خوش آمدید

امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند:

منْ یَزْرَعْ خیراً یَحْصُدْ غِبطةً و منْ یَزْرَعْ شَرّاً یَحصُد ندامَةً، لِکُلِّ زارعٍ ما زَرَعَ؛

هرکس نیکی بکارد، خوشی و شادمانی درو می کند. و هرکس بدی بکارد، پشیمانی درو می کند. برای هر کشتکار، همان است که کاشته است.

بحارالانوار، ج75، ص 373

شرح حدیث:

دنیا، دنیای حساب و کتاب است. نه نیکیهای مردم گم می شود، نه بدیهایشان بی کیفر می ماند. باید عاقبت کار را دید و فرجام را در نظر داشت.
هرکه اول بین بود، اعمی بود
هرکه آخربین، چه با معنی بود
هرکه آخربین تر، او مسعودتر
هرکه اول بین تر او مطرود تر
عاقلی، جز پیش اندیش نیست
وای آن کو عاقبت اندیش نیست (1) 
این که گفته اند «پیشگیری بهتر از درمان است» سخنی درست و حکیمانه است. کسی که نظام حاکم بر جهان را بشناسد و به پیامدهای حوادث و نتایج اعمال توجه داشته باشد، نسنجیده حرفی نمی زند و بدون فکر و عاقبت اندیشی اقدامی نمی کند و با تدّبر خویش، از ندامت آینده پیشگیری می کند.
عاقل آن است که اندیشه کند پایان را...
کارهای ما، یا خوب است، یا بد. اگر خوبی بکاریم، نتیجه خوب آن را می بینیم و اگر بدی بکاریم، پشیمانی درو می کنیم. باید دید در مزرعه حیات، چه می کاریم و چه برداشت می کنیم؟
با دشمن و دوست، فعل نیکو، نیکوست
کی بد کند آن که نیکی اش عادت و خوست؟
با دوست چو بد کنی، شود دشمن تو
با دشمن اگر نیک کنی، گردد دوست (2) 
اگر بخواهیم اهل خیر و نیکی باشیم، باید افق نگاهمان بلندتر باشد. آخرت را هم باید در نظر داشته باشیم. چون گاهی نیکیهای ما در دنیا پاداش نمی یابد و ثواب آن در آخرت به ما می رسد؛ دنیایی که بسیار محتاج خواهیم بود.
برداشت ما از کشت دنیایی، گاهی در آخرت است؛ آن را از یاد نبریم.

پی نوشت: 
1. مولوی.
2. خیام.
منبع: حکمت های عسکری (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسن عسکری علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1391)

امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند:

اِنّکُمْ فی آجالٍ منقوصَةٍ و اَیّامٍ معدودَةٍ و الموتُ یأتِی بَغتَةً؛

به یقین شما در اجلهایی هستید رو به کاهش و در روزهایی هستید، شمارش شده، و مرگ هم ناگهان می آید.

بحارالانوار، ج75، ص 373.

شرح حدیث:

مثل شمعی که می سوزد و قطره قطره آب می شود و ناگهان خاموش می گردد، چراغ عمر آدمی نیز چنین است. «اجل»، مدت معینی است که برای عمر هرکس مقرر شده است. روزی این مدت به سر خواهد آمد و مرگ انسان فرا خواهد رسید.
عمر ما، مجموعه ای از ثانیه ها، دقیقه ها، ساعتها و روزهاست. این مجموعه، پیوسته رو به کاهش است، تا روزی که پایان یابد و مرگ ناگهان از راه برسد.
البته، مرگ هیچ کس، ناگهانی نیست، ولی چون ما غافلیم و از اجلها و مدت مقرر خبر نداریم، به نظر ما «ناگهانی» می رسد، در حالی که طبق قاعده ی اصلی در وقت معین خواهد رسید، مگر مرگ و میرهایی که در اثر قتل یا تصادف یا حوادث غیرمنتظره پیش می آید.
سعدیا! دی رفت و فردا همچنان موجود نیست
در میان این و آن، فرصت شمار امروز را
آینده ی حتمی«مرگ»، در انتظار همه است.
مهم، آمادگی برای این مرگ حتمی است. ذخیره سازی «عمل صالح» برای مرحله ی پس از مرگ، شرط عقل است، تا در آن مرحله، تهیدست نباشیم و حسرت نخوریم.
توجه دادن به مرگ و به یاد آخرت بودن و آمادگی برای کوچ از این جهان، در رهنمودهای همه پیامبران الهی آمده است. توشه برداشتن برای آخرت هم بارها در کلام حضرت علی علیه السلام بیان شده است: «تزّودوا» یعنی رهتوشه بردارید.
دریاب خویش را که در این بحر موج خیز
همچون حُباب، وقت تو بسیار نازک است (1) 
کاش پایان عمر ما، با حسرت و افسوسی همراه نباشد.
کاش قدر ثانیه های عمرمان را بیشتر بدانیم.

