محور : معرفی مقاله
خسرو پيرائي (دانشيار اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامي واحد شيراز )
محمدرضا شهسوار ( كارشناس ارشد اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامي واحد شيراز)
چكيده
چنانچه منافع حاصل از اجراي سياست مالي دولت به نسبت براي افراد فقير بيشتر از افراد غيرفقير باشد، سياست مالي دولت را ميتوان سياست مالي به نفع فقير ناميد.
در اين پژوهش با استفاده از مفهوم رفاه اجتماعي، نشان داده ميشود كه به منظور حداكثر شدن رفاه اجتماع چه كالاها و خدماتي بايد مشمول يارانه و يا ماليات غيرمستقيم واقع شوند. بدين منظور از مفهوم كشش تابع رفاه اجتماعي اتكينسون نسبت به قيمت كالاها و خدمات استفاده شده و سپس شاخص اصلاح قيمت استخراج و سرانجام اين شاخص به منظور ارزيابي مالياتهاي غيرمستقيم و يارانهها مورد استفاده قرار ميگيرد.
نتايج پژوهش نشان ميدهد كه طي سالهاي (1383- 1379) در جوامع شهري و روستايي ايران افزايش قيمت اقلام خوراكي به افراد فقير بيشتر از افراد غيرفقير آسيب رسانده و پرداخت يارانه به گروه اقلام خوراكي (به جز گروه نوشابهها و دخانيات) در جوامع شهري و روستايي به نفع افراد فقير بوده است در حالي كه افزايش قيمت در گروههايي نظير بهداشت و درمان، حمل و نقل و ارتباطات و تحصيل و آموزش به افراد غيرفقير بيشتر از افراد فقير آسيب رسانده و افراد غيرفقير بيشتر از فقرا از يارانههاي پرداختي به اين بخشها منتفع شدهاند. بنابراين بازنگري در نحوه پرداخت يارانه و كاهش آن و اعمال ماليات بر بخشهاي ذكر شده به منظور كاهش نابرابري و بهبود و اصلاح رفاه ضروري به نظر ميرسد.
:: برای دسترسی به متن کامل مقاله می توانید به مجله نامه مفید سال 18 مراجعه فرمایید ::
محور : معرفی مقاله
ابراهيم گرجي (دانشيار دانشكده اقتصاد دانشگاه تهران)
مهدي فولادي (دانشجوي كارشناسي ارشد دانشكده اقتصاد دانشگاه تهران)
چكيده
تبادل ميان نرخ تغيير دستمزدها (يا نرخ تورم) و نرخ بيكاري تحت عنوان منحني فيليپس شهرت يافتهاست. از سال 1958 كه پروفسور اِ.دابليو فيليپس از مدرسه اقتصاد لندن، مطالعه جامع و كاملي را درباره رفتار دستمزد در انگلستان منتشر كرد، تا به امروز مجادلات زيادي بين مكاتب اقتصادي در مورد منحني فيليپس وجود داشته است كه منجر به پيشبردهايي در اين زمينه شده است. در اين مقاله ضمن بررسي سير تحول تاريخي منحني فيليپس، مدل منحني فيليپس كينزيهاي جديد (كه برگرفته از مقاله منكيو در سال 2000 ميباشد) براي اقتصاد ايران مورد آزمون قرار گرفته است. نتايج حاصله نشان از تبادل ميان تورم و بيكاري در كوتاهمدت و بلندمدت است. ولي در بلندمدت اين رابطه ضعيفتر از كوتاهمدت ميباشد. اين مطلب اثرگذاري سياستهاي طرف تقاضا را در كوتاهمدت و بلندمدت تأييد ميكند (اين اثرگذاري در كوتاهمدت بيشتر از بلندمدت است).
