خوش آمدید

امام صادق علیه السلام فرمودند:

اَلْمُؤْمِنُ بَیْنَ مَخافَتَیْنِ: ذَنْبٌ قَدْ مَضَى لا یَدْرِى ما صُنْعُ اللهُ فیه وَ عُمْرٌ قَدْ بَقِىَ لا یَدرِى ما یَکْتَسِبُ فِیهِ؛

انسان با ایمان همواره از دو چیز نگران است از گناهان گذشته خود که نمى داند خدا با او چه رفتار مى کند، و از عمر باقیمانده که نمى داند خود چه خواهد کرد!

اصول کافى، جلد 2، صفحه 7.

شرح حدیث:

بارزترین نشانه ایمان، احساس مسؤولیت است، احساس مسؤولیت در برابر اعمالى که انجام داده و احساس مسؤولیت در برابر وظایف و تکالیفى که در پیش دارد.
آن کسى که این دو احساس را دارد همواره به فکر جبران کوتاهى هاى گذشته است; و همچنین در فکر پیدا کردن بهترین راه ممکن براى استفاده از فرصت هاى باقیمانده، و این هر دو رمز تکامل و پیشرفت یک انسان با یک ملت است، مردمى که نه به اعمال گذشته مى اندیشند و نه به فکر ساختن آینده اند، افرادى بینوا و بدبختند.

منبع: makarem.ir

امام صادق علیه السلام فرمودند:

صَلاحُ حالِ التّعایُشِ وَ التَّعاشُرِ مِلاَمِکْیال ثُلْثَاهُ فِطْنَةٌ وَثُلْثَهُ تَغافُلٌ؛

اصلاح وضع زندگى و معاشرت با پیمانه اى انجام مى شود که دو سوّم آن هوشیارى است و یک سوّم آن بى اعتنایى و تغافل!

از کتاب تحف العقول، صفحه 267.

شرح حدیث:

هیچ کارى بدون مطالعه و نقشه و هوشیارى سر نمى گیرد، همچنین هیچ کارى بدون بى اعتنایى هم به سامان نمى رسد. به تعبیر بهتر و روشنتر: اگر ما بخواهیم بدون مطالعه و دقت کار کنیم مواجه با شکست خواهیم شد ولى اگر بخواهیم براى تمام احتمالات ممکن و حوادث پیش بینى نشده به هنگام انجام کارها خود را معطل سازیم به این آسانى قادر بر انجام کارى نیستیم و براى یک کار باید سال ها مطالعه کنیم، و نیز براى انتخاب دوست و شریک و همسر و مانند آن، لذا فرمود دو سوّم دقّت و یک سوّم بى اعتنایى.

منبع: makarem.ir

امام صادق علیه السلام فرمودند:

ما رَأَیْتُ باکِیاً اَحسَنَ تَبَسُّماً مِنَ الْقَلَمِ!

هیچ گریانى را ندیدم که همچون قلم به زیبایى تبسم کند.

از کتاب لطایف و ظرایف.

شرح حدیث:

قلم گویاى عواطف و ترجمان خرد آدمى است.
قلم بنیان گذار تمدّن ها و گرداننده چرخ هاى جامعه است.
قلم در گریه هاى مداوم خود شرح دردهاى جانکاه انسانها مى گوید و در تبسّمى که همواره در میان دو لب دارد، نشاط عشق، و شوق حیات، و رمز زندگى و هزار گونه زیبایى نهفته است.
ولى افسوس همین قلم هنگامى که به دست نا اهل افتد از قطره هاى اشکش، قطره هاى خون مى ریزد و تبسّمش نیشخندى است بر عالى ترین ارزش هاى انسانى!

امام صادق علیه السّلام فرمودند:

ثَلاثَهٌ لا تُعرَفُ اِلاّ فی ثَلاثَهِ مَواطِنٍ: لا یُعرَفُ الحَلیمُ اِلاّ عِندَ الغَضَبِ، وَ لا الشّجاعُ اِلاّ عِندَ الحَربِ، وَ لا الأخُ اِلاّ عِندَ الحاجَِه؛

سه نفر جز در سه موقع شناخته نمی شوند: حلیم و بردبار، جز در هنگام خشم شناخته نمی شود، شجاع، جز در هنگام جنگ شناخته نمی شود، و برادر، جز در وقت نیازمندی شناخته نمی شود.

