محور : اندیشمندان اقتصادی

....

محور : اندیشمندان اقتصادی

 کلر فورمن - مترجمان: پریسا آقاکثیری، فیاض خاک

میلتون فریدمن همسر رز در سال 2006 فوت کرد و سه سال بعد در هفته گذشته و در 18 آگوست، رز فریدمن هم درگذشت. در این سری مقالات، به منظور بزرگداشت رز فریدمن به بررسی میراثی که وی از خود به جای گذاشت، و یک مصاحبه منتشر نشده به فارسی از رز و میلتون فریدمن در سال 2006 می‌پردازیم.

رز دیرکتور فریدمن به کالج رید رفت و مدرک لیسانس خود در فلسفه را از دانشگاه شیکاگو کسب کرد. او تحصیلات خود را در اقتصاد و در دانشگاه شیکاگو تا مقطع دکترا ادامه داد: اما تز دکترای خود را ارائه نداد. رز فریدمن از اعضای کمیته منابع ملی (NRC) بود.
وی که در یک مطالعه ملی برای این کمیته در مورد مخارج مصرف‌کننده مشارکت کرده بود، در کرسی اقتصاد خانه (Home Economics) این مطالعه را گسترش داد. فریدمن تا زمان ازدواج و نقل مکان به نیویورک در شرکت بیمه سپرده فدرال مشغول به کار بود. در نیویورک در کرسی ملی تحقیقات اقتصادی به کار مشغول شد تا این که در سال 1940 با همسرش به ویسکانسین نقل مکان کردند. از آن زمان به بعد، خودش تحقیقات اقتصادی‌اش را ادامه داد: و رساله «فقر: تعریف و چشم‌انداز» را در سال 1965 منتشر کرد. وی از مه 1976 تا آگوست 1977 دوازده مقاله با عنوان «میلتون فریدمن- شوهر و همکار» در نشریه Oriental Economist به چاپ رساند. این مجموعه مقالات به زبان ژاپنی ترجمه و به شکل کتاب منتشر شدند. رز فریدمن با همکاری شوهرش سه کتاب در زمینه سیاست عمومی منتشر کرد. این کتاب‌ها که توجه زیادی را به خود جلب کرده‌اند عبارت‌اند از: سرمایه‌داری و آزادی، آزادی انتخاب و جباریت وضع موجود. وی یکی از تهیه‌کنندگان مجموعه تلویزیونی «آزادی انتخاب» نیز بود. فریدمن در دسامبر 1986 دکترای افتخاری خود را از دانشگاه پپرداین در رشته حقوق دریافت کرد. وی و همسرش، بنیاد میلتون و رز دی فریدمن را با هدف افزایش قدرت والدین در انتخاب مدرسه فرزندانشان تاسیس کردند. این بنیاد در ایندیاناپولیس واقع است و رابرت سی‌انلُو رییس و مدیر اجرایی آن است. رز و شوهرش در سال 1998 خاطرات خود را با عنوان میلتون و رز فریدمن، دو انسان خوش بخت منتشر کردند. میلتون فریدمن همسر رز در سال 2006 فوت کرد و سه سال بعد در هفته گذشته و در 18 آگوست، رز فریدمن هم درگذشت. در این سری مقالات، به منظور بزرگداشت رز فریدمن به بررسی میراثی که وی از خود به جای گذاشت، و یک مصاحبه منتشر نشده به فارسی از رز و میلتون فریدمن در سال 2006 می‌پردازیم.

....

محور : اندیشمندان اقتصادی

 پویا جبل عاملی

پل کروگمن، برنده جایزه نوبل اقتصاد، یک بار گفته بود که بزرگ‌ترین چالش برای استادان اقتصاد در کلاس اقتصاد خرد پایه، راضی کردن دانشجویان سال اول به چشم پوشی از پیش ذهنیت‌هایی است که در مورد اقتصاد دارند.

