♛♛·•●✿❤تجلی غدیر❤✿●•·♛♛

«یا ایها الرَّسُولُ بَلِّغ ما اُنْزِلَ الَیکَ من رَبِّکَ ...؛ ای فرستاده ی به حق! تبلیغ نما و برسان و ادا کن به کافه ی مردمان، آن چه نازل شده به تو از جانب پروردگار تو از احکام شریعت و اگر چنین نکنی و تمامِ آن را نرسانی، پس تبلیغ نکرده ای رسالت ها و پیغام های او را، و اگر نرسانی آن را، پس گویا تو هیچ چیز از آن نکرده ای و خدای تعالی نگاه می دارد تو را از شرِّ مردمان و به درستی که خدای تعالی هدایت نفرماید کافران را به استیلا و تسلّط بر تو»

 

 " غدیر، تجلی اراده خداوند و نقطه تاملی در تاریخ

         غدیر تجلی اتحاد و پیوند امامت با توحید "

 

 

غدیر ، تجلی نور امامت در تاریخ اسلام 

عید سعید غدیر خم را تجلی نور امامت بر سیمای تاریخ اسلام و استمرار راه نبوت برای هدایت بشر دانست .غدیر، تنها یک حادثه تاریخی نیست؛ غدیر، تنها نام یک سرزمین نیست، یک تفکر است نشانه‏ای است از تداوم خط نبوت ؛ چشمه‏ای است که تا پایان هستی می‏ جوشد؛ غدیر، روز اکمال دین ، اتمام نعمت و موجب خشنودی خداست ؛ روز بزرگ ، روز گشایش و روز تکامل است . 
 غدیر، نه تاریخ است ، نه جغرافیا و نه روایت ، بلکه ولایت است پیشوند غدیر ، رسالت است و پسوند آن ولایت و امامت ، غدیر  نتیجه خلقت و چکیده تمام ادیان الهی و خلاصه مکتب وحی است ، این نام مقدس ، عنوان عقیده ما و اساس دین است ، غدیر ثمره نبوت و میوه رسالت است غدیر تعیین کننده خط‏ مشی مسلمانان تا آخرین روز دنیاست و غدیر ماجرایی سرنوشت‏ ساز است که 'خطبه غدیر' شاخص‏ترین و زنده ‏ترین سند آن است . 
 رسول خدا (ص) در خصوص این عید بزرگ فرمود : روز غدیر خم ، برترین عیدهای امت من است ، و آن روزی است که خداوند بزرگ دستورداد برادرم، علی بن ابی‏طالب را به عنوان پرچمدار (و فرمانده) امتم منصوب کنم، تا بعد از من مردم به دست او هدایت شوند، و آن روزی است که خداوند در آن روز دین را تکمیل ، و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را دین آنان قرار داد . 

 

1. آیا می دانید که ثواب تبریک و تهنیت در عيد غديرخم چقدر است ؟

2. آیا می دانید که ثواب ديد و بازديد عيد در عيد غديرخم چقدر است ؟

3. آیا می دانید که ثواب خوشروئي با مؤمن در عيد غديرخم چقدر است ؟

4. آیا می دانید که ثواب زینت و خانه تکانی برای عید غدیرخم چقدر است ؟  

5.  آیا می دانید که ثواب رفع حاجت مؤمنان در عيد غديرخم چقدر است ؟

6.  آیا می دانید که ثواب صدقه دادن و انفاق در عيد غديرخم چقدر است ؟

7.  آیا می دانید که ثواب طعام دادن و افطاری دادن در عيد غديرخم چقدر است ؟

8.  آیا می دانید که ثواب گذشت و آشتى کردن در عيد غديرخم چقدر است ؟

9.  آیا می دانید که ثواب مصافحه و دست دادن در عيد غديرخم چقدر است ؟

10. آیا می دانید که ثواب صله رحم در عيد غديرخم چقدر است ؟

11. آیا می دانید که ثواب  زیارت امیرمؤمنان على(ع)در عيد غديرخم چقدر است ؟

12. آیا می دانید که ثواب وسعت دادن بر خانواده در روز عيد غديرخم چقدر است ؟

13. آیا می دانید که ثواب نیکى و احسان در عيد غديرخم چقدر است ؟

14. آیا می دانید که ثواب شادی کردن و جشن گرفتن  در عيد غديرخم چقدر است ؟
 

 

* مراد از فقه غدیر اعمال مستحب این روز است. روایات سى و شش عمل را در این روز مستحب شمرده‏ اند که ما آنها را به ترتیب حروف الفبا ارائه مى‏ کنیم.

