شهرستان جاجَرم از شهرستانهای استان خراسان شمالی است.
تعلق مشاهیر و علمایی همچون علی بن مهزیار، آیت الله سید محمد حسینی مجتهد جاجرمی، آیت الله حاج میرزا حسن موسوی بجنوردی(خراشایی) و مرحوم حجةالاسلام و المسلمین حاج آقا سید محمد حسینی فائق به این خطه نیز نشانگر قدمت و غنای فرهنگی خاص آن است. جاجرم به دلیل واقع شدن در حاشیه کویر مرکزی و نیز اتصال به کوه "بهار" از پوشش گیاهی و اقلیمی متنوعی برخوردار است. این شرایط منطقه را به زیستگاه منحصر به فردی برای گونه‌های مختلف گیاهی و نیز جانوری از جمله یوزپلنگ ایرانی که تنها بازمانده نژاد آسیایی است، بز کوهی، قوچ، مارال، قرقاول، تیهو و گربه وحشی تبدیل کرده است و میاندشت را به عنوان یکی از زیستگاههای مطرح کشور تبدیل کرده است. همچنین تنها شهرستان استان خراسان شمالی است که به راه‌آهن سراسری کشور متصل می‌باشد که این اهمیت اقتصادی منطقه را دو چندان کرده است. کلاه کرکی جاجرم، جوراب پشمی و چادرشب سنتی هم از جمله صنایع دستی این منطقه است. کشک و قره قروت سنخواستی و آلو بخارا جلگه شوقان از سوغاتی های شهرستان جاجرم است.
پناهگاه حیات وحش میاندشت با وسعت ۸۵ هزار هکتار در شرق شهرستان جاجرم یکی از قدیمی ترین زیستگاههای یوز ایرانی به شمار می‌رود.
شهر جاجرم
آغاز شکل گیری این شهر به همان زمانی که در تمدن های تپه حصار دامغان، تپه سیلک کاشان و تپه یحیی بوده است، می رسد که باید حداقل قدمتی ۴ الی ۵ هزار سال داشته باشد و حتی در سده های بعد از هجرت نیز همچنان از نظر آب و هوایی از موقعیت خوبی برخوردار بوده است که باعث دوام و گسترش این ناحیه گردیده است. چنانکه در فرهنگ آنندراج آمده است«جاجرم نام ولایتی است در خراسان ، قصبه ای معمور و آباد و قلعه بزرگی دارد که در وسط واقع است و اطراف آن بساتین و مزارع دارد».[۱]
جغرافیا
این شهرستان قبل از تفکیک شهرستان گرمه در سال ۱۳۸۵، تعداد ۵۸٬۴۸۳ نفر جمعیت داشته‌است. اما پس از جدا شدن گرمه، در سال ۱۳۸۹، جمعیت آن در حدود ۴۰۷۴۴ نفر تخمین زده می شود. [۲]
شهرستان جاجرم در جنوب غربی استان خراسان شمالی واقع است و از طرف شمال به شهرستان بجنورد (مرکز استان)، از شمال غرب به استان گلستان، از شرق به اسفراین و از جنوب شرق به سبزوار، از جنوب شرق به شهرستان جغتای در خراسان رضوی و از سمت غرب به شهرستان شاهرود(استان سمنان) محدود می‌شود.
تقسیمات کشوری
این شهرستان از نظر تقسیمات کشوری شامل سه بخش است.
- بخش مرکزی شهرستان جاجرم
- بخش دشت شوقان
- بخش دشت سنخواست
آب و هوا
آب و هوای منطقه نیمه استپی، گرم و خشک می باشد. میانگین بارش ۱۳۴ میلیمتر است. جهت باد غالب از شمال غربی است و متوسط سرعت باد ۸٫۵ متر بر ثانیه (۳۰ کیلومتر بر ساعت)است. میانگین دما ۱۶٫۵ درجه سانتیگراد و میانگین رطوبت ۵۰% است. حداقل دمای ثبت شده ۱۳٫۲- درجه و حداکثر دمای ثبت شده ۴۱٫۴ درجه بوده است.
آب و هوای جاجرم «معتدل و خشک، بیشترین درجه گرما در تابستان ها تا ۴۰ درجه بالای صفر و کم‌ترین درجه در زمستان‌ها تا ۱۵ درجه زیر صفر و میزان بارندگی سالانه حدود۱۵۰ میلی متر است(۱).
ناهمواری ها (کوه ها، رودخانه ها و دشت های مهم)
از مهمترین ارتفاعات این شهرستان می توان به کوههای زیر اشاره کرد:
- کوه سالوک با ارتفاع ۲۶۵۹ متر از رشته کوههای آلاداغ
- کوه بهار با ارتفاع ۲۴۲۵ متر
- کوه اتاق گاهی با ارتفاع ۱۸۶۴ متر
- کوه خواجه با ارتفاع ۱۳۰۱ متر
- کوه اوزوم با ارتفاع
از دشتهای مهم شهرستان می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- دشت جاجرم : یکی از دشتهای میان کوهی شهرستان بوده که مهمترین سکونتگاه شهرستان در آن تکوین یافته است .
- دشت شوقان : یکی از دشتهای میان کوهی بوده که توسط کوههای مرتفع آلاداغ محصور شده است
- دشت سنخواست : یکی از دشتهای حاصلخیز بوده که توسط مواد آبرفتی پوشیده شده است
از تنگه های مهم این شهرستان می توان به تنگه دربند و تنگه گزی اشاره کرد .
مهم ترین رودخانه های شهرستان عبارتند از:
- رودخانه کال شور جاجرم: شاخه های اولیه این رودخانه از ارتفاعات بینالود سرچشمه گرفته به طوری که آب های منطقه نسبتاً وسیعی از شمال غرب منطقه خراسان و مناطق شرقی سمنان جمع آوری و به کویر نمک می رساند . این سرشاخه ها به نام های کال شور و کال ولایت در جنوب شهر اسفراین به هم پیوسته و رودخانه کال شور جاجرم را به وجود می آورند جهت مسیر این رودخانه جنوب شرق – شمال غرب بوده که پس از وارد شدن به دشت جاجرم به سمت جنوب تغییر مسیر داده و شاخه های مهمی مانند جوین ، کال شور شاهرود و رودخانه سبزوار را در ادامه مسیر خود دریافت می کند و پس از آن وارد حاشیه شمالی دشت کویر گردیده و در ریگزارهای آن فرو می رود . این رودخانه دارای جریان دائمی بوده و به صورت زهکشی آب زیرزمینی ، در فصول بدون بارندگی می باشد که به دلیل غلظت زیاد املاح قابل استفاده نیست .
- رودخانه فصلی دربند : این رودخانه یکی از از شاخه های رودخانه کال شور جاجرم می باشد و از دامنه های رشته کوههای آلاداغ سرچشمه گرفته و در جهت غرب به شرق جریان پیدا می کند و وارد دشت شوقان می شود این دشت را مشروب نموده و به سمت جنوب تغییر مسیر می دهد و پس از عبور از دره دربند و روستای دربند وارد اراضی روستای اندوقان ودر نهایت وارد رودخانه کال شور می شود منبع ویکیپدیا
نوشته شده در : پنج شنبه 2 مهر 1394 ساعت :11:15 PM | توسط :هادی نظرات (0)
