محور : معرفی کتاب
آبيلي محمد*
* دانشگاه
هر چند از اقتصاددانها انتظار نمي رود که نابغه رياضي باشند، اما بکارگيري رياضيات در مقوله اقتصاد رفاه، اقتصاد بين الملل، الگوسازي در پول و بانکداري، تحليل مساله اشتغال در بازار کار، آزمون تئوري هاي اخير، محاسبات وسيع کامپيوتري، پيچيدهتر شدن رفتار متغيرهاي اقتصادي، باعث گسترش بيشتر اين رشته شده است.. کتاب «رياضيات پايه ويژه اقتصاددانها» اين اصل را مي پذيرد که فراگيري دانش رياضيات براي بسياري آسان نيست؛ لذا به دنبال ارتقاي دانش رياضيات در دانشجوياني است که در فهم مسايل رياضيات نسبتا ضعيف هستند تا آنها را به سطح مورد نياز براي يک کارشناس اقتصاد عمومي برساند.
منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 1 (پياپي 36) بهار 1389
محور : معرفی کتاب
آبيلي محمد*
فرهنگ لغات و واژگان اقتصادي
اين اثر مرجع برجسته و کاملا ويرايش شده، حاوي تعاريف و توضيحات بيش از 2،500 عبارت و اصطلاح کليدي اقتصادي مي باشد که به صورت مختصر و کاملا روشن، کليه جنبه ها و زمينه هاي اقتصادي از اقتصاد خرد و اقتصاد کلان تا تجارت الکترونيک و تجارت بين المللي، و هچنين نظريه اقتصادي، اقتصاد کار، تامين منابع مالي عمومي، اقتصاد پولي، اقتصاد محيط زيست را پوشش مي دهد. خوانندگان کتاب، توضيحات جامع و خوبي بخصوص در مورد تجارت بين المللي، سازمانها و موسسات اقتصادي و نيز توضيحات مفصلي درباره مفاهيم مشترک اقتصادسنجي و مفاهيم مهم نظري از جمله: سازمان، رقابت، بهره وري، و تعادل خواهند يافت. علاوه بر اين، نويسندگان ضمايمي از برندگان جايزه نوبل به ترتيب حروف الفبا و کلمات اختصاري سازمانها (شامل جزييات و اطلاعات بيشتر براي هر سازمان، از جمله وب سايت آنها) را ارايه کرده اند. اين کتاب، مرجع مهمي براي دانشجويان و اساتيد رشته اقتصاد و نيز رشته هاي مرتبط با مطالعات اجتماعي، مطالعات بازرگاني و امور مالي مي باشد، اين نوشتار مرجع بسيار ارزشمندي براي اقتصاددانان حرفه اي و کساني است که در تجارت و امور مالي، و يا اطلاعات و متون اقتصادي سر و کار دارند.
منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 4 (پياپي 35) زمستان 1388
محور : اقتصاد اسلامی
ششمين همايش كتاب سال حوزة علميه در دي ماه 1383 در شهر مقدس قم برگزار شد و برگزيده‌هاي خود را در حوزه‌هاي مختلف علمي معرفي كرد.
در حوزه تخصصي اقتصاد، 26 عنوان كتاب در همايش شركت دانستند كه از ميان 10 كتاب به بخش پاياني راه يافت و 14 داور متخصص در اين رشته آنها را ارزيابي كردند و در پايان، كتاب نگرشي علمي به هزينه و درآمد دولت اسلامي، تأليف حجج‌الاسلام آقايان حسن‌آقا نظري و دكتر محمدتقي گيلك حكيم‌آبادي، اثر برگزيده در حوزة اقتصاد شناخته شد. شايان ذكر است كه كتاب‌هاي اقتصادي شركت‌كننده در اين همايش از لحاظ كمي رشد
200 درصد داشتند.
نگاهي اجمالي به كتاب نگرشي علمي به هزينه و درآمد دولت اسلامي
اين كتاب، كاوشي دربارة درآمد مالياتي دولت از نظر اسلام، هدف آن، اثبات نقش ماليات‌هاي ثابت اسلامي در توزيع درآمد و بالابردن سطح زندگي مردم است.
در بخش اول كتاب، تفاوت‌هاي ميان مبناي وظايف و اهداف اقتصادي دولت ليبرال و اسلامي جست‌و‌جو مي‌شود و در بخش دوم، درآمدهاي غيرمالياتي در نظام درآمد و هزينه دولت اسلامي در دو قسمت درآمد منابع طبيعي و مردمي بررسي شده است و در بخش سوم، به طبقه‌بندي ماليات از ديدگاه اقتصاد و بررسي حدود مسؤوليت دولت اسلامي در نظام اجرا و طراحي نظام مطلوب مالياتي اختصاص يافته است و در بخش چهارم كتاب، به آثار اقتصاد و كارايي ماليات‌هاي اسلامي در اقتصاد ملي پرداخته و مباحثي همچون تأثير ماليات‌هاي اسلامي بر عرضة نيروي كار و تأثير آنها بر پس‌انداز، سرمايه‌گذاري و توزيع مساوي درآمد و ثروت كاوش شده است و در بخش پاياني، مخارج عمومي مانند تعليم و تربيت، امنيت ملي، تأمين اجتماعي و عمران و آباداني مورد بحث قرار گرفته است.
