خوش آمدید

امام جواد علیه السلام فرمودند:

لَوْ کانَتِ السَّماواتُ وَالاَْرْضُ رَتْقاً عَبْد ثُمَّ اتَّقى اللهَ تَعالَى جَعَلَ اللهُ لَهُ مِنْها مَخترَجاً؛

اگر درهاى آسمان و زمین به روى کسى بسته شود سپس او پرهیزگارى پیشه کند خداوند گشایشى در کار او مى دهد.

نورالابصار، صفحه 150.

شرح حدیث:

گاه مى شود که در زندگى تمام درها به روى انسان بسته مى شود و به هر طرف رو مى کند با مشکل یا مشکلاتى روبه رو مى شود.
این گونه رویدادها فرصتى است براى بیدار شدن انسان ها و بازگشت او به سوى خدا، بازگشتى سازنده و تغییر دهنده سرنوشت، در این هنگام اگر از جان و دل متوجه او گردد و از ذات پاکش مدد گیرد، امدادهاى الهى به سراغ او آمده و نسیم هاى رحمت پروردگار او را در آغوش مى کشند و از راه هایى که هرگز باور نداشت درهاى بسته گشوده مى شود.

منبع: makarem.ir

امام جواد علیه السلام فرمودند:

مَنْ أَصْغَى إلى نَاطِق فَقَدْ عَبَدَهُ فَاِنْ کَانَ النّاطِقُ عَنِ الله فَقَدْ عَبَدَ اللهَ وَإنْ کانَ النّاطِقُ یَنْطِقُ عَنْ لِسانِ إبْلِیسَ فَقَدْ عَبَدَ إبْلِیْسَ؛

کسى که به سخنگویى گوش فرا دهد، او را پرستش کرده است. بنابراین اگر از خدا مى گوید، خدا را پرستش کرده، و اگر از زبان ابلیس مى گوید، ابلیس را پرستیده است!

کتاب تحف العقول، صفحه 339.

شرح حدیث:

سخن هرچه باشد و از هرکس باشد اثر دارد؛ و گوش فرادادن به سخنان این و آن معمولا با تأثیر آن در دل آدمى همراه است، و از آن جا که هدف سخنگویان مختلف است، جمعى سخنگوى حقند و جمع سخنگوى باطل، و خضوع در برابر هریک از این دو گروه یک نوع پرستش است، زیرا روح پرستش چیزى جز تسلیم نیست، بنابراین آنها که به سخنان حق گوش مى دهند، پرستندگان حقند و آنها که سخنگویان باطل گوش فرا مى دهند، پرستندگان باطلند، پس باید از رونق دادن به محفل سخنگویان باطل پرهیز کرد و اجازه نداد که سخنان تاریک آنان از مجراى گوش به اعماق جان برسد.

منبع: makarem.ir

امام جواد علیه السلام فرمودند:

إِعْلَمْ أَنَّکَ لن تَخْلُو مِنْ عَیْنِ اللهِ فَانْظُرْ کَیْفَ تَکُونُ ؛

بدان که از دیدگاه پروردگار بیرون نخواهى رفت اکنون ببین چگونه خواهى بود؟

از کتاب تحف العقول.

شرح حدیث:

نخستین اثر ایمان به خداوند بزرگ، احساس یک مراقبت دائمى بر سر تا پا و درون و برون از ناحیه علم و آگاهى اوست، نه تنها هیچ نقطه اى از دیدگاه علم او بیرون نیست، بلکه مراقبین او از چهارسو، از همه جا، ما را احاطه کرده اند.
هر قدر پایه ایمان بالاتر برود احساس این مراقبت، بیشتر و عمیق تر مى گرد، تا آن جا که انسان خود را به طور دائم در حضور او مى بیند، این احساس بزرگترین وسیله اصلاح فرد و اجتماع، و زیباترین جلوه هاى ایمان است، که احیا کردن آن به مهم ترین نابسامانى هاى اجتماعى سامان مى بخشد.

منبع: makarem.ir

امام جواد علیه السلام فرمودند:

اَلْمُؤْمِنُ یَحْتاجُ إِلى ثَلاثِ خِصَال: توفیقٌ مِنَ الله وَ واعِظٌ مِنْ نَفْسِهِ وَقَبُولٌ مِمَّنْ یَنْصَحُهُ؛

افراد با ایمان نیازمند به سه چیزند، توفیق پروردگار، و واعظى از درون جان و دل، و پذیرشى از اندرز دهندگان.

منتهى الآمال.

