات مشتریان برای خرید کالا یا خدمات در نقطه خرید شکل می گیرد .

به عبارتی دیگر ۷۵ % خریدها به صورت اتفاقی می باشد .

با نگاهی به خود و اطرافیان ، مشاهده می کنیم بسیاری از خریدها بدون برنامه ریزی قبلی و به صرف جلب توجه ( نه به علت نیاز ) صورت می گیرد . در اروپا و آمریکا خرید کردن نوعی تفریح به شمار می آید . در جوامعی که سطح در آمدها بالا باشد ؛ انگیزه خرید می تواند مواردی غیر از برآوردن نیازها باشد . در ایران نیز مشاهده می کنیم گروهی از افراد به دنبال لذت یا ایجاد تشخص به دنبال خرید در بازارهای مختلف هستند .

بسته بندی ( ساختاری – گرافیکی ) با در نظر گرفتن این نکته ، تاثیری شگرف بر آمار فروش شرکتها دارد .

▪ نکته دوم :

در نظر بگیرید که مشتری برای خرید وارد فروشگاه بزرگ زنجیره ای می شود ؛ با یک چرخ دستی شروع به گشتن در فروشگاه می کند . برای خرید چند بسته ماکارونی به قسمت فروش مواد غذایی میرود . فکر می کنید کدام بسته را بر می دارد ؟

برابر آمار ، مدت زمانی که یک بسته در معرض دید خریدار قرار می گیرد ؛ ۵ ثانیه است.

اهمیت و ارزش بسته بندی در اینجا دوباره آشکار می شود .

اگر بسته جلب توجه کند . خریدار به سمت بسته میرود ، آن را برمی دارد و با خواندن مطالب مندرج در آن با محصول و خصوصیات و مزایا آن آشنا می شود و احتمالا برای خرید آن اقدام می کند . و در غیر اینصورت این مشتری از جلوی قفسه می گذرد و محصول در قفسه باقی می ماند .

برابر آماری که در انگلستان از خرده فرو شی ها بعمل آمده است ، سهم بسته بندی در فروش محصولات ۴۲% ، توجیه دیگران ۲۵% ، تبلیغات ۱۸ % و سایر عوامل ۱۵ % بوده است .

متاسفانه در ایران بسیاری از شرکتها به بسته بندی محصولات خود توجه کافی نمی کنند ، شاهد هستیم که بعضی از شرکتها علی رغم هزینه سنگینی که جهت تبلیغات ( خصوصا در تلویزیون ) صرف می نمایند ، از این نکته غافل هستند ، که تبلیغات به شرط همراهی بسته بندی جذاب و کار آمد ، می تواند در فروش تاثیر بگذارد .

از طرفی شرکتهای تولیدی کوچک ، که توان مقابله تبلیغاتی با شرکتهای بزرگ را دارا نیستند ، می توانند با بسته بندی مناسب ، سهم بیشتری از بازار به دست بیاورند .

طراحان بسته بندی ، باید همیشه در نظر داشته باشند که برای جلب نکاه مشتری زمان اندکی (۵ ثانیه) ، فرصت دارند یک بسته ، همانند یک تابلوی نقاشی نیست ، تا بیننده برای دیدن آن وقت و هزینه صرف نماید .

برای رسیدن بسته بندی به جایگاه فعلی ، زمانی به اندازه طول عمر بشر بر روی کره زمین صرف گردیده است .

و اقوام و ملل مختلفی در تکامل بسته بندی نقش داشته اند . با هم نگاهی کوتاه به تاریخچه بسته بندی می اندازیم .

