ادعیه؛ میراث معنوی امامان علیهم السلام
آنچه از دعاهای منقول از امامان شیعه به دست ما رسیده است، منبعی مطمئن و غنی برای شناخت تعالیم عرفانی و توحیدی امامان معصوم و ذخیره فرهنگی ارزشمندی برای بشریّت است.
در کتب سیره و شرح حال امامان، دعاهایی از آن بزرگواران نقل شده است. برخی از عالمان و پژوهشگران نیز به گردآوری این ادعیه و تدوین «صحیفه»های ائمّه علیهم السلام پرداخته اند و این، جدا از «صحیفه سجّادیّه» است که ماجرایی ویژه و مستندی خاص دارد.
از سوی مؤسّسه «الامام المهدی» ـ در قم، به سرپرستی استاد سیّد محمّدباقر ابطحی اصفهانی ـ مجموعه ای شش جلدی تحقیق، تدوین و نشر یافته که حاوی دعاهای چهارده معصوم علیهم السلام است. جلد ششم این مجموعه، دعاهای امام رضاتا امام مهدی علیهم السلام را در بردارد. بخش خاصّ به امام یازدهم، عنوان «الصّحیفة العسکریّة، الجامعة الادعیة الحادی عشر من الائمّة، الامام الحسن بن علیّ العسکری» را بر پیشانی خود دارد که حاوی 51 دعای کوتاه و بلند از آن امام همام است.
در این نوشته، مروری گذرا به این ادعیه نورانی داریم، تا از گلگشت در این بوستان عرفان و معنویّت، مشام جان را معطّر سازیم و از میراث معنوی اهل بیت علیهم السلام بیشتر بهره مند گردیم.
نگاهی اجمالی
در آغاز، مروری بر دعاهای منقول از امام حسن عسکری علیه السلام داریم، تا با دورنمایه، مناسبت ها و جایگاه های این دعاها آشنا شویم:
1. دعای امام در تسبیح خدا، 2. دعای او در ستایش خداوند، 3. دعای او در حمد خدا به خاطر دیدن فرزندش، 4. صلوات او بر پیامبر و یکایک جانشینانش، 5. دعای او برای درخواست حاجت، 6. دعا برای حاجت طلبی از آستان پروردگار، 7. دعا برای قضای حوائج پس از نماز، 8. دعا برای طلب روزی و طول عمر، 9. دعا در احتجاب و پناهندگی به حرز الهی، 10. دعا در احتجاب و پناه جویی به خدا، 11. دعا برای حرز و ایمنی، 12. دعا در پرهیز از وسوسه های شیاطین، 13. دعای مظلوم علیه ظالم، 14. استعاذه از شرّ دشمنان، 15. تعویذ برای درمان تب، 16. تعویذ برای سر درد، 17. دعا برای درمان تب نوبه، 18. دعای روز سوم شعبان، 19. دعا در ماه رمضان، 20. دعا در تعقیب نماز صبح، 21. دعا هنگام صبح، 22. دعای صبح و عصر، 23. دعا برای ورود به مسجد، 24. دعای دیگری برای ورود به مسجد، 25. دعای قنوت، 26. دعای دیگری برای قنوت، 27. دعا پس از فراغت از نماز، 28. دعا برای مشکلات در راه سفر، 29. دعا هنگام غذا خوردن، 30. دعا در ذکر حاملان عرش، 31. دعای توسّل حضرت موسی علیه السلام به محمد و خاندانش علیهم السلام ، 32. دعای دیگر حضرت موسی علیه السلام ، 33 ـ 37. دعاهای دیگر توسّل حضرت موسی علیه السلام به پیامبر و عترت او علیهم السلام ، 38. دعای او در مناجات امیرمؤمنان علیه السلام ، 39 ـ 49. دعاهای او درباره اشخاص گوناگون همچون: اسحاق بن اسماعیل، اشجع، عیسی بن صبیح و محمد بن علی بن ابراهیم، (و ده جمله کوتاه دعایی)، 50. دعا برای ساعت یازدهم روز، 51. دعا برای توسّل به امام عسکری علیه السلام در ساعت یازده.
همچنان که اشاره شد، تعدادی از این دعاها کوتاه و یک سطری است، بخشی نیز بلند و چند صفحه ای و برخی هم متوسّط.
