آیا دنیایی که نپستر در آن آزادانه فعالیت می کرد، دنیایی از دزد ها بود؟ نمی دانم، اما در این نوشته استدلال خواهم کرد که تصمیم داد گاه به تعطیلی نپستر، دست آخر به دوستداران موسیقی و حتی به کسانی مثل خودم که هیچ گاه از این سایت استفاده نمی کردیم، آسیب خواهد زد. به سخن دیگر از این نکته دفاع خواهم کرد که فراهم آوردن امکان دزدی موسیقی از طریق نپستر عملا می توانست در آمد صنعت موسیقی را بالا برد و به این ترتیب به دوستداران و خالقان موسیقی نفع برساند.

این ادعا را حتی در حالی بیان می کنم که می پذیرم نپستر به شکلی دزدی می کرد. چگونه ممکن است که دزدی برای صنعت موسیقی سود آور باشد؟

دزدی از طریق نپستر ظاهرا صنعت موسیقی را نا بود می کند. افراد به محرک ها پاسخ می دهند. بی تردید موسیقی رایگان، موسیقی گران قیمت را از صحنه به در می کند. اگر دزدی موسیقی از خرید آن کم هزینه تر باشد، افراد به دزدی آن روی می آورند، اما این داستان زیادی ساده است.

می دانیم که این تهدید که فردی دستگیر شده و مجازات گردد، تنها دلیل آن نیست که افراد مبلغی را به شکل قانونی برای خرید چیزی می پردازند و آن را نمی دزدند. علاوه بر هزینه های پولی، هزینه های دزدی نیز در این میان دخیل اند. برخی افراد از اینکه چیزی را بر دارند و هزینه اش را نپردازند، احساس گناه می کنند. فرهنگ و هنجار ها می توانند برای تشویق رفتار های به لحاظ اجتماعی سود آور به کار گرفته شوند. گذشته از هر چیز، افراد حتی در رستوران ها و تاکسی ها انعامی را می پردازند، در حالی که دیدار های تکراری نمی توانند چنین گشاده دستی هایی را توجیه کنند. انسان ها حتی در یک کوره راه دور افتاده کوهستانی نیز زباله نمی ریزند. هر چند که اقتصاد دان ها همواره تاکید می کنند که رای دادن عقلانی نیست، اما مردم باز هم رای می دهند.

در تمام این موارد، افراد بر پایه دامنه ای از هزینه ها و فواید که دامنه ای گسترده تر از هزینه های مستقیم پولی دارند، عمل می کنند. (البته برخی افراد یا اصلا انعام نمی دهند یا انعام اندکی می پردازند، هنوز زباله ها وجود دارند و میزان مشارکت رای دهندگان در جوامع آزاد ۱۰۰ در صد نیست.)

بنابراین هر چند شاید استفاده گسترده از نپستر آسیبی سخت را بر پیکر فروش موسیقی می زد، اما این آسیب ها می توانستند به میانجی فرهنگ و هنجار های اجتماعی کاسته شوند. نتیجه، مقداری در آمد گم شده برای خالقان آثار موسیقایی می بود، چون برخی افراد هرگز هیچ مبلغی را نمی پرداختند، اما از سوی دیگر بر فروش این صنعت افزوده می شد، چرا که افراد از نپستر برای امتحان قطعات موسیقی پیش از خرید آنها استفاده می کردند.

هنجار های اجتماعی همواره موثر نیستند. شاید این هنجار ها نتوانند به قدر کافی جلوی دزدی ها را در عرصه موسیقی بگیرند. گذشته از هر چیز، هنجار های اجتماعی در دوران طلایی نپستر در جهتی مخالف عمل کردند. افراد مدعی بودند که موسیقی رایگان، حق آنها است.

اما حتی اگر راه حل مبتنی بر هنجار های اجتماعی هیچ اثری نداشت، آفرینندگان آثار موسیقایی و کسب و کار موسیقی می توانستند رشد کنند، به شرط آنکه نپستر از امکان فعالیت آزادانه بر خوردار بود. اگر این شرکت امکان شکوفایی می یافت، ممکن بود که فناوری های تازه ای پدید آید تا به میانجی آنها تولید کنندگان موسیقی بتوانند هزینه آثار خود را مطالبه کنند و در همین حین، دوستداران این آثار از فرصت های پدید آمده توسط نپستر برای دستیابی به این آثار سود برند.