● بســته بنــدی (تاریخچه بسته بندی)

بدون شک ، نیاز بشر اولین دلیل برای بوجود آمدن بسته بندی بوده است . انسانهای اولیه کوچ نشین بوده و به دنبال مواد غذایی در حرکت بودند . زندگی این انسانها تحت تاثیر کوچ جغارفیایی حیوانات و فراوانی فصلی خوراکیهای گیاهی بوده است ؛ شاید اولین بسته بندی پوششی بوده که این انسانها برای نگهداری و حمل وسایل خود به کار می برده اند . این پوشش می توانست پیچه ای از برگ درختان ،پوست حیوانات ، پوست یک کدو ، با فطعه ای از تنه درختی که بطور طبیعی و در طی زمان توخالی گردیده بود ؛ باشد . بعد از پیدایش آتش ، انسانهای آن دوره برای حمل آن ، از یک محل اتراق به محل دیگری ، نیازمند استفاده از نوعی بسته بندی بوده اند . حمل کنندگان آتش و بسته بندی آتش دارای منزلتی معنوی و بعدها روحانی بوده اســـــت . ( موبدان زرتشتی در آتشکده ها ، حفظ و نگهداری آ تش را به عهده داشتند . )

بسته بندی یک نیاز بود . شاید انسان اولیه با الگو برداری از طبیعت ، به رفع این نیاز پرداخته باشد . میوه هایی چون گردو ، بادام ، پرتقال و ..... از نوعی بسته بندی طبیعی برخوردار بوده اند . بطور مثال یک انار در واقع حاوی تعداد زیادی از میوه های ریز و آبدار است ، که شدیدا آسیب پذیر هستند . پوست این میوه مانند یک بسته محتویات آن را در بر گرفته است ؛ و مانع از خشک شدن و ازدست دادن سریع عطر و طعم آن می گردد . بسته بندی انار به گونه ای است که بوسیله رنگ و فرم ، ضمن جلب توجه ، ذایقه را تحریک کرده ، و بیننده را ترغیب به انتخاب آن می کند .

در هر صورت به تدریج ، کیسه ها و سبدها جهت حمل و نگهداری از مواد خوراکی ( که با استفاده از مواد گیاهی و حیوانی تهیه می گردیدند ) به فهرست بسته بندی ها اضافه گردید . به احتمال زیاد بابلی ها اولین سبدها را بافته اند .

بین سالهای ۴۰۰۰ الی ۸۰۰۰ سال پیش از میلاد ، انسان آن روزگار با قرار دادان کاسه ای (که از خاک رُس ساخته شده بود ) در دل آتش ، صنعت کوزه گری و سفال گری را پدید آورد ؛ و پس از آن نوبت به ساخت ظروفی از جنس برنز ، آهن و مس گردید . از ظرفهای سرامیکی به علت سادگی فرآیند ساخت و در دسترس بودن مواد اولیه ، تا قرنها به عنوان بسته بندی مواد مختلف استفاده می گردید .

اولین ظروف شیشه ای در بین النهرین و مصر باستان ، در ۱۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح ، تولید شد . این ظروف شیشه ای از پیچیدن رشته های شیشه داغ به دور هسته ای از خاک رس و سرگین به دست می آمد . و اولین طراحی بسته بندی ، با کشیدن یک ترکه بر روی این شیشه داغ نرم ، بوجود آمد . در رُم باستان در حدود سال ۵۰ پیش از میلاد ، لوله دمش در صنعت شیشه گری اختراع گردید . با این اختراع ، ظروف و جامهای شیشه ای که پیش از این تنها برای اجناس گرانقیمت و بیشتر در معابد و کاخها به کار می آمد ؛ قابلیت استفاده برای عموم را پیدا کرد . رُمیان همچنین از کیسه های چرمی برای حمل و نگهداری مایعاتی نظیر آب و روغن ، و انواع حبوبات استفاده می کردند .

احتمال داده می شود در همین دوران اولین بشکه های چوبی در منطقه آلپ ساخته شده است ، این بشکه های چوبی تا قرون متمادی یکی از متداولترین اشکال بسته بندی بود .

