اما سلایق افرادی که در جوامع مختلف رشد کردند، با یکدیگر متفاوت است و بنابراین کالاهای مورد نیاز آنها نیز با کالاهای مورد نیاز غربیان متفاوت خواهد بود.

برای این کار، صنعتگران و سرمایه داران ۲راه پیش رو دارند:

۱) سلایق ملل دیگر را به سلایق غربیان شبیه و نزدیک کنند. (یکسان سازی)

۲) متناسب با سلایق غیرغربیان نیز کالا تولید کنند.

هر دو کار در سرمایه داری معاصر اعمال می شود. همین الان نیز ما در کشور خود شاهد هستیم که بسیاری از سلایق و نیازها به واسطه سرمایه داری غربی به ما تحمیل شده است و ما اکنون بدون کالاهایی که محصول سرمایه داری مدرن است، نمی توانیم روزگار خود را سپری کنیم. ممکن است این کالاها را درون کشور تولید کنیم، ولی باز تفاوتی در اصل مساله ایجاد نمی شود، چرا که ما شکل خاصی از زندگی را که محصول سرمایه داری مدرن است، پذیرفتیم. این یکسان سازی هر روز بیشتر می شود. شکل خانه های ما، هر روز بیشتر شبیه مدل های غربی می شود. وابستگی ما به خودرو، قطار شهری و بین شهری و هواپیما هر روز بیش از پیش می شود. نیاز زنان ما به وسایل برقی و پیشرفته درون آشپزخانه هر روز بیشتر می شود، هر روز یک وسیله برقی جدید برای آشپزخانه ها وارد بازار و خانه ها می شود، ولی در عین حال هر روز خانواده ها برای تولید غذا، بیشتر از قبل به رستوران ها و ساندویچی ها وابسته می شوند.

فست فودها نیز در این میان نمونه جالبی به شمار می روند: غذاهایی که به هیچ عنوان تا دیروز اسم آنها را هم نشنیده بودیم، امروز در فست فود می خوریم، شیفته آن می شویم در حالی که اصلا نمی دانیم از چه موادی تولید شده اند. اگر غذای جدید وارد فست فودها شود، مشتاقیم که آن را تست کنیم، اصلا خوب نیست که اگر در یک جمع دوستانه به ما بگویند فلان ساندویچ را با فلان اسم عجیب و غریب، از فلان رستوران شمال شهر خورده ای، پاسخ منفی بدهیم، اما فست فودها چه غذاهایی هستند؟ غذاهای غربی اند یا شرقی؟ آنها معمولا هویت خاصی ندارند. فست فودها معمولا با شکل های عمدتا مشابه [هر چند با کیفیت های متفاوت] در همه کشورها پیدا می شوند. این یعنی یکسان سازی. اما سرمایه داری برای سلایق و نیاز های متفاوت فرهنگ ها و تمدن های مختلف نیز کالاهای متفاوت ارائه می کند. حتی برای کاربرد راحت تر محصولات خود، کاتولوگ های آنها را به زبان های مختلف تهیه می کند.

روابط دوستی در شرکت های هرمی تبدیل به روابطی تجاری، خشک و منفعت طلبانه می شود و شخصیت انسانی فردبه رسانه ای تبلیغاتی در خدمت اهداف تجاری شرکت، مبدل خواهد شدسرمایه داری معاصر بر پایه مصرف هر چه بیشتر استوار است و لازمه مصرف بیشتر، ایجاد نیازها، تقاضاها و آرزوهای جدید برای افراد است. همه افراد از همه فرهنگ ها را باید تشویق کرد تا بیشتر مصرف کنند تا سرمایه داری معاصر بدون مشتری نماند. باید آرزوهای جدیدی برای همه افراد در همه جوامع ایجاد کرد. رسانه ها این کار را به بهترین شکل انجام می دهند. رسانه های مورد حمایت شرکت های سرمایه دار بزرگ، با تبلیغ کالاها و محصولات جدید صنعتی، نیازهای جدیدی را در مخاطبان خود به شکل ناخودآگاه ایجاد می کنند. این نیاز، حاجتی است که صرفا با خرید آن محصول جدید صنعتی برطرف می شود. در نتیجه رسانه در مخاطب انگیزه تهیه محصول جدید را ایجاد و مشتریان جدیدی به بازار سرمایه داری معرفی می کند.

در شرکت های هرمی، افراد اعضای مجموعه، نقش همان رسانه ها را بازی می کنند. اعضای قدیمی این شرکت ها از اعضای جدیدتر، پس از عضویت، برای ایجاد انگیزه کاری بیشتر در عضو جدید، می خواهند آرزوهایی را که از طریق درآمد این شرکت می خواهد به آنها برسد، فهرست کنند. در این میان اعضای قدیمی حتی یک سری آرزوهای جدید به اعضای جدید معرفی می کنند که هزینه کسب آنها بسیار بالاست و عضو جدید تاکنون به خاطر موقعیت طبقاتی که در آن قرار دارد، حتی به چنین آرزوهایی فکر هم نمی کرد، اما سرمایه داری جدید، که شرکت های هرمی نیز رویه ای از آنها هستند، نیاز به مشتری بیشتر دارند، تعداد مشتری ها اضافه نمی شود مگر با ایجاد انگیزه ناشی از نیاز یا آرزویی جدید در زندگی.

تصویرسازی (imagination) یکی از آموزش های این شرکت ها به اعضای خود است. آنها باید برای جذب مشتریان (اعضای) جدید تصویری از آینده آنها پس از ورود به شرکت ترسیم کنند. تصویرسازی نیازمند تخیل است و به کارگیری قوه خیال مگر در مواردی که منجر به خلاقیت می شود به نادیده گرفتن واقعیات می انجامد. تصویری که از آینده برای یک عضو جدید ترسیم می شود چشم او را نسبت به موانع واقعی و موجود فعالیت مذکور کور می کند به نحوی که او هزینه های ورود به شرکت های هرمی را ناچیز می بیند.

یکسان سازی سرمایه داری معاصر نمودهای دیگری نیز در شرکت های هرمی دارد. اگر با مجموعه ای از اعضای یک شرکت آشنا شوید، خواهید دید که آنها معمولا شباهت های زیادی به هم دارند: یک جور صحبت می کنند و به شکل مشابه با هم لباس می پوشند. در آموزش هایی که به اعضای این مجموعه ها ارائه می شود، آنها حق ندارند حرفی را که در آموزش ها ارائه نشده در جلسات بگویند. نباید چیزی بگویند که در افراد دیگر ایجاد تردید نماید. حتی حرکات فیزیکی که در جلسه معارفه (presentation) از سوی اعضای قبلی (و حتی دوستی که شما را برای معارفه به این جلسه دعوت کرده) شاهد هستید، از قبل توسط برنامه های آموزشی شرکت، تعیین شده است. به این شکل، روابط دوستی در این شرکت ها تبدیل به روابطی تجاری، خشک و منفعت طلبانه می شود و شخصیت انسانی شما، به رسانه ای تبلیغاتی در خدمت اهداف تجاری شرکت هرمی مبدل خواهد شد که به عضویت آن درآمدید.

       
   

   



            محیاسادات اصغری   


            روزنامه جام جم ( www.jamejamonline.ir )