من و
همسر و پسرم علی تازه از شهرستان به قم برگشته بودیم و طبق روال گذشته در تمام آن
جیبهای زیادم تنها و تنها یک دویست تومانی بیشتر نبود؛ دقت کنید یک اسکناس دویست
تومانی. با خودم میگفتم خوب است؛ با همین دویست تومان میتوانم تعدادی نان سنگک
بگیرم و با چیزهایی هم که در خانه داریم میخوریم تا وقت شهریه برسد و یا فرجی
حاصل شود.
با تاریک شدن هوا، بلندگوهای مساجد ـ از ترس تاریکی
شب ـ به تکاپو و اضطراب افتادند و ذکر هر روزشان را برای رهایی از تاریکی، نثار
خانههای اطراف خود کردند، آماده رفتن به نماز جماعت شدم. بین دو نماز طبق عادت
اهالی آن مسجد، مراسم کاسهگردانی اجرا میشد؛ به این صورت که وقتی کاسه، روبهروی
هر کسی قرار میگرفت او مختار بود بین اینکه برای تأمین مخارج مسجد چیزی در کاسه
بیاندازد و یا نیاندازد. طبق آیین «آسیاب به نوبت» کاسه در جلوی روی من قرار گرفت
و شروع کرد برّ و برّ مرا نگاه کردن، و گویا از پشت تار و پود پارچههای لباسم، آن
دویست تومانی را نشانه گرفته بود.
بر
اساس این ضربالمثل، ترک عادت، ناممکن نیست، بلکه امر بسیار مشکلی است، اما روی
سخن ما با کسانی است که با استناد به این ضربالمثل، ترک عادت را امری محال و غیر
ممکن میشمارند. این نگرش در حقیقت سوءبرداشتی از این ضربالمثل رایج است؛
برداشتی که باید از آن جداً پرهیز کرد. مثلاً وقتی مردم میشنوند که یک معتاد پس
از مدتی ترک اعتیاد، دوباره به مواد مخدر روی آورده است، میگویند «ترک عادت موجب
مرض است» یا وقتی بشنوند آدم هرزهای پس از مدتی ترک هرزهگی باز به کارهای گذشته بازگشته
است.
در
حالیکه میدانیم اگرچه عادت ریشه در طبیعت انسان دوانده و جزیی از وجودش شده
باشد، باز هم با برخی تمهیدات، قابل ترک است و به اصطلاح روانشناسان قابل
«خاموشی» است، و اگر گفته میشود:
خوی
بد در طبیعتی که نشست
نرود
جز به وقت مرگ از دست
عموماً
مربوط به ویژگیهای ذاتی افراد است که این ویژگیها مورد بحث ما نیست. از این نکتهها
که بگذریم تجربه روزانه، چه درباره خودمان
و چه در خصوص دیگران، ما را به این نکته میرساند که عادتها ترک شدنی هستند. حکایت
زیر را بهعنوان مصداقی از توانایی انسان به ترک کارهای ناپسند بخوانید:
ارتباطهای
میان همسران بر دو گونه است: ا. ارتباط کلامی 2. ارتباط غیرکلامی. در بررسی ارتباط
کلامی از عواملی گفتیم که آرامشبخش زندگی بود و جمع کوچک خانواده را به کمال میرساند؛
مسایلی مثل سلام، لبخند، نیروی شگرف واژهها، شیوه درست مخاطب قرار دادن همسر، دعا
کردن، آهنگ و نیکویی کلام و... اکنون ادامه مطلب:
گفتوگو
با زبان دل
جذابیت
کلام تنها در صلابت و استحکام آن نیست بلکه از عمق جان برخاستن و به گونهای لطیف
و دلنشین بر زبان جاری کردن نیز شرط دیگر آن است. این ویژگی بهویژه برای آقایان
هنگام سخن گفتن با همسرشان بسیار لازم و کارگشاست. لازم است مردان به زبان دل با
همسرشان به گفتوگو بنشینند و اینگونه به اعماق جان و دل او نفوذ کنند؛ چراکه
زنان قلبی پرعاطفه و روحی تأثیرپذیر دارند. سخن وقتی دلانگیز و دلنواز شد، با دل
عجین میشود و تا آن دل زنده است، سخن نیز زنده است. چه زیبا فرمود پیامبر رحمت(ص)
که «وقتی مرد به همسرش بگوید دوستت دارم این سخن هرگز از دل زن جدا نشود.»