این تکنولوژی ها می توانستند چه شکلی داشته باشند؟ هیچ راهی برای آگاهی از پاسخ این پرسش نداریم، اما هر چه تهدید نپستر برای تولید کنندگان آثار موسیقایی بیشتر می شد، انگیزه ساخت این تکنولوژی ها نیز بالا تر می رفت. به این معنا تهدید نپستر می توانست خود تصحیح کننده باشد.

برای این که ببینیم این شرایط در عرصه عمل احتمالا چگونه کار می کند، دزدی دارایی های فیزیکی را در نظر بگیرید. عموم افراد بر این باورند که هر چه مجازات دزدی ضبط خود رو ها و احتمال دستگیر شدن پس از آن بیشتر باشد، تعداد کمتری از این دستگاه ها دزدیده خواهند شد. همچنین معمولا انگاشته می شود که قانونی کردن دزدی ضبط خود رو ها تعداد دزدی ها را به بیشینه خود خواهد رساند.

اما این نکته دست کم بعد از مدتی درست نیست. به واقع قانونی کردن دزدی ضبط خود رو ها می تواند به کمینه کردن تعداد ضبط های دزدیده شده بینجامد.

چنین چیزی چگونه ممکن است؟ اگر پلیس و داد گاه ها به دزدی ضبط خود رو ها بی توجهی کنند، دزد ها جسور تر می شوند. در دهه های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ در نیویورک و بوستون اساسا در چنین دنیایی زندگی می کردیم. دزدی این دستگاه ها چنان رایج بود که صاحبان خود رو ها نوشته هایی را از این قبیل که «این خود رو ضبط ندارد» یا «ضبط قبلا دزدیده شده است» پشت شیشه اتومبیل شان می گذاشتند تا دزدانی را که ابتدا بررسی نمی کردند که آیا خودرو ضبط دارد یا نه، از شکستن شیشه آن باز دارند. باور من این است که پلیس و داد گاه ها برای پیگرد یا مجازات دزدان ضبط اتومبیل ها وقت چندانی را صرف نمی کردند.

اما وقتی که دزد ها جسارت بیشتری پیدا کردند، بازار نیز به نوبه خود به آنها پاسخ داد. رقابت، تولید کنندگان دستگاه ضبط و خودرو را به یافتن راه هایی برای جلب رضایت مشتریان سوق داد. نخستین تلاش ها در این راستا بسیار ساده بودند. تولید کنندگان ضبط هایی را ساختند که می توانستیم آنها را از خود رو خارج کنیم و این سو و آن سو ببریم. شاید افرادی را به یاد آورید که هنگام خرید در فروشگاه ها ضبط خود را با یک دستگیره به همراه می آوردند.

تکنولوژی بعدی بی درد سر تر بود. ضبط های گران قیمت خود رو ها یک صفحه جلویی جدا شدنی داشتند. اگر در هنگام خروج از خود رو این صفحه را بر می داشتیم و بی سر و صدا در جیب مان می گذاشتیم، ضبطی که درون خود رو می ماند، برای دزد بی ارزش می شد.

گام پایانی و آخرین مایه آسایش، طراحی ضبط هایی بود که در صورت جدایی از خود رو کار نمی کردند. این کار دزدی ضبط خود رو ها را اساسا به صفر می رساند.

به همین ترتیب، پیوسته فناوری هایی برای پیشگیری از دزدی خود اتومبیل ها شکل می گیرد. قفل در، قفل های تو رفته و فناوری تازه ای که امکان رد یابی خود رو های دزدیده شده را از طریق جی پی اس به پلیس می دهند، همگی راه هایی هستند که بازار از طریق آنها به این نکته که در دنیایی از منابع محدود، پلیس و داد گاه ها نمی توانند منابع کافی را به پیشگیری از تمام دزدی ها اختصاص دهند، پاسخ داده است.

هر چند عجیب به نظر می رسد، اما در دنیایی که قانون به دزدی ضبط خود رو ها توجهی نمی کند، مالکان خود رو ها می توانند دست کم در بلند مدت وضعیت بهتری پیدا کنند. این امر فرصتی را برای کسب سود از سوی تولید کنندگان پدید می آورد تا تکنولوژی هایی را خلق کنند که استفاده از آنها برای محافظت از ضبط خود رو ها هزینه کمتری را برای مالکان آنها در قیاس با هزینه های منابع و مالیات های بالا تر استفاده از پلیس و داد گاه به وجود می آورد.

