● منبع: روزنامه - جمهوری اسلامی - تاريخ شمسی نشر 2/6/1389
مسجد قبل از اينكه مجموعه‌اي متناسب و موزون از سنگ و آهن و آجر و كاشي و طرحهاي لعابدار اسليمي و نوشته‌هايي از آيات قرآني باشد؛ سرچشمه جوشنده شناخت و معرفت است وبه همين دليل دستور ساخت مسجد اولين بار از سوي خداوند به پيامبران خود ابلاغ شد تا خانه‌اي براي الهام بخشي به انسان در روي زمين داشته باشد. ودر صدر اسلام هم اولين بار به پيشنهاد عمار ياسر و تاييد رسول خدا مكاني براي عبادت و تجمع تازه مسلمانان مدينه در محله قبا ساخته شدكه مسجد نام گرفت.
اگر دقت كنيم در مسجد روحانيت و معنويت اصالت دارد، آنجا تمام نمادهاي معنوي ملموس و پذيرفتني ميشود و اگر غير از اين باشد ديگر مسجد نيست همچنانكه گفتند زينت‌هاي خود را از مسجد برگيريد و در كوفه هم هنگامي كه به سفارش علي(ع) مسجدي ساختند كه گنگره قصر پادشاهان را داشت امام دستور تخريب آن بخش را دادند. چراكه در مسجد تك تك نمادهاي خاكي بايدصورت و معناي معنويت داشته باشد،معنايي كه پيامي جز مهر و محبت الهي نداشته باشد ودر وجود آدمي جز پويايي وحيات معنوي نيافريند.
در چنين فضايي است كه طالبان مقام روحاني آن را در مسجد آسانتر از غير آن به دست مي‌آورند جايي كه تك تك واژ‌ه‌هايش جرقه‌هاي آفرينش است و روح جاودانگي رادر خود دارد. جايي كه آرامش معنوي در فضاي موزون آجر و كاشي محراب و سقف مسجد خطوط اسليمي تو را از زمين مي‌كند و به سوي بالا راهنمايي مي‌كند تا دست دعا هم به ياريت بيايد و آدمي را به سوي تعالي و اميد، رشد وشكوفايي و حيات ابدي هدايت كند و اگر هر طالب معرفتي اندكي با خود و خداي خود تنها شود و از تنها فاصله بگيرد در ميان جمع راهي را به سوي نور پيدا خواهد كرد كه براي آنجا خلق شده است، راهي به سوي روشنايي راهي به سوي خدا: الله اكبر اشهدان لا اله الا‌الله و اشهد ان محمد رسول‌الله …
از آن هنگام كه ايرانيان دروازه دلهاي خود را به روي آيين اسلام ناب محمدي گشودند، هنرمندان اين مرز و بوم بسيار كوشيدند تا متعالي‌ترين گونه هنر خود را درساخت بناهايي به كار گيرند كه مآمن روح و دل و جان خسته آدمي است.آنها با نهادن خشت بر روي خشت و كاشي برروي كاشي پله پله راه را براي معراج دلهاي عاشق به سوي معشوق گشودند.آبي عرش را بر روي كاشيها كشيدند و نقش و نگارها را به نشانه شجره‌هاي روضه رضوان كه مأمن و سراي پرهيزگاران درست كردار است،ترسيم كردند تا بهشتي كوچك بر روي زمين نقش بندد: بهشتي كه شايد نشان از دلتنگي اعقاب آدم(ع)دارد:دلتنگي ناشي از تبعيدي از بهشت عدن كه تنها با يك وسوسه رخ داد. حال آنكه در اين بهشت كوچك مي‌توان تنها با يك دم ياد پروردگار دوباره به آن بهشت جاويد پيوست. مي‌توان با محمل عبادت و دعا از از خاك به افلاك پركشيد.و سرمست از باده وصل،سبك و خالي شد و بارديگر براي نبرد با مصائب زندگي آماده ومهيا گرديد.
مسجد پايگاه انسجام و يكپارچگي مسلمانان است و نماز جماعت و تشكيل صفوف به هم فشرده نمازگزاران به خوبي بيانگر هماهنگي و انسجامي است كه حضور درمسجد فراهم مي‌آورد. در اينجاست كه افراد نمازگزار همچون قطره‌هاي آب به يكديگر مي‌پيوندند تا دريايي از اتحاد را به نمايش در آورند..همه در كنار يكديگر در برابر پروردگار يكتا روبه سوي يك قبله مي‌كنند ولب به حمد و ثناي آن يگانه نازنين مي‌گشايند.و هماهنگ با يكديگر سرود توحيد را زمزمه مي‌كنند
پيامبر گرامي اسلام (ص) كه پايه گذار اولين مسجد در اسلام است آنرابه گونه‌اي پايه‌گذاري نمود كه علاوه بر عهده‌دار بودن نقش روحاني و معنوي ،كانون فعاليتهاي اجتماعي مسلمانان نيز به شمار رود. و به همين دليل مسجد در طول تاريخ اسلام از ويژگي برجسته‌اي برخوردار بود. در گذشته همه امور مسلمين در ابعاد مختلف، ازجمله عقايد وفعاليت‌هاي فرهنگي، عبادي، سياسي و اقتصادي، در مساجد انجام مي‌شد.
پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي خود مي‌تواند مويد نقش فرهنگي والاو غني مساجد باشد چراكه دراواخر دوران ستمشاهي مساجد جايگاه اوليه خود را باز يافته و محل تجمع مسلمين، تبادل اطلاعات، انسجام گروهها، ايجاد تشكل‌هاي اسلامي، محل روشنگري واطلاع رساني وهمچنين محل مبارزه با طاغوتيان در ابعاد مختلف بود.به اين ترتيب مي‌توان نتيجه اين بهره گيري از محيط معنوي مساجد را پيروزي انقلاب اسلامي قلمداد نمود.چراكه انقلاب ايران يك معجزه بود، و بي‌ترديد اين عظمت و بزرگي، به واسطه برخورداري و همچنين بهره گيري مناسب از محيط معنوي مساجد است.
گفتني است، بنا به در خواست جمهوري اسلامي ايران، 21 آگوست (31 مرداد ماه) از سوي سازمان كنفرانس اسلامي به عنوان روز جهاني مسجد نامگذاري شده است كه متعاقب آن از اين تاريخ يك هفته، هفته تكريم، تجليل، اعزاز و اكرام مساجد است.31مرداد مصادف است با به آتش كشيدن مسجد الاقصي توسط صهيونيست‌ها كه با كشتار مردم در مسجد گوهر شاد توسط رضاخان، همزمان شده است. هفته تكريم و تجليل مساجد از 30 مرداد ماه تا 5 شهريورماه در كشور ايران به طور گسترده برگزار ميشود.
آقاي عزت‌الله واعظي كارشناس امور اسلامي درباره شأن مسجد در اسلام مي‌گويد: با توجه به جايگاه رفيع مسجد در فرهنگ اسلامي و نقش محوري آن در ميان ما مسلمانان در ابتدا رعايت حرمت و حفظ نظافت آن بر همه واجب است. امام صادق(ع) مي‌فرمايد: از رحمت خدا به دور است كسي كه حرمت مسجدرا پاس ندارد و به مسجد احترام نگذارد. از اين رو مسجد اين خانه دوم ما مسلمين داراي احكام مخصوصي است از جمله: وجوب تطهير فوري و رعايت نظافت و پاكيزگي مستمر و غبارروبي و عطر افشاني آن. چون مسجد محل تجمع مردم و كانون راز و نياز، تكريم، نيايش و سجود در برابر خداست. پس بايد چنين مكان مقدسي را پاك و تطهير كنيم.
وي مي‌افزايد: حتي خود انسان هم بايد وقتي وارد مسجد ميشود پاك و مطهر باشد پيامبر خدا نيز در اين باره مي‌فرمايد: داخل مسجد مشو مگر آن كه پاكيزه و طاهر باشي. پس هم طهارت خود و هم طهارت مسجد واجب است و آلوده كردنش حرام و بهداشت‌آن وظيفه همگاني است.
آقاي واعظي بااشاره به حديثي از امام صادق(ع) كه مي‌فرمايند \"به حضور در مسجد مواظبت كنيد چرا كه مسجد خانه خداوند در زمين است كسي كه با طهارت وارد مسجد شود خداوند او را با گناهش پاك مي‌كند و نام وي را درزمره زائران خويش مي‌نويسد پس در مساجد فراوان به نماز و دعا بپردازيد\" مي‌افزايد: بايد همواره تميزي و پاكيزگي مسجد را در نظر داشته باشيم. روايت است بهتر است در روز جمعه مساجد را معطر كنيم و در شب جمعه به نظافت مسجد بپردازيم و به اندازه سرمه‌اي كه در چشم كشيده ميشود غبار را از مسجد برگيريم كه چنين كسي گناهانش آمرزيده ميشود.
وي مي‌گويد: رسول خدا(ص) هم ثواب تميز كردن و غبارروبي از مسجد را معادل آزاد كردن بنده‌اي در راه خدا و برخورداري از رحمت ويژه پروردگار مي‌دانند. و باز از امام رضا(ع) نيز روايت است كه بهشت و حوريان بهشتي مشتاق كسي هستند كه مسجد را تميز مي‌كنند.
آقاي واعظي ادامه مي‌دهد: از نظر ساختماني بهتر است سرويس بهداشتي آن بيرون از مسجد باشد چرا كه بايد نجاسات را از مساجد دور نگه داريم. و پيامبر ما نيز مي‌فرمايد محل تطهير را خارج از مسجد و در محل ورود به مسجد قرار دهيد.
