خوش آمدید

امام رضا علیه السلام فرمودند:

مِن اخَلاقِ الأنبیاءِ التَّنَظُّفُ؛

تمیزی و پاکیزگی از اخلاق پیامبران است.

تحف العقول، ص 442

شرح حدیث:

برخلاف تصوّر نادرست برخی، اسلام عزیز، آیین پاکی و تمیزی و بهداشت فردی و اجتماعی است. 
توصیه های فراوان رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به تمیزی، آراستگی، عطر زدن، لباس سفید پوشیدن، شانه زدن، نشانه ی این اهتمام است. 
ناخن گرفتن و زدودن موهای زاید بدن که مستحب است، نشانه ی دیگری است. 
وضو گرفتن و با وضو بودن که آن همه تأکید شده است، مؤمن را تمیز نگه می دارد. 
در آداب و سنن دینی، در مناسبتهای فراوان و روزهایی بسیار، یکی از مستحبات، «غسل» است و این کار، نظافت و تمیزی را به دنبال دارد. 
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
اگر بیم آن نبود که بر امّتم دشوار شود، مسواک زدن را بر آنان همراه هر نماز، واجب می ساختم(1). 
و فرمود: دهانهایتان را با مسواک، پاکیزه کنید؛ زیرا که گذرگاه قرآن (هنگان تلاوت) است(2). 
در حدیثی هم آمده است:
عطر زدن و زدودن موها از سنن پیامبران است(3). 
از مجموعه این دستورها و توصیه ها برمی آید که یک مسلمان که راه و روش پیامبران را سرمشق خویش قرار می دهد، باید تمیزی لباس و بدن و دهان و خانه و محل کار را رعایت کند و از این راه، هم لذّت روحی از زندگی ببرد، هم مایه ی آبرومندی امّت اسلامی گردد. 
راه و روش انبیاء، بهترین شیوه زندگی است. 

پی نوشت: 
1. محمد بن یعقوب کلینی، فروع کافی، ج 3، ص 22. 
2. متقی هندی، کنز العمّال، حدیث 2753. 
3. ابن شعبه ی حرّانی، تحف العقول، ص 442. 
منبع: حکمت های رضوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام رضا علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم (1391).

امام رضا علیه السلام فرمودند:

مَن حاسَبَ نَفسَهُ رَبِحَ، وَ مَن غَفِلَ عَنها خَسِرَ، وَ مَنِ اعتَبرَ اَبصَرَ؛

هر کس به حساب خودش رسیدگی کند، سود می برد، و هر کس از خود (و اعمالش) غافل شود، زیان می کند، و هر کس عبرت بگیرد، بینا شود.

مسند الامام الرضا علیه السلام، ج 1، ص 302

شرح حدیث:

گذشت عمر، نامحسوس است. «محاسبه» آن را محسوس می کند و خرج شدن سرمایه ها را نشانمان می دهد. 
سرگرمی انسان به کارهای روزمرّه و سپری کردن ایام و هفته ها و ماه ها و سالها، حالتی از «غفلت» را پیش می آورد که انسان به این که «چگونه گذشت؟» بی اعتنا می شود. 
برنامه ی«محاسبه» که در توصیه های اخلاقی بزرگان دین آمده است، ما را از این غفلت درمی آورد و نسبت به ارزیابی سخنان، عملها، خصلت ها، برخوردها و دستاوردهای عمر و زندگی حساس و هوشیار می کند. در محاسبه، هم در کارها باید دقت شود، هم نیّتها و انگیزه ها، هم حرفها. در یک روز، چه قدر حرف می زنیم؟
در لابه لای این همه حرف، چه قدر خوب و مفید و خداپسند است و چه قدر، دروغ و بیهوده؟
با خیلی ها برخورد می کنیم. امّا این برخوردها، خشمها، خنده ها، انتقادها، تعریفها، احترامها، بی اعتناییها، رفت و آمدها، برای چیست؟ با چه انگیزه ای است، حلال است یا حرام؟ از روی حسد است یا دلسوزی؟
عمر، یک سرمایه ی گرانبهاست و چون به آخر رسد، دیگر باز نمی گردد. 
ولی صرف چه می شود؟ به سود ما یا به زیان ما؟ در راه خدا یا در راه شیطان؟
امام سجاد علیه السلام در دعای مکارم الاخلاق می فرماید:
خدایا! مرا عمری طولانی بده، تا وقتی که عمرم در راه طاعت تو صرف می شود، امّا اگر عمرم چراگاه شیطان شده است، هر چه زودتر جانم را بگیر، پیش از آن که غضب تو بر من مستولی شود(1). 
این توجه و دقت، نمونه ای از محاسبه است. 