تحف العقول، ص315

شرح حدیث:

اوصاف و ویژگیهای انسان در شرایط استثنایی و بروز موقعیت خاص برای دیگران نمایان می شود.
بسیاری از افراد ممکن است ادعای «حلم» یا «شجاعت» و یا «دوستی» داشته باشند، امّا آنچه نشان می دهد این صفات تا چه حدّ در اشخاص وجود دارد، شرایط ویژه است.
بسیاری از افراد، هنگام خشم، کنترل خود را از دست می دهند و حرفهای تند و رفتارهای غلط از خود بروز می دهند. اگر کسی خشمگین شود، امّا در حالتِ غضب، خویشتندار و بردبار باشد، مشخص می شود که «حلیم» است.
افراد ترسو هنگام جنگ، دشواریهای میدان نبرد و به خطر افتادن جان، خود را می بازند یا از میدان می گریزند. ولی انسان شجاع، کسی است که در صحنه ی مبارزه، شجاعت خود را نشان دهد و دلیرانه بجنگد.
بسیاری از افراد نیز، در دوستی و رفاقت فقط در لفظ، ادّعای اخلاص و ارادت دارند، امّا اگر دوستشان نیاز داشت، کمکی نمی کنند و دوست خود را در دامن مشکلات رها می کنند.
در روایات متعدد آمده است که دوست واقعی خود را با این معیار بشناسید که در گرفتاریها شما را وانگذارد، بلکه با مال و جان و کمکهای مختلف، اخوّت، رفاقت و صمیمیّت خود را نشان دهد.
دوست مشمار آن که در نعمت زند
لاف یاری و برادر خواندگی
دوست آن باشد که گیرد دست دوست
در پریشان حالی و درماندگی

منبع: حکمت های صادقی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام صادق علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)

امام صادق علیه السّلام فرمودند:

مَلعُونٌ مَلعُونُ عالمٌ یَؤُمُّ سُلطاناً جائِراً مُعینا لَهُ عَلی جَورِهِ؛

ملعون است، ملعون است دانشمندی که سراغ فرمانروای ستمگر برود و یاور او در ستمگریش باشد.

کنزالفوائد، ج1، ص150

شرح حدیث:

رسالت عالمان و آگاهان بسی سنگین است.
دانشمندان به دلیل موقعیّت ویژه و جایگاه الگویی که در جامعه دارند، تکلیفشان هم سنگین تر است. اگر خوب باشند، پاداش بهتری دارند و اگر بد باشند، کیفر مضاعف خواهند داشت.
دانشمندی که دنیازده و مقام پرست باشد، سراغ حکومتهای ستمگر برود، دانش خود را در خدمت «سلطان جائر» قرار دهد و به این وسیله، ظلم را یاری کند، درنزد خدا و خلق خدا نکوهیده و منفور است.
هر کاری که به تقویت ستمگر بینجامد حرام است.
مدح و ستایش ظالم، ناپسند است.
کمک به ظالم در ظلمش، آدمی را شریک جرم او می سازد. آنان که یاور جبّاران می شوند و ستمگران را بر گرده ی مردم سوار می کنند، خودشان هم از گزند ظالمان در امان نخواهند ماند.
ظلم، ماری است هر که پروردش
اژدهایی شود فروخوردش
گاهی سخن انسان و گاهی سکوت او به نفع ظالم تمام می شود. گاهی هم کسانی سیاهی لشکر ظالمند و مایه ی شکوه، حشمت و جلال و جبروت آنها می شوند که همه ی این موارد به نوعی تقویت ظالم است و موجب عذاب می شود. پیامبر خدا(ص) فرمود:
«الظَّلَمَهُ وَ اَعوانُهُم فِی النّار»(1)
ستمگران و یاری کنندگان آنان در آتشند.

پی نوشت: 
1. کنزالعمّال، حدیث7589.
منبع: حکمت های صادقی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام صادق علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)

امام صادق علیه السّلام فرمودند:

یَعیشُ النّاسُ بِاِحسانِهِم اَکثَرَ مِمّا یَعیشُونَ بِاَعمارِهِم، وَ یَمُوتُونَ بِذُنُوبِهِم اَکثَرَ مِمّا یَمُوتُونَ بِآجالِهِم؛

مردم به سبب احسان خود، بیشتر زندگی می کنند تا به سبب عمرشان و به دلیل گناهانشان بیشتر می میرند تا به خاطر اجلهایشان.