منبع : فصلنامه اقتصاد اسلامی 16
محور : معرفی کتاب
نام كتاب: اسلام و توسعه اقتصادي
(راهبردي براي توسعه همراه با عدالت و ثبات)
مؤلف: م.ع.چپرا
مترجمان: محمدنقي نظرپور، سيداسحاق علوي
ناشر: مؤسسه انتشارات دانشگاه مفيد
چاپ اول: بهار1383
قطع: رقعي
تعداد صفحات: 282 ص
قيمت: 20000 ريال
در اين كتاب استاد چپرا هموارسازي مسير دستيابي به توسعة اقتصادي در كشورهاي اسلامي را وجهة همت خود قرار داده، پس از بررسي راهبردهاي توسعه‌اي مبتني بر اقتصاد بازار و سوسياليستي، به تبيين توسعه از منظر اسلام پرداخته است. وي ضمن ترسيم مراحل پنجگانة توسعه، تأكيد مي‌كند اگر اقتصاد توسعه، خواهان تحقق رفاه واقعي تمام مردم است، بايد هر چه سريع‌تر وارد مرحله پنجم شود. اين مرحله نه تنها بر پيشرفت اقتصادي، بلكه بر ساير عوامل مؤثر بر رفاه انسان‌ها نيز تاكيد مي‌ورزد.
اين كتاب، پژوهشي در جهت پي‌ريزي طرحي نو، گشودن راه و روزنه‌اي تازه و راهكاري براي فراهم آوردن شرايط مطلوب توسعه در كشورهاي اسلامي است و با بهره‌گيري از منابع و آموزه‌هاي پر بار شرع مقدس و سنّت‌ها و آرمان هاي جامعة اسلامي ضمن به دست دادن رهيافتي تازه از مفهوم توسعه و بسط و تعميم آن به انگاره‌هاي فراتر از مفهوم محدود رشد اقتصادي و ارضاي خواسته‌ها، هوس‌ها و نيازهاي مادي و ناسوتي بشر، راهبرد جديدي فراروي نظريه پردازان و نخبگان و متوليان سياسي و اقتصادي كشورهاي اسلامي قرار مي‌دهد.
جانمايه اصلي كتاب اين است كه بدون مد نظر قرار دادن جنبة اخلاقي در همة تصميم‌گيري‌هاي فردي و گروهي كه مستقيم يا غير مستقيم بر تخصيص و توزيع منابع اثر مي‌گذارد نمي‌توان به تخصيص مجدد عادلانه دست يافت. در حقيقت بدون توسل به معيارهاي اخلاقي، به دست دادن تعريفي از كارايي و عدالت امكان‌پذير نيست. نگرش ناسوتي نظام بازار، ممكن است اين نظام را قادر سازد كه عدم تعادل‌ها را كاهش داده، زمينة رشد بالاتري را ايجاد كند؛ امّا نمي‌تواند زمينه را براي ايجاد دگرگوني‌هاي بنيادي لازم در رفتارهاي فردي و اجتماعي به منظور تحقق توسعة همراه با عدالت فراهم سازد. راهبرد اسلامي توسعه با آن‌كه نقش ابزارهاي اساسي راهبرد بازار (انگيزة سودجويي، مالكيت خصوصي، رقابت و تصميم‌گيري غير متمركز) را در ايجاد كارايي تأييد مي‌كند، مي‌كوشد اصلاح انسان را آن‌طور كه بايد و شايد تضمين كرده تا از اين ابزارها به نحوي استفاده كند كه منفعت شخصي خود را فقط در چارچوب سعادت اجتماعي برآورد؛ چرا كه انسان، بهترين وسيلة توسعه و مقصود آن است و او است كه از ابزارهاي راهبرد بازار استفاده مي‌كند.
راه درمان، اصلاح اخلاقي انسان و احساس پاسخگويي در پيشگاه هستي‌بخش متعالي و ناظر بر تمام امور است. با اين وصف، اسلام صرفاً به اصلاح اخلاقي محدود نمي‌شود. در نظام‌هاي سياسي، اقتصادي و مالي اسلام، عناصر مهم ديگري نيز گنجانده شده است تا استفاده از منابع كمياب را بر اساس عدالت اجتماعي ـ اقتصادي تضمين كند.
اصلاحات ارضي، گسترش صنايع كوچك، در كنار بازسازي كامل نظام تأمين مالي در پرتو آموزه‌هاي اسلامي، نقش بسزايي را در كاستن از تمركز ثروت و قدرت و گسترش فرصت‌هاي خود اشتغالي ايجاد خواهد كرد. تأمين نيازهاي اوليه و توزيع عادلانه‌اي كه از اين شيوه به دست مي‌آيد، تأثيري نيروبخش بر عامل انساني و سمت‌دهي انرژي‌ها و خلاقيت‌هاي انساني در جهت شتاب بخشيدن به توسعه از خود بر جاي خواهد گذاشت.