پی نوشت: 
1. ر. ک: صحیفه ی سجادیه، دعای بیستم: «عَمَّرنی ما کان عمری بِذلَهً فی طاعتک، فاذا کان عمری مَرتَعاً للشیطان فاقبِضنی الیک». 
منبع: حکمت های رضوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام رضا علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم (1391).

معمّر بن خلاّد، نزد آن حضرت از مردی یاد کرد و گفت: او ریاست طلب است. حضرت فرمود:

ما ذِئبانِ ضارِیانِ فی غَنَمِ قَومٍ قَد تَفَرَّقَ رُعاؤُها بِاَضَرَّ فی دینِ المُسلمِ مِنَ الرِّیاسَهِ؛

دو گرگ درنده در گله ی بی چوپان، به اندازه ی ریاست طلبی در دین یک مسلمان زیانبار نیست.

اصول کافی، ج 2، ص 297

شرح حدیث:

انسان موجود ضعیفی است و خیلی زود فریب شیطان را می خورد و قدرت و ریاست او را به ظلم و حق کشی وا می دارد. 
ریاست طلبی، تنها در سطح یک جامعه نیست. 
گاهی خصلت ریاست طلبی و برتری طلبی و سلطه جویی در محیط خانه، محیط کار، در کلاس و کارگاه و محلّه و بازار بروز می یابد و در نتیجه، حقوق دیگران نادیده گرفته می شود و افراد قدرت طلب، برای سلطه یافتن بر دیگران، حق و عدل را زیر پا می گذارند. 
هم ریاست داشتن انسان را در معرض خطر قرار می دهد، هم ریاست طلبیدن، البته این دوّمی خطرناکتر و زشت تر است. 
تشبیه حضرت رضا علیه السلام درباره ی ریاست طلبی زیبا و در خور تأمل است. 
گرگهای درنده وقتی به گله ای می زنند، چنان نیست که یک گوسفند را ببرند و بخورند. ابتدا به تعدادی گوسفند حمله می کنند و حلقومشان را می درند و از پای درمی آورند، سپس سر فرصت سراغشان می آیند و آنها را می خورند، تصوّر کنید گله ای را که چوپانش همراهش نیست و در معرض حمله ی دو گرگ درنده از دو سو قرار گیرد، چه قدر ضربه به آن می زند؟ ضرر ریاست طلبی به دین یک مسلمان بیش از آن است. 
چه بسا کسی برای انتخاب شدن برای یک پست و مسؤولیت، وارد عرصه ی رقابت می شود و برای جلب آرای دیگران پول خرج می کند و وعده های دروغ می دهد و چون به ریاست رسید، به هیچ یک از آن وعده ها عمل نمی کند. لذا هم دین خود را می بازد، هم به اعتقاد دیگران صدمه می زند. 
گفتنی است حدیث فوق، با اندکی تفاوت در عبارات از امام باقر علیه السلام و امام کاظم علیه السلام هم روایت شده است(1). 
امام صادق علیه السلام هم فرموده است:
هر کس ریاست طلب باشد، هلاک می شود(2). 

پی نوشت: 
1. محمد محمدی ری شهری، میزان الحکمه، حدیث 6714 و 6715. 
2. من طلب الرئاسه هلک، ر. ک: محمد بن یعقوب کلینی، کافی، ج 2، ص 297. 
منبع: حکمت های رضوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام رضا علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم (1391).

امام رضا علیه السلام فرمودند:

یَکوُنُ الرَّجُلُ یَصِلُ رَحِمَهُ، فَیَکُونُ قَد بَقِیَ مِن عُمرِهِ ثَلاثُ سِنینَ، فَیُصَیِّرهَا اللهُ ثَلاثینَ سَنهً، وَ یَفعَلُ اللهُ ما یَشاءِ؛

گاهی کسی صله ی رحم می کند، در حالی که از عمرش سه سال باقی مانده است. خداوند (به خاطر این عمل) باقی مانده عمر او را سی سال می کند. و خداوند آنچه را بخواهد، می کند.