پل کروگمن، برنده جایزه نوبل اقتصاد، یک بار گفته بود که بزرگ‌ترین چالش برای استادان اقتصاد در کلاس اقتصاد خرد پایه، راضی کردن دانشجویان سال اول به چشم پوشی از پیش ذهنیت‌هایی است که در مورد اقتصاد دارند.
اما کدام پیش ذهنیت‌ها است که نه تنها او بلکه بسیاری از اقتصاددانان را می‌آزارد و آنها را مانعی بر سر راه تعلیم و فهم علم به دانشجویان تازه قلمداد می‌کند.
برای دریافت‌این پیش‌ذهنیت‌ها باید میان برداشت عموم از یک سو و اقتصاددانان از سوی دیگر مقایسه‌ای کنیم. نزدیک به یک دهه پیش، سه موسسه واشنگتن پست، بنیان خانوادگی کیسر و دانشگاه‌هاروارد، یک نظرسنجی از یک نمونه تصادفی 1510 نفره از افراد عادی و 250 دکترای اقتصاد انجام دادند. در‌این نظرسنجی 37 سوال پرسیده شد که در اکثریت آنها اختلاف فاحشی میان نظر عموم و اقتصاد‌دانان بود. برای نمونه در پاسخ به‌این سوال که‌ آیا فلان عامل موجب وضعیت بد اقتصاد می‌شود یا خیر و با در نظر گرفتن جواب‌های بله (100)، تا حدی (50) و خیر(0)، در مورد کمک‌های خارجی، میانگین پاسخ مردم 76 و اقتصاددانان 9 بود. در مورد مهاجران جویای کار، میانگین پاسخ مردم 61 و اقتصاددانان 11؛ در مورد اختلاف طبقاتی، میانگین پاسخ مردم 80 و اقتصاددانان 35؛ و در مورد سود تجاری زیاد میانگین پاسخ مردم 64 و اقتصاددانان 9 بود.*

...

در این مقاله، نقش اقتصاددان‌ها در توسعه اقتصادی مورد بازنگری قرار گرفته است. ما معتقدیم که این بازنگری لازم است؛ زیرا نقش آن‌ها در این امر پنهان مانده است.

برای درک آن که شرایط فعلی چگونه به وجود آمده است، تاریخچه‌ای از اقتصاد توسعه را فراهم آورده ایم، پس از آن به تحلیل در این باره می‌پردازیم که در ایجاد توسعه، به اهمیت نهادهای بومی در دستیابی به رشد اقتصادی توجه نشده است، برای پرداختن به این نکته تحلیلی راجع به نقشی که این نهادها در توسعه اقتصادی ایفا می‌کنند، ارائه شده است و در آخر به بررسی دلایل تداوم دیدگاه فعلی در باب نقش اقتصاددان‌ها در حوزه توسعه می‌پردازیم.
کلمات مهم: توسعه اقتصادی، نهادها، فرهنگ

محور : اندیشمندان اقتصادی

 علی طجوزی

دکترمنوچهر فرهنگ سال 1298 خورشیدی در شهر بابل متولد شده است. تحصیلات ابتدایی را در گرگان گذرانده و دوران دبیرستان را در تهران در رشته ریاضی گذرانده است. نخستین مدرک وی لیسانس از دانشگاه تهران است.

وی سپس به فرانسه می‌رود و در پاریس موفق به اخذ مدرک دکترای دولتی علوم اقتصاد می‌شود. سپس به ایران باز می‌گردد و در سال 1344 به‌عنوان استاد حق‌التدریس در دانشگاه تهران مشغول به کار می‌شود. از سال 51 تا 59 استاد تمام وقت و رئیس دانشکده علوم اقتصاد و سیاسی دانشگاه ملی‌ایران(شهید بهشتی)، در سال 57 به‌عنوان رییس دانشکده انتخاب در سال59 از این سمت کنار گذاشته می‌شود. دکترفرهنگ همچنین در کنار تدریس به تالیف و ترجمه نیز مشغول بودند که از میان آثار عمده ایشان می‌توان به فرهنگ علوم اقتصادی، زندگی اقتصادی ایران، برنامه‌گذاری اقتصادی، فرهنگ فشرده علوم اقتصادی، ترجمه اقتصاد سیاسی نوشته رمون بار، ترجمه نظریه عمومی اشتغال، بهره و پول نوشته جان‌مینارد کینز اشاره کرد.