ناگفته نماند که بعضی از این دعاها، از ائمّه علیهم السلام دیگر هم نقل شده است؛ لذا محقّق گرامی کتاب، با اشاره به اینکه این دعا در دعاهای امام علییا امام صادق علیهماالسلام و... گذشت، از آوردن دوباره آن پرهیز کرده و تنها جملات نخست دعا را آورده است.
:: ادامه مطلب
امام خمینی : برای لیله القدر مهیا بشوید
ماه مبارک رمضان نزدیک شد و در این ماه مبارک خودتان را تقویت کنید به قوت های روحانی. در یک حدیث است که پیغمبر اکرم فرمودند که ماه رمضان آمد، اقبال کرد آمد، در ضمنش می فرمایند که: دعیتم الی ضیافه الله» ضیافت های خدا با ضیافت های مردم این است فرقش که وقتی شما را یک اشخاصی دعوت بکنند به یک مهمانی وقتی بروید در آن مهمانی به حسب فراخور حال یک چیزهایی برای خوردنی و یک چیزهایی برای تفریح و این چیزهاست. ضیافت خدا در ماه رمضان یک شعبه اش روزه است، آن ضیافت خداست، یک شعبه اش روزه است و یک کار مهمش که مائده غیبی و آسمانی است قرآن است شما دعوت شده اید به مهمانی خدا و شما در ماه رمضان مهمان خدا هستید.
مهماندار شما، شما را وادار کرده است به این که روزه بگیرید. این راه هایی که به دنیا باز است و شهوات هست... این ها را سدش کنید تا مهیا بشوید برای لیله القدر
ماه رمضان فرصتی برای دوری از غفلت
مقام معظم رهبری
دعا در ماه رمضان و همه خصوصیات این ماه مبارک این است که ما را متذکر می کند؛ از غفلت بیرون می آورد؛ آلودگی های ما را به ما نشان می دهد و در بین دعا و نماز و توجه، فرصتی به ما دست می دهد که اشتباهاتی را که با آن ها انس و خو گرفتیم، بازنگری کنیم و آن ها را بشناسیم؛ چون گاهی انسان گناهی را عادت کرده که انجام بدهد و توجه ندارد که این گناه است. البته تنبلی، سستی و بقیه نواقصی را هم که داریم، می توانیم بازنگری کنیم.
این فصل یک ماهه، فصل بسیار باارزش و قیمتی است. در این سی روز یا بیست ونه روز، خدا لیله القدر را قرار داده و لیله القدر یک فرصت استثنایی در طول سال برای انسان است. که اگر انسان توانسته باشد آن شب را درک بکند، خیر زیادی گیرش آمده. در دعای وداع ماه رمضان - نه این دعای وداعی که در صحیفه سجادیه است - بلکه دعایی که در مفاتیح الجنان است، می گوید: و ان تجعلنی برحمتک ممّن خرت له لیله القدر و جعلتها له خیرا من الف شهر»؛خدایا ! من را از کسانی قرار بده که توفیق درک لیله القدر را به دست آوردند و لیله القدر برای آنها از هزار ماه بهتر و باارزش تر شده. لیله القدر برای همه این گونه نیست. آن کسی که برای او شب بیست وسوم یا شب بیست ویکم ماه رمضان، با شب بیست وسوم هر ماه دیگری فرق ندارد - نه ذکری، نه توجهی، نه حالی، نه گریه ای، نه تضرّعی؛ با غفلت می گیرد می خوابد، یا اصلاً یادش نمی آید که لیله القدر است، یا خدای نکرده آلوده به گناه و هوای نفس هم می شود - برای چنین انسانی لیله القدر بهتر از هزار شب نیست؛ یک شب است، آن هم یک شب خسران بار که برای او خیری ندارد. لیله القدر برای آن کسی از هزار ماه بهتر است که ساعات و دقایق آن شب را قدر بداند؛ از دقایق آن شب استفاده بکند. در آن دعا می خوانیم که خدایا ما را از آن کسانی قرار بده که شب قدرشان پوچ نمی شود؛ از دست نمی رود.