* این تعداد حکم براى یک روز نشان از اهمیت، حساسیت و عظمت آن دارد. در اسلام براى هیچ روزى، هر چند بسیار مهم و مقدس، این تعداد حکم ارائه نشده است. در برخى از روزهاى مهم مانند فطر و قربان، عرفه و مباهله اعمال متعددى مستحب شمرده شده، ولى اگر همه آنها را به یکدیگر ضمیمه کنیم، با مستحبات غدیر برابرى نمى‏ کنند.

* دومین ویژگى فقه غدیر جامعیت است. در هر زمینه‏ اى عملى وارد شده، اعمالى جامع و بى کم و کاست؛ از عمل عبادى تا برنامه سیاسى همایش و طرح اقتصادى ایجاد مساوات همه در فقه غدیر گرد آمده است. گستردگى و غناى این اعمال چنان است که مى‏ توان گفت در آینه فقه کامل غدیر کمال دین تجلى یافته است.

* سومین ویژگى فقه غدیر این است که براى اعمال آن فضیلتهاى منحصر بفرد قرار داده‏ اند؛ که در جاى دیگر به چشم نمى‏ خورد و این حتى از فضیلتهاى ماه رمضان نیز بیشتر است. مرحوم میرزا جواد آقا تبریزى مى‏ گوید: «فضیلتى که براى روز غدیر وارد شده نسبت به فضیلتهاى ماه رمضان زیادتر است. » (1)

* در خلال اعمال غدیر به برخى از این فضیلتها اشاره خواهد شد. چرا این حجم از اعمال را، با آن همه فضیلت، براى روز غدیر قرار داده‏ اند؟ امام صادق (ع) در پاسخ بدین پرسش مى‏ فرماید: « اعظاما لیومک؛ (2) تا با این اعمال روز غدیر را بزرگ بدارى » . این سخن امام ششم(ع) دو حقیقت را آشکار مى ‏سازد: یکى اینکه باید روز غدیر را بزرگ داشت و دیگر اینکه بزرگداشت غدیر با انجام دادن اعمال ویژه این روز تحقق مى‏ یابد. 


 

افطارى دادن 
در میان اعمل روز غدیر افطارى دادن به مؤمن جایگاهى والا دارد. بر اساس روایات در این عمل فضیلتى بزرگ نهفته است. امام على(ع) مى‏ فرماید: من افطر مؤمنا فى لیلة فکأنما افطر فئاما... (3)

کسى که مؤمن روزه‏ دارى رادر غدیر افطار دهد، مانند این است که ده فئام را افطار داده است. فردى پرسید: اى امیرمؤمنان(ع) « فئام » چیست؟ حضرت فرمود: صد هزار پیامبر(ص) و صدیق و شهید.
شبیه به این روایت، حدیثى از امام صادق(ع) نیز نقل شده است. (4) بر اساس برخى از روایات امام رضا(ع) در روز غدیر گروهى را براى افطار نزد خود نگاه داشت . (5) 
 

برادر شدن 
روز ولایت روز برادرى است و روز برادرى روز ولایت است؛ این دو با یکدیگر پیوندى ناگسستنى دارند و حلقه وصلشان ایمان است؛ زیرا از سویى ایمان با ولایت پا مى‏ گیرد و از سوى دیگر اهل ایمان برادر یکدیگرند. (انما المؤمنون اخوة) (6) 
به همین دلیل عقد برادرى یکى از آداب روز غدیر شمرده شده است. این عقد به صورت زیر است : یکى از دو نفر دست راست خود را بر دست راست دیگرى مى‏ گذارد و مى‏ گوید: 
واخیتک فى الله و صافیتک فى الله و صافحتک فى الله و عاهدت الله و ملائکته و رسله و انبیائه و الائمة المعصومین(ع) على أنى إن کنت من اهل الجنة و الشفاعة و أذن لى بأن أدخل الجنة لا ادخلها الا و أنت معى. 
با تو در راه خدا برادر مى‏ شوم؛ با تو در راه خدا راه صفا و صمیمیت در پیش مى‏ گیرم؛ با تو در راه خدا دست مى‏ دهم و با خدا، ملائکه، کتابها، فرستادگان و پیامبرانش و ائمه معصومین(ع) عهد مى‏ بندم که اگر از اهل بهشت و شفاعت شده، اجازه ورود به بهشت یافتم، داخل آن نشوم مگر آنکه تو با من همراه شوى. 
آنگاه دیگرى مى‏گوید: قبلت؛ یعنى، قبول کردم. سپس مى‏گوید: اسقطت عنک جمیع حقوق الاخوة ما خلا الشفاعة و الدعاء و الزیارة ؛ جز شفاعت و دعا و زیارت، همه حقوق برادرى را ساقط کردم. (7)