اين كتاب داراي يك مقدّمة مؤلف و مترجمان و شش فصل به صورت ذيل است:
فصل اوّل: نوع توسعه؛
فصل دوم: آيا سكولاريسم مي‌تواند موجبات توسعه عادلانه را فراهم سازد؛
فصل سوم: ناسازگاري‌هاي اقتصاد توسعه؛
فصل چهارم: راهبرد اسلامي؛
فصل پنجم: دلايل شكست؛
فصل ششم: نتايج.
منبع : فصلنامه اقتصاد اسلامی 15
محور : معرفی کتاب
نام كتاب: سيرة اقتصادي امام علي(ع)
مؤلف: سيّدرضا حسيني
ناشر: انتشارات كانون انديشة جوان
چاپ اوّل: 1383
قطع: رقعي
تعداد صفحات: 128 ص
قيمت: 9500 ريال
اين كتاب حاصل كاوشي ميسور در عرصة اقتصاد است كه به بررسي سيرة اقتصادي امام علي(ع) مي‌پردازد. در اين كتاب كوشيده شده است كه با گزارش تاريخي و تحليل فعاليت‌ها و سيرة اقتصادي امام علي(ع) پرتوهاي روشني از سيماي اقتصادي آن امام بزرگ فرا راه معتقدان به منزلت والاي وي قرار داده شود.
موضوع بحث اين كتاب، بررسي و تحليل پديده‌ها و رويدادهاي اقتصادي در زندگي امام علي(ع)است و اين موضوع بر اساس تقسيمات متعارف در علم اقتصاد، از مباحث اقتصاد خُرد به شمار رفته و متناسب با آن در دو بخش «سيرة امام علي(ع) در توليد و كسب درآمد» و «سيرة امام علي(ع) در مصرف و تخصيص درآمد» تنظيم شده است.
يكي از دشواري‌هايي كه اقتصاددانان همواره در تحليل رفتارهاي اقتصادي با آن مواجه بوده‌اند، اختلاف برداشت‌ها دربارة مفهوم «انسان اقتصادي» است. در ديدگاه امام علي(ع) مبناي انسان‌شناختي با آن چه در دنياي امروز مطرح مي‌شود، كاملاً متفاوت است. در نگاه او، انسان، بندة خدا و جانشين او در روي زمين است و سعادت حقيقي او نه در تمتع و كسب سود مادي بيشتر، بلكه در جلب رضايت پروردگار است. قاعدة اساسي در رفتار امام، كسب رضايت خداوند است. براي او هر كاري رضايت خدا را در پي داشته باشد، عاقلانه است؛ هرچند مشقت بيش‌تري داشته باشد. امام علي(ع) با رفتار خود نشان مي‌دهد كه چگونه مي‌توان با ابزاري غير از دنياطلبي، دنيا را آباد كرد. در اين كتاب، توفيق اقتصادي امام علي(ع) و شيوة رفتاري حضرت بررسي و كوشيده شده تا به الگوي رفتار اقتصادي آرماني اسلامي دست يابد كه در پايان مي‌توان گفت: سيرة اقتصادي اميرمؤمنان(ع)، تجسم عيني احكام، آرمان‌ها و ارزش‌هاي اسلامي است.
هدف مياني و قاعده‌اي كه امام در تمام رفتارهاي اقتصادي بر اساس آن عمل مي‌كند، «كمك‌رساني بسيار با حداقل هزينه» است. امام در توليد ثروت و كسب درآمد، دستيابي به اين هدف را دنبال مي‌كند. او در توزيع اين درآمدها كم‌ترين سهم را براي خود و بيشترين سهم را به مشاركت‌هاي اجتماعي اختصاص مي‌دهد. بيشترين سرمايه‌گذاري او نيز به كمك‌رساني تعلق مي‌گيرد.
اين كتاب داراي مقدمه و سه فصل با عناوين ذيل است:
فصل اول: بررسي تاريخي سيرة امام علي(ع) در توليد و كسب درآمد؛
فصل دوم: بررسي تحليلي شيوة توليد و كسب درآمد امام؛
فصل سوم: سيرة امام علي(ع) در مصرف و تخصيص درآمد.
منبع : فصلنامه اقتصاد اسلامی 15
محور : معرفی کتاب
نام كتاب: كار و دين
مؤلف: مجيد رضايي
ناشر: انتشارات كانون انديشة جوان
چاپ اوّل: 1383
قطع: رقعي
تعداد صفحات: 176 صفحه
قيمت: 13500 ريال
جايگاه كار در اقتصاد و رشد جوامع باعث توجه جدّي به آن در مكاتب اقتصادي شده است. اثرپذيري كار از نظام اعتقادي، سبب طرح نظريات گوناگون دربارة رابطه كار اقتصادي با باورهاي ديني شده و جامعه‌شناسان بزرگ را به تأمل در اين زمينه واداشته است. در ديدگاه وبر فقط مكتب پروتستان توانايي تحقق توسعة اقتصادي را دارا است. ديگر مكاتب از جمله اسلام به علت وجود باورهايي همچون ايمان به قضا و قدر و اخلاقياتي همچون توكل و زهد و قناعت قادر به ايجاد توسعه اقتصادي نيستند. نگاه جامع به متون ديني (قرآن و سنت) روشنگر بطلان ديدگاه وبر است.