برنامه انسان سازی ماه مبارک رمضان
استاد شهید مرتضی مطهری
اساسا برنامه ماه مبارک رمضان برنامه انسان سازی است، یعنی برنامه این است که انسان های معیوب در این ماه خود را تبدیل به انسان های سالم، و انسان های سالم خود را تبدیل به انسان های کامل کنند. برنامه ماه مبارک رمضان برنامه تزکیه نفس است، برنامه اصلاح معایب و رفع نواقص است، برنامه تسلط عقل و ایمان و اراده، بر شهوات نفسانی است، برنامه دعاست، برنامه پرستش حق است، برنامه پرواز به سوی خداست، برنامه ترقی دادن روح است، برنامه رقاء دادن روح است. اگر بنا باشد که ماه مبارک بیاید و انسان سی روز گرسنگی و تشنگی و بی خوابی بکشد و مثلا شب ها تا دیروقت بیدار باشد و به این مجلس و آن مجلس برود و بعد هم عید فطر بیاید، و با روز آخر شعبان یک ذره هم فرق نکرده باشد، چنین روزه ای برای انسان اثر ندارد. اسلام که نمی خواهد همین طور مردم دهانشان را ببندند، دهانشان را ببندند یا نبندند [ برای اسلام فرق نمی کند ]، نه، با روزه گرفتن قرار است که انسان ها اصلاح شوند. چرا در روایات ما آمده است که بسیاری از روزه داران هستند که حظ و بهره آن ها از روزه، جزگرسنگی چیزی نیست. بستن دهان از غذای حلال برای این است که انسان همراه آن سی روز تمرین کند که زبان خود را از گفتار حرام ببندد، غیبت نکند، دروغ نگوید، فحش ندهد.
حقیقت دعا چیست؟
ایت الله مصباح یزدی
زندگی دنیا به گونه ای است که خواه ناخواه توجه انسان را تا حدودی به امور مادی جلب می کند؛ اما واقعیت این است که انسان برای تقرب به خدا آفریده شده است و باید از تمام جوانب زندگی برای نیل به این مقصود بهره گیرد. یکی از بهترین راه ها برای این منظور آن است که هر روز لحظاتی از عمر خود را صرف توجه خالص به بارگاه الهی کند. این توجه بیش تر در نماز جلوه گر می شود؛ در نماز دعاهایی در حال قنوت و سایر حالات خوانده می شود گذشته از آن که در روایات برای قبل و بعد از نماز نیز دعاهای دیگری وارد شده است. حتی می توان خود نماز را نوعی دعا دانست...
حقیقت دعا توجه به بارگاه حضرت معبود است و برای مومنان نوعی معراج روحی و معنوی به حساب می اید. دعا فقط تلفظ پاره ای کلمات و مراعات برخی آداب خاص نیست. حقیقت و روح دعا توجه قلبی انسان به خداوند عالم است و قوت این توجه به میزان معرفت و محبت انسان به خداوند بستگی دارد. از این رو باید پیش از دعا و هنگام دعا به صفات خداوند توجه داشت.
منبع : دیدار آشنا > مهر 1385، شماره 73
:: ادامه مطلب
خداوندا،
از تو بخشنده تر کیست؟ از تو پوشاننده تر چه کس است؟ از تو در گذرنده تر کدام است؟ ما حیا نمی کنیم از گناه کردن و تو حیا می کنی از نبخشیدن. ما حیا نمی کنیم از نیامدن و تو حیا می کنی و از در نگشودن، به ما ذره ای حیا عنایت کن. خداوندا، بحر بی نهایت کرمت وسیع تر از برکه حاجات ماست. تو به سخاوت شهره تری تا ما به نیاز. تو به بخشیدن راغب تری تا ما به تکدّی. فقط تویی که سزاوار خواستنی و خواهش. فقط از آستان توست که رواست.
یاد سبز شکفتن
ای ماندگار، ای جاودانه ترین عشق، ای جدا از من و با من، اکنون در این دل شب، قلم قلبم را با قطره های اشکی که بر گونه دارم، آغشته می کنم و بر صحیفه دعا، خط استغفار می کشم. خدایا، بار گران گناه، پشتم را خمیده و گردباد دلبستگی ها، ساقه های وجودم را می شکند.
ای بی نیاز، زنگار دلم را بزدا، به من بال پرواز و پای رفتن عطا کن.
ای منتهای آرزویم، از خودم چه بگویم که همه را دانی و از تو چه بگویم که فراتر از آنی. من تو را می خوانم که راز هرچه عشقی. تو را می خواهم که خوش بوتر از هرچه عطری.
:: ادامه مطلب
«اللّهم انّا نرغب الیک فی دولة کریمة تعزّ بها الاسلام و اهله وتذلّ بها النّفاق و اهله و تجعلنا فیها من الدّعاة الی طاعتک و القادة الی سبیلک و ترزقنا بها کرامة الدّنیا و الآخرة»[1]
خداوندا! ما در انتظار روزی هستیم که آن دُردانه هستی بیاید و بنای عدل بگستراند. بار الها ! امیدمان را نا امید نکن!
