خوش آمدید

امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند:

اَوْرَعُ النّاسِ منْ وَقَفَ عندَ الشُّهبةِ، اعبَدُ الناسِ مَنْ اقامَ علی الفَرائضِ، اَزْهدُ النّاسِ منْ ترکَ الحرامَ؛

پارساترین مردم کسی است که هنگام برخورد با شبهه و مشتبه، توقف کند، ‌عابدترین مردم کسی است که واجبات را انجام دهد. زاهدترین مردم کسی است که از حرام چشم بپوشد.

تحف العقول، ص 489.

شرح حدیث:

مهمترین رکن پارسایی و تقوا، «بندگیِ خدا» است.
مقام بندگی کسی بالاتر است که فرمانبردارتر باشد و به آنچه «امر» شده عمل و از آنچه «نهی شده» پرهیز کند. آنچه را هم که نمی داند حلال است یا حرام، احتیاطاً ترک کند و به تعبیر دیگر، در برخورد با آنچه «مشتبه» است، توقف کند.
آن که بی پروا وارد کاری می شود که ابعاد آن برایش روشن نیست، پارسا و پرهیزگار نیست.
کسی که در انجام واجبات و تکالیف شرعی سستی می کند، خداپرست و عابد واقعی نیست.
کسی که از حرام، پروا و پرهیزی ندارد، نمی تواند ادعای زهد داشته باشد.
پس عرفان ناب و صحیح، حرکت در خط طاعت خدا و دوری از دنیازدگی و رعایت حلال و حرام الهی است.
هرکسی را نتوان گفت که صاحب نظر است
عشق بازی دگر و نفس پرستی دگر است
برای یک بنده راستین، هیچ چیز مهم تر از تأمین رضای مولایش نیست.
کسی به رضایت حق می رسد که از هوای نفس پیروی نکند و اگر جایی سر دو راهی «خدا- نفس» قرار گرفت، خواسته خدا را ترجیح دهد. این اساس تقواست. چنان که امام علی علیه السلام فرموده است:
«الورعُ اساس التّقوی» (1) 
«اساس و پایه تقوا، ورع و پارسایی است».

پی نوشت: 
1.غررالحکم، ج1،‌ص 278.
منبع: حکمت های عسکری (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسن عسکری علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1391)

امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند:

اَضْعَفُ الاعداءِ کَیداً مَنْ ظَهَرتْ عَدَاوتُهُ؛

ضعیف ترین دشمنان از نظر کید و مکر، کسی است که دشمنی اش آشکار باشد.

اعلام الدین، ص 313.

شرح حدیث:

در متون دینی نفاق و منافق بسیار نکوهش و خطر آنان به مسلمانان گوشزد شده است. دلیل خطرناک بودن «منافق» آن است که خود را دوست و خودی و مؤمن جا می زند، ولی از پشت خنجر می زند و با دشمنان همدست می شود. مردم فریب ظاهر او را می خورند و از باطن پر کینه او بی خبرند. اما دشمن آشکار، چهره ی اصلی خود را نشان می دهد. دشمنی که آشکارا به دشمنی بپردازد، سبب می شود مسلمانان دشمن خود را بشناسند و فریب نقشه های او را نخورند و در آمادگی کامل به سر ببرند. بسیارند کسانی که ظاهری دوست داشتنی و فریبنده دارند، ولی باطنشان پر از بدخواهی و نیرنگ بازی است. زاهد نمایان مردم فریب نیز این گونه اند. 
زهد، با نیت پاک است، نه با جامه ی پاک
ای بس آلوده، که پاکیزه ردایی دارد (1) 
انسان، غذایی را که فاسد شده باشد، زود می شناسد و از آن پرهیز می کند (این همان دشمنی است که دشمنی اش را آشکار می سازد). ولی غذایی که به ظاهر، خوب و تمیز و خوشبوست،‌ و باطنی مسموم و پر از میکروب دارد، انسان را بی آن که متوجه شود، مسموم و مریض می کند (و این همان منافقی است که در لباس دوست خود را نشان می دهد) .
هرچه «بصیرت» بیشتر باشد، فریب خوردن کمتر است.
از این رو، دشمن شناسی، یکی از مفیدترین و ضروری ترین شناختها برای هریک از ماست.

پی نوشت: 
1.پروین اعتصامی.
منبع: حکمت های عسکری (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسن عسکری علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1391).

امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند:

خِصلَتانِ لیسَ فَوْقَهُما شیءٌ: الایمانُ باللهِ و نفْعُ الإخوانِ؛

دو خصلت است که چیزی بالاتر از آن دو نیست: ایمان به خدا و سودرسانی به برادران.