در جهان‌بيني اسلامي، كار مفهوم ويژه‌اي دارد و آثار آن، تمام صفحة هستي را مي‌گيرد و دنيا و آخرت را به هم گره مي‌زند و پرتو و جلوه‌اي از كردار الاهي معرفي مي‌شود. ديد اسلام به كار را مي‌توان در دو مباني بينشي كار اقتصادي و مباني ارزشي كار جست كه مؤلف به تفصيل با استفاده از متون ديني و ادّلة منطقي به تبيين آن پرداخته است و در اين راه افزون بر قرآن و كتاب‌هاي حديثي، از متون فقهي و تفسيري استفاده شده است.
در اين كتاب افزون بر بيان ارزش كار و مباني آن در ديدگاه و جهان‌بيني و ايدئولوژي اسلامي، آثار كار اقتصادي در دنيا و آخرت، اخلاق و آداب آن، ويژگي‌هاي نيروي كار، و پاره‌اي از مباحث حقوقي‌اش در جايگاه دولت در سازماندهي نيروي كار را توضيح داده، در پايان، پرسش‌هاي گوناگوني را دربارة كاركرد اعتقادات و اخلاق اسلامي وجود دارد مطرح و با توضيح دربارة آن، ارتباط آنها را با كار اقتصادي مشخص كرده است. فصول اين كتاب عبارتند از:
فصل اوّل: مباني ارزشي كار در اسلام؛
فصل دوم: اهداف، انگيزه‌ها و آثار كار؛
فصل سوم: انواع كار در شريعت؛
فصل چهارم: ويژگي‌هاي كارفرما و نيروي كار و آداب كار؛
فصل پنجم: حقوق كار؛
فصل ششم: پرسش‌ها و پاسخ‌ها؛
فصل هفتم: نتيجه‌گيري.
منبع : فصلنامه اقتصاد اسلامی 14
محور : معرفی کتاب
نام كتاب: ربا و كاهش ارزش پول
مؤلف: دكتر ميثم موسايي
ناشر: انتشارات پژوهشكده اقتصاد دانشگاه تربيت مدرس
چاپ اول: فروردين 1383
قطع: وزيري
تعداد صفحات: 253 صفحه
ربا يكي از مباحث چالش برانگيز و در عين حال يكي از شاخص‌هاي نظام‌هاي اقتصادي شمرده مي‌شود. درباره ربا از جهات گوناگوني بحث و بررسي صورت گرفته است. برخي از اين مباحث صرفاً جنية فقهي ـ حقوقي دارند، و برخي از آنها صرفاً به آثار اقتصادي آن پرداخته‌اند. نوشتة حاضر به يكي از وجوه ربا مي‌پردازد كه در تعيين مفهوم و مصداق ربا نقش تعيين كننده‌اي دارد؛ يعني ارتباط ربا و كاهش ارزش پول در دنياي معاصر.
بر اساس تعريف متداول هرگونه دريافت و پرداخت اضافي اسمي در كالاهاي هم‌جنس مكيل و موزون و در قرض با شرط قبلي، ربا شمرده مي‌شود.
در دنياي امروزي در بيشتر جوامع به ويژه در كشور ما، پول‌ها با كاهش تدريجي و مستمر قدرت خريد مواجه هستند كه با كاهش قدرت خريد پول در طول زمان، پرداخت مبلغ اسمي از ديد عرف جامعه براي اداي دين كفايت نمي‌كند. مسأله ديگر اين‌كه در شرايط تورّمي، جامعه، رغبتي به دادن قرض‌الحسنه ندارد و در چنين شرايطي بيشتر افراد به قرض‌هاي ربوي روي مي‌آورند. تلقي ربا از جبران كاهش ارزش پول با برخي از حكمت‌هاي تحريم ربا يعني تشويق قرض‌الحسنه و احسان سازگار نيست.
نويسنده كتاب با اين سؤال روبه‌رو است: «آيا جبران كاهش قدرت خريد پول، از مصاديق ربا است؟» در پي پاسخ به سؤال در يك بررسي جامع، اين فرضيه را دنبال مي‌كند كه در اوضاع تورمي، جبران كاهش قدرت خريد پول، نه تنها از مصاديق ربا نيست، بلكه جبران آن، امري لازم است. كتاب در شش فصل به صورت ذيل فصل بندي شده است.
فصل اوّل: مقدمه (كليات)؛
فصل دوم: ربا در شريعت؛
فصل سوم: سير تكامل پول و انواع آن؛
فصل چهارم: پول اعتباري، مصداقي مستحدث از پول؛
فصل پنجم: بررسي ادله جبران كاهش قدرت خريد پول؛
فصل ششم: يافته‌هاي تجربي؛
فصل هفتم: نتيجه‌گيري و پيشنهادات؛
منبع : فصلنامه اقتصاد اسلامی 14
محور : اقتصاد اسلامی
«انجمن بين المللي اقتصاد اسلامي» International Islamic Economics Assosiation شايد يگانه انجمن علمي بين المللي در زمينه اقتصاد اسلامي در حال حاضر باشد. براي آن‌كه بتوان اطلاعاتي را دربارة اين انجمن به دست آورد، لازم است به شناسايي «بنياد اسلامي» پرداخت. بدين منظور مي‌توان به سايت اين بنياد مراجعه كرد (Islamic _Foundation.org.uk) «بنياد اسلامي» در سال 1973 براي معرفي اسلام در غرب و ارائه پاسخ‌هاي آن به چالش‌هاي فكري روز تأسيس شده است. اين بنياد چند واحد تحقيقاتي دارد كه يكي از آنها به اقتصاد اسلامي اختصاص يافته است.