پی نوشت: 
1. واهب قندهاری.
منبع: حکمت های عسکری (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسن عسکری علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1391)

امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند:

لیْسَ مِنَ الادبِ إظْهارُ الفرَحِ عِندَ المَحزونِ؛

اظهار شادمانی پیش انسان غمگین، از ادب نیست.

بحارالانوار، ج75، ص 374

شرح حدیث:

جامعه ی بشری باید مثل اعضای یک بدن، پیوستگی و همدلی داشته باشند.
بنی آدم اعضای یک پیکرند
که در آفرینش ز یک گوهرند
چو عضوی به درد آورد روزگار
دگر عضوها را نماند قرار
تو کز محنت دیگران بی غمی
نشاید که نامت نهند آدمی (1) 
این همبستگی در موارد گوناگونی باید آشکار شود؛ از جمله در برخورد با انسان های غمگین و داغدیده که از مسأله ای رنج می برند و غصّه دارند.
همچنان که خوردن غذاهای لذیذ و میوه های گوناگون پیش کسی که فقیر است و توان تهیه آنها را ندارد، ناپسند است و مایه ی رنج او می شود، اظهار خوشحالی و خنده و مزاح پیش افراد غمگین هم ناپسند و آزاردهنده است.
پیشوایان دین توصیه کرده اند که در تشییع جنازه نخندید، سراغ افراد داغدیده بروید و تسلیت بگویید و خود را محزون نشان دهید، تا برای او تسلّایی باشد. والا شوخی و خنده و شادی کردن نزد داغدیدگان محزون، بی ادبی است و آنان را هم می آزارد و مثل نمک پاشیدن بر زخم است.
همدلی با افراد مصیبت زده، نشانه درک صحیح و احترام گذاشتن به دیگران است.
این که گفته اند: هنگام شنیدن مرثیه اهل بیت و عاشورا، اگر گریه هم نمی کنید، حالت حزن و اندوه به خود بگیرید (تباکی) برای همین است. از نشانه های ادب، یکی هم این است که با دیگران طوری رفتار کنیم که دوست داریم با ما رفتار کنند. اگر عزیزی را از دست داده باشیم، انتظار داریم دیگران با ما همدردی و درکمان کنند و اگر در غم ما اشک نمی ریزند، دست کم شادی نکنند.
خودمان هم باید با غمگینان و دردمندان همین گونه رفتار کنیم.
یکی را چو در بند بینی، مخند
مبادا که روزی بیفتی به بند

پی نوشت: 
1.گلستان سعدی.
منبع: حکمت های عسکری (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسن عسکری علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1391)

امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند:

مَنْ وَعَظَ اَخاهُ سِرّاً فَقَدْ زانَةُ وَ مَنْ وعَظَهُ عَلانیةً فَقَدْ شَأْنَهُ؛

هرکس برادرش را در نهان موعظه کند، او را آراسته است. و هرکه او را آشکارا موعظه کند، او را بدنام و بی آبرو کرده است.

