♛♛·•●✿❤تجلی غدیر❤✿●•·♛♛

در این قسمت، پيامبر ص  به صراحت جريان نور را علاوه بر خود، در اميرالمؤمنين عليه السلام  و امامانِ از نسل ايشان تا مهدي موعود عليه السلام  جاري و ساري مي‌دانند و آن بزرگوار را گیرندة تمام حق‌الله و حق اهل بیت عليه السلام  ـ که به آن‌ها ظلم شده است ـ معرفی می‌کنند.

فراز دوم از گفتار پيامبر اکرم ص  ـ که اصل نگارش ما را دربر می‌گیرد ـ  به‌صورت مستقل به امام زمان عج  و بیان ویژگی های آن حضرت اختصاص دارد. حساسيت اين قسمت از سخن را از آن‌جا مي‌توان دريافت که حضرتش هجده بار مردم را با تکرار لفظ هشداردهندة «ألا» (= هان، آگاه باشید!)  به دقت در کلام خود فرامي خوانند. پيامبر اکرم ص  در آغاز اين بخش، بار ديگر روند پيوستة نبوت و امامت را مطرح نموده و يادآور مي‌شوند که سررشتة اين نظم، در دست علي عليه السلام  است و پايان‌بخش اين روند، حضرت مهدي عج  خواهد بود:

« مَعاشِرَالنّاسِ، ألا وَإنِّى رَسولٌ وَ عَلِىٌّ الْإِمامُ وَالْوَصِىُّ مِنْ بَعْدى،... ألا إنَّ خاتَمَ الْأَئِمَةِ مِنَّا الْقائِمَ الْمَهْدِى»2

پس از آن، بيست و يک ويژگي اساسي و مهم آن امام را ترسيم مي‌نمايند که  به آن‌ها خواهيم پرداخت.

سومين فراز، اواخر خطابه و هنگام بيعت گرفتن از مردم است که مي‌فرمايند:

» فَأُمِرْتُ أنْ آخُذَ الْبَيْعَةَ مِنْكُمْ وَالصَّفْقَةَ لَكُمْ بِقَبُولِ ماجِئْتُ بِهِ عَنِ‏اللهِ عَزَّوَجَلَّ فى عَلِىٍّ أميرِالْمُؤْمِنينَ وَالأوْصِياءِ مِنْ بَعْدِهِ الَّذينَ هُمْ مِنِّى وَمِنْهُ إمامَةٌ فيهِمْ قائِمَةٌ، خاتِمُها الْمَهْدىُّ إِلى يَوْمٍ يَلْقَى اللهَ الَّذى يُقَدِّرُ وَ يَقْضي».3

» مأمورم که از شما پيمان بگيرم تا دست در دست من نهيد، در پذيرش آن‌چه از سوي خداوند درباره علي اميرالمؤمنین عليه السلام   آورده‌ام و درباره اوصياي پس از او که از من و اويند. اين امامت در ميان آنان پايدار است و خاتم آنان مهدي عليه السلام  است و پیشوایی استوار است تا روزي که با خداوند قدر و قضا ديدار کند (قيامت)«.

نقطه اوج خطبة غدیر ـ که از افتخارات شیعه به شمار می‌آید ـ اين است که پيغمبر اکرم ص ، آيندة جهان را به‌صورت تابلوي بسيار دقيق و زیبایی طراحی کرده‌اند (همین فراز دوم). البته در سه جاي ديگر هم (دو بار در قسمت ششم و يک بار در قسمت دهم خطابه) درباره امام زمان عج  مطالبي را گفته اند؛ ولي قسمتي که دارای حساسیت است ـ و اگر کنار هم چيده شود، حکومت، شخصيت، علم، عصمت و ولايت تکويني امام زمان عج  روشن مي‌شود ـ همين قسمت هشتم خطابة غدير است. ما نیز در این نوشتار برآنیم تا ویژگی‌های امام زمان عج  را در خطبة غدیر ذیل همین فراز دوم درباره ایشان شرح دهیم تا ظرافت‌های بیانی آن حضرت ص  درباره امام زمان عليه السلام  بیش از پیش آشکار گردد.

شرح عبارات پیامبر (صلی الله علیه و آله)درباره ویژگی های امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)