اهداف و تاريخچه تشكيل واحد اقتصاد اسلامي به شرح ذيل است:
For a Socially and environmentally _ concerned ethical economics and financial system, The Islamic Economics unit of the Islamic Foundation was established in 1976 , and in a short span of time it becomes one of the major centers of islamic economics in the world.
برخي از زير مجموعه‌ها و فعاليتهاي واحد تحقيقاتي اقتصاد اسلامي «بنياد اسلامي» چنين است:
1. انتشارات
اين واحد، كتابخانه و آرشيو تخصّصي دارد كه شايد بتوان گفت غني‌ترين منبع در اروپا است (براي جست و جو در اين كتابخانه وارد پيوند Resources در سايت بنياد اسلامي شويد).
همچنين اين واحد تا به حال ده‌ها عنوان كتاب در زمينة اقتصاد اسلامي منتشر كرده است كه از جملة مؤلفان آنها مي‌توان به دكتر نجات الله صديقي، فهيم خان، خورشيد احمد، منور اقبال و عمر چيرا اشاره كرد.
2. دائرة المعارف اقتصاد اسلامي
اين طرح با همكاري مركز مطالعات غربي و اسلامي، لندن (Islamic and Maghreb Studies, London) آغاز شده است. هدف از اين طرح ايجاد يك مرجع براي تحقيق و پژوهش و روشن ساختن ذهن محقّقان دربارة وجوه گوناگون رابطة اسلام با اقتصاد و مسائل مالي و تمركز بر اصول و مباني ناشناخته اسلامي است. افزون بر اين، اين دائرة المعارف به راهبردهاي توسعة اقتصادي و اجتماعي و اصول آنها از ديدگاه اسلامي خواهد پرداخت.
3. سمينار ساليانة اقتصاد اسلامي
اين سمينار هر ساله و از سال 1991 با همكاري IRTI و دانشگاه «لاف برا» (Loughborough) برگزار مي‌شود.
4. مجله بررسي اقتصاد اسلامي
اين نشريه، «Reviw of Islamic Economics» نام دارد و به صورت مشترك به وسيلة «انجمن بين‌المللي اقتصاد اسلامي» و «بنياد اسلامي» در انگلستان منتشر مي‌شود. اين نشريه يكي از نشريات مرجع در اين حوزه به شمار مي‌آيد و به زبان انگليسي و با خلاصه مقالات عربي چاپ مي‌شود. همچنين از ابتداي سال 2002 در هر سال دو شماره از اين نشريه انتشار مي‌يابد.
محور : معرفی کتاب
نام كتاب: انسان اقتصادي از ديدگاه اسلام
مؤلّف: علياصغر هادوينيا
ناشر: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و انديشة اسلامي
چاپ اوّل: 1382
قطع: وزيري
تعداد صفحات: 332 ص
قيمت: 17000 ريال
علم اقتصاد، رفتار انسان و جامعة انساني را در سه حوزة توليد و توزيع و مصرف از ديدگاه خرد و كلان تحليل مي‌كند. بيترديد، نوع نگرش فلسفي به انسان در رفتارهاي انسان و نيز تحليل رفتارهاي او مؤثّر است.مكتب سرمايهداري كه علم اقتصاد در دامان آن تولّد يافته است، با نگاهي خاص، رفتارهاي انسان را در سهحوزة اقتصاد تحليل مي‌كند.
اين مكتب، انسان را موجودي مادّي ميبيند كه از سويي خودخواه است و از سوي ديگر بهتر از هركسي مصالح خود را تشخيص مي‌دهد؛ در نتيجه، انسان اين مكتب، انسان لذّتگرايي مادّي است كه با عصاي علم و تجربه بشري گام برداشته، بهسوي سعادتي كه خود تشخيص مي‌دهد و در حصار مادّه تعريف مي‌شود، درحركت است. حاصل اين نوع نگرش، الگويي است كه در ادبيّات اقتصادي به آن، «الگوي رفتار عقلاني» يا «الگوي انسان اقتصادي» ميگويند.
اين الگو كه بر دو عنصر «نفعطلبي» و «عقلانيّت ابزاري» مبتني است، زيربناي همة الگوها وتحليلهاي اقتصادي بهشمار ميرود. اين در حالي است كه در نگرش اسلام، انسان، موجودي دوبعدي و فناناپذير است. گرچه لذّتپذير و رنجگريز است و به هر دو توجّه دارد؛ سعادت خود را در اين دنيا و عالم مادّه نميبيند و به ماوراي مادّه نيزتوجّه مي‌كند، عقل او براي درك حقايق مادّي و مجرّد دنيايي و آخرت كافي نيست و در اينباره به وحي نيازدارد.
