درسال های اخیر، رویكرد وسیع محافل علمی و دانشگاهی به مطالعات قرآنی و قرآن پژوهشی و همچنین مواجهه هوشمندانه نسل حاضر با معارف و آمو زه های قرآنی در سطوح و لایه های گوناگون اجتماع، وظیفه مهمی را پیش روی قرآن پژوهان كشور قرار داده  لازم است آنچه در باره قرآن بایسته و شایسته است،  به صورت روزآمد و نوآمد عرضه  گردد. این مهم در كوتاه مدت بر عهده مطبوعات و در درازمدت بر عهده فرهنگ نامه ها و دایرةالمعارف ها است. فرهنگ نامه ها و دایرة المعارف ها ، تابعی از دانش و پژوهش علمی است. قرآن كه محور دانش و تمدن مسلمانان و وحدت بخش هویت جهان اسلام بوده و هست، حجم وسیعی از آموزه های مسلمانان را به خود اختصاص داده است. ابواب مختلف علوم قرآن، تفسیر، ترجمه و مباحث متنوع معارف قرآنی در طول تاریخ اسلام رشدی فزاینده داشته است و امروزه گرایش رو به رشدی در میان عوام و خواص به مباحث مختلف قرآنی وجود دارد. در این فضا، توجه و اهتمام به تدوین دایرة المعارف ها و فرهنگ نامه های عمومی و تخصصی قرآنی برای عرضه نو آمد قرآن در سطح جامعه فرهنگی كشور و بر آوردن نیازهای علمی قرآن پژوهان كشور امری شایسته و بایسته است. اندكی از این آثار تاكنون پدید آمده است؛ اما با توجه به حجم اطلاعات قرآنی، تدوین چنین فرهنگ نامه ها و دایرة المعارف هایی بسیار دیر شروع شد و آنچه پدید آمده نیز نتوانسته است به خوبی نیازهای عمومی قرآن پژوهان را بر آورده كند. گذشته از تأخیر در تدوین این گونه آثار، سستی و ناپختگی و عملكرد غیر علمی برخی از این آثار، چه از نظر شكلی و چه ا زجهت محتوایی، بر مشكلات افزوده است. مهم تر آنكه انگلیسی زبان ها در این زمینه از مسلمانان جلوتر و علمی تر حركت كرده اند و حداقل دو دایرة المعارف درباره قرآن از سوی آنان متشر شده است؛ حال آنكه در ایران هنوز در اول راه هستیم و تازه آهنگ تدوین فرهنگ نامه ها و دایرة المعارف های قرآنی از سوی برخی مراكز شروع شده است كه امیدواریم هر چه زودتر شاهد چنین آثاری در جامعه فرهنگی كشورمان باشیم. آنچه از سوی سرپرستان و مدیران این دایرة المعارف ها لازم است مورد توجه قرار گیرد اهتمام به آفرینش آثار دست اول و زیبنده قرآن است كه در این زمینه سه نكته قابل توجه است.

اول آنكه از آخرین تجربیات و استانداردهای دایرة المعارف نویسی.......

این سوره را از آن جهت ناس خوانده اند که در آیه اول آن ، رب الناس ( پروردگار انسانها) ذکر شده و به پیامبر (ص) و نیز همه انسانهای اهل دل و معنی، پناه بردن به او را از شر شیاطین وسوسه گر، در هر شکل و هیأتی، می آموزد. این سوره و سوره پیشین را مجموعاً مُعَوذَتین ( دستمایه تعویذ و پناه جویی از خداوند) می نامند. و حضرت رسول (ص) با خواندن آنها نوادگان عزیزش امام حسن (ع) و امام حسین (ع) را تعویذ می فرموده است. لذا بعضی از صحابه نظیر ابن مسعود گمان برده بودند که این دو سوره، از قرآن نیست، بلکه دعاست. 6 آیه و 20 کلمه دارد. به ترتیب مصحف صد و چهاردهمین ( = آخرین) سوره، و به ترتیب نزول بیست و یکمین سوره قرآن، و مکی است. همچنین از سوره های مقولات ( آغاز شده با قل) و از سوره های قصار  است.

سوره فلق

وجه تسمیه این سوره آن است که در آیه اول آن رب الفلق ( پروردگار فلق) ذکر شده و به پیامبر (ص) و نیز همه مسلمانان و انسانهای صاحبدل، پناه بردن به اورا از شر هر آنچه آفریده است،می آموزد. این سوره و سوره قبلی و بعدی و سوره کافرون که همه با قل آغاز می شوند، چهار قل نام دارند.........