:: برای دسترسی به متن کامل مقاله می توانید به مجله نامه مفید سال 18 مراجعه فرمایید ::
محور : معرفی مقاله
محمدنبي شهيکيتاش (دانشجوي دکتري اقتصاد دانشگاه علامه طباطبايي )
علي دهقاني (عضو هيأت علمي دانشگاه مفيد)
مهيم شهيکيتاش (دانشجوي دکتري دانشکده اقتصاد دانشگاه UM)
چکيده
در اين تحقيق براي ارزيابي توزيع درآمد از شاخص ضريب جيني ((Gini، شاخص تايل (T)، شاخص نسبت دهك دهم به دهك اول (D10/D1)، شاخص نسبت تمركز چهار دهك بالا (UPCR4) كه وضعيت ثروتمندان جامعه و چهار دهك پايين (Down CR4) كه وضعيت فقرا در جامعه و (CR2 MOT) كه به وضعيت خانوارهاي متوسط جامعه توجه دارد استفاده شده است.
شاخصهاي فوق در طي سه دوره زماني در برنامههاي عمراني سالهاي (1358-1348)،در طي دوره (1367-1358) و در سه برنامه توسعه سالهاي (1383-1368) محاسبه شده است.
در مجموع با مروري بر شاخصهاي مختلف توزيع درآمد در كل كشور، ميتوان نتيجه گرفت كه اكثر شاخصهاي نابرابري طي سالهاي (1361-1347) داراي روند صعودي بوده و پس از 1362 تا سال 1383 داراي روند نزولي بودهاند. يافتههاي مطالعه جاري نشان ميدهد كه در سال 1358 ده در صد ثروتمندترين خانوارها نزديك به 27 برابر ده در صد فقيرترين خانوارها درآمد داشتهاند كه اين نسبت در سال 68 به 17 برابر و در سال 1383 به 14 برابر كاهش يافته است. در مجموع ضريب جيني (Gini)، شاخص تايل(T) و ساير شاخصها توزيع درآمد در اين تحقيق نشان ميدهد كه سياستهاي توزيع درآمد در سه برنامه توسعه بعد از انقلاب سالهاي (1383-1368) تأثير معنيداري در كاهش نابرابري درآمد در اقتصاد ايران به همراه داشته است.
:: برای دسترسی به متن کامل مقاله می توانید به مجله نامه مفید سال 18 مراجعه فرمایید ::
محور : معرفی مقاله
جعفر عبادي (دانشيار دانشكده اقتصاد دانشگاه تهران )
علي طيبنيا (استاديار دانشكده اقتصاد دانشگاه تهران)
رضا آقابابائي (استاديار دانشکده علوم انساني دانشگاه سمنان)
چكيده
اين مقاله به بررسي و تحليل ويژگيهاي تجربيات موجود ايران در زمينه ماليه خرد و شناخت نقاط قوت و ضعف آنها ميپردازد. با تحليل ويژگيهاي کليدي هر يک از برنامهها مقايسهاي ميان شيوههاي عملياتي و شاخصهاي عملکردي آنها با الگوهاي موفق جهاني صورت ميگيرد و نقاط قوت و ضعف آنها تحليل ميشود. اين تحليلها از يکسو در جهت معرفي تلاشهاي انجام شده در ايران مفيد است چرا که در مقالات و گزارشات بينالمللي تجربيات ايران مورد اشاره و بررسي قرار نگرفته است و از سوي ديگر چارچوب تجربي لازم براي ارائه سازوکار عملياتي ماليه خرد در ايران را ارائه مينمايد. سازوکار پيشنهادي براي ايران، ابعاد مختلفي چون حد و نحوه دخالت دولت در اين صنعت، ابعاد نظارتي، زير ساختي و تکنولوژيک، گروه هدف، نوع سازماني مؤسسات ماليه خرد و تکنيکهاي جذب منابع مالي و نحوه تخصيص آنها را در بر ميگيرد. اين سازوکار پيشنهادي، نظريهاي است که لازم است در عمل به محک تجربه گذارده شود.