تحف العقول، ص 489.

شرح حدیث:

«خداباوری» نتیجه ی معرفت و شناخت صحیح و عمیق است.
انکار خدا و کفر و شرک، نوعی انحراف و جهل و ضعف معرفت است.
از این رو، «ایمان» را می توان گوهری ارزنده در دل مؤمن دانست، که او را در مسیر صلاح و خیر قرار می دهد و مانع گناه و ظلم و فساد اخلاقی می شود. هرکه به خدا و قیامت ایمان نداشته باشد، ممکن است دست به هر جنایتی بزند.
از سوی دیگر، سودمند بودن برای جامعه و خیررسانی به برادران دینی، یک توفیق الهی است که نصیب هرکس نمی شود و هرکه این توفیق را دارد، باید شاکر خدا باشد.
نفع رسانی به بندگان خدا، از توصیه های خداوند است. محبوب ترین فرد نزد خدا کسی است که خیر بیشتری به دیگران برساند.
می بینیم که «ایمان به خدا» و «خیررسانی به مردم» دو روی یک سکّه اند. اگر امام، این دو خصلت را بالاترین خصلتها می شمارد، برای آن است که ثمره اش برای فرد و جامعه، بسیار است.
مؤمن، خدا را همه جا حس می کند و او را ناظر بر اعمال خود می بیند. ایمان، نقش بزرگی در بازداشتن از فساد و گناه دارد. به علاوه، آرامشی که در سایه ی ایمان بر روح انسان سایه می افکند، بسیار ارزشمند است.
روشن از روی تو آفاق جهان می بینم
عالم از جاذبه ات در هیجان می بینم
بی نشانی تو و حیرانم از این راز که من
هر کجا می نگرم، از تو نشان می بینم
به تو سوگند که در موقع طوفان بلا
یاد تو مایه ی آرامش جان می بینم (1) 
خوشا آنان که دلی سرشار از ایمان دارند. و خوشا آنان که در زندگی، ‌خیری به دیگران می رسانند.

پی نوشت: 
1. محمد حسین بهجتی (شفق).
منبع: حکمت های عسکری (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسن عسکری علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1391)

امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند:

مَنْ لمْ یَتَّقِ وُجوهَ النّاسِ لمْ یتَّق اللهَ؛

هرکس از روی مردم شرم و پروا نکند، از خدا هم پروا نخواهد کرد.

فرهنگ جامع سخنان امام عسکری علیه السلام، ص 418.

شرح حدیث:

«حیا»، یکی از ویژگیهای مهم است که نقش بازدارندگی آن از گناه و خلاف، بسیار بالاست. به تعبیر حضرت علی علیه السلام: «سببُ‌ العِفّةِ الحیاءُ» (1)؛ «حیا، سبب عفت است».
از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله نیز روایت شده است که:
از مثل های پیامبران، جز این باقی نمانده است که مردم می گویند: «اگر حیا نداشته باشی، پس هرکاری می خواهی بکن» (2).
اگر حیا نباشد، هیچ دیوار و سدّی مانع و جلودار ارتکاب گناهان نیست. باید کوشید تربیت فرزندان بر محور«حیا» باشد تا گستاخ و حریم شکن و تبهکار نشوند.
در روایات، برای حیا محورهای متعددی بیان شده است، مثل: حیا از خدا که می بیند؛ حیا از پیامبر و امامان که اعمال ما هر روز یا هر هفته بر آنان عرضه می شود؛ حیا از فرشتگانی که همراه ما هستند و اعمال خوب و بد ما را می نویسند. حیا از خویش و حیا از مردم.
امام صادق علیه السلام فرموده است: هرکس در خلوت، زمینه ی گناهی برایش فراهم شود، ولی خدا را مراقب خویش بداند و از گماشتگان الهی حیا کند، خداوند، همه گناهان او را می آمرزد.
این سخن، نقش درونی شرم و پروا از خدا را در پیشگیری از جرایم و معصیتها نشان می دهد.
باز هم در روایات است: از هر کاری که از انجام آن در حضور مردم شرم داری، مبادا که در خلوت انجام دهی، با این حساب، حیا یک نعمت است و یک فضیلت اخلاقی.
کسی که از مردم شرم نکند، از خدا هم حیا نخواهد کرد.
کسی که برای اعتبار و آبرو نزد مردم ارزشی قایل نباشد، از خدای نادیدنی هم پروا نمی کند.
از آدمهای بی حیا بترسیم.