ما در انتظار تشکیل دولتی هستیم که جامعه ای کریم تربیت کند و زمینه را برای کَرَم کریمان فراهم آورد. دنیایی که در آن مردم با اخلاق کریمانه برخورد کنند ؛ با مسؤولانی کاردان و دلسوز که تمام همت خویش را برای ساختن جامعه ای سالم، پویا، پیشرفته و با اهدافی متعالی بر محور عدالت، آزادی و آزادگی به کار گیرند.
جهانی را می خواهیم که به جای اجحاف و نامردمی، ایمان و معنویت در فضایش طنین افکن شود و به جای شرارت ، دعوت به خیر و سعادت (امر به معروف و نهی از منکر) در جامعه گسترش یابد. مردم به آنچه خداوند متعال بدان راضی است، راضی باشند و از آنچه خدا ناراضی است، متنفر باشند (نه اینکه فقط از ترس عذاب الهی از آن پرهیز نمایند) ؛ دوستان خدا را دوست بدارند و از دشمنانش بیزار باشند؛ مردمی که شورشان بر اساس شعور ، فریادشان مقدس، سخنشان مفید و کارساز و سکوتشان بر پایه حکمت (نه ترس و ذلت) باشد .توفیقمان ده که در راه تو گام نهیم و بر تو توکل کنیم و فقط از تو یاری طلبیم ؛ چرا که جز تو معبودی نیست ،که دیدگان منتظرمان جستجویش کند.
حبیبا ! آنچه امروز حاکمان مادی گرای جهان، مردم را به سمت آن می خوانند ، غیر آن چیزی است که تو از ما می خواهی. تو ما را برای خودمان می خواهی ؛ چرا که به ما نیازی نداری . اما آنان ما را برای خودشان می خواهند ؛ چون برای رسیدن به منافع نامشروع خود، به تحمیق و استثمار ما نیاز دارند. آنان جهان را برای خودشان میخواهند و تو آن را برای ما. آنان دنیا را برای دنیا می خواهند ؛ ولی تو آن را وسیله ای برای پرورش ما و ذخیره برای آخرتمان قرار داده ای. آنان زندگی را در محدوده چند ساله تمتعات پست دنیوی می بینند ؛ ولی تو می خواهی وسعت دید ما را تا بی نهایت کنی. کاری کن که ما نیز چنین بخواهیم!
او که بیاید دست ولایت خویش را بر سر مردم می گذارد و عقلها را ارتقا می دهد و جایگاه انسان را بار دیگر به مبدأ عظمت خویش - که مسجود ملا یکه بود - باز می گرداند . یادمان نرود ! خداوند از روح خویش در جسممان دمیده و ما را خلیفه خویش در زمین قرار داده است. بارالها ! ما را بر عهدی که با تو بسته ایم -که بنده تو باشیم - استوار ساز! و کسی که ما را بر وفای به این عهد می خواند و در این راه رهبرمان است، برسان! آمین!
--------------------------------------------------------------------------------
1. دعای افتتاح، مفاتیح الجنان.
منبع : امان > شهریور 1386، شماره 6
:: ادامه مطلب
و در برابر هر نعمتی
یکی از شیوه های قرآن برای آشناکردن مردم باخدا، بر شمردن نعمت های الهی است. قرآن می کوشد وجدان های خفته را بیدار کند و مردم گریزپای را با خدایشان انس و آشتی دهد.
در سوره زُخرف می فرماید: «خداوند برای شما کشتی و چار پایان آفرید تا بر آن سوار شوید و آن گاه که بر آن قرار یافتید به یاد نعمت پروردگارتان باشید و بگویید:
سُبْحانَ الَّذِی سَخَّرَ لَنا هذا وَما کُنّا لَهُ مُقْرِنِینَ * وَ إِنّا إِلی رَبِّنا لَمُنْقَلِبُونَ.[1]
منزّه است خدایی که این مرکب را برای ما مسخَّر ساخت، و گرنه ما توان آن را نداشتیم، وما به سوی پروردگارمان باز می گردیم.»