برائت و بیرازى جستن 
امام صادق(ع) فرمود: تبرى إلى الله عز و جل ممن ظلمهم حقهم؛ (8) در روز غدیر از کسانى که به اهل بیت(ع) ستم کردند بیزارى مى‏ جویى.[این از آداب سیاسی غدیر است : برائت از ظالمین]

پوشیدن لباس پاکیزه و نو 
امام صادق(ع) فرمود: یحب ... أن یلبس المؤمن انظف ثیابه و افخرها؛ (9) در روز غدیر لازم است مؤمن پاکیزه‏ ترین و فاخرترین لباس خود را بپوشد. مرحوم میرزا جواد آقا تبریزى این عمل را از مستحبات مؤکد غدیر مى‏ شمرد. (10)

تبریک و تهنیت 
تبریک و تهنیت از برجسته‏ ترین آداب هر عیدى است. در اسلام نیز سنت تبریک و تهنیت در عید غدیر جایگاهى ویژه یافته است. پیامبر(ص) بر تبریک گفتن در این تأکید مى‏ ورزید و به مردم مى‏ فرمود: هنئونى هنئونى؛ (11) به من تهنیت بگویید، به من تهنیت بگویید. 
امام صادق(ع) شیوه تهنیت گفتن در روز غدیر را چنین آموزش داده است: وقتى یکدیگر را ملاقات کردید، بگویید:الحمدلله الذى اکرمنا بهذا الیوم و جعلنا من الموفین بعهده الینا و میثاقه الذى واثقنا به من ولایة ولاة امره و القوام بقسطه و لم یجعلنا من الجاحدین و المکذبین بیوم الدین. (12) ؛ سپاس خداى را که ما را به این روز گواهى داشت و ما را از مؤمنان و کسانى قرار داد که به پیمان و میثاقى که در باره والیان امرش و بر پا دارندگان قسط و عدالتش از ما گرفته است وفا کردیم و ما را از انکارکنندگان و تکذیب‏کنندگان رستاخیز قرار نداد. 
امام رضا(ع) فرمود که، هنگام برخورد با یکدیگر بگویید: اَلْحَمْدُللَّهِ الّذى جَعَلَنا مِنَ الْمُتَمَسِّکینَ بِوِلایَةِ اَمیرِالْمُؤْمِنینَ عَلَیْهِ السَّلامُ (13) ؛ سپاس خداى را که ما را از تمسک ‏کنندگان به ولایت امیرمؤمنان(ع) قرار داده است. 

تبسم 
امام رضا(ع) فرمود: ...و هو یوم التبسم فى وجوه الناس من اهل الایمان فمن تبسم فى وجه اخیه یوم الغدیر نظر الله الیه یوم القیامة بالرحمة و قضى له الف حاجة و بنى له فى الجنة قصرا من در بیضاء و نضر وجهه ... (14) ؛ روز غدیر روز تبسم به روى مؤمنین است. کسى که در این روز به روى برادر مؤمنش تبسم کند، خداوند، در روز قیامت، نظر رحمت به او مى‏ افکند، هزار حاجتش را برآورده ساخته و قصرى از در سفید برایش بنا مى‏ کند و صورتش را زیبا مى‏ سازد.

توسعه زندگى 
در روز غدیر، باید چهره زندگى عوض شود. همه باید بکوشند برنامه عادى زندگى خود را بر هم زده و آن را با رفتارهایى سخاوتمندانه‏ تر و نشاط انگیزتر بیارایند تا همگان در همه جا طعم شیرین عید را بچشند و رایحه دل‏ انگیز آن را استشمام کنند. یقینا در صدر توسعه دادن زندگى توسعه مالى قرار دارد. امام رضا(ع) فرمود: هو الیوم الذى یزید الله فى مال من عبدالله و وسع على عیاله و نفسه و اخوانه... (15) ؛ روز غدیر روزى است که خداى متعال در مال کسى که خدا را عبادت کند و بر خانواده، خویشتن و برادران ایمانى ‏اش توسعه دهد فزونى پدید مى‏ آورد.