پی نوشت: 
1.غررالحکم، ‌حدیث 5527.
2.عیون اخبارالرضا، ج2، ص 56.
منبع: حکمت های عسکری (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسن عسکری علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1391)

امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند:

اِتَّقوا اللهَ و کونوُا زَیْناً و لا تکونوا شَیناً، جُرُّوا إلَینا کُلَّ مَودَّهٍ وادْفَعوا عَنّا کُلَّ قبیحٍ؛

از خدا پروا کنید و زینت (ما) باشید، ‌نه مایه ی عار و ننگ. هر محبّت و مهرورزی را به سوی ما بکشانید و هر زشتی را از ما دور کنید.

تحف العقول، ص 488

شرح حدیث:

رابطه ی ما با خاندان رسالت و پیشوایان معصوم، رابطه ی «پیشوایی» و«پیروی» است. آنان «امام» هستند و ما مأموم و پیرو.
آنان اسوه و الگویند، ما تابع و سرمشق گیرنده از آنان.
آنان پاک و متقّی و عادلند، ما هم باید در پی طهارت و تقوا و عدالت و صداقت باشیم، تا در ادّعای تشیع و پیروی، ‌راست گفته باشیم و با رفتار خوب و اخلاق شایسته خویش، مایه ی خوشنامی و زینت آنان باشیم، نه سبب بدنامی و ناراحتی شان.
گاهی یک پدر، انسان خوب و صالحی است، اما فرزندی بد و شرور دارد. بدیهای او را از چشم پدرش می بینند و رفتارش مایه شرمساری پدر می گردد.
امامان، پدران معنوی ما هستند. رفتارمان باید به گونه ای باشد که برای آنان کسب آبرو کند، نه آن که مایه ی آبروریزی برای ایشان باشد.
کسی به نام زکریا، قبلاً مسیحی بود و زمان امام صادق علیه السلام مسلمان شد. در مدینه خدمت آن حضرت رسید. از توصیه های امام به او یکی هم این بود که مراقب مادرش باشد و به او نیکی کند. با آن که مادرش مسیحی بود، رفتار خوب پسر که در اثر مسلمانی و به توصیه امام صادق علیه السلام بود، در مادر هم تأثیر گذاشت و او هم تمایل پیدا کرد مسلمان شود.
مادر به فرزندش گفته بود: این گونه سفارشها، از سوی پیامبران به پیروانشان می شود. به هر حال، مادر هم مسلمان شد.(1)
این رفتار شایسته، سبب می شود دلها و محبتها به سوی خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام جذب شود. شیعه باید این گونه رفتار کند، ‌تا مردم جایگاه والا و آسمانی امامان را بشناسند و به سوی آنان گرایش یابند.

پی نوشت: 
1.اصول کافی، ج2، ص 160 (تفصیل داستان را در کتاب «داستان راستان» شهید مطهری، جلد دوم، حکایت «حق مادر» بخوانید).
منبع: حکمت های عسکری (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسن عسکری علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول(1391).

امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند:

لَیْسَتِ العِبادةُ کثرةُ الصّیامِ و الصّلاهِ، و اِنَّما العبادةُ کثرَةُ التّفکُّرِ فی امرِ الله؛

عبادت، روزه و نماز بسیار نیست؛ بلکه عبادت، تفکر بسیار در امر خداوند است.

بحارالانوار، ج75، ص 373

شرح حدیث:

تفکر، از ارزنده ترین عبادتهاست. در حدیث است که «هیچ عبادتی همچون تفکّر نیست.»(1)
ولی فکر در چه؟ این مهم است. قرآن کریم، آن جا که از شگفتی های خلقت و عجایب آفرینش سخن می گوید، در پایان آیه های متعدد می فرماید: «لعلهم یتفکّرون»؛ «باشد که فکر و اندیشه کنند».
قدرت خداوند، بی نهایت است و آفریده هایش شگفت. در ذرّه ذرّه ی اجزای آفرینش، نظم و تدبیر دیده می شود.
هرچه در این جهان است، یک «نشانه» است؛ نشانه ای که ما را به خدا راهنمایی می کند. برگ برگ درختان، کتاب معرفت است.
دل هر ذرّه را که بشکافی
آفتابیش در میان بینی
درست است که عبادتهایی مثل نماز و روزه، از واجبات دینی اند و بسیار بااهمیت و سازنده، ولی وقتی ارزشمندند که با معرفت و شناخت و تفکر همراه باشند. از سخنان امام علی علیه السلام است که: «لا خیرَ فی عبادةٍ لیس فیها تفقّةٌ»(2) «عبادتی که در آن ژرف نگری و عمق بینش نباشد، خیری در آن نیست.»
آنچه عبادت راستین است، تأمّل و تفکّر در امر خدا، در خلقت و تدبیر او، در حکمت و اراده ی او، در شگفتیهای آفرینش و قدرت نماییهای اوست. وقتی این نگاه در انسان باشد، عبادتهایش هم عارفانه و عاشقانه خواهد بود و عبادت کننده خواهد دید که:
یار، بی پرده از در و دیوار
در تجلّی است، یا اولی الابصار

پی نوشت: 
1.لا عبادة کالتفکّر (غررالحکم، ج6، ص 348).
2.تحف العقول، ص 204.
منبع: حکمت های عسکری (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسن عسکری علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1391).