سوره کافرون

وجه تسمیه این سوره آن است که در آغاز آن ، شیوه گفت وگوی نرم و در عین حال قاطع با کافران به رسول الله (ص) آموخته می شود که در نهایت می فرماید : لکم دینکم ولی دین ( دین شما از آن شما و دین من از آن من ) . مفسران بر آنند که این دستور که در عین نرمی وملایمت بیان شده ، متعلق به آغاز دعوت پیامبر (ص) است و چون انقلاب تکاملی اسلام اوج گرفت ، به پیامبر (ص) و مسلمانان اجازه جهاد و قیام مسلحانه داده شد .

این سوره ، 6 آیه و 27 کلمه دارد . به ترتیب مصحف ، صدو نهمین ، و به ترتیب نزول هجدهمین سوره قرآن ومکی است . دومین سوره از سوره های مقولات است که با کلمه قل ( بگو ) آغاز می شود . همچنین از سوره های مخاطبات است که دارای خطاب به پیامبر (ص) و قصار( کوتاه ) می باشد . به این سوره و سه سوره دیگر " اخلاص (قل هو الله احد )،  فلق ( قل اعوذ برب الفلق ) و ناس ( قل اعوذ برب الناس ) مجموعاً چهار قل می گویند .

سوره نصر

وجه تسمیه این سوره آن است که از نصر ( نصرت و پیروزی الهی در غلبه نهایی اسلام و فتح مکه ) سخن می گوید . نامهای دیگر آن یکی اذا جاء است که با همین کلمات آغاز می شود : [ اذا جاء نصر الله و الفتح ( چون نصرت و پیروزی فرارسد) ] ، دیگری تودیع ( زیرا در حقیقت در آن وداع خداوند و جبرئیل با رسول الله (ص) و پایان گرفتن وحی است ) .

این سوره 3 آیه و 19 کلمه دارد . به ترتیب مصحف صدودهمین و به ترتیب نزول صدو چهاردهمین ( آخرین ) سوره قرآن و مدنی است .  از سوره های.......

ولیدبن‌ مغیره‌ مردی‌ توانگر بود و در بین‌ كفار قریش‌ به‌ دانایی‌ و تجربه‌ شهرت‌ داشت‌ و اعراب‌ عموماً برای‌ حل‌ مشكلات‌ خود به‌ وی‌ مراجعه‌ می‌كردند. یكی‌ از مشكلاتی‌ كه‌ - به‌ زعم‌ اعراب‌ مشرك‌ و صاحب‌ قدرت‌ - در مكه‌ رخ‌ نموده‌ بود، نفوذ و گسترش‌ اسلام‌ بود. روزی‌ قریش‌ و كفار از ولید درباره‌ حضرت‌ محمد (ص‌) داوری‌ خواستند. ولید از آنان‌ مهلت‌ خواست‌. سپس‌ از جای‌ خود برخاست‌ و به سوی‌ حضرت‌ رسول‌ (ص‌) كه‌ در (حجر اسماعیل)نشسته‌ بود رفت‌ و گفت‌ :پاره‌ای‌ از اشعارت‌ را برای‌ من‌ بخوان‌. پیامبر (ص‌) فرمود: آنچه‌ من‌ می‌گویم‌ و می‌خوانم‌ شعر نیست‌ بلكه‌ كلام‌ خداست‌ كه‌ برای‌ هدایت‌ شما نازل‌ شده‌ است‌. سپس‌ ولید تقاضا كرد مقداری‌ از آیات‌ را تلاوت‌ كند. پیامبر(ص‌) سیزده‌ آیه‌ از آغاز سوره‌ فصلت‌ را خواند. هنگامی‌ كه‌ به‌ این‌ آیه‌ رسید: «فان‌ اعرضوا فقل‌ انذرتكم‌ صاعقة‌ مثل‌ صاعقة‌ عاد و ثمود. »«هرگاه‌ روی‌ برگردانند، پس‌ بگو شما را از صاعقه‌ای‌ مانند صاعقه‌ عاد و ثمود؛ بر حذر می‌دارم‌.» ولید سخت‌ به‌ خود لرزید و موهایش‌ بر بدنش‌ راست‌ شد. همچون‌ بهت‌ زده‌ای‌ راه‌ خانه‌ در پیش‌ گرفت‌ و چند روزی‌ بیرون‌ نیامد؛ تا بدان‌ جا كه‌ قریش‌ پنداشتند از دین‌ نیاكان‌ دست‌ برداشته‌ و راه‌ «محمد(ص‌)» را پیش‌ گرفته‌ است‌.