جشن گرفتن 
امام رضا(ع) در عید غدیر احوال کسان و اطرافیان خود را تغییر داد و وضع تازه ‏اى در آنان ایجاد کرد. (16)

حمد کردن 
پیامبر(ص) فرمود: یکى از سنتها این است که مؤمن، در روز غدیر، صد بار بگوید: الحمدلله الذى جعل کمال دینه و تمام نعمته بولایة امیرالمؤمنین على ابن ‏ابیطالب(ع). (17)

دعا 
معصومان(ع) پیروانشان را به دعا در روز غدیر سفارش کرده‏ اند. دعاهاى ویژه این روز عبارت است از: 
1ـ دعایى که با این جمله آغاز شده است: اللهم انک دعوتنا إلى سبیل طاعتک... (18)

2ـ دعایى که در آغاز این عبارت دیده مى ‏شود: اللهم انى اسئلک بحق محمد نبیک و على ولیک و الشأن و القدر الذى خصصتهما دون خلقک... (19) این دعا در مفاتیح‏ الجنان ذکر شده است. (20) 
3ـ دعایى که با این جمله آغاز شده است: اللهم بنورک اهتدیت و بفضلک استغنیت ... (به بحارالانوار، ج 95، ص 318 مراجعه شود.)

[4- و نیز دعای ندبه]

دید و بازدید 
دید و بازدید یکى از آداب روزهاى عید و شادى است. این سنت مردم را شادابتر و نام و یاد عید را در دل و ذهنشان ریشه‏ دارتر مى‏کند. اسلام همین سنت را براى عید غدیر در نظر گرفته و آن را مورد تأکید قرار داده است. 
امام رضا(ع) فرمود: من زار مؤمنا ادخل الله قبره سبعین نورا و وسع فى قبره، و یزور قبره کل یوم سبعون الف ملک یبشرونه بالجنة. (21) ؛ کسى که در روز غدیر به دیدار مؤمنى برود خداوند هفتاد نور بر قبر او وارد و قبرش را وسیع مى‏ سازد؛ هر روز هفتاد هزار فرشته قبرش را زیارت کرده، به او بشارت بهشت مى ‏دهند . 
شایسته است این سنت در روز غدیر، که بزرگترین عیدهاست، اجرا شود تا علاوه بر احیاى روز غدیر رشته‏ هاى الفت و مودت میان مردم محکمتر شود.

روزه 
روزه در روز غدیر، بسیار مستحب است و فضیلتى استثنایى دارد.[و یکی از چهار روزی است که در تمام سال به فضیلت روزه ممتازند (سه روز دیگر:17 ربیع الاول و 27 رجب و 25 ذی القعده دحوالارض)].

امام على(ع) فرمود: إذا اخلص المخلص فى صومه لقصرت ایام الدنیا عن کفائته. (22) ؛ اگر بنده مخلصى در روزه این روز اخلاص داشته باشد، همه روزهاى دنیا توان برابرى با آن را ندارد؛ به عبارت دیگر، اگر کسى تمام روزهاى دنیا زنده باشد و همه را روزه ‏دار سپرى کند، ثوابش کمتر از ثواب روزه این روز خواهد بود. 
نخستین جانشین راستین رسول خدا همچنین فرمود: ...و جعل الجزاء العظیم کفاءة عنه. (23) ؛ ... خداوند در برابر روزه عید غدیر پاداشى بزرگ نهاده است.

امام صادق(ع) یارانش را به این امر تشویق مى‏ کرد و مى‏ فرمود: إنى احب لکم أن تصوموه... (24) ؛ من دوست دارم شما این روز را روزه بگیرید. آن بزرگوار همچنین مى‏ فرمود: صیام یوم غدیر خم یعدل عندالله فى کل عام مائة حجة و مائة عمرة مبرورات متقبلات. (25) ؛ روزه روز غدیر خم نزد خداوند، در هر سال، برابر با صد حج و صد عمره مقبول است. 
پیرامون روزه غدیر روایت بسیار وارد شده آنچه ذکر شد از باب نمونه بود. 

زیارت 
یکى از اعمال روز غدیر زیارت امیرمؤمنان على(ع) است. زیارت آن حضرت(ع) به دو صورت ممکن است: 
1 ـ زیارت در حرم مطهر :
امام رضا(ع) به احمد بن‏ محمد بن ‏ابى نصربزنطى فرمود: اى فرزند ابونصر، هر کجا بودى در روز غدیر کنار قبر امیرمؤمنان(ع) حاضر شو! همانا خداوند در این روز گناه شصت سال مرد و زن مؤمن را مى‏آمرزد. به درستى که پروردگار در این روز دو برابر آنچه در ماه رمضان شب قدر و شب عید فطر آزاد مى‏ کند، مى‏ رهاند. (26) 
شیوه زیارت آن حضرت را از امام هادى(ع) مرحوم شیخ عباسى قمى(ره) در مفاتیح ‏الجنان روایت کرده است. (27)

2ـ زیارتهاى عمومى این زیارت، که به حرم مطهر اختصاص ندارد و ارادتمندان ولایت در همه جا مى‏ توانند از آن بهره گیرند، دو مورد است: 
الف. زیارت امین الله؛ (28) 
ب. زیارت روایت شده از امام صادق(ع) (29) . هر دو زیارت در مفاتیح ذکر شده است.

