پرتوی از اسرار نماز
حجّت الاسلام و المسلمین محسن قرائتى
---------------------------------------------------------------------------------
:: ادامه مطلب
براى ایجاد رابطه میان بنده و خدا، نمازهاى بسیارى مورد سفارش است. از قبیل:
- نماز غفیله.
- نماز حاجت.
- نماز شب اول قبر (لیلةالدفن)
- نماز اوّل ماه.
- و... بسیارى نمازهاى دیگر كه در كتب دعا مطرح است و علاقمندان به آنجا مراجعه كنند. در همینجا، این نوشته را به پایان مى بریم، به این امید كه ره توشه آخرت و كارى مفید براى خود و دیگران گردد.
پرتوی از اسرار نماز
حجّت الاسلام و المسلمین محسن قرائتى
:: ادامه مطلب
وقتى رحمت الهى (باران) قطع شود و چشمهها و قناتها بخشكد و كمبود آب پدید آید، براى نزول رحمت الهى و آمدن باران، نماز مىخوانند. نام این نماز، نماز استسقاء یا نماز باران است.
این نیز، یك درس توحیدى و توجّه دادن به قدرت و رحمت الهى است، زیرا در خشكسالى و قحطى و بى آبى، از دست هیچكس، كارى برنمىآید، تنها خداست كه مىتواند با فرستادن ابرهاى باران زا، رحمت خویش را بر سر مردم بگسترد.
خداوند مىفرماید:
«قُل أرأیتُم اِن أصبَح مائُكم غَوراً فَمَن یَأتیكم بِماءٍ معین»(554)
بگو: اگر آب شما بخشكد، چه كسى براى شما آب گورا مىآورد؟
بى آبى یك منطقه و نیامدن باران، نشانه قهر خدا و گاهى به سبب گناهانى است كه مردم جامعه انجام مىدهند. پس توجّه به خدا و گریه و التماس و توبه و تضرع، سبب مىشود خداوند عنایت كند و كم آبى را بر طرف سازد. نماز باران براى جلب رحمت خداوند است.
علّت نیامدن باران
همچنانكه اشاره شد، گاهى بى بارانى، نتیجه معاصى مردم و نوعى عقوبت و تنبیه الهى است.
رسول خدا صلى الله علیه وآله فرموده است:
وقتى خداوند بر امّتى غضب كند و عذاب بر آنان نفرستد، نرخها گران مىشود و عمرها كوتاه مىگردد، تجّار سود نمىبرند و درختها میوه نمىدهند و نهرها پر آب نمىشود و باران از مردم قطع مىشود و اشرار بر آنان تسلّط مىیابند.(555)
در حدیث دیگرى، امام صادق علیه السلام فرموده است:
«... وَ اِذا جارَالحُكام فىِ القَضاءِ امسِك القَطرُ مِنَ السَّماء»(556)
هر گاه زمامداران و حاكمان، در دادرسى ستم كنند، باران از آسمان قطع مىشود.
طبق روایات، غیر از آنچه یاد شد، شیوع گناه، كفران نعمت، منع حقوق، كمفروشى، ظلم و حیله، ترك امر به معروف و نهى از منكر، ندادن زكات و... نیز، گاهى سبب قطع باران مىشود.(557)
در حدیث آمده: حضرت سلیمان، با اصحاب خود براى نماز باران بیرون مىرفت. در راه، به مورچهاى برخورد كه یكى از پاهایش را به آسمان بلند كرده و مىگوید: خدایا! ما مخلوقات ضعیف تو هستیم و از روزى تو بى نیاز نیستیم، پس به سبب گناهان بنى آدم، ما را به هلاكت مرسان.
حضرت سلیمان علیه السلام به اصحاب فرمود: برگردید! همانا بخاطر دعاى غیر خودتان سیراب شدید...!(558)
پس خیلى هم نباید مغرور بود، خداوند گاهى به خواسته مورچهاى، رحمت خود را بر بندگان نازل مىكند. حتّى گاهى دعاى كافرى چون فرعون را مىپذیرد و باران و فراوانى آب را عطا مىكند. در حدیث است از قول امام صادق علیه السلام كه یاران فرعون از كاهش آب نیل پیش او سخن گفتند و اظهار كردن كه این باعث هلاكت ما خواهد شد. فرعون از آنان خواست كه آنروز برگردند. شب كه شد، به میان رود نیل رفت و دست به سوى آسمان بلند كرد و گفت: خدایا! مىدانى كه مىدانم، كه جز تو، كسى توان آب آوردن ندارد، پس به ما آب بده. صبح كه شد، رود نیل فوران زد و سرشار از آب شد.(559)
ایمنى دیدند و نا ایمن شدند
دوستى كردم، مرا دشمن شدند...