بحارالانوار، ج75، ص 374

شرح حدیث:

کسی که خیرخواه برادر دینی اش باشد، باید مثل«آینه» باشد. 
آینه، عیب افراد را به آنان نشان می دهد و در این کار، صادق است و عیب را همان طور و همان اندازه که هست نشان می دهد، نه کوچک تر و نه بزرگ تر.
نصیحت کردن دیگران، ادب و آدابی دارد.
یکی از آداب پند و موعظه آن است که آبرو و موقعیت طرف محفوظ بماند و در نظر دیگران تحقیر نشود. این وقتی حاصل می شود که عیب او را صادقانه به خودش بگوییم، نه آن که در میان جمع، آبرویش را ببریم.
نصیحت علنی و عمومی نه تنها اثری ندارد، بلکه طرف را به موضعگیری و لجاجت وادار می کند.
از سوی دیگر، پند شنیدن هم آدابی دارد. یکی از آنها «پندپذیری» است. وقتی دیدیم کسی ناصحانه عیب ما را به ما می گوید، نرنجیم و بپذیریم و آن را حمل بر غرض ورزی نکنیم.
نصیحت گوش کن جانا که از جان دوست تر دارند
جوانان سعادتمند، پند پیر برنا را (1) 
اگر رئیس اداره ای از کارمندی لغزشی دید، یا معلمی متوجه خطایی از شاگردش شد، اگر در نهان و به صورت خصوصی به آن کارمند یا دانش آموز تذکّر داد، تأثیر بیشتر دارد و او درصدد اصلاح خویش برمی آید. این همان آراستن اوست که در حدیث امام عسکری علیه السلام آمده است.
اما اگر در جمع کارکنان یا دانش آموزان، نکوهش و ملامت و موعظه کند، هم آبروی او را برده است، هم کمکی به اصلاح او نکرده است.
هم خیرخواهانه نصیحت کنیم.
هم صادقانه، پند و اندرز دلسوزان را بپذیریم.

پی نوشت: 
1. حافظ.
منبع: حکمت های عسکری (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسن عسکری علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1391)

امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند:

اَکْثِروا ذکْرَاللهِ و ذِکرَ الموتِ و تِلاوةَ القُرآنِ و الصّلاةَ علی النّبی صلی الله علیه و آله فاِنَّ الصّلاهَ علی رسولِ الله عَشرُ حسناتٍ؛

خدا را و مرگ را بسیار یاد کنید. زیاد قرآن بخوانید و بر پیامبر صلی الله علیه و آله بسیار درود و صلوات بفرستید،‌ چرا که صلوات بر پیامبر خدا ده حسنه حساب می شود.

تحف العقول، ص 488

شرح حدیث:

یاد بسیار نسبت به خدا و مرگ، سازنده است.
یاد خدا، همدم دل در لحظات تنهایی است، مونس جان در غربت است، سبب دوری از گناه و افتادن در دام شیطان است.
یاد مرگ، هم جلوِ غرور و غفلت را می گیرد و ناپایداری دنیا را به یادمان می آورد و از دلبستگی به جلوه های فریبنده دنیا باز می دارد و اینها همه در رستگاری ما نقش مؤثر دارند.
تلاوت قرآن نیز، جان را صفا می بخشد و ثواب دارد.
صلوات بر پیامبر و خاندان پاک او نیز از بهترین عبادتها و ذکرهاست. چهار توصیه ای که در این حدیث آمده است، توصیه خداوند در قرآن هم هست.
آیه «اذکروالله ذکراً کثیراً» (1)، دعوت به فراوان به یاد خدابودن است.
آیه «کل نفسٍ ذائقه الموت» (2)، مرگ را که برای همه حتمی است، به یاد می آورد.
آیه «فاقرؤا ما تیسّر من القرآن» (3)، توصیه به خواندن قرآن دارد، هر قدر که بتوانیم.
آیه «إنّ الله و ملائکتهُ یُصَلون علی النّبی...» (4)، نیز، هم به صلوات خدا و فرشتگان بر حضرت محمد صلی الله علیه و آله اشاره دارد، هم به مؤمنان دستور می دهد بر آن حضرت درود و صلوات بفرستند.
چه بهتر که بر زبان انسان و در دل او، یاد خدا و قیامت و مرگ، و آیات وحی و صلوات بر پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله باشد، تا زندگی برکت یابد.
دلی که جای خدا باشد، جای شیطان نخواهد بود.