اين كارشناس امور اسلامي مي‌افزايد: از لحاظ رعايت بهداشت و نظافت فردي نيز هر مسلماني مي‌تواند با رعايت اين مسائل مسجد را مكان پاكيزه‌اي قرار دهد و اشتياق حضور را در ديگران بيشتر كند مثلا اينكه مسواك زدن قبل از ورود به مسجد، استفاده از بوي خوش، اجتناب از بوي بد، نخوردن سير و پياز قبل از ورود به مسجد. چون اگر اين موارد رعايت نشود موجب آزار ديگران مي‌گردد و روايت است كه فرشتگان از هر چه مسلمانان را بيازارد آزرده مي‌شوند.
وي در ادامه مي‌گويد: البته بايد بدانيم كه طهارت و پاكيزگي تنها به رعايت طهارت ظاهري لباس و جسم نيست؛ بلكه طهارت باطني و پاكيزگي در فكر، انديشه، اعتقاد و عمل نيز مي‌باشد و همين دليل خداوند شرك را پليدي و مشركين را آلوده و نجس دانسته و ورود آنان را به مسجد حرام، فرموده پيامبر است كه در مسجد ما نبايد هيچ مشركي وارد شود مگر اهل كتاب و خدمتكارانشان باشند.
وي مي‌گويد: رعايت ادب حضور و قدم زدن درخانه خدا و اجازه نشستن در مسجد صداقت قلبي، طهارت باطني و فراغت از دل مشغولي و خلوص در نيت و عمل مي‌‌خواهد كه در چنين شرايطي دعاي اهل مسجد مستجاب و نماز آنها به سوي بالا مي‌رود.
حجتالاسلام سيدمحمدكاظم مدرسي هم درباره نقش مسجد براي ارتقاء معنويت و اتحاد ملي مي‌گويد: جهان اسلام مجموعه‌اي به هم پيوسته از كشورهاي اسلامي است كه با وجود تفاوت‌هايي مانند زبان، نژاد و مذهب در عنصري به نام \"آيين‌اسلام\" اشتراك دارند كه بدون شك از آموزه‌هاي مهم اين آئين، اتحاد و همگرايي ميان مسلمانان است. پيامبر اعظم كه خود معلم راستين اين آموزه است با در نظر گرفتن تمامي اين راهكارها سعي در ايجاد الفت و همگرايي در بين امت اسلامي داشته و پيوسته بر آن تاكيد مي‌ورزند.
وي مي‌افزايد: مساجد به عنوان سنگري وحدت ساز در راستاي ايجاد الفت و همگرايي ملي و انسجام اسلامي است كه به فضل الهي رقم خواهد خورد. زيرا مسجد مكاني مستقل و غيروابسته به افراد و گروههاست و آزاد معرفي كردن اين مكان به عنوان بهترين مكان‌هاي روي زمين و تشويق و ترغيب مسلمانان به عمران و آباداني مساجد در ابعاد گوناگون و حضور پيوسته و گسترده آنها از جمله سفارش‌هاي ريشه‌اي اسلام است.
وي ادامه مي‌دهد: مساجد به عنوان خانه‌هاي خدا در زمين، فضايي برتر براي تامين فرهنگ و معنويت مردم معرفي شده‌اند به همين دليل است كه تلاش براي رونق دادن مساجد، از بارزترين سمت‌هاي فرهنگي است كه قرآن به آن تصريح ورزيده است.
حجتالاسلام مدرسي مي‌گويد: از فرايندهاي زيباي مساجد، دعوت به همگرايي و همبستگي و ايجاد الفت و وحدت بين انسان‌ها در سايه ايمان است. اگر چه در طول تاريخ برخي از نابخردان و كژانديشان با اهداف شيطاني خود قصد داشته‌اند تا هر از گاهي به نام مسجد عليه فرهنگ ناب مسجد قيام كنند و عملكرد وحد‌ت‌ساز را در اختيار منافع خويش وارونه جلوه دهند.
وي مي‌گويد: در اسلام نماز از برترين اعمال در مسجد محسوب ميشود به همين دليل در تشريح عبادات با نماز به گونه‌اي فرد و اجتماع خواسته و ناخواسته به همگرايي و اتحاد در عمل فراخوانده مي‌شوند.
اين امام جماعت مسجد مي‌افزايد: به توصيه بزرگان، مسجدي كه در آن نماز جماعت برپا ميشود به هر ميزان كه وابستگي كمتري به افراد و طوايف داشته باشد، نماز در آن داراي فضيلت بيشتري خواهد بود، همچنانكه اگر تعداد شركت كنندگان در نماز جماعت هم افزايش يابند، بر ثواب آن نماز هم افزوده خواهد شد.
وي مي‌افزايد: البته امام جماعت نيز در مسجد وظايف فراواني دارد كه علاوه بر مقبوليت عمومي، خود نيز بايد زمينه‌ساز وحدت باشد، او بايد مسجد را چنان مديريت كند و نماز را به گونه‌اي اقامه كند كه همه بتوانند از مواهب آن بهره‌مند شوند.