ما كه دشمن را چنین مىپروریم
دوستان را از نظر چون مىبریم؟(560)
آرى... خداى مهربان، دعاى بندگان و تضرّع آنان را بى بهره و بدون پاسخ نمىگذارد، فقط باید اقبال و روى آوردنى از صمیم دل و خالصانه از سوى بندگان باشد، تا لطف الهى شامل گردد.
به قول سعدى:
اى كریمى كه از خزانه غیب
گبر و ترسا وظیفه خور دارى
دوستان را كجا كنى محروم
تو كه با دشمنان نظر دارى(561)
كیفیّت نماز باران
مثل نماز عید، دو ركعت است و ركعت اوّل، پنج قنوت و ركعت دوّم چهار قنوت دارد و بهتر است كه با جماعت خوانده شود.
در قنوتها، هر دعایى مىتوان خواند، ولى بهتر است دعایى خوانده شود كه در آن، از خداوند، طلب باران شده باشد و قبل از هر دعا، صلوات بر پیامبر و آلش فرستاده شود. مستحب است كه حمد و سورهاش بلند خوانده شود.
از آنجا كه این نماز، براى جلب رحمت پروردگار است، در مستحبّات آن امورى ذكر شده كه همه، حالتِ رقّت و زارى و نیاز بندگان را مىرساند و جلب رحمت مىكند، از جمله:
مردم سه روز، روزه بگیرند و روز سوّم به صحرا روند و نماز بخوانند.
زیر آسمان جمع شوند.
پا برهنه باشند،
مردم، منبر را با خود به صحرا ببرند، مؤذنها هم همراه باشند. پیران و كودكان و چهار پایان را هم با خود ببرند،
بچهها را از مادران جدا كنند تا صداى گریه و ضجّه زیاد شود.
مانع بیرون رفتن كفّار همراه خود شوند،
امام جماعت و مردم، در كمال خشوع و وقار و درخواست، به بیابان بیرون روند، جاى پاكى را براى نماز، انتخاب كنند...(562)
و نیز، وقتى نماز به پایان رسید، پیش نماز به منبر رود، و عباى خود را واژگونه یا پشت و رو بر دوش افكند، با صداى بلند، صد بار تكبیر بگوید، رو به مردم سمت راست كرده، صد بار بلند، سبحان الله بگوید، سپس به مردم طرف چپ روى كرده و صد بار با صداى بلند، لا اله الاّ الله بگوید، مانعى ندارد كه مردم هم با صداى بلند، این شعارها را بدنبال پیشنماز، تكرار كنند، چرا كه رحمت و مغفرت را بهتر جلب مىكند.
آنگاه، امام جماعت و مردم، دست به دعا بردارند، و بسیار التماس و دعا كنند و بنالند و بخواهند، و امام جماعت، خطبه بخواند و از خداوند، طلب باران كند. و بهتر است از خطبه هایى كه از معصومینعلیه السلام نقل شده استفاده شود. مانند آنچه از حضرت امیرعلیه السلام(563) و امام سجّاد علیه السلام(564) نقل شده است.
سابقه نماز باران
آنگونه كه از روایات تاریخى برمىآید، نماز باران در زمان انبیاء گذشته هم بوده است (نمونه بیرون رفتن حضرت سلیمان را خواندید).
دعاها و حدیث هایى هم كه درباره شیوه رسولخدا صلى الله علیه وآله در خواندن نماز باران نقل شده، با خطبههاى مربوط به این نماز كه از امیرالمؤمنینعلیه السلام نقل شده، و نیز دعاى امام سجّاد علیه السلام گویاى این است كه به این سنت، عمل مىشده است.(565)
در تاریخ، برخى از علماى بزرگ هم به برگزارى این نماز اقدام كرده و از خدا، باران گرفتهاند.