اصول کافی، ج 2، ص 150

شرح حدیث:

صله ی رحم به معنای رفت و آمد با خویشاوندان و احوال پرسی از آنان و رسیدگی به مشکلاتشان و کمک به رفع نیازهای آنان است. 
حدّاقلِّ آن، سلام و احوالپرسی است. در حدیث است که «صِلوا اَرحامَکُم وَ لَو بالسَّلام»؛ صله ی رحم کنید، هر چند با سلام دادن باشد. 
آثار دنیوی و اخروی صله ی رحم بسیار است. در این حدیث، یکی از فواید آن که طولانی شدن عمر انسان است بیان شده است. خداوند که سررشته امور عالم در دست اوست، چنین مقدّر فرموده است که اگر کسی به خویشاوندانش رسیدگی کند، بر عمرش بیفزاید و حتّی سه سال باقیمانده ی عمر را به سی سال تبدیل کند. 
امروز، وسایل ارتباط جمعی، سبب شده صله ی رحم کمرنگ شود. 
گرچه تماس تلفنی یا فرستادن پیامک هم نوعی ارتباط و پیوند است و بهتر از هیچ است، ولی این کجا و دیدار حضوری و چهره به چهره و ارتباط از نزدیک کجا؟
در روایات، آثاری از این قبیل برای صله ی رحم بیان شده است: زیادی عمر، به تأخیر افتادن اجل و مرگ، افزایش رزق و روزی، رفع فقر و تنگدستی، آبادانی سرزمینها، افزایش جمعیت، ایجاد محبّت و محبوبیت در میان خویشان، آرامش روان، بهتر شدن اخلاق، بخشش گناهان، آسان شدن مرگ، رهایی از عذاب جهنم... (1). 
به امید رواج بیشتر این سنّت دینی در جامعه اسلامی!

پی نوشت: 
1. در این باره ر. ک: سید حسین شرف الدین، تحلیلی اجتماعی از صله ی رحم، بوستان کتاب. 
منبع: حکمت های رضوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام رضا علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم (1391).

امام رضا علیه السلام فرمودند:

مَن فَرَّجَ عَن مُؤمِنٍ فَرَّجَ اللهُ عَن قَلبهِ یَومَ القِیامَةِ؛

هر کس گِرِه از کارِ مؤمنی بگشاید (و غمی را از او بزداید)، خداوند هم در قیامت، کار بسته او را می گشاید (و اندوهش را می زداید).

اصول کافی، ج 2، ص 200

شرح حدیث:

کسی نیک بیند به هر دو سرای
که نیکی رساند به خلق خدای
خدا را بر آن بنده بخشایش است
که خلق از وجودش در آسایش است(1)
در حدیث امام صادق علیه السلام نیز آمده است:
هر کس رنج و غصّه و مشکلی را از یک مؤمن برطرف سازد، خداوند غصّه های آخرت را از او دور می کند و چون در روز رستاخیز از قبر بیرون می آید، قلبی خُنک و آرام دارد(2). 
خدا کسانی را دوست دارد که در دنیا به فکر کمک و غم زدایی از مؤمنان باشند و از بار مشکلاتشان بکاهند و شریک رنجشان شوند و آنان را در هنگام حوادث تلخ، تنها نگذارند. 
در سیره ی امامان معصوم علیهم السلام، نمونه های فراوان نقل شده است که با مساعدت و یاری رساندن به گرفتاران، خاطر آنان را شاد می کردند و غبار غم را از چهره ها می زدودند. این نوعی فتوّت و مردانگی است که خدا هم این صفت را در بندگانش می پسندد و در آخرت هم پاداشی بزرگ عطا می کند. 
صد خانه اگر به طاعت آباد کنی
زان به نبود که خاطری شاد کنی
گر بنده کنی به لطف، آزادی را
بهتر که هزار بنده آزاد کنی(3)
غم زدایی از مؤمن، گاهی به کمک مالی است، گاهی به همدردی زبانی است، گاهی به رفع ظلم از او. گاهی ادای بدهکاری یا تأمین مسکن و یا حتّی گوش دادن به درد دلهای مؤمن مایه ی شادی اوست. در مقابل شکایتها و ناله های مؤمنان سنگ صبور باشیم، و با کمک به بندگان خدا در دنیا، آخرت خود را آباد کنیم. 