پی نوشت: 
1. احزاب (33)، آیه 41.
2. آل عمران (3)، آیه ی 185؛ عنکبوت (29)، آیه ی 57.
3. مزمّل (73)، آیه ی 20.
4. احزاب (33)، آیه ی 56.
منبع: حکمت های عسکری (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسن عسکری علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1391)

امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند:

کَفافَ اَدَباً تَجَنُّبُکَ ما تکْرَهُ من غیرِکَ؛

در ادب تو همین بس که از آنچه از دیگری نمی پسندی، پرهیز کنی.

بحارالانوار، ج75،ص 377

شرح حدیث:

در مفهوم ادب، سخن بسیار گفته و نشانه های آن را برشمرده اند.
لقمان را پرسیدند: ادب از که آموختی؟ گفت: از بی ادبان، هرچه از فعل ایشان در نظرم ناپسند آمد، از آن پرهیز کردم. (1) 
گفته اند: ادب آموز، فرزند هرکه خواهی باش، زیرا ادب تو را از حسَب، بی نیاز می کند.
و گفته اند: ادب را به رایگان می توان به دست آورد، لیکن با آن همه چیز می توان خرید.
معیاری که امام عسکری علیه السلام در این حدیث برای ادب برمی شمارد، این است که آنچه را از دیگران ناپسند می شماریم از آن بپرهیزیم. این نکته ای است که استدلال هم نمی خواهد، چون اگر صفتی و رفتاری ناپسند است، فرقی نمی کند که در ما باشد یا دیگران، یک بام و دو هوا پذیرفتنی نیست. سعدی گفته است:
ببری مال مسلمان و چو مالت ببرند
بانگ و فریاد برآری که مسلمانی نیست
خودساخته کسی است که اگر عملی را در دیگران شرم آور و بد می داند، در خودش هم بد بداند و از انجام آن پرهیز کند. پذیرفته نیست که کسی را به خاطر بدزبانی تحقیر کنیم، اما خودمان زبان نیشدار و گزنده داشته باشیم و پسندیده نیست که از مزاحمت همسایه زبان به شکوه گشاییم، ولی خودمان برای او مزاحمت ایجاد کنیم.
ادب، محبوبیت و مقبولیت می آورد، در هرکه می خواهد باشد.
با ادب را، ادب سپاه بس است
بی ادب با هزار کس تنهاست (2) 

پی نوشت: 
1.گلستان سعدی.
2.شهید بلخی.
منبع: حکمت های عسکری (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسن عسکری علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1391)

امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند:

اِنَّ لِلسَّخاءِ مِقْداراً، فَاِنْ زَادَ عَلیهِ فَهُوَ سَرَفٌ، و لِلْحَزمِ مِقداراً، فاِنْ زادَ علیهِ فهوَ جُبْنٌ و للإقتِصادِ مقداراً فإن زادَ علیهِ فهوَ بُخلٌ و للشّجاعَهِ مقداراً فإنْ زادَ علیهِ فهوَ تَهَوُّرٌ؛

سخاوت حدّی دارد، اگر از حدّش بگذرد، اسراف است. حزم و احتیاط، اندازه ای دارد، اگر از اندازه بگذرد، ترس است. میانه روی هم حدّی دارد، اگر از حدّش فراتر برود، بُخل است. شجاعت هم اندازه ای دارد. اگر بیش از اندازه باشد، تهوّر و بی باکی است.