چند صباحی است که رسم تجلیل از بزرگان فرهنگ و علم و هنر و ورزش کشور مرسوم شده است. برخی از این مراسم به همت مسوولان دولتی انجام می‌شود و برخی دیگر به همت انجمن‌های غیردولتی. شامگاه سه‌شنبه، یکم اردیبهشت‌ماه یکی از همین ایام بود که به همت دانش‌آموختگان اقتصاد دهه پنجاه دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی(ملی سابق) یکی از این گونه مراسم به منظور تجلیل از مقام والای پیر سالخورده اقتصاد ایران دکتر منوچهر فرهنگ برگزار شد. در این مراسم بسیاری از شاگردان استاد که برخی از ایشان بعدها خود از اساتید برجسته دانشگاه‌ها با گرایش‌های مختلف اقتصادی شده‌اند حضور داشتند، اما در میان آنها یک وجه مشترک وجود داشت و آن افتخار شاگردی دکتر منوچهر فرهنگ است که اکنون سالخوردگی قامتش را از صلابت انداخته، ولی همچنان تلاش‌های علمی‌اش او را بر افراشته نگاه داشته است.

...

محور : اندیشمندان اقتصادی

محور : اندیشمندان اقتصادی

محور : اندیشمندان اقتصادی

 حسین عبده تبریزی

هنر زندگی کردن دستمایه نوشته های بسیاری از اندیشمندان بوده است؛ این هنر بس پیچیده است و بی شک در جمهوری اسلامی ایران زندگی سلامتی را به سامان رساندن، امری بسیار شاق و دشوار است. عمری را با پاکدامنی به سر کردن، منشاء خیر بودن و از هزارتوی دشواری های نظامی گذشتن که معیارهای آن چندان هم هنوز به دقت تعریف نشده است، هنری می خواهد که در کمتر کسی یافت می شود. بی شک بهرام زرین قلم این مسیر دشوار و پرمخاطره را به سلامتی و سرافرازی پیمود. بهرام زرین قلم یکی از برجسته ترین کارشناسان بانکی نسل خود بود. در 68 سالگی، در اوج توان کارشناسی افسوس که زندگی را بدرود گفت. به دلیل تسلط و والایی شخصیت، بی شک می توانست در سال های آتی نیز راهنمای نسلی از همکاران خود در بانک مرکزی باشد. کار اصلی بهرام زرین قلم بانکداری مرکزی بود و بیشتر ما او را به این صفت می شناسیم. کار عمده وی نیز در حوزه نظارتی بانک ها بود. در کشوری که نظارت مالی ابعاد روشنی ندارد، مقررات کافی نیست و سنت نظارت ضعیف است؛ در کشوری که کنترل مقام ناظر دخالت و گاهاً کینه ورزی و سوءنیت تلقی می شود؛ در کشوری که معامله محرمانه در بورس و دورزدن مقررات نظام بانکی زرنگی تلقی می شود و نه جرم؛ در چنین کشوری و در سابقه کوتاه بانکداری خصوصی، بهرام زرین قلم نظارت بر بانک ها را از سایه ابهامات حاکم بر آن بیرون کشید و به آن جایگاه قابل قبولی داد. البته، وی از آن گروه نبود که لنگی را بر راهوار بپوشاند و عیب نظام بانکی را پنهان دارد اما در عین حال، به دنبال راه حل بود. در تهیه بسیاری از آیین نامه ها و مصوبات شورای پول و اعتبار، جای پای بهرام زرین قلم قابل مشاهده است.

...

محور : انديشمندان اقتصادي

 ژرژ گوییدو هولسمان

مترجم: محسن رنجبر

لودویگ‌هاینریش ادلرفون میزس* (29سپتامبر 1881- 10اکتبر 1973)، اقتصاددان و فیلسوف اجتماعی در لمبرگ (Lemberg)اتریش- مجارستان** به دنیا آمد.

پدر وی، آرتور فون میزس، مهندس راه‌آهن و کارمند دولت و مادرش، آدله فون میزس بود. فون میزس هنوز در سن کودکی بود که خانواده‌اش به میهن مهاجرت کردند. وی در 1892 به Akademisches Gymnaium وارد شد و در آن جا به آموزش علوم انسانی پرداخت و با هانس کلسن (Mans Kelsen) همکاری نمود. او از ابتدا علاقه خاصی به تاریخ و سیاست داشت. به همین خاطر پس از فارغ‌التحصیلی در سال 1900، در دپارتمان حقوق و علوم دولتی در دانشگاه وین شروع به تحصیل نمود.