يك پيرمرد بازنشسته، خانه
جديدي در نزديكي يك دبيرستان خريد. يكي دو هفته اول همه چيز به خوبي و در آرامش
پيش ميرفت تا اين كه مدرسهها باز شد. در اولين روز مدرسه، پس از تعطيلي كلاسها
سه تا از دانشآموزان در خيابان راه افتادند و در حالي كه بلندبلند با هم حرف ميزدند،
هر چيزي را كه در خيابان افتاده بود، شوت ميكردند و سروصداي عجيبي راه انداختند.
اين كار هر روز تكرار ميشد و آسايش پيرمرد كاملاً مختل شده بود. پيرمرد تصميم
گرفت كاري بكند. روز بعد كه مدرسه تعطيل شد، دنبال بچهها رفت و آنها را صدا كرد
و به آنها گفت «بچهها شما خيلي بامزه هستيد و من از اين كه ميبينم شما اينقدر
نشاط جواني داريد خيلي خوشحالم. من هم كه به سن شما بودم همين كار را ميكردم. حال
ميخواهم لطفي در حق من بكنيد. من روزي 1000 تومان به هر كدام از شما ميدهم كه
بياييد اينجا و همين كارها را بكنيد.» بچهها خوشحال شدند و به كارشان ادامه
دادند.
پژوهشهاي
بسيار بر نقش تغذيه صحيح در قدرت يادگيري كودكان تأكيد كردهاند و نخوردن صبحانه را
از عواملي دانستهاند كه ميتواند اثراتي منفي بر يادگيري آنها داشته باشد. در
شرايط ناشتايي كوتاهمدت طبيعي، مكانيسم بدن، گلوكز خون را در سطحي ثابت نگه ميدارد
كه بر عملكرد طبيعي مغز لطمه وارد نشود، اما اگر مدت زمان ناشتايي طولانيتر شود،
نگهداري قندخون در سطحي كه مغز قادر به فعاليت طبيعي خود باشد، دشوارتر شده،
يادگيري و تمركز حواس مختل ميشود. بررسيهاي سالهاي اخير نشان داده است كه افزايش
نسبي قندخون موجب بهبود عملكرد مغز و يادگيري كودكان مدرسهاي ميشود. يكي از
دلايل افزايش يادگيري ناشي از بالا رفتن قندخون، ساخته شدن «استيل كولين» است كه
نقش آن در تقويت حافظه به اثبات رسيده است. در سميناري كه در سال 1995 درباره
«صبحانه، كارايي و سلامت» برگزار گرديد اعلام شد كودكاني كه از خوردن صبحانه
امتناع ميورزند، در انجام تكاليف رياضي كارآمدي كمتري دارند و قدرت خلاقيت و
ابتكار آنها كاهش مييابد.
13 توصيه روانشناسان به
والدين برای تربيت کودک بدزبان
منصور
بهرامي (روانشناس باليني)
وقتي
کودکان شروع به بدزباني، تمسخر، پرخاش، استفاده از کلمات نامطلوب و گاه فحش دادن
ميکنند، ما به شکلي غمناک متوجه قدرت کودک در تقليد کلمات خوب و بد خودمان و
اطرافيان ميشويم. بدزباني تنها از راه آموختن و مواجه شدن با آن به وجود ميآيد
بنابراين بايد موقعيتهايي را که طي آن ممکن است کودک اين کلمات نامطلوب را بشنود،
محدود کنيد يعني مواظب برنامههاي تلويزيوني که کودک ميبيند، دوستاني که با آنها
رفت و آمد داريد و طرز صحبت خود باشيد تا بتوانيد اين کلمات را از مجموعه لغاتي که
کودک به کار ميبرد حذف کنيد. 13 توصيه زير به شما کمک ميکند در تربيت کودک خود
تأثيرگذارتر و موفقتر باشيد.
1.
بدزباني کودک را ناديده بگيريد:اگر بهطور اتفاقی کودکتان واژه ناشایستی را به کار برد، سعي کنيد به بدزباني اهانتبار
او کمترين توجهي نشان ندهيد. وانمود کنيد که آن را هرگز نشنيدهايد، بنابراين
هرگونه تأثير آن را بر خودتان از بين برده و بازي او را به يک بازي يک نفره تبديل
کنيد که اصلاً براي کودکان جالب نيست.