البته این نماز، از آن جهت حساسیّت دارد كه اگر خداوند، دعاها را مستجاب نكند و باران نفرستد، مایه شرمندگى نمازگزاران مىشود كه خدا به آنان توجّه ننمود. از این جهت، اقدام به این نماز، جرأت و ایثارى در حدّ مایه گذاشتن از آبرو مىطلبد.
یكى از معروفترین نمازهاى باران تاریخ معاصر ما، نماز آیت الله العظمى سیّد محمد تقى خوانسارى (رحمةالله علیه) است.
نوشتهاند كه در سال 1363 قمرى همان سالى كه متفقین، ایران را اشغال كرده بودند، در قم باران نبارید و باغها و مزارع خشكید و خطر قحطى و خشكسالى مردم قم را تهدید مىكرد.
آن مرجع بزرگوار، دو روز متوالى براى نماز باران به بیابانهاى اطراف قم رفت، این حركت، گرچه مورد استهزاء غیر معتقدان به امور معنوى و غیبى بود، ولى در روز دوّم، چنان باران آمد كه سیلها روان شد و جویبارها به راه افتاد و این از آثار انفاس قدسى آن مرد الهى بود.(566)
554) ملك، آیه 30.
555) من لایحضر، ج 1، ص 524.
556) من لایحضر، ج 1، ص 524.
557) تحریرالوسیله، ج 1، ص 245، نماز استسقاء.
558) من لایحضر، ج 1، ص 524.
559) من لایحضر، ج 1، ص 526.
560) از شعر «لطف حق» پروین اعتصامى.
561) دیباچه گلستان سعدى.
562) تحریرالوسیله، ج 1، ص 245.
563) الحمدلله سابغ النعم...» من لایحضر، ج 1، ص 527 و دعاى حضرت علىعلیه السلام مستدرك نهجالبلاغه، ج 6، ص268.
564) اللهم اسقنا الغیث...» صحیفه سجادیه، دعاى 19.
565) به من لایحضر الفقیه، بحث نماز استسقاء مراجعه شود.
566) آثار الحجة و گنجینه دانشمندان، ج 1، ص 324. قبر آن مرحوم، در حرم حضرت معصومه علیها السلام است.
:: ادامه مطلب
وقتى مسلمانى هر چند كودك، از دنیا مىرود، پس از غسل دادن و كفن كردن، باید بر پیكر او نماز خواند. گرچه نام «نماز میّت» بر آن گفته شده، ولى در واقع دعایى بیش نیست، زیرا ركوع و سجود و تشهد و سلام ندارد و وضو و غسل و تیمّم داشتن شرط نیست و پاك بودن بدن نمازگزار هم لازم نمىباشد. اگر چه بهتر است شرایط نماز را داشته باشد.
این مراسم، بهتر است كه به صورت جماعت انجام شود.
خواندن نماز بر جنازه مسلمان، «واجب كفایى» است. یعنى بر همه مسلمین واجب است و اگر فرد یا افرادى بخوانند، از دیگران ساقط است.
این نماز، خواستن رحمت و مغفرت براى مرده است. از این رو بهتر است كه دوستان و بستگان و مؤمنین را خبر كنند تا حضور یافته و بر او نماز بگذارند. این نماز، هم سبب رحمت بر میّت است و هم موجب اجر براى نمازگزاران مىشود.(552)
معمولاً در خواندن این نماز، دعاها و جملات خاصّى به صورت مستحّب خوانده مىشود. امّا اندازه واجب آن، كه دانستنش براى هر مسلمان ضرورى است به این صورت است:
نماز میّت پنج تكبیر دارد.
پس از تكبیر اوّل بگویند: «اشهد اَن لا اله الاّ اللّه و انّ محمّداً رسول اللّه».
پس از تكبیر دوّم بگویند: «الّلهم صل على محمد و آل محمّد».
پس از تكبیر سوّم بگویند: «الّلهم اغفر للمؤمنین والمؤمنات».
پس از تكبیر چهارم: «الّلهم اغفر لهذا المیت» (اگر میت، مرد است) یا: الّلهم اغفر لهذه المیّتِ». (اگر میت، زن است)
پس از تكبیر پنجم، نماز تمام است.