زینت دادن 
آراستن پیکر و آذین بستن خانه، کوچه و بازار، در روزهاى عید، عملى رایج است. عیدى در ذهن و دل مردم زنده است که در آن خویش را بیارایند و در و دیوار را آذین‏ بندى کنند. چون عید غدیر بزرگترین عید است مردم باید در آن، بیش از هر عید دیگر، شادمانى کنند و خود و جامعه را بیارایند. فضیلت این عمل بسیار است، امام رضا(ع) فرمود: روز غدیر روز زینت است، کسى که براى روز غدیر زینت کند خداوند همه گناهان کوچک و بزرگش را آمرزیده، فرشتگانى به سویش مى‏ فرستد تا حسنات او را بنویسند و تا عید غدیر سال بعد بر درجات او بیفزایند. (30) اهمیت زینت در این روز چنان است که امام رضا(ع) براى گروهى لباسهاى نو، انگشتر و کفش فرستاد. (31)

شادى کردن 
امام على(ع) فرمود: و اظهروا ... السرور فى ملاقاتکم؛ (32) در برخوردها شادى را آشکار کنید. 
امام صادق(ع) فرمود: روز غدیر روز خوشحالى و شادى است. (33)

شکر گزارى

امام على(ع) فرمود: در روز غدیر، خداى را بر آنچه به شما ارزانى داشته( نعمت ولایت) شکر کنید. (34)

صدقه دادن 
روز غدیر یکى از مستحبات مؤکد صدقه دادن است. امام على(ع) فرمود: الدرهم فیه بمائتى الف درهم (35) ؛ فضیلت یک درهم که در روز غدیر داده شود، با فضیلت دویست هزار درهم برابر است.

صلوات فرستادن 
امام صادق(ع) فرمود: در روز غدیر، بر محمد و اهل بیتش صلوات بسیار مى‏ فرستى. (36) 


 

طعام دادن 
در روز غدیر غذا دادن به مؤمنان اهمیت بسیار دارد، امام صادق(ع) مى‏ فرماید: و اطعم اخوانک؛ (37) در روز غدیر، برادران دینى‏ ات را اطعام کن. 
امام رضا(ع) در فضیلت این عمل فرمود: من اطعم مؤمنا کان کمن اطعم جمیع الانبیاء و الصدیقین؛ (38) کسى که مؤمنى را در روز غدیر غذا دهد مانند فردى است که تمام پیامبران و صدیقین را غذا داده است. اهمیت طعام دادن در این روز به اندازه ‏اى است که امام صادق(ع) روز غدیر را روز اطعام (39) خوانده است.

عبادت 
امام رضا(ع) فرمود: هو الیوم الذى یزید الله فى مال من عبد فیه... (40) ؛ غدیر روزى است که خداوند بر مال کسى که در آن عبادت کند، مى ‏افزاید ...

عطر زدن 
بر اساس برخى از روایات امام صادق(ع) مؤمنان را به استعمال عطر در روز غدیر سفارش کرده است. (41)

عمل صالح انجام دادن 
روى ان العمل فیه یعدل ثمانین شهرا و روى انه کفارة ستین سنة. (42) ؛ روایت شده که کردار نیک در روز غدیر، با عمل هشتاد ماه برابرى مى ‏کند؛ و نیز روایت شده که کردار نیک در این روز کفاره شصت سال است.

غسل کردن 
علماى شیعه بر استحباب غسل در روز غدیر اجماع دارند (43) و آن را مستحب مؤکد مى‏ دانند. (44) بهتر این است که غسل در اول روز انجام گیرد. (45)

قضاى حوائج مؤمنان 
امام صادق(ع) فرمود: واقض حوائج اخوانک؛ (46) در عید غدیر حاجتهاى برادرانت را برآور!

کمک کردن 
کمک کردن به ضعیفان و نیازمندان پیام ویژه صاحب غدیر براى روز غدیر است؛ پیامى که به فرمان حضرت(ع) باید دهان به دهان به همه مردم ابلاغ شود: و لیعد الغنى على الفقیر و القوى على الضعیف؛ (47) باید در روز غدیر ثروتمند به تهیدست و توانا به ناتوان کمک کند.

گذشت و آشتى کردن 
چشم‏پوشى از گناه برادران و برقرارى ارتباط دوستانه از دیگر مستحبات روز غدیر شمرده شده است. (48)

گشاده‏ رویى 
امام على(ع) فرمود: و اظهروا البشر فیما بینکم؛ (49) با یکدیگر با گشاده ‏رویى برخورد کنید.

مساوات 
امام على(ع) فرمود: و ساووا بکم ضعفائکم؛ (50) میان خویش و ضعیفان مساوات ایجاد کنید.