شرح حدیث:

در این راه پرفراز و نشیبى که انسان در زندگى در پیش دارد براى این که بتواند از خطرات بیشمارى که سعادت او را تهدید مى کند رهایى یابد و موجودى مفید و مؤثر در اجتماع گردد، در درجه اوّل نیاز به یک ارتباط معنوى و روحانى به پروردگار دارد که از ذات پاکش مدد گیرد، و سپس وجدانى بیدار و آگاه از درون او را موعظه کند و پس از آن گوش هایى شنوا که از افکار، راهنمایى ها، اندرزها و مشورت هاى دیگران استفاده کند.

منبع: makarem.ir

امام جواد علیه السلام فرمودند:

مَنْ عَمِلَ عَلى غَیْرِ عِلْم أَفْسَدَ أَکْثَرَ مِمّا یُصْلِحُ؛

آن کس که بدون علم و آگاهى عمل کند، بیش از آنچه اصلاح مى کند فساد خواهد کرد.

منتهى الامال.

شرح حدیث:

زیان جهل و نادانى تنها به این قسمت محدود نمى شود که انسان به ارزش هاى واقعى زندگى و حیات نمى رسد، بلکه فساد و تبهکارى ناشى از ندانم کارى ها خطر بزرگترى است که در انتظار عاملان بدون علم است.
در این موقع است که شخص نادان مى خواهد به فرزند خود نیکى کند، او را به بدبختى مى کشاند، مى خواهد به اسلام خدمت کند آبروى دین و مذهب را مى برد، مى خواهد صلح و صفا در میان مردم ایجاد کند، دامن به آتش اختلاف و نفاق مى زند، خلاصه خرابکارى و فساد او در هر زمینه بیش از اصلاح خواهد بود.

منبع: makarem.ir

امام جواد علیه السلام فرمودند:

العامِلُ بِالظُّلمِ وَ المُعینُ لَهُ وَ الرّاضی بِهِ شُرَکاءُ؛

ظلم کننده، یاور ستمگر و راضی به کار ظالم، شریکند.

کشف الغمّه، ج2، ص 348

شرح حدیث:

در مثلها آمده است:
ظلم امروز، ظلمت فرداست. 
ستمگران منفورترین چهره های تاریخ هستند که هم مورد نفرت مردمند، ‌هم مورد غضب پروردگار. 
کیفر ظلم در همین دنیا هم به ظالم می رسد و آه مظلوم، ‌دامن ستمگر را می سوزاند. 
نکته مهم آن است که اگر در جایی ستمی به کسی انجام می گیرد، اگر بتوانیم آن را از بین ببریم و اگر نمی توانیم، ‌دست کم شریک ظلم نباشیم و به ستم ظالمان راضی نگردیم، ‌چون در عقوبت با آنان شریک خواهیم شد. 
اگر نتوانیم یاور مظلومان باشیم، لااقل... «باز این خواهم که همکار ستمکاری نباشم.»
در حادثه ی کربلا، عده ای به اهل بیت علیهم السلام ستم کردند؛ عدّه ای هم یا با سکوتشان، ‌یا با فراهم کردن اسب و سلاح و امکانات، ‌با آنان همدست شدند، عدّه ای هم از وقوع آن جنایت عظیم در حقّ خاندان رسالت شاد شدند، ‌همه ی آنها شریک هستند. 
در زیارت عاشورا، ‌هم کسانی ملعون به شمار آمده اند که امام حسین علیه السلام و فرزندان و اصحاب او را کشتند. هم کسانی که زمینه ساز آن قتل عام بودند، هم کسانی که پیرو و کمک رسان جنایتکاران بودند، ‌هم کسانی که اسب و مرکب و سلاح برای آنان فراهم کردند، هم کسانی که شنیدند و راضی شدند. (1)
امروز هم در سطح جهان، ‌ظلمهایی به محرومان و مظلومان می شود. نمونه ی بارز آن، ‌ملت مظلوم فلسطین است. هر کس با رژیم صهیونیستی همکاری کند، یا راضی به ستمهای غاصبان فلسطین و حامیان آنان در آمریکا باشد، ‌در ظلم آنان شریک است. 

پی نوشت: 
1. الّلهُمَّ العَنِ العِصابَةِ الّتی جاهَدَت الحُسَین وَ شایَعَت وَ بایَعَت وَ تابَعَت علی قَتِله (زیارت عاشورا، ‌مفاتیح الجنان) شبیه به این تعبیرها در «زیارت وارث» هم آمده است. 
منبع: حکمت های تقوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام جواد علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، ‌چاپ اول (1391)

امام جواد علیه السلام فرمودند:

إرفَضِ الشَّهَواتِ وَ خالِفِ الهَوی، ‌وَ اعلَم أنَّکَ لَن تَخلُو مِن عَینِ اللهِ، ‌فَانظُر کَیفَ تَکُونُ؟