كسى كه بر میّت نماز مىخواند، باید رو به قبله باشد، و میّت را، در مقابل او به پشت بخوابانند. بطورى كه سر او به طرف راست نمازگزار و پایش به طرف چپ او باشد.
نمازگزار باید از میّت دور نباشد. ولى اگر به صورت جماعت باشد، دور بودن نفرات دیگر مانعى ندارد ولى اتصال باید حفظ شود.
اگر بر میتى نماز خوانده نشود (به عمد یا از روى فراموشى) یا بعداً معلوم شود كه نماز، باطل بوده، پس از دفن شدن بر قبر او باید خواند.(553)
552) وسائلالشیعه، ج 2، ص 762.
553) توضیح بیشتر مسائل، در رساله عملیه.
:: ادامه مطلب
برخى پدیده هایى كه در طبیعت رخ مىدهد و حالتِ غیر عادى دارد، گاهى موجب وحشت انسانها مىشود و گاهى نیز ممكن است افكار خرافى و شرك آلودى را در اذهان جاهلان و غافلان پدید آورد.
اینجاست كه توجّه دادن اندیشهها به عوامل اصلى آنها و جلوگیرى از انحراف اذهان، به عنوان یك وظیفه براى ادیان حق، جلوه مىكند.
در اسلام، براى اینگونه پدیدهها، نماز خاصّى واجب شده تا مردم، توجّه به خداى هستى آفرین پیدا كنند و منشأ این تغییرات و حوادث را، قدرت الهى بشناسند. نام این نماز، «نماز آیات» است، چرا كه براى بروز حوادثى برگزار مىشود كه از آیات و نشانههاى الهى در جهان است.
در رساله ها مى خوانیم : كه نماز آیات، به واسطه چهار چیز واجب مىشود:
1- گرفتن خورشید (كسوف)
2- گرفتن ماه (خسوف)
3- زلزله.
4- رعد و برق و بادهاى سیاه و سرخ وحشت آور، كه بیشتر مردم بترسند. (به برخى مسائل آن اشاره خواهد شد).
نماز آیات، درسى از توحید
بروز اینگونه حوادث، در اذهان ساده لواحان، نشان نوعى قهر طبیعت و خشم خدایان به شمار مىآمد و چون از كیفیّت و علل آن خبر نداشتند، از خدا غافل مىشدند و به طبیعت بى جان متوجّه مىشدند. به خصوص، خورشید پرستان و ماه پرستان، افكار خاصّى پیدا مىكردند.
خواندن نماز آیات، براى توجّه دادن به منشأ اصلى آفرینش و دگرگونیهاى طبیعت، یعنى خداى تواناست و درسى از توحید به مردم مىآموزد.
روایت است كه هنگام درگذشت ابراهیم، فرزند كوچك پیامبر، خورشید گرفت. مردم با خود مىگفتند كه این كسوف و خورشید گرفتگى، به خاطر فقدان پسر رسول خدا صلى الله علیه وآله است. پیامبر خدا صلى الله علیه وآله براى تصحیح افكار و برداشتها منبر رفت و پس از حمد و ثناى پروردگار، فرمود:
«ایُّهاالنّاسُ! اِنَّ الشَمْسَ والْقَمَرَ آیَتانِ مِنْ آیاتِ اللّهِ، یَجْریانِ بأمْرهِ مُطیعانِ لَهُ لا یَنْكَسِفانِ لِمَوْتِ اَحَدٍ وَ لا لِحَیاتِهِ، فَاذَا انْكَسَفتا اَوْ واحِدةٌ مِنْهُما فَصَلُّوا»
اى مردم! خورشید و ماه، دو نشانه از نشانههاى الهىاند، به فرمان او جریان دارند و مطیع اویند، و بخاطر مرگ یا زندگى كسى، گرفته نمىشوند. پس اگر هر دو یا یكى از آن دو گرفت، نماز بگذارید.