مصافحه 
امام على(ع) فرمود: إذا تلاقیتم فتصافحوا بالتسلیم؛ (51) وقتى در روز غدیر یکدیگر را ملاقات کردید به هم دست بدهید و سلام کنید.

مهربانى و عطوفت کردن 
امام على(ع) فرمود: و التعاطف فیه یقتضى رحمة الله و عطفه... (52) ؛ با یکدیگر عطوفت و مهربانى کردن در روز غدیر، موجب رحمت و عطوفت خداى متعال خواهد شد .

مهمان کردن

امام رضا(ع) در روز غدیر گروهى را براى افطار نزد خود نگاه داشت. (53) 



نماز 
1ـ نماز شب عید غدیر 
این نماز دوازده رکعت است. هر دو رکعت یک تشهد دارد و در پایان رکعت دوازدهم باید سلام داد. در هر رکعت، بعد از سوره حمد توحید ده بار و آیةالکرسى یک بار خوانده مى ‏شود. در رکعت دوازدهم باید هر یک از حمد و سوره را هفت بار خواند و این ذکر را ده بار در قنوت تکرار کرد: لا اله الا الله وحده لا شریک له، له الملک و له الحمد یحیى و یمیت و یمیت و یحیى و هو حى لا یموت بیده الخیر و هو على کل شىء قدیر. در دو سجده رکعت آخر، این ذکر ده بار خوانده مى‏شود: سبحان من احصى کل شى علمه سبحان من لا ینبغى التسبیح الا له سبحان ذى المن و النعم سبحان ذى الفضل و الطول سبحان ذى العز و الکرم اسألک بمعاقد العز من عرشک و منتهى الرحمة من کتابک و بالاسم الاعظم و کلماتک التامة ان تصلى على محمد رسولک و اهل بیته الطیبین الطاهرین و ان تفعل بى کذا و کذا [به جاى کذا و کذا حاجت خود را ذکر کند] و سپس بگوید انک سمیع مجیب. (54)

2ـ نماز روز عید غدیر 
نیم ساعت پیش از ظهر غدیر، دو رکعت نماز مستحب است. در هر رکعت بعد از حمد، سوره ‏هاى توحید، قدر و آیةالکرسى ده بار خوانده مى‏شود. (55)

3ـ نماز مسجد غدیر 
امام صادق(ع) فرمود: یستحب الصلاة فى مسجد الغدیر؛ (56) نماز در مسجد غدیر مستحب است.

نیکى و احسان 
امام على(ع) فرمود: تباروا یصل الله الفتکم و البر فیه یثمر المال و یزید فى العمر. (57) ؛ به یکدیگر نیکى کنید که خداوند الفت میان شما را پایدار مى ‏سازد و نیکى در این روز موجب افزایش مال و عمر مى ‏شود. 
امام صادق(ع) فرمود: ... و اکثر برهم. (58) ؛ در روز غدیر به برادران ایمانى، بسیار نیکى کن.

وام گرفتن براى کمک به دیگران 
امام على(ع) فرمود: من استدان لإخوانه و أعانهم فأنا الضامن على الله إن ابقاه قضاه و إن قبضه حمل عنه. (59) ؛ کسى که وام بگیرد تا به برادران مؤمنش کمک کند از سوى خدا ضمانت مى‏ کنم که اگر او را زنده نگه داشت، بتواند وامش را بپردازد و اگر نگه نداشت، آن دین از دوش او برداشته شود .

توجه به دو نکته آشکار مى‏ سازد که چگونه روز غدیر روزى ویژه به شمار آمده، کمک کردن به دیگران در آن عملى بسیار مهم است. 
الف) هر چند وام گرفتن از نظر شرع کار چندان مرغوبى نیست، ولى این کار براى کمک به دیگران مستحب قرار داده شده است. 
ب) اسلام حق‏ الناس را بسیار مهم شمرده است، ولى در روایت آمده که اگر وام گیرنده توفیق حیات نیافت، خداوند حق مالى قرض‏ دهنده را از دوش او برمى‏ دارد.

هدیه دادن 
امام على(ع) فرمود: هبو ـ أو هیئوا ـ لاخوانکم و عیالکم عن فضله؛ (60) از آنچه خداى متعال بر شما ارزانى داشته، به خانواده و برادرانتان ببخشید. (61) 
و نیز فرمود: تهادوا نعم الله کما مناکم ؛ نعمتهاى خداوند را به یکدیگر هدیه کنید همان طور که به شما عطا فرموده است.