شهوتها را رها و با هوای نفس مخالفت کن و بدان که تو از چشم خدا دور و پنهان نیستی. پس مواظب باش که در چه حالتی خواهی بود؟

بحارالأنوار، ج75، ص 358

شرح حدیث:

درون انسان میدان درگیری «عقل» و «نفس» است. 
هوای نفس، انسان را به گناه و فساد و بی بند و باری و لذّت جویی دعوت می کند و عقل خداداد، ‌به حیات معنوی و سعادت ابدی و کمال روحی فرا می خواند. 
البتّه جاذبه ی نفسانیات قوی تر است. 
از این رو، ‌گفتنِ «نه» به تمایلات هوس آلود، دشوار است و از آن به «جهاد اکبر»یاد شده است. 
سؤال مهم این است که چه کنیم تا گناه نکنیم؟
یکی از مهم ترین راهکارهای ترک معصیت، ‌توجه به این است که ما در محضر خداییم و خداوند شنوا و بینا و بصیر، از همه ی حالتها و رفتار و سخنان ما خبر دارد و هیچ جای خلوتی نیست مگر آنکه برای خدا آشکار است و هیچ راز پنهان نیست مگر آنکه نزد خدا مشهود و فاش است. 
قرآن از خلافکاران و اهل تکذیب دین و پشت کردن به ارزشها و غافلان از یاد خدا می پرسد:
اَلَم یَعلَم بِاَنَّ اللهَ یَری؟(1)
آیا نمی دانست که خدا می بیند؟
در احادیث آمده است: از هر کاری که از انجام دادن آن در حضور مردم شرم داری پرهیز کن که در خلوت انجامش دهی. 
این، ‌همان شرم سازنده است که بازدارنده از گناه است. 
اگر خداوند، از روی لطف و بزرگواری، پرده بر روی اعمال خلاف می کشد و بنده ی گنهکار را رسوا نمی سازد، بنده هم باید قدرشناس این لطف باشد. 
در هیچ حال و هیچ جا، ‌دور از چشم بینای خدا نیستیم!

پی نوشت: 
1. علق(96)آیه 14. 
منبع: حکمت های تقوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام جواد علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، ‌چاپ اول (1391)

امام جواد علیه السلام فرمودند:

إیّاکَ وَ مُصاحَبَةَ الثَّریرِ، ‌فَإنَّهُ کَالسَّیفِ، ‌یَحسُنُ مَنظَرُهُ وَ یَقبَحُ اَثَرُهُ؛

از همنشینی با بد بپرهیز، چرا که او مثل شمشیر می ماند، منظرش زیباست، ‌ولی اثرش زشت است.

بحارالأنوار، ج 75، ص 364

شرح حدیث:

در کلمات معصومین، نسبت به رفاقت و همنشینی توصیه های فراوان شده و نکته های نابی بیان گشته است. 
اهمیّت دوست، بر کسی پوشیده نیست. 
اثرپذیری انسان از همنشینان هم بدیهی است. 
آنچه بعضی را وارد«حوزه ی خطرناک دوستان بد» می کند، جاذبه ها و جلوه های کاذب و فریبنده است که چشم خرد را کور می کند و آدمی را به دام می اندازد. 
در روایات، از «دوست بد» گاهی به مار خوش خط و خال، امّا زهرآگین یاد شده که غافلان، فریب نقش و نگار زیبای ظاهرش را می خورند و سراغش می روند و نیش می خورند و هلاک می شوند. 
گاهی هم افراد شرور بد، به «شمشیر» تشبیه شده اند، ‌مثل همین حدیث. 
ظاهر شمشیر و تیغ برّان جالب و جاذب است. برق می زند و چشم نواز و ظریف است. ولی اندکی غفلت، ‌سبب می شود که انسان از «زخم شمشیر» آزرده و مجروح شود، ‌یا در میدانهای نبرد، ‌در اثر ضربات شمشیر دشمن، ‌چهره و دست و بازو زخمی شود. هر چند زخم شمشیر التیام می پذیرد و خوب می شود. ولی جای آن بر بدن و چهره و سر باقی می ماند و اثرش زشت و ناخوشایند است. 
پس با هر کس نباید دوست شد. 
از افراد شرور و بد طینت باید پرهیز کرد، ‌چرا که:
ای بسا ابلیس آدم رو که هست
پس به هر دستی نباید داد دست

منبع: حکمت های تقوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام جواد علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، ‌چاپ اول (1391)

امام جواد علیه السلام فرمودند:

مَن خَطَبَ إلَیکُم فَرَضِیتُم دِینَهُ وَ اَمانَتَهُ فَزَوِّجُوهُ، ‌إلّا تَفعَلوه تَکُن فِتنَةٌ فِی الاَرضِ وَ فَسادٌ کَبیرٌ؛

اگر کسی پیش شما به خواستگاری آمد و دین و امانت داری او را پسندیدید، تزویج کنید، ‌اگر چنین نکنید، در روی زمین فتنه و فساد بزرگ می شود.