پس از این سخن، از منبر فرود آمد و با مردم «نماز كسوف»، خواند.(550)
دو درس از این برخورد پیامبر مىآموزیم:
یكى، آن كه آن حضرت، ابتدا به روشنگرى افكار، پیرامون پدیده طبیعى پرداخت، سپس به نماز ایستاد، و این مىفهماند كه فهم و اندیشه، مقدم بر عبادت و نماز است.
دیگر، اینكه چون مرد الهى و رسول به حق بود، حق را گفت و مردم را به خدا توجّه داد. بر خلاف آنانكه حیله گر و عوام فریب اند، كه از چنین حادثهاى، شاید به نفع خود و كسب وجهه، سوء استفاده كنند. و حتّى حوادث طبیعى را در مسیر خواستههاى نفسانى، تجزیه و تحلیل و تأویل نمایند.
امام صادق علیه السلام از پدرش نقل مىكند كه فرمود:
زلزلهها و گرفتگى ماه و خورشید و بادهاى سخت و وحشت زا، از نشانههاى قیامت است. هر گاه یكى از اینها را دیدید، به یاد بر پائى قیامت بیفتید، به مسجدها پناه برید و نماز بخوانید.(551)
این روایت نیز، توجّه دادن اذهان مردم، از طبیعت، به خداى طبیعت است و در نهایت با نماز، این «خداگرایى» تكمیل مىشود.
چگونگى نماز آیات
در مورد نماز آیات، فقط به چند مسئله اشاره مىشود. توضیح بیشتر آنرا در رسالههاى عملیه بخوانید.
1- نماز آیات، دو ركعت است و هر ركعت، پنج ركوع دارد. در هر ركعت، مىتوان پس از حمد و سوره، به ركوع رفت و برخاست، دوباره حمد و سوره و ركوع، تا پنج مرتبه. و مىتوان در هر ركعت، یك حمد خواند و آیات سوره توحید را به پنج قسمت كرد و قبل از هر ركوع، یك بخش از سوره را خواند و به ركوع رفت، و سپس آیهاى دیگر و ركوع دوّم و همچنین تا پنج ركوع تمام شود.
2- در نماز آیات هم، آنچه در نمازهاى روزانه لازم است، واجب مىباشد، مانند طهارت، قبله و...
3- خواندن نماز آیات، واجب فورى است و نباید به تأخیر انداخت. در ماه و خورشید گرفتگى، از وقتى كه ماه و خورشید، شروع به گرفتن مىكند، مىتوان نماز آیات را خواند. اگر كسى نماز آیات نخوانده، گناه كرده است و تا آخر عمر بر او واجب است و هر وقت بخواند، «ادا» مىباشد.
4- اگر عوامل وجوب نماز آیات، در شهرى اتفاق بیفتد (مثلاً زلزله و...) براى مردم همانجا واجب است نه شهرهاى دیگر.
5 - فرقى نمىكند كه تمام ماه یا خورشیدبگیرد، یا قسمتى از آن (خسوف وكسوف كلّى یاجزئى) در هر دوحال، نماز آیات واجب است.
550) وسائلالشیعه، ج 5، ص 144.
551) وسائلالشیعه، ج 5، ص 145.
:: ادامه مطلب
مناسبت هاى مختلف اسلامى، زمینه توجّه به خداى متعال و زنده كننده یاد او در زندگى و فكر مسلمانان است و براى بسیارى از این مناسبتها، اعمال و دعاهاى بخصوصى، از جمله «نماز»، بیان شده است.
منظور از نماز عید، نماز دو ركعتى است كه در «عید فطر» و «عید قربان» خوانده مىشود.
بر خلاف سایر جشنها و نیز اعیاد دیگران، كه آمیخته به غفلتها، هوسرانىها و شهوات است، عید اسلامى، همراه با نماز، دعا، انفاق و صدقات، غسل و طهارت و... است. اینك به توضیح مختصرى پیرامون نماز این دو عید مىپردازیم:
نماز عید فطر
در نخستین روز ماه شوّال، كه «عید فطر» است، پس از یك ماه عبادت و روزه، به شكرانه این توفیق نماز باید خواند. این نماز، در زمان حضورامامعلیه السلام واجب است وباید به جماعت خوانده شود ولى در زمان ما مستحبّ است.
وقت آن، از اوّل آفتاب روز عید، تا ظهر است ولى بهتر است كه در آغاز روز، پس از بلند شدن آفتاب بخوانند.