امام رضا(ع) فرمود: أفضل على اخوانک فى هذا الیوم؛ (62) در این روز بر برادرانت بخشش کن. 
امام رضا(ع) در این روز براى خانواده گروهى از اصحاب غذا، گندم، لباسهاى نو و حتى انگشتر و کفش فرستاد. (63)

همایش 
گردهمایى یکى از اعمال و احکام روز غدیر است. این دستور الهى ـ سیاسى در راستاى تقویت ارتباط با ولایت و رهبرى الهى و پایبندى به لوازم آن صادر شده است. 
على(ع) فرمود: ... واجمعوا یجمع الله شملکم؛ (64) در روز غدیر، گرد هم آیید تا خداوند امورتان را از نابسامانى و پراکندگى برهاند. 
 

((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((

 

برخی در آداب سیاسی عید غدیر دیدار با رهبری و تجدید بیعت را هم گنجانده اند (اینجا):

مرحوم شیخ حرّ عاملى با سندهاى مختلف چنین نقل مى کند:
عن محمد بن اللیث المکى، عن أبى اسحاق بن عبداللّه العلوى العریض قال: وجد فى صدرى ما الایّام الّتى تصام، فقصدت مولانا أبا الحسن على بن محمد ـ علیه السلام ـ و هو بصریا ولم ابد ذلک لاحد من خلق اللّه، فدخلت علیه فلما بصر بى قال: یا ابا اسحاق جئت تسئلنى عن الایّام الّتى یصام فیهنّ وهى اربعة (الى ان قال) و یوم الغدیر فیه اقام النبى ـ صلّى اللّه علیه وآله ـ أخاه علیّاً ـ علیه السلام ـ علماً للناس واماماً من بعده؛ قلت: صدقت جعلت فداک، لذلک قصدت اشهد انّک حجة اللّه على خلقه.1
در حدیث دیگرى از امام صادق(علیه السلام) این طور آمده است:
هذا یوم عظیم عظّم اللّه حرمته على المؤمنین واکمل لهم فیه الدین و تمّم علیهم النعمة وجدّد لهم ما اخذ علیهم من العهد والمیثاق.2
و نیز آمده است:
واسمه فى السماء یوم العهد والمعهود وفى الارض یوم المیثاق المأخوذ...3
با ملاحظه احادیث مربوط به غدیر روشن مى شود که برنامه دیدار با رهبرى و پیشواى مسلمین و بیعت با او از زمان ائمه(علیه السلام) بویژه از زمان امام على بن موسى الرضا(علیه السلام) مرسوم بوده و مردم از اطراف و اکناف براى دیدار با آنان و تجدید عهد به حضور آنان مى رسیدند.
شیخ طوسى در حدیثى که درباره این موضوع است چنین مى گوید:
اخبرنا جماعة، عن ابى محمد هارون بن موسى التلعکبرى، قال: حدثنا ابوالحسن على بن احمد الخراسانى الحاجب فى شهر رمضان ستة سبع وثلاثین وثلثمأة، قال: حدثنا سعید بن هارون أبى عمرو المروزى وقد زاد على الثمانین سنة، قال: حدثنا الفیاض بن محمد بن عمر الطوسى بطوس سنة تسع وخمسین ومأتین وقد بلغ التسعین، انه شهد ابا الحسن على بن موسى الرضا ـ علیهما السلام ـ فى یوم الغدیر وبحضرته جماعة من خاصته قد احتبسهم للافطار وقد قدم الى منازلهم الطعام والبرّ والصّلات والکسوة حتى الخواتیم والنّعال وقد غیّر من احوالهم واحوال حاشیته، وجدّدت له آلة غیر الآلة التى جرى الرسم بابتذالها قبل یومه وهو یذکر فضل الیوم وقدمه....4

پی نوشت:
1 . وسائل الشیعه، ج7، ص324، ح3
2 . مصباح المتهجّد، ص737
3. تهذیب الاحکام، ج3، ص143
4. مصباح المتهجّد، ص752

*****************************************
تکمله :

در باب عید غدیرآمده است:

روز عید غدیر عید الله الاکبر و عید آل محمّد(ص) است و در روایتی از امام صادق(ع) آمده است که از آنجناب پرسیده شد آیا مسلمانان را غیر از جمعه و فطر و قربان عیدی هست؟

فرمودند:آری. عیدی هست که حرمتش از همۀ اعیاد بیشتر است.

راوی گفت: کدام عید است؟

حضرت فرمودند: روزی است که پیامبر(ص) امیر المومنین علی(ع) را به جانشینی خود نصب فرمود و اعلام کرد: هر که من مولا و آقای اویم، پس علی مولا و آقا و پیشوای اوست و آن روز هیجدهم ذی الحجه است.