پیشرفت بسته بندی با اختراع کاغذ توسط تسای لون در چین ( حدود سال ۱۰۵ میلادی ) شکل تازه ای گرفت .چینی ها ۸۰۰ سال ، اسرار تولید کاغذ را نزد خود مخفی نگه داشتند . اما سرنجام مسلمانان پس از فتح سمرقند در حدود سال ۹۵۰ میلادی ، از طریق اسرای چینی به این راز پی برده ، و آنرا به اروپاییان انتقال دادند . با دست یابی به دانش تولید کاغذ ، اولین بسته های کاغذ پیچ ، برای بسته بندی کالاهای گرانقیمت نظیر داروها و چای و همچنین کالاهایی نظیر سنجاق و میخ به کار گرفته شد .

انقلاب صنعتی در انگلستان که به سرعت اروپا و آمریکای شمالی را در بر گرفت . دنیای جدیدی را پیش روی انسان به نمایش گذاشت . هر روز با اختراعات جدید ، شاهد پیشرفت در علوم مختلف بودیم . با اختراع دستگاه چاپ ، بسته بندی نیز از این امر متاثر گردید . پیش از این کالاها صرفا بر اساس نوع جنس فروخته می شدند ؛ اما با رشد بسته بندی تولید کنندگان کالاها ، برای تضمین کیفیت محصولات عرضه گردیده ، تصمیم به استفاده از نامی برای محصولات خود گرفتند . اولین نامهای استفاده شده ، در حقیقت نام شخصی تولید کنندگان بود.

به عنوان مثال :

شویپس ( ۱۷۹۲ ) Schweppes و کُلگیت ( ۱۸۷۳ ) Colgate در سال ۱۸۷۷ شرکت غله آمریکا برای اولین بار در دوران معاصر، نمادی را به عنوان علامت تجاری برگزید .

این نماد یک شخصیت از فرقه های مذهبی پروتستان بود ، که تداعی گر خلوص ، مردانگی ، شرافت و دوستی بود .

به احتمال فراوان موفقیت این نماد ، دیگر شرکتها را بر آن داشت تا شخصیتهایی را به عنوان علامت تجاری کالاهایشان برگزینند .

دستیابی به پلاستیک در سال ۱۸۵۶ ، مقوای موج دار ۱۸۷۰ ، بسته بندی در خلا دهه ۱۹۳۰ ، بسته بندی در شرایط اسپیتک یا پاک دهه ۱۹۴۰ ، کنسرو سازی در شرایط اسپیتک دهه ۱۹۶۰ ، ..... هر کدام درپیشرفت بسته بندی موثر واقع گردیدند .

اما آنچه باعث گردید تا بسته بندی نقش متفاوتری پیدا کند ؛ افتتاح اولین فروشگاه بزرگ در سال ۱۸۷۹ توسط و . وول ورث به نام فروشگاه (( پنج و ده )) بود ؛ که جد بزرگ سوپر ما رکتهای مدرن امروزی است .

پیشرفتهای علمی ادامه دارد ، و هر فن آوری جدید موجب تغییرات تازه ای در بسته بندی می گردد . امروز ، در قرن بیست و یکم صحبت از تولید بسته های هوشمند است ، بسته هایی که بتوانند اطلاعات دقیقتری از کیفیت و سلامت محصول به مصرف کننده بدهند . صنعت بسته بندی هر روز در تلاش است تا نقش مهمتری در ایجاد رفاه عمومی داشته باشد .

● تعریف بسته بندی

در ابتدا بسته بندی فقط برای جابه جایی و حمل محصولات به کار می رفت ؛ اما پس از مدتی نگهداری ( توقف و جلوگیری از تغییرات شیمیایی به خصوص در مواد غذایی ) و حفاظت ( پیشگیری از آسیب فیزیکی و ضربات ناگهانی ) از کالا نیز به وظایف بسته بندی اضافه گردید . در عصر جدید بازاریابی و فروش محصول نیز به این وظایف اضافه گردیده است . تعریف بسته بندی به جهت تنوع و گستردگی مفهموم آن کاری بسیار دشوار می باشد .