در ركعت اوّل بعد از خواندن حمد و سوره، باید پنج تكبیر گفت و پس از هر تكبیر، قنوت گرفت. در قنوت، هر دعایى مىتوان خواند، ولى بهتر، دعاى «اللهم اهل الكبریاء والعظمة...» است. در ركعت دوّم چهار تكبیر است، كه پس از هر تكبیر، قنوت لازم است.
نماز عید فطر، با معنویت خاصّى كه دارد، دلها را متوجّه خدا مىكند، حالت توبه و استغفار در دلها ایجاد مىسازد و مستحب است كه انسان، پیش از نماز عید، غسل كند، دعاهاى خاصّى را بخواند، و در فضاى باز و در زیر آسمان به نماز بایستد.
امام رضا علیه السلام مىفرماید: «انّما جُعِلَ یَوْمُ الفِطْر العیدُ، لِیكُونَ لِلمُسلِمینَ مُجْتمعاً یَجْتَمِعُونَ فیه و یَبْرُزُونَ لِلّهِ عزّوجلّ فَیُمجّدونَهُ عَلى ما مَنَّ عَلیهم، فَیَكُونُ یَومَ عیدٍ و یَومَ اجتماعٍ وَ یَوْمَ زكاةٍ وَ یَوْمَ رَغْبةٍ و یَوْمَ تَضَرُّعٍ»(542)
خداوند، روز فطر را بدین سبب «عید» قرار داد، تا مسلمانان، مجمعى داشته باشند كه در آنروز، جمع شوند و در برابر خداوند، بخاطر منّتها و نعمت هایش، به تمجید و تعظیم بپردازند، پس آنروز، روز عید و تجمّع و زكات و رغبت و نیایش است.
در این حدیث شریف، فلسفه این نماز و عید را در محورهاى زیر، بیان كرده است:
1- اجتماع و گردهمایى
2- زكات و رسیدگى به فقرا
3- رغبت و گرایش به خدا
4- تضرّع و نالیدن به درگاه پروردگار
و اینها، هم ناظر به بعد معنوى و عرفانى این نماز و مراسم عبادى است، هم توجّه به آثار اجتماعى و فوائدى دارد كه به مردم مىرسد و مردم با پرداختِ «زكات فطره» بینوایان مستمند را به نوایى مىرسانند و به یك لحاظ، از نظر تأمین معاش محرومان، عید فطر، «عید فقرا» محسوب مىشود.
اضافه بر آثار اجتماعى و سیاسى كه این اجتماع عظیم سالانه دارد و نشان شوكت و قدرت امّت اسلامى است.(543)
جایزه الهى
عمدهترین چیزى كه در این نماز، از خدا خواسته مىشود، آمرزش و مغفرت الهى و مبارك ساختن این عید، با قبولى طاعات است و این، بهترین جایزهاى است كه خداوند به نمازگزاران روزه دار، عطا مىكند.
امام باقر علیه السلام مىفرماید: رسول خدا صلى الله علیه وآله فرمود: هرگاه روز اوّل ماه شوال (عید فطر) فرا مىرسد، یك منادى از سوى خداوند ندا مىدهد:
«ایُّها المُؤمنونَ! اُغْدُوا اِلى جَوائِزِكم»!
بشتابید به سوى جایزه هایتان.
آنگاه، امام باقر علیه السلام رو به جابر كرده، فرمود: اى جابر! جوایز خدا، مثل جایزههاى این پادشاهان نیست!... امروز، روز جایزههاست!(544)
عید فطر، صحنه اى از قیامت
از آثار تربیتى و سازنده نماز عید فطر، آنست كه در آن اجتماع دعایى و حضور نیازمندانه، در مصلاى بى سقف، انسان به یاد خدا و قیامت و نیازمندى خویش به رحمت الهى مىافتد و صحنه قیامت در نظرها مجسّم مىشود. یادآورى قیامت در آنروز، سفارش امیرالمؤمنین علیه السلام است.
در روایت است كه على علیه السلام در یك روز فطرى در خطبهاى كه خواند، خطاب به مردم فرمود: اى مردم!
این روز شما، روزى است كه نیكان، پاداش مىگیرند.