:: برای دسترسی به متن کامل مقاله می توانید به مجله نامه مفید سال 18 مراجعه فرمایید ::
محور : معرفی مقاله
مجيد صامتي (دانشيار دانشكده علوم اداري و اقتصادي دانشگاه اصفهان )
محسن رناني (استاديار دانشكده علوم اداري و اقتصادي دانشگاه اصفهان)
حسن صادقي (دانشجوي دکتراي دانشكده علوم اداري و اقتصادي دانشگاه اصفهان)
چكيده
در حالي که اشتغال عامل مؤثر در رشد اقتصادي، توزيع درآمد و حفظ كرامت انساني است؛ بيكاري ريشة بسياري از ناهنجاريها و تبعات نامطلوب اقتصادي و اجتماعي ميباشد. ساختار جمعيتي كشورهاي آسيايي و عرضه فراوان نيروي كار و فقدان امكانات متناسب و نبود تقاضاي كافي، بيكاري را به يكي از مهمترين معضلهاي اقتصادي - اجتماعي اين كشورها تبديل نموده است. در اين راستا پديدة جهاني شدن احتمالاً بر ساختار بازار كار، اشتغال و بيكاري، آثار جدي بر جاي خواهد گذاشت. در اين زمينه همچنين مطالعات تجربي كاهش و افزايش اشتغال را از آثار جهاني شدن بر بازار كار ميداند. كاهش يا افزايش اشتغال در ارتباط با جهاني شدن موضوعي است كه در اين مقاله مورد بررسي قرار ميگيرد. در اين مطالعه با توجه به روش برآورد تابع تقاضاي نيروي كار و نظريه پوياي بازار كار از طريق سه معيار اصلي جهاني شدن يعني «آزادسازي تجاري و اشتغال»، «آزاد سازي، همگرايي بازارهاي مالي و اشتغال» و «فناوري و اشتغال» به مباني نظري ارتباط جهاني شدن با بازار كار پرداخته شده است. كشورهاي مورد مطالعه،كشورهاي منتخب آ سه آن (اندونزي، تايلند، فيليپين، مالزي) و ايران ميباشند. نتايج نشان ميدهد كشش اشتغال نسبت به توليد ناخالص داخلي هر كشور و نيز نسبت به درجه باز بودنِ اقتصاد مثبت، اما نسبت به اندازه دولت منفي است. جريان سرمايهگذاري مستقيم خارجي تأثير مثبت اما ناچيزي بر رشد اشتغال داشته است.
:: برای دسترسی به متن کامل مقاله می توانید به مجله نامه مفید سال 18 مراجعه فرمایید ::
محور : معرفی کتاب
نام كتاب: قرضالحسنه و آثار اقتصادي آن
تأليف: علياصغر هادوينيا
ناشر: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي
چاپ اول: بهار 1378
قطع: رقعي
تعداد صفحات: 252 صفحه
قميت: 8000 ريال
در نظام سرمايهداري، قرض با بهره رفتاري است كه موجب انتقال وجوه مازاد بر مصرف، از صاحبان پسانداز به سرمايهگذاران ميگردد و نقش مهمي در كاركرد اين نظام دارد. در اسلام قرض با بهره به شدت تحريم و محاربه با خدا و رسول شمرده شده و در مقابل، قرضالحسنه به عنوان يك عمل خيرخواهانه و حتي يك عبادت، مورد تأكيد قرار گرفته است.
در تبيين جايگاه قرضالحسنه اختلاف نظرهمت برخي معتقدند، قرضالحسنه جايگزين كامل قرض ربوي در نظام سرمايهداري است. در مقابل، برخي ديگر براين باورند كه قرضالحسنه يكي از رفتارهاي كارآمد براي خصوص تأمين اجتماعي است.
نويسنده كتاب، با بررسي موشكافانه آيات و روايات مربوطه جايگاه قرضالحسنه را در نظام اقتصادي اسلام بررسي ميكند. سپس با برشمردن آثار اجتماعي و اقتصادي آن، به مطالعه تجربي عملكرد برخي مؤسسات حاضر در كشور ميپردازد كه به نوعي با رفتار قرضالحسنه در ارتباطاند.