پی نوشت: 
1. سعدی. 
2. محمد بن یعقوب کلینی، کافی، ج 2، ص 199. 
3. علاءالدوله سمنانی. 
منبع: حکمت های رضوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام رضا علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم (1391).

امام رضا علیه السلام فرمودند:

بِرُّ الواِلدینِ واجِبُ وَ اِن کانا مُشرِکَینِ، و لا طاعَةَ لَهُما فی مَعصِیة الخالِقِ؛

در نوشته ی امام رضا علیه السلام به مأمون چنین آمده است: نیکی به پدر و مادر واجب است، هر چند مشرک باشند. ولی در راه معصیت آفریدگار، اطاعتی از آن دو نیست.

بحارالأنوار، ج 71، ص 72

شرح حدیث:

این حدیث، جمله ای از یک حدیث بسیار مفصّل است که حضرت رضا علیه السلام به درخواستِ مأمون عباسی بیان کرد و نگاشت. مأمون درخواست کرد که حضرت مجموعه ای از حلال و حرام و فرائض و سنن را برای او بنگارد. حضرت، کاغذ و قلمی طلبید و به فضل بن سهل (وزیر مأمون) داد و فرمود: بنویس. 
کلام حضرت طولانی است و مجموعه ای از عقاید، احکام، واجبات و محرّمات و فروع دین و آداب و سنن را بیان کرده که از جمله ی تکالیف واجب، همین است که می خوانید: «نیکی به پدر و مادر»، هر چند مشرک باشند(1). 
مرز این اطاعت و خطّ قرمز آن «معصیت» است. 
اطاعت والدین و نیکی به آنان لازم است، ولی اگر بخواهند فرزند را به گناه وادارند، اطاعتشان لازم نیست، بلکه حرام است. 
این نکته از آیه قرآن گرفته شده و خود امام هم در همین حدیث به آن استناد فرموده اند. 
قرآن می فرماید:
«نسبت به خداوند و نسبت به پدر و مادر سپاسگزار باش و اگر والدین بکوشند تا برای خدا شریک قرار دهی، پس از آنان اطاعت نکن(2)». 
نه تنها نسبت به پدر و مادر، نسبت به هیچ کس وظیفه ی اطاعت نداریم، آن جا که بخواهند ما را به گناه و شرک و نافرمانی خداوند دعوت کنند. 

پی نوشت: 
1. برای متن کامل حدیث ر. ک: ابن شعبه حرّانی، تحف العقول، بخش سخنان حضرت رضا علیه السلام. 
2. لقمان (31)، آیه 15. 
منبع: حکمت های رضوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام رضا علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم (1391).

امام رضا علیه السلام فرمودند:

الإیمانُ هُوَ مَعرِفَةُ بِالقَلبِ وَ اِقرارُ بالِلسّانِ وَ عَملَ بِالاَرکانِ؛

ایمان عبارت است از: شناخت قلبی، اقرار و اعتراف زبانی و عمل با اعضا و جوارح.

تحت العقول، ص 422

شرح حدیث:

ایمان، تنها اقرار زبانی و گفتن «شهادتین» نیست. 
وقتی کسی به خدای جهان و آخرت و نبوّت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و سایر اعتقادات دینی قلباً باور داشت و با زبان هم به آنها اقرار کرد و به آنها عمل کرد، «مؤمن واقعی» است. 
اگر کسی در دل، خدا را قبول داشت، تا وقتی به آن اقرار نکرده باشد، مسلمان نیست و مردم با شنیدن «اقرار زبانی» پی به مسلمانی او می برند. 
البته ممکن است کسی به زبان، اعتراف کند، امّا در دل قبول نداشته باشد، این همان «نفاق» است. در قرآن هم اشاره شده است که کسانی این گونه اند:
«یقولونَ باَلسِنَتِهِم ما لیسَ فِی قُلوبِهِم»(1). 
به زبانهایشان می گویند، آنچه را که در دلهایشان نیست. 
از همه ی اینها گذشته، ایمان واقعی انسان در «عمل» آشکار می شود. 
همچنان که اگر کسی به سوزندگی آتش عقیده داشته باشد، دست در آتش نمی کند، آنان هم که به خدا و قیامت و حساب و کتاب ایمان داشته باشند، «اطاعتِ فرمان» می کنند و از معصیت خدا، که عذاب آخرت را در پی دارد، می پرهیزند. 
پس برای آن که «حیات ایمانی» داشته باشیم هم باید بر معرفت دینی افزود، 
هم معتقدات را پیوسته یاد کرد، 
و هم بر طبق ایمان و عقیده عمل کرد. 