در این روز، بدكاران، زیان مىكنند.
این روز، شبیهترین روز به قیامت شماست.
با بیرون آمدنتان از خانهها به مصلا، بیرون آمدنتان از قبرها را به یاد آورید.
با توقف خود در مصلا و انتظار نماز، توقّف در حضور خدا را در قیامت به خاطر آورید.
و با بازگشت خود به خانهها، بازگشتتان را به خانههاى خود در بهشت یا جهنم به یاد آورید.(545)
امام مجتبى علیه السلام روز عید فطر، به عدهّاى برخورد كه به خنده و بازى مشغول بودند، به همراهان خویش فرمود: خداوند، رمضان را، میدانى براى مسابقه و دستیابى به رحمت و رضوان خویش قرار داده بود، كه عدّهاى پیش تاخته و بردند، عدّهاى هم عقب مانده و باختند. شگفت از آنكه در این روز پاداش، به خنده و بازى مشغول است...(546)
نماز عید قربان
روز دهم ذیحجّه، روز عید قربان (عید اضحى) و از بزرگترین اعیاد اسلامى است كه اعمال و دعاهاى خاصّى دارد. یكى از نمازها، «نماز عید قربان» است كه مثل نماز عید فطر، دو ركعت است و به همان صورت و در همان وقت و با همان شرایط خوانده مىشود.
چه در روز عید فطر وچه قربان، پیش از نماز وپس از آن (در نماز عید قربان، تا ده نماز پس از نمازعید) تكبیرهایى گفته شود، كه همه، بزرگ شمردن خدا وتوحید وستایش او وشكر بر نعمت هدایت است.(547) در قنوت نماز عید آنگونه كه گذشت دعاى «اللهم اهل الكبریاء و العظمة...» بهتر است.(548) در این دعا، خدا را به عظمت، جبروت عفو و رحمت و بخشش مىشناسیم و یاد مىكنیم و از او، به حق و منزلت این روز بزرگ، كه عید مسلمانان و مایه شرافت و افتخار پیامبر و خاندان اوست، درخواست مىكنیم كه بر «محمد و آل او» درود فرستد و ما را از خیرها و بركات خویش بهرهمند سازد.
جملهاى كه در این دعا آمده، جامعترین درخواستى است كه مىتوان از خدا طلبید. از پروردگار مىخواهیم كه:
خدایا، در هر خیرى كه محمد و آل محمد را در این روز، وارد ساختى، مرا نیز داخل گردان.
و از هر بدى كه محمد و آل محمد را در این روز، بیرون ساختى، مرا نیز خارج گردان.
خدایا... من از تو بهترین چیزها را مىطلبم كه بندگان صالح تو، از تو خواستهاند.
و به تو پناه مىبرم از هر بدى كه بندگانِ مخلصت، از آن به تو پناهنده شدهاند!
نماز عید، حقّ رهبرى
در اسلام، آئینهاى جمعه و عید، از منصبهاى وابسته به حكومت حق و رهبرى اسلامى است و اگر قدرتهاى ستمگر، آنها را در استخدام اهداف خویش مىگرفتند، غاصبانه بوده است.
حتّى نصب افراد براى اقامه نماز جمعه و عید و مراسم حج و... از اختیارات و شئون حكومت و ولایت امر است. از این رو، بودن اینگونه امور در اختیار و سیطره نالایقان، براى (آل محمد) حزنآور است. امام باقر علیه السلام در حدیثى به این حقیقت اشاره فرموده است: «ما مِنْ عیدٍ لِلْمُسلمینَ، اَضحى وَلافِطرٍ، اِلاّ وَ هُوَ یُجَدّدُ فیه لالِ مُحمَدٍ حُزْنٌ، قیلَ: وَ لِمَ ذلك؟ قال علیه السلام: لاَنَّهمْ علیه السلام یَرَوْنَ حَقَّهُمْ فى یَدِ غَیْرِهِم»(549)
براى مسلمانان، هیچ عید قربان و عید فطرى نیست، مگر آنكه اندوه آل محمد صلى الله علیه وآله در آن افزون و تجدید مىشود. پرسیدند: چرا؟ فرمود: براى آن كه اهلبیت علیه السلام، حقّ خویش را در دست دیگران مىبینند!...