محور : معرفی کتاب
نام كتاب: پول در نگاه فقه و اقتصاد
تهيه و تنظيم: گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي
ناشر: مؤسسه فرهنگي انديشه
چاپ اول: مهر 1375
قطع: رقعي
تعداد صفحات: 92 صفحه
قيمت: 3500 ريال
اين كتاب حاوي مجموعه سخنرانيها و مقالات نخستين نشست سلسله همايشهاي تحقيقي در زمينه مسائل تازه فقهي است كه با همكاري پژوهشگاه فرهنگ و انديشة اسلامي و مركز مديريت حوزه علميه قم در تاريخ 24/1/1374 در قم برگزار شده بود. كتاب حاضر بعد از بيان ضرورت تحقيق در مسائل جديد فكري و فقهي و رسالت عالمان حوزوي و دانشگاهي در اين باب، به بررسي ماهيت پول و پول از منظر فقه و اقتصاد پرداخته و به پرسشهاي مطرح شده از سوي اساتيد و محققان در جلسه مذكور، پاسخ ميدهد.
محور : معرفی کتاب
نام كتاب: پسانداز و سرمايهگذاري در اقتصاد اسلامي
نويسنده: سيدعباس موسويان
ناشر: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي
قطع: وزيري
تعداد صفحات: 214 صفحه
قيمت: 6000 ريال
تجربه چند صد ساله تشكيل سرمايه به شيوة اقتصاد آزاد مبتني بر نظام بهره در بخشي از جهان و پشت سر گذاشتن سرمايهگذاري متمركز سوسياليستي در بخش ديگر عالم، فرصت مناسبي است كه اقتصاددانان و پژوهشگران رهآوردهاي اجرايي اين دو نظام را بهطور دقيق ارزيابي كنند.
كتاب فوق با بهرهگيري شايسته از مباني ديني، فقهي و علم اقتصاد، شيوههاي رايج تشكيل سرمايه از نوع سرمايهداري و سوسياليستي را نقد نموده، به ارائه نظريه پسانداز و سرمايهگذاري از ديدگاه اقتصاد اسلامي پرداخته است. نويسنده از اين منظر نظام بانكداري بدون رباي جمهوري اسلامي ايران را مورد تجزيه و تحليل قرار داده و بعد از بيان نقاط ضعف آن، الگويي مطلوب از بانكداري اسلامي را براساس نظام مشاركت پيشنهاد ميكند.
محور : معرفی کتاب
نام كتاب: اقتصاد توسعه يك الگوي جديد
نويسنده: پروفسور سيدنواب حيدر نقوي
مترجم: دكتر حسن توانايانفرد
ناشر: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي
چاپ اول: بهار 1378
قطع: وزيري
تعداد صفحات: 208 صفحه
قيمت: 8950 ريال
مباحث توسعه اقتصادي پس از جنگ جهاني دوم آغاز شده و از آن زمان تا كنون تحولات و پيشرفتهاي زيادي داشته است. با وجود اين هنوز كشورهاي در حال توسعه به ويژه كشورهاي مسلمان از مشكلاتي همچون فقر، تورم و بيكاري رنج ميبرند. يكي از علل اصلي اين امر، فقدان الگوي توسعه مناسب با فرهنگ و شرايط اجتماعي و سياسي و جغرافيايي اين كشورهاست. كتاب ارزشمند «اقتصاد توسعه يك الگوي جديد» كه به وسيله پرفسور سيدنواب حيدر نقوي (استاد دانشگاههاي مختلف جهان، مشاور امور اقتصادي و از برنامهريزان سياستهاي اقتصادي كشورهاي عضو اتحاديه همكاري اقتصادي اروپا و كانادا و آمريكا)، نگاشته شده است، گام بلندي در راستاي نقد الگوهاي پيشين و ارائه الگويي جديد در محتواي اخلاقي محسوب ميگردد. اين كتاب بهطور جامع، مختصر و نقادانه، كليه نظريات اقتصاد توسعه را در طول پنجاه سال گذشته بيان ميكند. همچنين مترجم در صورت لزوم به توضيح برخي موارد ميپردازد.