این اساسا کاربستی است از مقاله کلاسیک رونالد کوز با عنوان «مساله هزینه اجتماعی». در دنیایی که رفتار من و شما بر یکدیگر اثر می گذارند، اخلاق می تواند آشکار باشد. دزدی ضبط خود رو ها کاری نا درست است، اما استفاده از این اصل اخلاقی به عنوان مبنایی برای وا گذاری حقوق مالکیت می تواند بسیار هزینه زا باشد. در مورد ضبط خود رو ها، هر چند اخلاق به ما می گوید که باید حق مالکیت را به صاحب خود رو بدهیم و دزدان ضبط ها را زندانی کنیم، اما احتمالا گزینه بهتر برای دارندگان خود رو ها این است که حقوق مالکیت اساسا در احتیار دزدان قرار گیرد. این راه حل غیر اخلاقی دست آخر می تواند با کاستن از تعداد دزدی های این دستگاه ها و رساندن آنها به صفر به مالکان شان سود برساند.

ممکن است برخی به غلط نتیجه بگیرند که دزدی جهت ایجاد تقاضا برای تکنولوژی هایی که می توانند مانع دزدی شوند، اخلاقی است، اما بهترین دنیا آن است که هیچ سرقتی در آن انجام نشود و نیاز نباشد که هیچ منبعی، چه تکنولوژیک و چه قانونی به حذف دزدی تخصیص یابد.

هیچ کس نمی توانست پیش بینی کند که برای پیشگیری از دزدی ضبط خود رو ها چه تکنولوژی هایی پدید می آمدند. به همین سبک نمی توانیم ابزار هایی را که شاید افراد خلاق به وجود می آوردند و امکان رشد را برای نپستر فراهم می کردند و در عین حال هزینه های تولید کنندگان موسیقی را نیز جبران می کردند، پیش بینی کنیم.

درسی که در این میان می توان آموخت، این است که باید در تخصیص حقوق مالکیت در محیط های پویا دقت به خرج دهیم. تصمیم داد گاه برای تعطیلی نپستر پیامد هایی پیش بینی نشده دارد که ممکن است در آخر هم به موسیقی دوست ها و هم به آنانی که از عشق آنها سود می برند، آسیب برساند.

آیا از آن جا که نپستر در داد گاه بازنده شده، می توان نتیجه گرفت که این ها همه نکاتی تردید پذیر هستند؟ لارنس لسیگ در کتاب تازه اش با نام آینده ایده ها استدلال می کند که بسیاری از فناوری های نو که دسترسی به مطالب خلاقانه ای مانند تصویر و متن را گسترده تر می کنند، در داد گاه ها زیر حمله قرار دارند. به باور لسیگ باید پیش از آن که به داد گاه ها اجازه دهیم که این فناوری ها را بی درنگ از میان بر دارند، منتظر بمانیم و ببینیم که استفاده ها و سوء استفاده ها از آنها در میدان عمل چگونه پدیدار می شوند. این استدلال حکایت از آن می کند که باید به جای بر گرفتن محدود کننده ترین تعریف از مالکیت، زمان کافی به بازار بدهیم تا راه هایی را برای حفاظت از خالقان ایده های نو آورانه در برابر دزدی پیش نهد.

بالاخره اینکه باید به خاطر بسپاریم که دارایی های فیزیکی و فکری با یکدیگر فرق دارند. شاید بخواهیم اصول اخلاقی متفاوتی داشته باشیم و قوانین متفاوتی را برای حفاظت از هر کدام از آنها به کار گیریم. اگر شما ضبط خود روی من را بدزدید، دیگر نمی توانم از آن لذت برم. وقتی که آواز من را از طریق هارد درایو تان می دزدید، شاید جریان در آمدی حاصل از فروش سی دی من را پایین آورید. اینها با هم یکی نیستند. این که این تفاوت چگونه باید بر رفتار ما در داد گاه ها و در قانون گذاری در قبال چنین دزدی هایی اثر بگذارد، پرسشی مهم است که در آینده باید به آن بپردازیم.

       
   

   



            پاورقی
۱ یک فروشگاه آنلاین موسیقی که ابتدا توسط
شاون فانینگ به عنوان یک سایت اشتراک گذاری نفر به نفر پایه گذاری شد و در فاصله ژوئن ۱۹۹۹ تا جولای ۲۰۰۱ فعالیت کرد و بعد به دلیل مشکلات مربوط به حق تکثیر تعطیل شد، م.
راسل رابرتس
مترجم: حسین راستگو
منبع: Econlib   


            روزنامه دنیای اقتصاد ( www.donya e eqtesad.com )