بحارالانوار، ج75، ص 377

شرح حدیث:

در مباحث اخلاقی، تشخیص «مرز» بین صفات، گاهی حساس و دقیق و دشوار است.
دیده اید که گاهی کسی می خواهد تواضع کند، ولی آن قدر خود را کوچک می کند که خفّت و خواری می کشد. یا کسی می خواهد متانت و عزّت و وقار خویش را حفظ کند، اما دچار تکبر و غرور می شود.
«اندازه نگهدار، که اندازه نکوست».
در هر چیزی افراط و تفریط، ناپسند است. زیاده روی، «از حدّ گذراندن»، گاهی یک صفت خوب را به ضدّ آن تبدیل می کند.
چون تیشه مباش و جمله بر خود متراش
چون رنده ز کار خویش، بی بهره مباش
تعلیم ز ارّه گیر در عقل و معاش
چیزی سوی خود می کش و چیزی می پاش (1) 
و این همان رهنمود قرآن است که: در انفاق نه آن قدر بخیل و دست بسته باش که چیزی از تو به دیگری نرسد و نه آن قدر دست و دل باز، که هرچه داری بدهی و خودت نیازمند و حسرت زده در گوشه ای بنشینی (2).
اعتدال در هر چیزی نکوست.

پی نوشت: 
1. احمد جامی.
2. و لا تجعل یدک مغلولهً الی عُنقک... (اسرا (17)، آیه 29) .
منبع: حکمت های عسکری (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسن عسکری علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1391)

امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند:

اِدْفَعِ المسْاَلَةَ ما وَجدْتَ التَّحمُّلَ یُمْکِنُکَ فإنَّ لِکُلِ یومٍ رزقاً جدیداً، و اعْلَم انَّ الإلحاحَ فی المَطالبِ یَسْلُبُ البَهاءَ؛

تا وقتی که می توانی تحمل کنی، دست نیاز مگشای، چرا که هر روز را روزی و رزق تازه ای است و بدان که اصرار در خواسته ها، شکوه و آبرو را می برد.

نزهه الناظر فی تنبیه الخواطر، ص 143

شرح حدیث:

تا می توان ز آبله ی دست رزق خورد
بهر چه خوشه چینِ ثریا شود کسی (1) 
درخواست، آدمی را سبک و حقیر می سازد.
آنان که نیازمندند، ولی تنگدستی را تحمل می کنند و دست نیاز پیش کسی دراز نمی کنند، آبروی خویش را حفظ می کنند و به تعبیر دیگر، با سیلی صورت خود را سرخ نگه می دارند.
وقتی کسی نیاز خود را با دیگری درمیان می گذارد و از او درخواست مساعدت دارد، آبروی خود را کف دست نهاده و شرمندگی را تحمل می کند.
دست نیاز چو به پیش توانگری کنی دراز
پل بسته ای که بگذری از آبروی خویش
پس چه باید کرد؟ تحمل!
چه بسا از امروز تا فردا گشایشی فراهم آید و رزق و روزی برسد. باید به خدا توکل کرد و از دیگران بی معطلّی کمک نخواست. آنان که درخواست می کنند و در این درخواست، اصرار و پافشاری از خود نشان می دهند، خود را حقیر و بی ارزش می کنند و در نظر دیگران کوچک می شوند. این حقیقت در کلام حضرت امیر علیه السلام نیز به این صورت آمده است:
«مَن اکثَرَ مسألَةَ النّاسِ ذَلَّ» (2) 
«هرکس از مردم زیاد درخواست کند، خوار می شود».
آبرو، سرمایه ای است که نباید به این راحتی آن را با درخواست از دیگران، هزینه کرد.

پی نوشت: 
1. صائب تبریزی.
2. غررالحکم، ج5، ص 238.
منبع: حکمت های عسکری (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسن عسکری علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1391)

امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند:

ما ترَکَ الحقَّ عزیزٌ إلاّ ذَلَّ، و لا اخَذَ بهِ ذلیلٌ اِلا عَزَّ؛

هیچ فرد با عزّتی حق را رها نکرد، مگر آن که خوار شد و هیچ خواری حق را نگرفت، مگر آن که عزّت یافت.