محور : معرفی کتاب
نام كتاب: ماهيت پول و راهبردهاي فقهي و اقتصادي آن
تأليف: احمدعلي يوسفي
ناشر: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي
چاپ اول: تابستان 1377
قطع: رقعي
تعداد صفحات: 236 صفحه
قيمت: 7000 ريال
تاريخ پررمز و راز پول، از اين پديدة بشري ماهيتي ساخته كه در عين سادگي بسيار پيچيده و مبهم است. نويسنده ابتدا هدف و ضرورت تحقيق دربارة پولهاي فعلي را مورد بررسي قرار داده، سپس ضرورت بهكارگيري پولهاي مختلف را در مبادلات جهاني كه در نفي يا اثبات فرضيههاي تحقيق مورد نياز است، با روش مناسب بررسي ميكند. در فصل دوم عناوين مرتبط با پول از ديدگاه حقوقدانان، اقتصاددانان و فقيهان مورد تحليل و تفسير قرار گرفته و ويژگيها و ضابطة هر يك از عناوين مشخص گرديده است. فصل سوم با بهرهگيري از مباحث قبل به تحليل فرضيههاي تحقيق ميپردازد و ماهيت پول را از منظر خرد و كلان، بررسي ميكند. در ضميمه آن، جهاتي از پول صدر اسلام كه به نحوي در روشنگري موضوع تحقيق كتاب مفيد ميباشد، به مطالب كتاب اضافه شده است.
محور : معرفی کتاب
نام كتاب: ارزشها و توسعه (بررسي موردي قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران)
نويسنده: محمد نقي نظرپور
ناشر: پژوهشگاه فرهنگ و انديشة اسلامي
چاپ اول: بهار 1378
قطع: وزيري
قيمت: 12000 ريال
تا پيش از دهة هفتاد ميلادي، توسعه، امري صرفاً اقتصادي و مساوي با رشد تلقي ميشد و ارزشها در مفهوم توسعه و راهبردهاي آن جايگاه مناسبي نداشت. اما در دهه هفتاد در كنفرانسهاي برگزار شده از سوي سازمان ملل متحد، عوامل ديگري چون عوامل فرهنگي، مورد توجه قرار گرفت. در ايران نيز اگر از همان ابتدا در كنار عوامل اقتصادي، عوامل فرهنگي مورد توجه قرار ميگرفت و ارزشهاي پيشبرندة توسعه تقويت و ارزشهاي عقببرنده خنثا ميشد، اينك شاهد چنين شكاف نامناسبي ميان خود و كشورهاي توسعه يافته نبوديم. كتاب ارزشها و توسعه بر آن است با بررسي فرضيههاي زير براساس قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، روند توسعه همهجانبه كشور را تسهيل كند:
-1 توسعه، متأثر از ارزشها است.
-2 قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران - كه بر اساس اصول و ضوابط اسلامي تدوين شده است - داراي ارزشهايي است كه الگوهاي رفتاري برانگيخته از آن ميتواند زمينههاي مناسب توسعه همهجانبه را فراهم سازد.
محور : معرفی کتاب
نام كتاب: ماهيت و ساختار اقتصاد اسلامي
تدوين: احمدعلي يوسفي
ناشر: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي
چاپ اول: تابستان 1379
تعداد صفحات: 327 صفحه
قطع: وزيري
تيراژ: 2000
قيمت: 15000 ريال
سيستم و نظام اقتصادي اسلام در هر عصر و زماني بايستي به تناسب پيشينة فكري و شرايط اجتماعي و اقتصادي، به صورت منسجم تبيين و ارائه گردد. اكنون كه بيش از 22 سال از تأسيس نظام جمهوري اسلامي ميگذرد هنوز ابهامها، سؤالها و اشكالات مختلفي در مقام نظري و كاربردي اهداف و تعاليم اقتصادي اسلام وجود دارد.
بر اين اساس، گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي با نظرخواهي از اساتيد حوزه و دانشگاه و متصديان اجرايي مسائل اقتصادي بر آن شد كه با انجام تحقيقي مناسب، خلأهاي نظري و راهبردي مباحث اقتصادي اسلام را پركرده، ادبيات آن را يك گام پيشبرد.