فون میزس، کار خود را تحت نظر کارل گرانبرگ (Carl Grumberg) و با طرفداری از مکتب تاریخی در علوم سیاسی آغاز کرد. در این مکتب بر تحقیق و پژوهش تاکید شده و اهمیت چندانی به تحلیل نظری داده نمی‌شود. اما میزس در پاییز 1903 کتاب «اصول علم اقتصاد» نوشته کارل منگر (Carl Merger) را که متنی بنیادین در مکتب اقتصاد اتریش است مطالعه کرد و مطالعه این کتاب او را از این روش تاریخ‌گرایانه دور نمود. وی در سالیان بعد، به ویژه در سمینار اوگن فون بوم باورک (Evgen Von Bohm- Bawerk)، وزیر مالی سابق و مدافع مکتب اتریش، به تعمیق مطالعات خود در زمینه تئوری اقتصادی پرداخت.

....

محور : انديشمندان اقتصادي

 مترجم: ندا ناجی، منبع: اکونومیست

ویرال آکاریا: آنها که به فهم ما از بحران بانکداری کمک کرده‌اند
از گذشته می‌توان اسمیت و ‌هایک را نام برد و از نسل کنونی ارو وداگ دایموند. در سطح زیربنایی، این بحران به ما آموخته است که فهم بانک‌ها و اینکه چگونه با بازار کنش و واکنش دارند مهم است.

برای من کارهای داگلاس دایموند – از زمان ارائه اثر مهمش در اواسط دهه هشتاد که بنیان‌های خرد بانکداری و بحران بانکی را تجزیه و تحلیل می‌کرد – تقریبا مهم‌ترین دستاورد نسل جدید اقتصاد بوده است. داگ زیاد در معرض توجه و شهرت نیست، اما حالا به نظر احتمالش خیلی بیشتر می‌رسد که کارهای مهم او قدر ببینند و در محافل اقتصادی از آنها تقدیر شود.درباره اقتصاددان‌های پیشین و کارهای آنها، از مباحث آدام اسمیت، ‌هایک و کنث آرو چیزهای بسیاری آموخته‌ام. زمانی که بحران به وجود می‌آید دولت‌ها در نظام بانکی و بازار دخالت می‌کنند تا هزینه‌های شکست سیستمی را تقلیل دهند. این کار باعث می‌شود که یک بازار خصوصی برای تولید اطلاعات راجع به شکست‌های سیستمی به‌وجود نیاید، به‌ویژه در بازار اوراق قرضه که توسط دولت‌ها تضمین می‌شود. این از دست رفتن اطلاعات – که مفهومی هایکی است – باعث می‌شود که دست نامرئی عملکردی در جهت عکس پیدا کند. از آنجا که قیمت اوراق قرضه قیمت واقعی ریسک‌های اقتصادی را منعکس نمی‌کند، کارگزاران اقتصادی که به دنبال حداکثر کردن سودشان هستند به این ریسک‌های جنبی توجه نمی‌کنند و به این ترتیب از طریق دست نامرئی این اثر خطرات بیشتری می‌یابد.شکی نیست که دلیل ریشه‌ای تمام اینها این است که بخش مالی پیامدهای خارجی دارد. کنث ارو سال 1970 درباره این مسائل و اینکه چه نتایجی به بار می‌آورند نوشته بود. فقدان تعهد، هزینه‌های مبادلاتی در تنظیم بازارها، انحصارات و اطلاعات ناقص از نتایج عمده آن است. افکار این متفکران روی هم به ما کمک کرد که بفهمیم بازارهای رقابتی با وجود پیامدهای خارجی چطور عمل می‌کنند و اینکه مداخلات دولت می‌تواند حباب‌های اعتباری ایجاد کند که ترکیدنشان بسیاری از پارادایم‌های اقتصادی و مالی را زیر سوال می‌برد.آدم اسمیت در واقع خیلی زیبا هم درباره پیامدهای خارجی نوشته بود و اینکه گاهی نیاز داریم دیوارهایی بسازیم. (در اشاره به برخی محدودیت‌های بانکداری که در زمان او تصویب شده بود.)

....