اين كتاب با تلاش قابل تقدير نويسندهاش در پي مقايسة الگوها و نگرشهاي اقتصادي از ديد جهان غرب و اسلام است كه در قالب چهار بخش: «كليّات»، «مباني انسان اقتصادي در اقتصاد سرمايهداري و آثار آن»، «نقد و ارزيابي الگوي انسان اقتصادي» و «انسان اقتصادي در پرتو شناخت وحياني» ارائه شده، و در پايان نويسندهاش پيشنهادهايي را مطرح كرده است.
منيع : فصلنامه اقتصاد اسلامی 13
محور : معرفی کتاب
نام كتاب: اهداف توسعه با نگرش سيستمي
مؤلّف: ناصر جهانيان
ناشر: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و انديشة اسلامي
چاپ اوّل: 1382
قطع: وزيري
تعداد صفحات: 360 ص
قيمت: 35150 ريال
قرن بيست و يكم در وضعيتي آغاز شد كه بيش‌تركشورهاي جهان توسعه كمتري يافتهاند و از فقر، نابرابري، بيهويتي، بيكاري، فقدان مشاركت سياسي و آلودگي زيستمحيطي در رنج و عذاب هستند. در مقابل، برخياز كشورها توسعه يافتهاند و درآمد سرانه و رفاه بيشتر، فقر نسبي كمتر، تمدّن صنعتي غالب، مشاركت سياسي صوري افزونتر، و محيط زيست سالم براي مردم جوامع خود دارند.
كشورهاي اسلامي از جمله ايران بهرغم تلاش‌هاي بسياري كه در قرن بيستم براي رسيدن به اهداف توسعه كردند، با پرسشهايي اساسي روبه‌رو هستند. برخي از اين پرسش‌ها عبارتند از: اهداف توسعه كدامند و آيا توسعه دستيافتني است؟ توسعه چه نيازي از انسان را برمي‌آورد و در تأمين نيازها چه اهدافي را بايد تعيين كرد؟ تعيينكنندگان اهداف توسعه چهكساني، چه گروههايي، چه نهادهايي و چه عواملي هستند؟ كدام نظام اجتماعي بهتر است و با حدّاقل هزينه، تضاد منافع گروهها را حل مي‌كند و سريع‌تر به اهداف مورد نظر توسعه ميرسد؟ در اين نوشته، براي پاسخ به پرسش‌هاي پيشين پنج فصل در دو بخش طّراحي شدهاست: بخش اوّل با عنوان «مفاهيم و روششناسي» شامل دو فصل «مفاهيم: اهداف، نيازها و انسان توسعهساز» و «روششناسي: نظام‌هاي اقتصادي، و اجتماعي ـ فرهنگي و اهداف آنان» است.
بخش دوم نيز با عنوان «اسلام و اهداف توسعه» در سه فصل سازماندهي شده است. اين فصول عبارتند از: «تحوّل اهداف توسعه»، «اهداف توسعه در نظام اجتماعي ـ فرهنگي سرمايهداري» و«اهداف توسعه در نظام اجتماعي ـ فرهنگي اسلام و ايران».
منيع : فصلنامه اقتصاد اسلامی 13
محور : معرفی کتاب
نام كتاب: نظام‌هاي اقتصادي
مؤلّف: دكتر حسين نمازي
ناشر: شركت سهامي انتشار
چاپ: 1382 (ويرايش دوم)
قطع: وزيري
تعداد صفحات: 376 ص
قيمت: 38500 ريال
در اين كتاب، ضمن ارائة تعريف نظام اقتصادي و بيان روش‌هاي بررسي نظام‌هاي اقتصادي به تبيين نظريات مؤثّر در شكلگيري نظام‌هاي اقتصادي بهطور مبسوط پرداخته است و ضمن معرّفي نظام‌هاي اقتصادي، سازوكار نتايج عملي آنها، اصول و مباني نظري دو نظام اقتصاد سرمايهداري و سوسياليستي را تحليل كرده و در نقد آن از نظريات اقتصاددانان همان نظام استفاده شده است و به اين نتيجه ميرسد كه علّت دوام نياوردن نظام اقتصاد سرمايهداري ليبرال، تأكيد بر اصول افراطي، مانند آزاديهاي نامحدود فردي، رقابت لجامگسيخته و عدم مداخلة دولت در اقتصاد بوده، همانطور كه اصول تفريطي نظام اقتصاد سوسياليستي يعني نفي آزاديهاي فردي، به رسميت نشناختن رقابت سالم و تمركز برنامهريزي، سرانجام، اين نظام را فروپاشيد و تعديلها و تجديدنظرها نتوانست از اين فرجام آن را برهاند.
در پايان ضمن تبيين نظام اقتصادي اسلام، الگوي نظام اقتصادي به دور از افراط و تفريط و منطبق با معيارهاي عملي ارائه شده است كه تجربيات قرون متمادي ساير نظام‌هاي اقتصادي نيز اصول آن را تأييد مي‌كند.