و چه مظلومیتى براى خاندان عصمت، بالاتر از این كه حتى اعیاد اسلامى هم براى آنان اندوهبار باشد و خاطره غصب حق و انحراف مسیر رهبرى جامعه را بیاد آورد!
542) وسائلالشیعه، ج 5، ص 141، من لایحضر، ج 1، ص 522.
543) نماز عیدى كه امام رضا علیه السلام مىخواست بخواند و مأمون، ترسید و جلوگیرى كرد و نماز عیدى كه در اولین راهپیمائى انقلاب، در قیطریه تهران برگزار شد و شهید مفتح، امت ما را به حركتى عظیم، بسیج كرد، نشان بعد اجتماعى و سیاسى این تجمّع با شكوه است.
544) وسائلالشیعه، ج 5، ص 140، من لایحضر، ج 1، ص 511.
545) وسائلالشیعه، ج 5، ص 141.
546) من لا یحضر، ج 1، ص 511.
547) اللّه اكبر، لا اله الاّاللّه، واللّه اكبر، اللّه اكبر و للّه الحمد، اللّه اكبر على ما هدانا». مفاتیح و توضیح المسائل.
548) متن دعا در كتاب مفاتیحالجنان و رسالههاى عملیّه آمده است.
549) من لایحضر، ج 1، ص 511.
:: ادامه مطلب
روش رسول خدا صلى الله علیه وآله و پیشوایان معصوم درباره نماز جمعه، بیانگر اهمیّت آن و ضرورت اهتمام به این فریضه است.
در روایت است كه على علیه السلام فرمود: روز پنجشنبه، دوا(هاى ضعیف كننده) نخورید، پرسیدند: چرا؟ فرمود: براى آنكه شمارا از حضور در نماز جمعه باز ندارد.(537)
امام صادق علیه السلام مىفرماید: «وَ كانَ اَصحابُ النّبىِ یَتَجَهّزُونَ لِلْجُمْعةِ یومَ الخَمیسِ، لِضیقِ الْوَقتِ»(538) یاران پیامبر، آن روز پنجشنبه براى جمعه آماده مىشدند، چرا كه جمعه (بخاطر كارهایى كه دارد) وقت تنگ است.
امیرالمؤمنین علیه السلام زندانیان و متّهمان پروندههاى بدهكارى، تهمت و... را براى نماز جمعه بیرون مىآورد، تا در نماز جمعه حضور داشته باشند، و اولیاء آنان ضمانت مىكردند كه برگردند. فاسقان زندانى را هم براى شركت در نماز جمعه، بیرون مىفرستاد، با كنترل و مراقبت.(539)
على علیه السلام به عنوان بزرگداشت نماز جمعه و تعظیم این شعائر، پابرهنه براى نماز جمعه حاضر مىشد و كفشها را در دست چپ مىگرفت و مىفرمود: این نماز، جایگاه خاصّ الهى است، و این كار را از روى تواضع در برابر خداوند انجام مىداد.(540)
با این حساب، اهمیّت این فریضه آشكار مىشود و مسلمانان متعهّد نباید از حضور در این صحنه سیاسى عبادى غفلت ورزند.
امام امّت فرموده است:
نمازجمعه، كه نمایشى از قدرت سیاسى واجتماعى اسلام است، باید هر چه با شكوهتر و پر محتواتر اقامه شود... ملّت عظیم و عزیز، با شركت خود، باید این سنگر اسلامى را هر چه عظیمتر و بلند پایهتر، حفظ نماید، تا به بركت آن، توطئههاى خائنان و دسیسههاى مفسدان خنثى شود.(541)
537) وسائلالشیعه، ج 5، ص 47.
538) وسائلالشیعه، ج 5، ص 28.
539) مستدرك الوسائل، ج 6، ص 27.
540) بحارالانوار، ج 86، ص 255.
541) صحیفه نور، سخنان مورخه 21/6/58.
:: ادامه مطلب
|
» کل نظرات : 135
» بازديد کل : 2895523
» تاريخ ايجاد وبلاگ :
شنبه 30 دی 1391
» آخرين بروز رساني :
سه شنبه 19 دی 1396