امام عسکری علیه السلام به یکی از شیعیان که به حضرتش رسیده و امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را در کودکی نزد آن حضرت دیده بود، فرمود:

هوَ اِبنی و خلیفَتی منْ بَعدِی، و هوَ الَّذی یَغیبُ غیبهً طَویلهً و یَظهرُ بعدَ اِمتلاء الارضِ جوراً و ظُلماً، فَیَملاُها قسطاً و عدْلاً؛

او پسر من و جانشین من بعد از من است. و او کسی است که مدتی طولانی غایب خواهد بود و آن گاه که زمین پر از جور و ستم شده باشد، ظهور می کند و جهان را پر از عدل و داد می کند.

مستدرک الوسائل، ج12، ص 281

شرح حدیث:

امام عسکری علیه السلام در دوران خفقان بار حکومت عباسیان می زیست. رابطه ی شیعه با او محدود و سخت بود. از این رو، بعضی نسبت به پیشوای بعد از آن حضرت، شبهه داشتند، چون ولادت امام دوازدهم پنهانی صورت گرفت و امام این حادثه مبارک را مخفی می کرد، تا دشمنان سوء قصد به جان او نکنند.
در عین حال، به بعضی از شیعیان خالص و مطمئن، آن فرزند را نشان می داد و «حجت الهی» را معرفی می کرد تا در حیرت و سرگردانی نمانند. سخنان آن حضرت در این حدیث، یکی از آن موارد است.
هم اصل وجود امام دوازدهم را بیان کرده است.
هم به غیبت درازمدت او از دیدگان مردم اشاره دارد، هم به شرایط ظهورش و دستاورد حکومت جهانی اش بشارت داده است.
اعتقاد به وجود آن امام غایب و عمر طولانی او و اصلاح جهان و برانداختن حکومتهای ستمگر و ایجاد نظامی جهانی برپایه قسط و عدل، از بشارتهای امامان و از اعتقادات ماست. باشد که توفیق دیدارش و فداکاری در رکابش را داشته باشیم.
مردی تبر بر دوش، از کعبه می آید
مردی که پیموده است، یک راه طولانی
پایان نمی گیرد، راهی که او دارد
آغاز آیینه است، پایان حیرانی
وقتی که او آمد، آیینه باید شد
تا گل کند در ما، خورشید پنهانی(1)

پی نوشت: 
1.محمدعلی مجاهدی(پروانه).
منبع: حکمت های عسکری (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسن عسکری علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول(1391)

امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند:

نحنُ کهفُ مَن اِلتَجَأ اِلینا و نورٌ لِمَن اِستَضاءَ بِنا و عِصمةٌ لِمن إِعتَصَم بِنا. مَن احَبَّنا کان مَعَنَا فِی السَّنامِ الأعلی و مَنِ انْحَرفَ عنّا مالَ إلی النّار؛

ما پناهگاه کسی هستیم که به ما پناه آورد؛ و روشنی کسی هستیم که از ما فروغ گیرد؛ و نگهدارنده ی کسی هستیم که در حفاظت ما درآید. هرکه ما را دوست بدارد، در قلّه ی برتر با ما خواهد بود، و هر که از ما منحرف گردد، به آتش دوزخ داخل می گردد.

مناقب، ابن شهرآشوب، ج4، ص 435

شرح حدیث:

خاندان نبوّت و امامان شیعه، گزیده ترین انسانهای عالمند.
خداوند، آنان را به زینت علم و حلم و فضل و کرم آراسته و همه ی فضایل را به آنان بخشیده است. از این رو، در همه عرصه های پاکی و خوبی، پیشتاز و الگویند. هرکه به درگاه آنان روی آورد و از سخن و سیره ی آنان بهره ببرد، ‌یا در حال حیاتشان به سراغ آنان برود، کامیاب می گردد.
تاریخ زندگی آن بزرگواران، گویای این نکته است.
هر درمانده ای سراغ آنان می رفت، به نوا می رسید. هر سائلی به در خانه آنان روی می آورد، محروم برنمی گشت. هرکس پای سخنان نورانی آنان می نشست، بهره ی علمی و اخلاقی می برد. هرکه دوستدار آنان بود، این دوستی مایه اصلاح و کمال و تهذیب آنان می شد.
«هرکه با گلها نشیند، عاقبت چون گل شود».
می توانیم از صمیم دل خطاب به اهل بیت پیامبر خدا صلی الله علیه و آله چنین بگوییم. 
دیانت بی شما کامل نگردد
بجز با عشقتان، دل دل نگردد
تولاّی شما فرض خدایی است
قبول و ردّ‌ آن مرز جدایی است
هر آن کس را که در دین رسول است
ولایت مُهر و امضای قبول است(1)
هرکس به هر گروه که دل ببندد، با آنان محشور می شود.
سربلندیم که محبوب ما، خاندان پاک پیامبر صلی الله علیه و آله است که پاک ترین انسانهایند.

پی نوشت: 
1.ابیاتی از منظومه ی «اهل بیت آفتاب» از نویسنده.
منبع: حکمت های عسکری (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسن عسکری علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول(1391)

امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند:

إنّ اللهَ بجوُدِهِ و رأفَتهِ مَنَّ علی عِبادهِ بِنَبیّهِ محمدٍ صلی الله علیه و آله بشیراً و نذیراً و وَفَّقکُم لِقَبولِ دینهِ و اکرمکم بِهدایتِهِ؛

خداوند، به سبب بخشندگی و مهربانی اش بر بندگانش منت نهاد و پیامبرش محمد صلی الله علیه و آله را بشارت دهنده و بیم دهنده فرستاد و شما را توفیق داد که دین او را بپذیرید و با هدایتش شما را گرامی داشت.

مناقب، ابن شهرآشوب، ج4، ص 425

شرح حدیث:

از نعمتهای مهمّ و معنوی خدا بر بندگان، «بعثت انبیاء» و دین مبین اسلام است.
خداوند، بندگان را آفریده است، تا در سایه ی «عمل صالح» ‌و «ایمان» به سعادت ابدی و بهشت برین برسند. راه رسیدن به این سرانجام نیک، عمل به دستورهای خدا و طاعت و بندگی است. «دین» هم که از سوی خداست، نشان دهنده همین راه است که از طرف پیامبران الهی، به دست بشر می رسد.
برترین پیامبران، وجود مبارک حضرت محمد صلی الله علیه و آله است که در قرآن از او به عنوان مبشّر، مُنذر، هادی، رسول، پیام رسان، دعوت گر و... یاد شده است.
تعبیر قرآن درباره ی بعثت انبیاء و بعثت حضرت رسول صلی الله علیه و‌ آله، همراه با «منّت» است؛ یعنی خدا از روی لطف و مهربانی نسبت به بشر، بر بندگانش منّت نهاده و خاتم پیامبران را فرستاده است.(1)
اگر فرستادن پیامبر صلی الله علیه و آله از سوی خدا یک «نعمت» است، نعمت دیگر توفیق «ایمان» و پذیرش دین و هدایت پذیری از سوی انسان است. بوده اند کسانی که به دعوت انبیاء پاسخ منفی گفته و در شرک و کفر و ضلالت خویش باقی مانده اند. کسانی هم پذیرای دین شده و هدایت یافته اند. آنان گمراه هستند و اینان راه یافته. آنان ناموفق اند و اینان برخوردار از توفیق دین داری.
پیوسته قدردان این نعمت معنوی باشیم.
بهترین قدردانی و شکر عملی هم، پیروی از راه انبیاست.

پی نوشت: 
1. آل عمران(3)، آیه ی 164، لقد منَّ اللهُ علی المؤمنین اذ بعث فیهم رسولاً... .
منبع: حکمت های عسکری (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسن عسکری علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول(1391)

امام هادى علیه السّلام به ابواسحاق فرمودند:

و یوم الغدیر فیه اقام النبى(صلی الله علیه و آله و سلم) اخاه علیا علما للناس واماما من بعده،[قال] قلت: صدقت جعلت فداک، لذلک قصدت، اشهد انک حجة الله على خلقه.

در روز غدیر پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) برادرش على(علیه السّلام) را بلند کرد و به عنوان پرچمدار (و فرمانده) مردم و پیشواى بعد از خودش معرفى کرد. ابواسحاق گفت: عرض کردم، فدایت شوم راست فرمودى. به خاطر همین به زیارت و دیدار شما آمدم، گواهى مى دهم که تو حجت خدا بر مردم هستى.

وسائل الشیعه 7: 324، ح 3.