من لا یحضره الفقیه، ج3، ‌ص 393

شرح حدیث:

این سخن را حضرت جواد علیه السلام در پاسخ نامه یکی از اصحابش به نام «حسن بن بشار» نوشت، ‌که از نکاح و معیار صلاحیت فرد برای ازدواج پرسیده بود. 
معیارگرایی در ازدواج، ‌ضامن استمرار پیوند زناشویی و استحکام بنیان خانواده است. 
آنچه در اسلام به عنوان «معیار» در همسر گزینی مطرح است، عبارت است از: دینداری، ‌اخلاق شایسته، نجابت خانوادگی، تقوا و ایمان. زیبایی در درجه ی بعد است. تمکّن مالی نیز نمی تواند معیار اصلی در ازدواج قرار گیرد. 
سخت گیریهای خانواده ها در امر ازدواج، به بالا رفتن سنّ ازدواج می انجامد. 
مشکلات تشکیل خانواده، از مهریّه گرفته، تا هزینه های سنگین مراسم و توقّعات بالای طرفین، تا داشتن خانه مستقل و شغل پردرآمد، سبب شده است که جوانان به راحتی نتوانند ازدواج کنند. پیامد تأخیر در ازدواج هم، به گناه و فساد کشیده شدن دختر و پسر جوان، و در نتیجه «فساد جامعه» است. 
توصیه ی امام این است که اگر خواستگار، دیندار و امین بود، موافقت کنید و ازدواج را سامان دهید، و گرنه مفسده های بزرگ پدید می آید. 
خداوند هم در قرآن، توصیه به تزویج می کند و وعده می دهد که اگر فقیر و تنگدست هم باشند، خداوند از فضل خویش آنان را بی نیاز می کند. (1)
کاش معیارهای دینی در امر ازدواج، ‌محور تصمیم گیری باشد و بیش از شغل و پول و قیافه، ‌دین و ایمان طرف، ملاکِ پذیرش خواستگار باشد. 

پی نوشت: 
1. إِنْ یَکُونُوا فُقَرَاءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ، نور (24)، آیه 32. 
منبع: حکمت های تقوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام جواد علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، ‌چاپ اول (1391)

امام جواد علیه السلام فرمودند:

لا تُعالِجُوا الاَمرَ قَبلَ بُلوغِهِ فَتَندَمُوا؛

کار را پیش از فرا رسیدن وقتش انجام ندهید، که پشیمان می شوید.(در بعضی روایات، به جای«لا تعالجوا»، «لا تعجلو» است، یعنی عجله نکنید.)

کشف الغمه، ‌ج2، ‌ص 350

شرح حدیث:

هر کاری وقتی دارد و هر سخنی جایی. 
عاقلانه ترین روش آن است که با تدبیر و محاسبه و دقت، زمان مناسب هر کاری را بشناسیم و در همان وقت به آن بپردازیم. 
مثلاً چیدن میوه از درخت، ‌قبل از رسیدن میوه، ‌آن را تباه می کند. 
بذر پاشیدن در زمین در وقت نامناسب، ‌ان را فاسد و بی ثمر می کند. 
خواندن نماز قبل از وقت، ‌یا افطار کردن روزه قبل از اذان مغرب، ‌آن را باطل می سازد. 
فرستادن بچه به مدرسه پیش از آنکه به سن لازم برسد، ‌او را از آموختن بی بهره می سازد. 
قیام و نهضت، قبل از فراهم بودن شرایط لازم، آن را به شکست می رساند. 
ازدواج پیش از وقت، ‌زندگی را با مشکلات مواجه می سازد. 
ده ها از این موارد می توان برشمرد که همه به «اقدام به موقع» و «برنامه ریزی مناسب» برای هر عمل برمی گردد. 
اگر این نکته مراعات نشود، ‌انسان پشیمان می شود. 
«زمان شناسی» از عوامل موفقیت هر کس در کارهای خویش است و انجام هر عمل در «وقت مناسب»، ضامن رسیدن به هدف است. 
از حضرت علی علیه السلام هم روایت است:
«ایّاک و العَجَلة بالأمورِ قبل اَوانها»(1)
از شتاب در کارها پیش از وقت آنها بپرهیز. 
با تدبیر و آینده نگری و محاسبه، ‌جلوِ پشیمانیهای بعدی را بگیریم. 

پی نوشت: 
1. نهج البلاغه، ‌نامه ی 53 به مالک اشتر. 
منبع: حکمت های تقوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام جواد علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، ‌چاپ اول (1391)