محور : انديشمندان اقتصادي

 ترجمه و تنظیم: دکتر جعفر خیرخواهان

حرفه اقتصاد در سال 2006 دو اندیشمند شگفتی‌ساز قرن بیستم خود را از دست داد. جان کنت گالبرایت در سن 97 سالگی در آوریل و میلتون فریدمن در سن 94 سالگی در نوامبر سال گذشته از دنیا رفتند. هر دو از این توانایی برخوردار بودند که برای مخاطبان وسیعی مطلب بنویسند و نیز با اقتدار در تلویزیون، رادیو و مجامع عمومی سخنرانی کنند.


اما تفاوت‌های مهم این دو را نباید از یاد ببریم. فریدمن دانشمندی بود که گالبرایت هرگز نبود و گالبرایت ایدئولوگ سیاسی بود که فریدمن هرگز نبود. برخی این‌گونه تبلیغ می‌کنند که گالبرایت آینه تمام‌نمای جامعه بود در حالی که فریدمن یک نظریه‌‌پرداز بوده است. به عبارت دیگر گالبرایت واقعیت را می‌دید و فریدمن با اقتصاد تخته سیاهی سرو‌کار داشت. اما هیچ‌چیز تا این اندازه نمی‌تواند از واقعیت به دور باشد. گالبرایت آینه جامعه را در دست نداشت بلکه تصویری مخدوش از واقعیت را ارائه می‌کرد که تئوری‌های مارکس، وبلن و کینز را زنده می‌ساخت.

...

محور :انديشمندان اقتصادي

 آمارتیاسن
درآمد: آمارتیاکومارسن در 1933 در هند به دنیا آمد. او در 1953 از دانشگاه کلکته در رشتهء اقتصاد مدرک کارشناسی خود را دریافت کرد. سن آن‌گاه در سال‌های 1955 و 1959 مدارج کارشناسی ارشد و دکترای خود را از دانشگاه کمبریج اخذ کرد. وی در 1988 برندهء جایزهء نوبل اقتصاد شد. علت اعطای این جایزهء ارزشمند به او، تلاش‌هایش برای تبیین روشن و برخورد عالمانه و نقادانهء پدیدهء فقر، نابرابری و قحطی عنوان شد.

آمارتیاسن نابرابری‌های موجود در جوامع بشری را محصول نابسامانی‌های نظام‌های حاکم می‌داند. وی نشان می‌دهد که چگونه استبداد می‌تواند مسبب قحطی باشد حتی وقتی که غذا به وفور وجود دارد. *** به نظر سن، مشارکت انسان‌ها در فرآیند توسعه با توجه به گوناگونی فرهنگ‌ها و نیز تنوع توانایی‌های اقتصادی - اجتماعی جوامع محور توسعه ءاقتصادی - اجتماعی را تشکیل می‌دهد. او معتقد است که جست‌وجو برای دستیابی به شرحی از ارزش‌های متنوع و چندگانه، یا ابعاد توسعهء انسانی مبتنی بر عقل عملی امکان‌پذیر است و نیز ملاحظات عقلانی تنها با انتخاب آزاد و آگاهانهء مردم، میسر است.

...

محور: انديشمندان اقتصادي

میلتون فریدمن اقتصاددان، برندهء جایزه نوبل و از نظریه‌پردازان کاپیتالیسم مدرن روز پنجشنبه در 94 سالگی به سبب ایست قلبی در خانه‌اش در گذشت. وی در 31 ژوییهء سال 1912 در ناحیهء بروکلین نیویورک متولد شد و در دوران کودکی و نوجوانی طعم بحران مالی خانواده را چشید. پدر او اغلب در شغل‌های مختلفی که داشت با شکست مواجه می‌شد و عمدتاً مادر نان‌آور خانه بود. اما جو خانواده گرم و صمیمی بود و به میلتون که چهارمین و آخرین فرزند و تنها پسر خانواده بود، توجه لازم می‌شد.فریدمن در 16‌سالگی دبیرستان را به پایان رساند و در همان سال پدرش از دنیا رفت. در سال 1932 میلتون در رشتهء ریاضی از دانشگاه «روت‌گرز» فارغ‌التحصیل شد.

بین سال‌های 1941 تا 1943 یعنی در دوران جنگ جهانی دوم او در وزارت دارایی به شغل تحقیقات مالیات مشغول بود.نیم قرن پیش طرفداری از بازار آزاد در مقابل دخالت دولت و نیز توصیه او به مبارزهء بانک‌های مرکزی با تورم مفهوم‌هایی عجیب در بین اقتصاددان‌ها بود.

...