پروفسور والتر سُرُکا بسته بندی را چنین تعریف می کند :

یک سیستم هماهنگ که هدف از آن آماده سازی کالا جهت حمل ونقل ،

توزیع ، انبار کردن ، فروش و مصرف است .

● انواع بسته بندی

انواع بسته بندی به شـرح زیر می باشد :

▪ بسته بندی اولیه : اولین لایه برای نگهداری کالا ، که محصول را بی واسطه در بر می گیرد .

▪ بسته بندی ثانویه : لایه ای برای نگهداری و محافظت کالا در بسته بندی اولیه

▪ بسته بندی توزیعی : بسته بندی هایی برای تسهیل در جابه جایی و محافظت از کالاهایی با بسته بندی ثانویه ( در بسته بندی های مقوایی منظور همان کارتن مادر است . )

واحد بار : تعدادی بسته بندی توزیع که به منظور جابه جایی مکانیکی ، انبار داری و حمل ونقل ، چنان در کنار هم چیده می شوند ، که یک واحد مجزا را تشکیل دهند . ( به طور مثال : هر عدد پالت که تعداد زیادی بسته های توزیع بر روی آن قرار می گیرند . )

بسته بندی را می توان از نظر مصرف کننده نهایی نیز به شکل زیر دسته بندی کرد :

▪ بسته بندی مصرفی : نوعی از بسته بندی که به عنوان یک واحد کالا در یک محل فروش به دست مشتری می رسد .

▪ بسته بندی صنعتی : این نوع بسته بندی برای تحویل کالا از یک تولید کننده به تولید کننده دیگر استفاده می شود ؛ و در بیشتر مواقع ( نه در همه موارد ) محصولی است که باید تحت عملیات بعدی قرار گیرد .

در یک طراحی ساختاری بسته بندی ملاحظات مربوط به جا به جایی و انبار داری نه تنها برای بسته بندی توزیع و واحد بار بلکه برای تمام سطوح بسته بندی ( بسته بندی اولیه و ثانویه ) باید در نظر گرفته شود .

● بسته بندی در خدمت بشریت

برخی از مردم معتقد هستند که بسته بندی ، باعث افزایش قیمت محصولات می باشد . اما برابر آمار ، بسته بندی با محافظت از کالاها در قبال صدمات آسیب دیدگی و خرابی ؛ موجب کم شدن ضایعات و ارزانی کالاهای مختلف می گردد . در روش فروش سوپرمارکتی با حذف فروشنده ، این بسته ها هستند که با دادن اطلاعات دقیق به مصرف کننده ؛ مشتری را برای خرید بهتر یاری می کنند . به همین سبب از بسته بندی گاهی به عنوان فروشنده خاموش یاد می شود . پیش از ظهور بسته بندی مدرن ، کالاها بصورت فله عرضه گردیده و از تنوع کالاها خبری نبود . در حالد حاضر شاهد تنوع محصولات در فروشگاهها هستیم ؛ که این امر به خریدار امکان انتخاب بهتر را می دهد .

برابر آمارهای ارایه شده توسط سازمانهای جهانی ، مشکل گرسنگی که بسیاری از افراد جامعه بشری از آن در رنج هستند ، نه به خاطر کمبود مواد غذایی بلکه به خاطر از بین رفتن مواد غذایی در مراحل حمل و نفل ، و عدم توانایی در نگهداری و حفاظت از محصول می باشد .بسته بندی می تواند کمک بزرگی در حل مُعضل گرسنگی در جهان باشد .

بسته بندی این امکان را برای بشر فراهم آورده ، تا بتواند از منابع مختلف زیر زمینی و روزمینی در تمام نقاط دنیا استفاده کند . بسته بندی امکان امکان ارسال محصولات و مصنوعات گوناگون را بوجود آورده است ، تا نقشی موثر در پیشرفت تمدن در جوامع بشری داشته باشد .

       
   

   


            ماهنامه فناوری و توسعه صنعت بسته بندی ( www.persiapack.ir )