امام علی علیه السلام فرماید: «هر گاه بر مرکب سوار شدید یاد خدا کنید و بگویید: سُبْحانَ الَّذِی سَخَّرَ لَنا هذا وَما کُنّا لَهُ مُقْرِنِینَ * وَ إِنّا إِلی رَبِّنا لَمُنْقَلِبُونَ».[2]
امام رضا علیه السلام فرماید: «شکر الهی آن است که هرگاه خداوند بر بنده اش نعمت داد بگوید: سُبْحانَ الَّذِی سَخَّرَ لَنا هذا وَما کُنّا لَهُ مُقْرِنِینَ * وَ إِنّا إِلی رَبِّنا لَمُنْقَلِبُونَ والحمد للّه ربّ العالمین.»[3]
[1]. زخرف (43) آیات 13 و14.
[2]. نورالثقلین، ج4، ص593 594 .
[3]. نورالثقلین، ج4، ص593 594
:: ادامه مطلب
بحث راجع به ماهیت دعا و اینکه ایا دعا درخواست تغییر در اراده خداوند است و اینکه جای دعا کردن کجاست و در چه شرایطی دعا قابلیت پذیرش از طرف خالق دارد. دعاهایی که از ائمه به ما رسیده است هم دعا است و هم تعلیم است، به ما می آموزند که خداوند را چگونه بشناسیم و چگونه خواستهای خود را مطرح کنیم.
چگونه مصلحت دنیا و آخرت خود را تشخیص دهیم و ارتباط خود با دیگران و خدای خود را چگونه تنظیم کنیم. دعا تنها خواندن خدا نیست، بلکه عرصه شناخت او به عنوان قادر متعال است. دعا فقط برای ابراز بندگی نیست که ابراز بندگی هم هست. دعا فقط برای درخواست های امور دنیوی و معیشتی نیست بلکه برای آرمانهای معنوی نیز هست.
بسیاری از دعاها، دیالوگ و گفتگو با خالق است. در این گفت و گوی دوسویه است که هم انس و الفت ایجاد می شود، هم ایمان تقویت می گردد و هم دل خرسند می شود و هم خرد و به قول مولانا:
هم دعا از تو اجابت هم ز تو
ایمنی از تو مهابت هم ز تو
دکتر لاریجانی با بیان فرازهایی از نهج البلاغه و قرائت شعر ذیل از شیخ بهایی علیه الرحمه به سخنان خود پایان داد:
همه روز روزه بودن
همه شب نماز کردن
همه ساله حج نمودن
سفر حجاز کردن
ز مدینه تا به کعبه
سر و پا برهنه رفتن
دو لب از برای لبیک
به وظیفه باز کردن
به مساجد و معابر
همه اعتکاف جستن
شب جمعه ها نخفتن
به خدای راز گفتن
ز وجود بی نیازش
طلب نیاز کردن
به خدا که هیچ کس را
ثمر آن قدر نباشد
که به روی ناامیدی
در بسته باز کردن.(2)
پی نوشت :
1- مراسم سخنرانی در فرهنگسرای ایرانیان اتاوا.
2- شیخ بهایی.
منبع : خیمه > مرداد 1384 - شماره 19
:: ادامه مطلب
پژوهش / توحید و دعا
سید محمد حسین حسینی هرندی
مقدمه
دعا، خواستن است و خواندن، نیایش کردن است و ستودن، و دامنه آن آن قدر گسترده، که می توان از هر کسی طلب نمود. به ویژه اگر دعا کردن فقط برای رسیدن به آنچه مدنظر است، باشد. به سخن دیگر، از هر انسانی می توان چیزی خواست، او را به کمک طلبید و از او پرسش نمود.
اما آیا فلسفه دعا و نیایش این است؟ اگر هدف، فقط دست یابی به خواسته های محدود و کوچک باشد، چه فرقی می کند از خدا باشد یا از غیر خدا؟ بنابراین، نتیجه طبیعی و فلسفه واقعی دعا، تکامل آدمی و رشد ارزش وجودی انسان هاست که در پرتو دعا به دست می آید. دعایی که از قادر مطلق و یگانه توانا باشد و در پوشش آن، اظهار عبودیت و اعلام بندگی به وحدانیت او. دعا یعنی «إِیّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیّاکَ نَسْتَعینُ».
خدا و استجابت دعا
بدون شک یکی از اهداف دعا و نیایش، تقویت روح توحید و نفی بندگی غیر خداست. آدمی آن گاه می تواند از خدایش چیزی بطلبد و از به دست آوردنش اطمینان یابد که از جمیع مردم ناامید گردد.
:: ادامه مطلب
|
» کل نظرات : 135
» بازديد کل : 2894275
» تاريخ ايجاد وبلاگ :
شنبه 30 دی 1391
» آخرين بروز رساني :
سه شنبه 19 دی 1396