كتاب «ماهيت و ساختار اقتصاد اسلامي» مجموعهاي از ديدگاههاي مختلف در عرصة تبيين ماهيت و تشريح ساختار اقتصاد اسلامي است. در اين كتاب بعد از طرح ديدگاه شهيد صدر و نظريات تكميلي شاگردان آن بزرگوار - آيةا سيدكاظم حائري و آيةا تسخيري - ديدگاههاي اساتيدي چون هادوي تهراني، دكتر عباس ميرآخور، دكتر علي يوعلا و همينطور ديدگاههاي فرهنگستان علوم اسلامي و پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي پيرامون ماهيت و ساختار اقتصاد اسلامي مطرح شده است.
محور : معرفی کتاب
نام كتاب: نظام مالي اسلام
تدوين: احمدعلي يوسفي
ناشر: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي
چاپ اول: تابستان 1379
قطع: وزيري
تعداد صفحات: 464 صفحه
قيمت: 18500 ريال
مباحث مربوط به ماليه عمومي به ويژه مالياتها، به جهت تأثيرگذاري مهمشان بر بخشهاي مختلف اقتصاد، مورد توجه روزافزون اقتصاددانان قرار گرفته است. كتاب «نظام مالي اسلام» كه با هدف دستيابي به اصول و ضوابط كلي اسلام در اين حوزه تدوين شده، از دو بخش تشكيل يافته است. در بخش نخست بعد از طرح ضرورت بحث و موضوعشناسي نظام مالي دولتهاي مسلمان (پيامبر، خلفاي راشدين، خلفاي بنياميه و بنيعباس)، نظام مالي و ساختار مالياتها در ايران مورد بررسي قرار ميگيرد. بخش دوم به مباحثي چون: رابطة مالياتهاي حكومتي و خمس و زكات، مالياتهاي حكومتي از ديدگاه فقه، ولايت در خمس، متولي سهم امام در خمس، مرجع دريافت خمس و حكم پرداخت آن به عنوان ماليات، ولايت حاكمان بر وضع مالياتها، اختصاص يافته و در نهايت فتاواي مراجع عظام تقليد در مسائل ماليات ارائه گرديده است.
محور : معرفی کتاب
نام كتاب: الگوي تخصيص درآمد و رفتار مصرفكننده مسلمان
نويسنده: سيدرضا حسيني
ناشر: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي
چاپ اول: پاييز 1379
قطع: وزيري
تيراژ: 2000
قميت: 13000 ريال
مسئله رفتار مصرفكننده و چگونگي تخصيص درآمد او از مهمترين و اساسيترين مسائل علم اقتصاد است. بيترديد، برخي از اصول موضوعهاي كه در نظريههاي غربي براي تحليل رفتار مصرفكننده اخذ شدهاند با ارزشها و معيارهاي مصرفكننده مسلمان، سازگاري ندارند. بر اين اساس لازم بود تحقيقي در زمينه رفتار مصرف كنندة مسلمان صورت گرفته، يك چهارچوب تحليلي كامل براساس مباني و اهداف اسلامي ارائه شود. مؤلف محترم كتاب فوق با تأكيد بر اندوختههاي خود در حوزه و دانشگاه، موفق به ارائة تحقيقي عميق همراه با نوآوري گشته، و الگوي تخصيصي درآمد و نظرية رفتار مصرفكننده را از ديدگاه اسلام، استخراج و با ابزارهاي علمي متداول، تحليل نموده است.
در اين كتاب نظريهها و تحليلهاي رفتار مصرفكننده در اقتصاد متعارف و اقتصاد اسلامي ارائه گرديده و مفروضات فكري - فلسفي آنها و همچنين ضوابط فقهي - اخلاقي تخصيص درآمد، بررسي شده است. بررسي تحليلي رفتار مصرفكنندة مسلمان و استخراج الگوهاي تخصيص درآمد و توابع تقاضا و تحليل كاركردهاي آنها از ديگر مباحث اين كتاب است.
1. اين مقاله برگرفته از كتاب اقتصاد توسعه يك الگوي جديد، نوشتة پرفسور سيدنواب حيدر نقوي است كه توسط دكتر حسن توانايانفرد ترجمه شده است. (چاپ اول: پژوهشگاه فرهنگ وانديشه اسلامي، بهار 1378).