موسوعة سیرة اهل البیت علیهم السلام، ج34، ص 129

شرح حدیث:

جهان عرصه ی تقابل حق و باطل است. عده ای همواره در پی حق هستند، گروهی هم دنبال باطل می روند؛ چه باطل در عقاید، چه باطل در گروههای اجتماعی و سیاسی، یا باطل در رفتار و اعمال. خداوند، انسانها را به حق و برپاداشتن آن فرا می خواند: «له دعوةُ الحق» (1).
واژه ی حق، بارها در قرآن به کار رفته است. خدا حق است. آخرت حق است. دین اسلام و دعوتهای انبیا و عقیده به مبدأ و معاد حق است.
کسانی که دعوت حقّ پیامبران را بپذیرند و خداپرست شوند و در جبهه حق قرار گیرند و به عدالت پایبند باشند و با ظلم و حق کشی بستیزند، راهشان حق است و فرجامشان بهشت، هم در دنیا عزیزند، هم در آخرت سرفراز. اما کسی که از حق رویگردان شود، خوار و بی مقدار است.
در رویارویی حق و باطل، نباید بی طرف بود. اگرچه «متاع کفر و دین بی مشتری نیست، گروهی این گروهی آن پسندند». امّا باید بکوشیم در صف حق قرار بگیریم و مدافع حق باشیم.
در حادثه ی عاشورا، جبهه ی امام حسین علیه السلام حق بود و جبهه ی یزید، باطل.
کسانی به حسین بن علی علیه السلام پیوستند و از او حمایت و در این راه جان خویش را هم نثار کردند. نتیجه آن شد که تا ابد عزیز گشتند و نامشان جاودانه ماند. کسانی هم جبهه حق را رها کردند و امام را تنها گذاشتند. آنان دچار ذلّت و خواری گشتند و در تاریخ هم جز بدنامی برایشان نماند. سربلندی را در حمایت از حق بجوییم، هرچند پیروان حق اندک باشند!

پی نوشت: 
1. سوره ی رعد (13)، آیه ی 14.
منبع: حکمت های عسکری (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسن عسکری علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1391)

امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند:

فَرَضَ اللهُ تعالی الصّومَ لِیَجِدَ الغَنیُّ مَسَّ الجوُعِ فَیَحنو علی الفقیر؛

خداوند متعال، روزه را واجب کرده است، تا ثروتمند طعم گرسنگی را بچشد و در نتیجه، به نیازمند مهرورزی کند.

کشف الغمّه، ج3، ص 193

شرح حدیث:

این سخن را امام عسکری علیه السلام در پاسخ به نامه جعفر بن محمد ابن حمزه نوشت، که وی علّت تشریع روزه را از آن حضرت پرسیده بود.
احکام الهی بدون حکمت و فلسفه نیست، زیرا خداوند، حکیم است.
اگر خدای حکیم را باور داریم، همه فرمانهای او را گردن می نهیم و از اوامر و نواهی او اطاعت می کنیم، هرچند علّت بعضی از آنها را هم ندانیم. چون مسلمانی، به معنای تسلیم بودن در برابر فرمان خدای جهان است. ولی گوشه هایی از فلسفه احکام در آیات و روایات بیان شده است، تا بندگان با اطمینان بیشتر اطاعت کنند.
قرآن کریم، روزه را برای پیدایش «تقوا» می داند (لعلّکم تتّقون) (1) و این یکی از اسرار آن است. در روایات، گرسنگی و تشنگی روزه دار، یادآور سختیهای روز قیامت به شمار آمده است.
در روایاتی هم همدردی و چشیدن طعم گرسنگی و محروم بودن از لذایذ و به یاد فقرا افتادن، حکمت وجوب روزه باین گشته است. تا انسان خودش اسیر نشده باشد، رنج زندانیان را نمی فهمد.
تا دچار مرگ عزیزان نشده باشد، غصه و اندوه داغداران را درنمی یابد.
تا روزه نگیرد، آنچه را بر تهیدستان می گذرد، درک نمی کند.
روزه در کنار فواید و آثار فراوانی که دارد و برای تندرستی مؤثر است و تمرینی برای تقوا و اطاعت است و جان و دل را صفا می بخشد، حسّ همدردی با فقرا هم در ما تقویت می کند.
روزه، سپری در برابر آتش دوزخ است.

پی نوشت: 
1. سوره ی بقره (2)، آیه ی 184.
منبع: حکمت های عسکری (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسن عسکری علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1391)