بحارالانوار، ج5، ص140

شرح حدیث:

گرچه میزان عمر انسان در دنیا، از تقدیرات الهی است و تنها خدا می داند که هر کس، چقدر خواهد زیست، ولی خداوند برخی از امور را در حیات و مرگ و کوتاهی و بلندی عمر انسان مؤثّر قرار داده است.
به گفته ی روایات، بعضی از کارها، عمر انسان را می افزاید، مانند صله ی رحم و نیکی به مردم. بعضی از کارها، عمر افراد را کم می کند، مثل قطع رحم، ظلم به بندگان.
پس، عمر طولانی افراد به خاطر احسانشان و مردن زود هنگام آنان به سبب گناهانشان کم نیست. باید از خدا خواست تا عمر طولانی، بابرکت، همراه با توفیق عمل صالح و ترک گناه به ما عطا فرماید.
در حدیثی از امام باقر(علیه السلام) آمده است:
به شیعیان ما بگویید قبر حسین بن علی(علیه السلام) را زیارت کنند؛ چرا که زیارت ایشان رزق را افزایش می دهد، عمر را طولانی می کند و حوادث ناگوار را از انسان دور می سازد.(1)
از امام صادق(علیه السلام) نیز روایت است:
اگر می خواهی خداوند، عمر تو را طولانی کند، پدر و مادرت را شاد گردان: (2)
نیکوکار باشیم، تا رحمت و فضل الهی شامل حالمان باشد و از گناهان بپرهیزیم تا مرگ زودرس به سراغ ما نیاید.

پی نوشت:
1. میزان الحکمه، حدیث14249.
2. همان، حدیث 14245.
منبع: حکمت های صادقی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام صادق علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)

امام صادق علیه السّلام فرمودند:

مَن بَدَءَ بِکَلامٍ قَبلَ سَلامٍ فشلا تُجیبُوه؛

هر کس پیش از سلام دادن، آغاز به سخن کرد، جوابش ندهید.

تحف العقول، ص245

شرح حدیث:

سلام، آغاز ارتباط مسلمان با مسلمان و نشانه ی ادب و احترام است.
معنای سلام دادن، یعنی آرزوی سلامتی برای مخاطب و ابراز دوستی و خیرخواهی نسبت به او.
از آداب اسلامی، سبقت در سلام به دیگری است و ثواب آن بیشتر از جواب سلام است. سلام دادن نشانه ی تواضع است.
پیامبر خدا(ص) درباره ادب و آداب سلام فرموده است:
کوچک به بزرگ سلام بدهد؛
یک نفر به دو نفر؛
کم به بسیار؛
و سواره بر پیاده و عابر بر ایستاده و ایستاده بر نشسته.(1)
از اوصاف پیامبر(ص) این بود که به هر کس می رسید سلام می داد و سبقت در سلام داشت، حتّی به کودکان نیز سلام می داد و می فرمود: چنین می کنم تا سلام دادن پس از من سنّت و رسم شود.
از آداب دیگر سلام، آن است که شفّاف و واضح سلام دهیم و جواب سلام را نیز آشکارا و واضح بگوییم. در غیر این صورت اگر طرف مقابل سلام یا جواب ما را نشنود، آن را بر بی احترامی یا تکبّر حمل می کند.
رسول خدا(ص) فرمود:
«بخیل ترین افراد، کسی است که از سلام دادن بخل بورزد».(2)

پی نوشت: 
1. کنزالعمّال، حدیث25321.
2. میزان الحکمه، حدیث8837.
منبع: حکمت های صادقی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام صادق علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)

امام صادق علیه السّلام فرمودند:

اُکتُبُوا، فأِنَّکُم لا تَحفَظُونَ حَتّی تَکتُبوا؛

بنویسید، چرا که شما هرگز (علوم خود را) حفظ نمی کنید، مگر آن که بنویسید.

کافی، ج2، ص52

شرح حدیث:

گسترش علوم بشری، در سایه ی نوشتن معلومات و اندوخته های علمی است.
وقتی انسان آنچه را می شنود، می خواند و می فهمد، بنگارد، این علوم مکتوب به عنوان «میراث علمی» ماندگار می شود که هم برای خود نویسنده می ماند و هم برای دیگران و نسل های آینده ذخیره می شود.
ما امروز میراث عظیمی از آثار و نوشته ها و تألیفات دانشمندان گذشته را در اختیار داریم که اگر علوم و آموخته های خود را ننوشته بودند، با مرگشان علوم آنان نیز از بین می رفت.
انیس کنج تنهایی کتاب است
فروغ صبح دانایی کتاب است
بود بی مزد و منّت اوستادی
ز دانش بخشدت هر دم گشادی(1)
همه بزرگان و اندیشمندان توصیه کرده اند که انسان از آنچه می خواند، می شنود و مفید است، یادداشت برداری کند و با تنظیم و تألیف آن و به صورت کتاب به آیندگان بسپارد.
امروز، هزاران حدیث ناب از اهل بیت و امامان در اختیار ماست. اگر راویان، فقط به شنیدن و نقل کردن اکتفا کرده بودند و احادیث را به صورت کتاب و مجموعه ننوشته بودند، ما از این گنجینه گرانقدر محروم بودیم.
به مطالعه، یادداشت، ثبت و نقل عادت کنیم که این، راه جاودانه ساختن معارف است.