اين بحوث طيّ نه فصل ارائه شده است كه عبارتند از:
فصل اوّل: «نظام اقتصادي و روش‌هاي بررسي آن»، فصل دوم: «مهم‌ترين نظريات مؤثّر در شكلگيري نظام‌هاي اقتصادي»، فصل سوم: «مروري تاريخي بر نظام‌هاي اقتصادي قبل از سرمايهداري»، فصل چهارم: «مروري تاريخي بر نظام اقتصاد سرمايهداري»، فصل پنجم: «تحليل مباني نظري اصول نظام اقتصاد سرمايهداري»، فصل ششم: «استقرار نظام اقتصاد سوسياليستي و تحوّلات تاريخي آن»، فصلهفتم: «تحليل مباني نظري نظام اقتصاد سوسياليستي»، فصل هشتم: «انواع نظام‌هاي اقتصادي و معيارهاي تفكيك»، فصل نهم: «نظام اقتصاد اسلام».
اين چاپ با ويرايش جديد و اعمال اصلاحات و تجديدنظر و استفاده از منابع جديد چاپ شده است.
منيع : فصلنامه اقتصاد اسلامی 13
محور : معرفی کتاب
نام كتاب: كتابشناسي اقتصاد اسلامي
مؤلف: دكتر ميثم موسايي
ناشر: انتشارات پژوهشكدة اقتصاد دانشگاه تربيت مدرس
چاپ اوّل: 1382
قطع: وزيري
تعداد صفحات: 534 ص
قيمت: 40000 ريال
اين مجموعه شامل 2343 عنوان كتاب است كه تعداد 649 عنوان آن، فارسي و تعداد 458 عنوان آن، عربي و اردو و تعداد 1236 عنوان آن، به زبان انگليسي است. در اين كتابشناسي تلاش شده است كه كلّية آثار منتشر شده تا انتهاي سال 1380 معرّفي شود.
براي تسهيل در استفاده از اين مجموعه در آخر كتاب، نمايهاي براساس موضوعات (در كتب فارسي، عربي، اردو و انگليسي) و براساس مؤلّف (در كتب فارسي و عربي و اردو) فراهم آمده است (از آن‌جايي كه كتب انگليسي خود براساس نام مؤلّف بهترتيب حروف الفبا تنظيم شده، نيازي به نمايه مؤلّف براي مؤلفان كتاب انگليسي نبوده است).
اين مجموعه در سه بخش تنظيم شده است: در بخش اوّل، منابع فارسي و در بخش دوم، منابع عربي و اردو، و در بخش سوم، منابع انگليسي آورده و در پايان، بخش نمايهها گنجانده شده است.
منيع : فصلنامه اقتصاد اسلامی 13
محور : معرفی
الف. معرفي
انجمن اقتصاد اسلامي در راستاي تشكيل انجمنهاي علمي در وزارت علوم، تحقيقات و فن‌آوري با هدف نظم و انسجام بخشي و هماهنگي فعاليتهاي علمي در زمينه اقتصاد اسلامي تشكيل گرديد. اين انجمن متشكل از اساتيد و محققان اقتصاد است كه در زمينة مباحث اقتصاد اسلامي به تدريس، تحقيق و تأليف اشتغال دارند. زمينة اوليه انجمن در سال 1379 تحت عنوان دبيرخانه همكاريهاي اقتصاد اسلامي فراهم گشت پس از گذراندن مراحل قانوني، با تأسيس انجمن اقتصاد اسلامي ايران موافقت گرديد و طي نامه رسمي شمارة 635/3 مورخ 27/2/82 دفتر انجمنهاي علمي، مجوز انجمن و رسميت اعضاي هيأت مؤ‌سس اعلام گرديد.
اعضاي هيأت مؤ‌سس
جهت آشنايي بيشتر، مشخصات هيأت مؤ‌سس انجمن - با ترتيب سني - ذكر مي‌شود:
- دكتر ايرج توتونچيان (الزهرا(س)؛
- دكتر علي صادقي‌تهراني (علامه طباطبايي)؛
- دكتر سيدكاظم صدر (شهيد بهشتي)؛
- دكتر عباس عرب‌مازار (شهيد بهشتي)؛
- دكتر مهدي رضوي (شهيد بهشتي)؛
- دكتر يدا دادگر (مفيد)؛
- دكتر حسن سبحاني (تهران)؛
- دكتر محمدتقي گليك (مازندران)؛
- دكتر حسين صادقي (تربيت مدرس)؛
- دكتر حسين عيوضلو (امام صادق)؛
- دكتر مرتضي عزتي (تربيت مدرس)؛
- دكتر علي‌محمد احمدي (ايلام).
ب. جلسات
بدين‌ترتيب اولين جلسه هيأت مؤ‌سس در 25 تيرماه 82 و اولين مجمع عمومي در 4 دي ماه 82 با حضور 48 نفر از مجموع 87 عضو پيوسته در سالن اجتماعات شهيد مطهري دانشگاه تربيت مدرس برگزار شد.