پی نوشت:
1. فتح (48)، آیه 11. 
منبع: حکمت های رضوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام رضا علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم (1391).

امام رضا علیه السلام فرمودند:

عَلیکَ بطِاعَةِ الاَبِ وَ بِرِّهِ وَ التَّواضُعِ وَ الخُضُوعِ وَ الإعظامِ وَ الإکرامِ لَهُ، وَ خَفضِ الصَّوتِ بِحَضرَتهِ؛

بر تو باد که از پدر، فرمانبرداری کنی، به او نیکی کنی، نسبت به او فروتنی و کرنش و بزرگداشت و احترام داشته باشی، و در حضور او صدایت را پایین آوری.

فقه الرضا علیه السلام، ص 334

شرح حدیث:

میان فرزند و پدر، «حقوق متقابل» وجود دارد. 
هر جا حقی وجود داشته باشد، در مقابل آن تکلیف و وظیفه ای است. 
حق فرزند بر پدر، آن است که او را خوب تربیت کند، نام نیک برایش بگذارد، به او قرآن بیاموزد و وقتی به سنّ ازدواج رسید، شرایط ازدواج را برایش فراهم سازد. 
پدر هم بر فرزند، حقوقی دارد که «اطاعت» و «احسان» از آن جمله است. 
رفتار مناسب با پدر و مادر، طبق آنچه دین می آموزد، آن است که فرزندان از والدین اطاعت کنند، به آنان احترام گذارند، با ادب با آنان صحبت کنند، جلوتر از آنان راه نروند، تند و پرخاشگرانه با آنان حرف نزنند، مایه ی رنجش خاطر و آزردگی آنان نشوند، نافرمانی و عصیان نکنند، فروتنی داشته باشند و صدای خود را در مقابل آنان بلند نکنند. 
امام سجاد علیه السلام، هم در رسالة الحقوق، حق پدر و مادر را بیان فرموده است: هم در صحیفه ی سجّادیه در قالب دعا، وظیفه ی فرزندان نسبت به والدین را بیان کرده است. می فرماید:
«خدایا! وظایفی را که نسبت به آنان دارم به من بیاموز، توفیق عمل به این وظایف را به نحو کامل به من عطا کن، خدایا! مرا چنان قرار بده که از آنان حساب ببرم و در همان حال نسبت به آنان مثل یک مادر مهربان رفتار کنم، اطاعت از آنان را برایم لذّت بخش قرار بده، تا آن جا که رضایت آنان را بر رضایت خودم و خواسته ی آنان را بر خواسته ی خودم ترجیح دهم، خوبیهای آنان را درباره ی من - هر چند کم باشد - زیاد ببینم و خوبیهای خودم را درباره ی آنان - هر چند زیاد باشد - اندک ببینم... »(1). 

پی نوشت: 
1. صحیفه سجادیه، دعای 24. 
منبع: حکمت های رضوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام رضا علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم (1391).

امام رضا علیه السلام فرمودند:

اصحَبِ السُّلطانَ بِالحَذَرِ، وَ الصَّدیقَ بِالتَّواضُعِ، وَ العَدُوَّ بِالحَذَرِ، وَ العَامَّةَ بِالبِشرِ؛

با حاکم، با احتیاط همنشینی کن، با دوست، با تواضع، با دشمن، با هوشیاری و پرهیز و با عموم مردم، با خوشرویی همراه باش.