پی نوشت:
1. جامی.
منبع: حکمت های صادقی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام صادق علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)

امام صادق علیه السّلام فرمودند:

لا یَزالُ العَبدُ المُؤمِنُ یُکتَبُ مُحسِناً مادامَ ساکِتاً. فَاِذا تَکَلَّمَ، کُتِبَ مُحسِناً اَو مَسیئاً؛

پیوسته بنده مؤمن، نیکوکار نوشته می شود و محسوب می گردد، تا وقتی که ساکت باشد. ولی آن گاه که سخن گفت، یا نیکوکار یا بدکار نوشته می شود.

ثواب الأعمال، ص364

شرح حدیث:

تا مرد سخن نگفته باشد
عیب و هنرش نهفته باشد
علاوه بر عیب و هنر که در کلام گوینده آشکار می شود، ثواب و گناه نیز پیامد سخن گفتن است.
برای خاموشی و سخن نگفتن انسان، حسابی باز می کنند. از این رو، یک بنده مؤمن، تا وقتی ساکت است، برای او حسنه می نویسند. امّا به محض این که زبان گشود و سخن گفت، اگر حرف خوب باشد «حسنه» و اگر حرف بد باشد «سیّئه» نگاشته می شود.
پیام این حدیث، حفظ زبان از کلام بیهوده، گناه، غیبت و لغو است.
نطق زیبا ز خامُشی بهتر
ورنه در جان، فرامُشی بهتر
در سُخن دُرّ ببایدت سُفتن
ورنه گنگی به از سخن گفتن(1)
از امام سجاد(علیه السلام) پرسیدند: سکوت بهتر است یا سخن؟
فرمود: هر یک از اینها آفاتی دارد. اگر سخن و سکوت، هر دو از آفات سالم باشند، سخن بهتر از سکوت است.
پرسیدند: چگونه ای پسر پیامبر؟
فرمود: برای این که خداوند، پیامبران و اوصیای آنان را به سکوت مبعوث نکرده، بلکه به کلام مبعوث کرده است و هرگز کسی با سکوت، مستحق بهشت نمی شود...(2)

پی نوشت: 
1. حکیم سنایی غزنوی.
2. میزان الحکمه، حدیث 17912.
منبع: حکمت های صادقی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام صادق علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)

امام صادق علیه السّلام فرمودند:

اِنَّ مِن بَرَکَهِ المَراَهً قِلَّهُ مَهرِها؛

از برکت و خجستگی زن، آن است که مهریّه اش کم باشد.

من لا یحضره الفقیه، ج3، ص254

شرح حدیث:

ازدواج و تشکیل خانواده، از بهترین کارهاست و به تعبیر روایات، هیچ بنایی برپا نشده است که بهتر از «بنای خانواده» باشد.
آنچه اساس این کانون را تشکیل می دهد، مهرورزی، علاقه، صداقت و صمیمیّت است.
هر چند «مهریّه» نشانه اهتمام و علاقه ی مرد به همسرش است و پشتوانه ای برای زن به شمار می آید ولی معیار ارزش او نیست. در فکر جاهلانه بعضی افراد، ارزش و اعتبار زن به میزان مهریه ی او بستگی دارد که این خطاست.
اگر صمیمیّت، محبت، توافق اخلاقی و انس روحی نباشد، مهریه یسنگین، هرگز نه سعادت می آورد و نه تضمینی برای استحکام بنای خانواده و دوام زندگی مشترک می گردند.
در روایات، مهریّه زیاد، شوم و ناپسند معرفی شده است و بهترین مهریّه را کمترین و آسانترین آن دانسته اند. از رسول خدا(ص) روایت شده است:
«برترین زنان امّت من، آنانند که... کم مهریّه تر باشند».(1)
در ازدواج، مهمترین معیار، باید «دین»، «نجات و اصالت خانوادگی»، عقل، شعور، صداقت و عفاف باشد و این عوامل است که سلامت زندگی و دوام آن را تضمین می کند. به قول سعدی:
زن خوب فرمانبر پارسا
کند مرد درویش را پادشا

پی نوشت: 
1. بحارالانوار، ج103،ص237.
منبع: حکمت های صادقی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام صادق علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)