و نیز نوشته‌اند: روزی‌ كه‌ سوره‌ غافر بر پیامبر مكرم‌ (ص‌) نازل‌ شد، پیامبر با صدایی‌ جذاب‌ به‌ منظور ابلاغ‌ آیات‌ الهی‌ آن‌ را می‌خواند. از اتفاق‌، ولید نزدیك‌ پیامبر (ص‌) نشسته‌ بود آیات‌ را استماع‌ كرد: «حم‌، تنزیل‌ الكتاب‌ من‌ الله‌ العزیز العلیم‌ غافر الذنب‌ و قابل‌ التوب‌...» «این‌ كتاب‌ از سوی‌ خداوند قادر دانا فرو فرستاده‌ شده‌ است‌، خدایی‌ كه‌ بخشاینده‌ گناهان‌ و پذیرنده‌ توبه‌هاست‌ .خدایی‌ كه‌ كیفرش‌ سنگین‌ و نعمتش‌ فراوان‌ است‌ .جز او خدایی‌ نیست‌.سرانجام‌ هر چیزی‌ به‌ سوی‌ اوست‌. درباره‌ آیات‌ الهی‌ جز كافران‌ مجادله‌ نمی‌كنند. [ ای‌ پیامبر (ص‌) ]  فعالیت‌ و رفت‌ و آمد آنان‌ در شهرها تو را نفریبد.»

این‌ آیات‌ ولید را سخت‌ تحت‌ تأثیر قرار داد. وقتی‌ افراد قبیله‌ بنی‌ مخزوم‌ دور او را گرفتند و از وی‌ خواستند كه‌ درباره‌ قرآن‌ محمد(ص‌) داوری‌ كند، او قرآن‌ را چنین‌ ستود:«و ان‌ له‌ لحلاوة‌ و ان‌ علیه‌ لطلاوة‌ و ان‌ اعلاه‌ المثمر و ان‌ اسفله‌ لمغدق‌ و انه‌ یعلو و ما یعلی‌ علیه‌.» «یعنی‌ كلامی‌ كه‌ محمد آورده‌ است‌......

قرآن معجزه آسمانی خاتم الرسل، کتابی است سرشار از معرفت که همواره مورد توجه بوده و باعث شگفتی منکرانش گردیده است؛ از همان صدر اسلام مشرکین علی رغم عنادی که با دین اسلام داشتند، هیچ حربه ای برای مبارزه با قرآن نیافتند، این شیوه روبرویی با قرآن تاکنون نیز وجود داشته، مطلب زیرنمونه ای از نحوه مواجهه افرادی است با قرآن که شاید هرگز به حقیقت آن اذعان ندارند ... :

الف – انگلیس

گلادستون نخست وزیر انگلستان در عصر استعمار کهنه، روزی در مجلس عوام هنگام سخنرانی، قرآن را بر روی میز کوبید و گفت: "تا این کتاب در میان مسلمانان است، راه نفوذ و استیلای ما بر آنان بسته خواهد بود"

ب – فرانسه

ناپلئون بناپارت، سردار مشهور و امپراتور مغرور فرانسوی، نامی آشنا در میان فاتحان نامدار تاریخ است، بناپارت، ترقی سیاسی خویش را در ارتش فرانسه آغاز کرد وی در هیأت یک افسر عالی رتبه ارتش فرانسه، به مصر لشکر کشید و با درهم شکستن قوای عثمانی، برای مدتی این کشور را اشغال کرد.

اقامت ناپلئون در مصر، دیری نپایید. وی علاوه بر افسران نظامی، یک قشون خاورشناس و مستشرق نیز همراه داشت تا مردم مسلمان مصر را برای پذیرش تمدن! تربیت کند.

ناپلئون درهنگام اقامت خویش در مصر از برخی بناها و مراکز دیدنی مصر از جمله یکی از کتابخانه های مهم آن دیدن کرد.

ناپلئون هنگام بازدید از این کتابخانه، با اشاره......