بحارالانوار، ج 75، ص 355

شرح حدیث:

رفتار انسان با دیگران، باید بر اساس مصالح و تدبیر باشد. 
حاکمان و سلاطین، به خاطر قدرتی که دارند، معمولاً اگر از کسی برنجند و عصبانی شوند، به او صدمه می زنند. از این رو برخورد ما با آنان باید همراه با حذر و احتیاط باشد و بهانه به دستشان ندهیم. 
دوستی و صداقت دو انسان، وقتی استمرار می یابد که صفا و صمیمیّت میان آنان باشد. تواضع هم یکی از نشانه های صمیمیّت است. پس باید با دوستان خود، خاکی و متواضع باشیم، نه متکبّر. 
دشمن همیشه در پی ضربه زدن به ماست، و الاّ دشمن نخواهد بود. هم باید دشمن را شناخت، هم با شیوه های دشمنی آنان آشنا بود و هم باشد هوشیار و مراقب بود؛ زیرا کمترین غفلت، موجب می شود از سوی آنان آسیب ببینیم. 
با عموم مردم هم باید با گشاده رویی برخورد کرد، نه با اخم و چهره ی عبوس و رفتار تند و پرخاشگرانه. 
در روایات ما درباره ی رفتار خوب و رأفت و مهربانی و مدارا و نرمخویی و گشاده رویی توصیه های فراوانی شده است(1). 
اخلاق اسلامی، جامعه را با هم متّحد و مهربان می سازد. 
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به تعبیر قرآن، اخلاق عظیم داشت و با مردم نرم و متواضع بود و اگر خشن و تندخو بود، مردم از اطرافش پراکنده می شدند(2). 
اخلاق اولیای خدا را سرمشق خویش قرار دهیم. 

پی نوشت: 
1. در این باره ر. ک: جواد محدثی، اخلاق معاشرت، نشر بوستان کتاب. 
2. آل عمران (3)، آیه 159. 
منبع: حکمت های رضوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام رضا علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم (1391).

امام رضا علیه السلام فرمودند:

یَنبَغِی لِلرَّجلِ اَن یُوَسِّعَ عَلی عِیالهِ، لِئَلاّ یتَمَنَّوا مَوتَهُ؛

سزاوار است که مرد، در خرج و هزینه ی زندگی بر خانواده ی خود توسعه و گشایش دهد، تا آرزوی مرگ او را نداشته باشند.

من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 68

شرح حدیث:

از توصیه های دین، «توسعه بر خانواده» است. 
اگر مردی توان مالی داشته باشد، باید در حد معمول و متعارف، برای تأمین نیازهای همسر و فرزندانش خرج کند و آنان را در تنگنا و محرومیّت نگاه ندارد. این، علاوه بر آن که شکر نعمت الهی است، سبب محبوبیّت «پدر خانواده»، نزد زن و فرزندان نیز می شود. 
اگر پدر فقیر باشد و نتواند خواسته های اهل خانه را تأمین کند، حرفی نیست و خانواده باید بر این اوضاع شکیبایی داشته باشد، تا خداوند متعال، فرج و گشایشی دهد. اما اگر پولدار است، وظیفه ی خود را در قبال خانواده باید انجام دهد و چنین نباشد که آنان به زندگی خوش دیگران بنگرند و بُخل مرد را هم مشاهده کنند و در آتش حسرت خانه ی خوب، غذای خوب، میوه ی مناسب و سفرهای تفریحی بسوزند. 
اگر کسی بتواند ولی خرج نکند، هشدار جدّی و تکان دهنده ی امام رضا علیه السلام متوجه اوست؛ یعنی نتیجه ی این بخل و امساک، «آرزوی مرگ» برای اوست، تا دست کم پس از مرگش و در سایه ی ارث و میراثی که به دیگران می رسد، به وسعت زندگی و خواسته های دلشان برسند، و این بسیار آرزوی زشتی است، ولی چه می توان کرد که عامل آن رفتار خود مرد است. 
جوانمرد و خوش خوی و بخشنده باش
چو حق با تو باشد، تو با بنده باش
مروّت نباشد بر افتاده زور
بَرَد مرغِ دون، دانه از پیش مور(1)
هر که بخشنده باشد، خدا جبران می کند. 
بخل، نتیجه ی بدگمانی به خداوند است. 

پی نوشت:
1. سعدی. 
منبع: حکمت های رضوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام رضا علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم (1391).