در اين جلسه اعضاي هيأت مدير و هيأت بارز سالن مجمع با رأي‌گيري از اعضاي پيوسته مجمع به شرح زير تعيين گرديدند:
سپس طبق هماهنگي قبلي، اولين جلسه هيأت مديرة انجمن روز سه‌شنه 9/10/82 در محل پژوهشكدة اقتصاد دانشگاه تربيت مدرس تشكيل شد و در مورد تفكيك وظايف رأي‌گيري به عمل آمد و در نتيجه، دكتر ايرج توتونچيان به عنوان رئيس هيأت مديره، دكتر يدا دادگر به عنوان نايب رئيس و دكتر عباس عرب مازار به عنوان خزانه‌دار انتخاب شدند. همچنين هيأت مديره، به آقاي دكتر حسين عيوضلو وكالت تام داد كه كليه امور ثبتي هيأت مديره را در ادارة ثبت شركتها و مالكيت صنعتي انجام داده و دفاتر مربوطه را امضا كند.
حجة‌الاسلام والمسلمين سيدعباس موسويان نيز به عنوان نمايندة انجمن در شهر قم، جهت ايجاد هماهنگي و تبادل نظر ميان انجمن و پژوهشگران شهر قم انتخاب شدند.
آدرس انجمن، محل پژوهشكدة اقتصاد دانشگاه تربيت مدرس مي‌باشد و جلسات انجمن فعلاً روزهاي سه‌شنبه ساعت 18 در همين مكان برگزار مي‌گردد.
منبع: خبرنامه انجمن علمي اقتصاد اسلامي ايران - شمارة اول
گزارش جايزه اقتصاد اسلامي
جايزة اقتصاد اسلامي ابتكار جديدي است كه جهت تشويق محققان و پژوهشگران مباحث اقتصاد اسلامي براي اولين بار توسط پژوهشكده اقتصاد دانشگاه تربيت مدرس با همكاري پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي برگزار شد.
اقدامات اوليه و تهية طرح جايزه اقتصاد اسلامي از اواسط سال 1381 آغاز شد و بالاخره در بهار سال 1382 آگهي فراخوان منتشر گشت. از شرايطي كه در فراخوان اعلام شد، اين بود كه اثر در زمينه اقتصاد اسلامي بوده و در سالهاي 1377 و بعد از آن منتشر شده باشد.
مرحلة داوري
آثار در 3 مرحله داوري شدند:
1. سنجش ارتباط كليت اثر با موضوع و چارچوب كلي اثر؛
2. ارزبابي 2 نفر از اساتيد داور؛
3. جمع‌بندي نظر داوران توسط كميته علمي.
در پايان، 10 پايان‌نامه، 4 پژوهش، 16 مقاله و 24 كتاب داراي حداقل امتياز شدند كه از بين آنها برترين آثار كه داراي بيشترين امتياز بودند به شرح ذيل برگزيده شدند:
الف. كتب
1. كتاب]Islamic Economics: (asystem desining[ تأليف دكتر مهدي رضوي (رتبة دوم)؛
2. كتاب «نگرش علمي به هزينه و درآمد دولت اسلامي» تأليف: حجة‌الاسلام حسن آقانظري و حجة‌الاسلام دكتر محمدتقي گيلك حكيم‌آبادي (رتبة دوم)؛
3. كتاب «بانكداري اسلامي» تأليف حجة‌الاسلام و المسلمين سيدعباس موسويان (رتبة سوم).
ب. مقالات
1. مقالة «توسعه اقتصادي پايدار (توسعه سازگار با بهره‌برداري از محيط زيست و حفظ آن») نوشته: دكتر سيدكاظم صدر (رتبه دوم)؛
2. مقالة «اثر تعيين نرخ سود تسهيلات بر كارآيي بانكداري اسلامي نوشتة آقايان: دكتر حبيب‌ا سلامي و علي بهمني (رتبة دوم)؛
3. مقالة «مردم اصلاحات مالي در بانكداري اسلامي» نوشته دكتر حسين حشتمي مولايي (رتبة سوم).
ج. پايان‌نامه‌ها
1. «ربا وكاهش قدرت هزينه پول» پايان‌نامة مقطع دكتراي اقتصاد، تدوين: دكتر ميثم موسايي (رتبة دوم)؛
2. «بررسي ابعاد منطقة‌الفراغ در سياست‌گذاري اقتصاد اسلامي» پايان‌نامة مقطع كارشناسي ارشد، تدوين: حجة‌الاسلام محمدعلي سادات‌حسيني (رتبة دوم)؛
3. «نگرش اسلام به فعاليت بازار بورس اوراق بهادار» پايان‌نامة مقطع كارشناسي ارشد، تدوين: حجة‌الاسلام غلامرضا سرآباداني (رتبة سوم).
د. طرح و پژوهش
1. «بررسي عقود و بانكداري اسلامي» مجريان: «دكتر اسدا فرزين‌وش و دكتر احمد شعباني» (رتبة دوم)؛
2. «تأمين اجتماعي در ايران با تكيه بر منابع مالي اسلامي» مجريان: حجة‌الاسلام سيدضيأالدين كيأالحسيني و علي باقري (رتبة دوم).
مراسم اعطاي جوايز و تقدير از برگزيدگان جايزة اقتصاد اسلامي در روز شنبه مورخة 22/9/82 همزمان با روز اول هفته پژوهش در محل سالن شهيد مطهري دانشگاه تربيت مدرس برگزار شد.
منیع : فصلنامه اقتصاد اسلامی 12