حاصل کلام

ما با بررسی عباراتی چند درباره امام زمان عج  در خطبه غدیر، با برخی از ویژگی‌های ذاتی آن حضرت آشنا شدیم. البته توجه به این نکته هم ضروری است که اصل برپایی جریان غدیر برای معرفی امیرالمؤمنین عليه السلام  به‌عنوان امام و ولیّ بعد از پیامبر ص  در جامعه اسلامی بوده است، اما این‌که در میان آن سخنان گهربار، به امام زمان عج  نسبت به سایر ائمه عليهم السلام  توجه خاصی شده، به این دلیل است که اولاً وقتی آغاز و انجام امری، با استحکام و پیش‌بینی همه جانبة آن امر صورت بگیرد، توجه و اهتمام مردم در گرویدن و پایبند بودن به آن دین بیشتر خواهد بود؛ زیرا در خطبه غدیر ابتدا به مسأله مهم امامت امام علی عليه السلام  اشاره شده و سپس مسألة امامت امام مهدی عج  با توجه خاصی مطرح شده است. ثانیاً توجه خاص به امام مهدی عج  در این خطبه، به این دلیل است که وقتی پیامبر ص  مردم را برحذر داشت که از صراط اهل بیتعليهم السلام  عدول نکنند، فرمود که ایشان (امام زمان عج ) دارای ویژگی اصلاح کنندگی است (و چنان‌چه انحرافی اتفاق بیافتد) دین خدا را اصلاح خواهد نمود و همه ظلم‌ها و بی‌عدالتی‌هایی که در حق اهل بیتعليهم السلام  شده را جبران خواهد نمود. ثالثاً پیامبر ص  می‌خواهد بگوید که این دین در سلسلة امامت، انجامی خواهد داشت؛ زیرا در صورت نداشتن پایان و رها شدن به حال خود، هم بعثت پیامبر ص  به‌عنوان خاتم الانبیاء عبث خواهد بود و هم در مرتبه‌ای بالاتر، کار خداوند بیهوده خواهد بود و خداوند هم کار بیهوده نمی‌کند.

·     1.مجلسی، بحارالانوار، 37/ 211.

·     2.همان، 213.

·     3.همان، 215.

منبع اصلی: 

فصلنامه تخصصی امامت پژوهی 3 پاییز 90

منابع: 

قرآن کریم.
دیلمی، حسن بن ابی الحسن، إرشاد القلوب إلی الصواب، اول، شریف رضی، 1412ق.
طبرسی، فضل بن حسن، إعلام الوری بأعلام الهدی، سوم، تهران، دار‌الکتب الاسلامیة.
طبرسی، احمد بن علی، الإحتجاج، مشهد، مرتضی، 1403ق.
سید رضی‌الدین علی بن موسی بن جعفر بن طاووس، الإقبال بالأعمال الحسنة، دوم، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1367ق.
طوسی، الأمالی، اول، قم، دارالثقافه، 1414ق.
مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء ، 1404ق.
صفار، بصائر الدرجات، دوم، قم، کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی، 1404ق.
کفعمی، ابراهیم بن علی عاملی، البلد الأمین و الدرع الحصین، چاپ سنگی.
حسینی استرآبادی، سید شرف الدین، تأویل الأیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة، اول، قم، جامعه مدرسین، 1409ق.
طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
ابن طاووس، التحصین لأسرار ما زاد من أخبار کتاب الیقین، اول، قم، مؤسسة دارالکتب، 1413ق.
محمد بن مسعود عیاشی، تفسیر عیاشی، تهران، چاپخانه علمیه، 1380ق.
فرات بن ابراهیم کوفی، تفسیر فرات بن ابراهیم، اول، مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
قمی، علی بن ابراهیم بن هاشم، تفسیر علی بن ابراهیم قمی، سوم، قم، مؤسسة دارالکتاب، 1404ق.
طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، اول، بیروت، دارالمعرفة، 1412ق.
فتال نیشابوری، محمد بن حسن، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، قم، رضی.
عبيدالله بن عبد الله بن حسكان‏ (حاکم حسکانی)، شواهد التنزيل لقواعد التفضيل في آيات النازلة في أهل البيت صلوات الله و سلامه عليهم، اول، مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1411ق.
رضی‌الدین علی بن یوسف بن مطهر حلی، العدد القویة لدفع المخاوف الیومیة، اول، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی،1408ق.
محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی (شیخ صدوق)، عیون أخبار الرضا علیه السلام، جهان، 1378ق.
تمیمی آمُدی، عبدالواحد بن محمد، غرر الحکم و دررالکلم، اول، قم، دفتر تبلیغات، 1366ش.
کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، چهارم، تهران، دارالکتب الاسلامیة، 1365هجری شمسی.
جعفر بن محمد بن قولویه قمی، کامل الزیارات، نجف اشرف،مرتضویه، 1356ق.
24. محمد بن ابراهیم نعمانی، کتاب الغیبة، تهران، مکتبة الصدوق، 1397ق.
25. محمد بن حسن طوسی (شیخ طوسی)، کتاب الغیبة للحجة، اول، قم، مؤسسه معارف اسلامی، 1411ق.
26. علی بن عیسی إربلی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، تبریز، مکتبة بنی هاشم، 1381ق.
27. محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی (شیخ صدوق)، کمال الدین و تمام النعمة، دوم، قم، دار الکتب الاسلامیة، 1395 هجری قمری.
28. نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، اول، قم، مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، 1408ق.
29. امام جعفر بن محمد الصادق عليه السلام ، مصباح الشریعة، اول، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1400ق.
30. فخرالدین رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، سوم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1420ق.
31. رشیدالدین محمد بن شهرآشوب مازندرانی، مناقب آل ابی طالب، قم، علامه، 1379ق.
32. نیلی نجفی، سید علی بن عبد الکریم، منتخب الانوارالمضیئة، قم، خیام، 1401ق.
33. طباطبائی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، جامعه مدرسین، پنجم، 1417 هـ . ق.
34. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، اول، قم، مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث، 1409ق.