راوی گفت: در آن روز چه کار باید انجام داد:

فرمود: باید روزه بدارید و عبادت کنید و محمد و آل محمد(ص) را یاد کنید و بر ایشان صلوات فرستید. رسول خدا(ص)، علی(ع) را وصیّت کرد که این روز را عید گرداند و هر پیامبری به جانشین خویش وصیّت می کرد این روز را عید گرداند.

و در حدیثی از امام رضا(ع) خطاب به ابن ابی نصر بزنطی آ مده است که فرمود: ای پسر ابی نصر! هر کجا که باشی بکوش روز عید غدیر نزد قبر مطهّر حضرت امیر المومنین حاضر شوی. به درستی که خداوند می آمرزد در این روز از هر مرد و زن مومن گناه شصت سال ایشان را؛ و از آتش دوزخ آزاد می کند دو برابر آنچه که در شبهای قدر و فطر و ماه رمضان آزاد کرده است و پرداخت یک درهم در این روز به برادران مومن برابر با هزار درهم در اوقات دیگر است؛ و در این روز به برادران مومن خود نیکی و احسان کن و هر مرد و زن مومن را شاد گردان. به خدا سوگند اگر مردم فضیلت این روز را چنان که باید بدانند، هر آینه فرشتگان با ایشان هر روز ده مرتبه مصافحه کنند.

 

برای این روز شریف اعمال زیادی وارد شده که ما به اختصار به بعضی از این اعمال اشاره می کنیم. (جهت تفصیل بیشتر به کتاب شریف مفاتیح الجنان مراجعه شود.)

1- روزه.

2- غسل کردن.

3- زیارت حضرت علی(ع) که یکی از آنها زیارت "امین الله" است.

4- خواندن دعای "ندبه".

5- چون مؤمنی را ملاقات کند، این تهنیت را بگوید: «الحمد الله الذی جعلنا من المتمسّکین بولایه امیر المومنین و الائمه المعصومین علیهم السلام.»

 

و برای این امور فضیلت بسیاری ذکر شده است:

پوشیدن لباسهای نیکو - زینت کردن - استعمال بوی خوش - شادی کردن و شاد نمودن شیعیان امیر المومنین - گذشت از تقصیر شیعیان - برآوردن حاجت آنان - صله رحم - اطعام اهل ایمان - شکر و سپاس به خاطر نعمت بزرگ ولایت و...

 

 

 

 1 ) آ یا می دانید معنای غدیرچیست ؟

غدیر در لغت به معنای آبگیر است؛ گودالی در بیابان که آب باران در آن گرد آید. در میان راه دو شهر بزرگ دنیای اسلام، مکه و مدینه، محلی است به نام «جُحفه» که در زمان رسول گرامی اسلام صلی‏ الله‏ علیه‏ و ‏آله، کاروانیان حج گزار در آنجا از هم جدا می‏ شدند و به طرف دیار خود می‏ رفتند. در این محل، غدیر خم جای دارد. علت نام گذاری این غدیر به خم، آن است که آبگیر آنجا به شکل خُمِ رنگرزان بوده و برخی قبایل صحرایی، گاه جامه‏ های رنگ کرده خود را در این آبگیر می‏ شسته‏ اند.

 

2 ) آیا می دانید تعداد شاهدان غدیرچند نفر بودند؟

ابن شهرآشوب در كتاب مناقب خبر غیرمتعارفى را به صورت مرسل از امام علیه‏ السلام چنین نقل كرده است: «پیامبراكرم در روز غدیر در میان هزار و سیصد مرد برخاست.» در حالى كه از احتجاج از قول امام باقر علیه ‏السلام نقل كردیم: «تعداد افرادى كه از مدینه و اطراف آن و بادیه ‏نشینان به همراه پیامبر، حج را به جاى آوردند به هفتاد هزار نفر یا بیش‏تر بالغ مى‏ شد، به تعداد اصحاب موسى كه هفتاد هزار نفر بودند و از آن‏ها براى جانشینى هارون بیعت گرفت، اما پیمان را شكستند و از گوساله سامرى پیروى كردند البته این خبر تعداد افراد مدینه و اطراف آن و بادیه را با هم نقل كرد و مشخص ننموده است كه تعداد هركدام چقدر بوده است، اما در دو خبرى كه از امام صادق علیه ‏السلام وارد شده است، به تعداد هر كدام اشاره شده است: در یكى از آن‏ها آمده است: «رسول خدا صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله از مدینه براى حج خارج شد در حالى كه پنج هزار نفر از اهل مدینه در مشایعت وى بودند و از مكه بازگشت در حالى كه پنج هزار نفر از اهل مكه وى را مشایعت مى ‏كردند؛ بنابراین ده هزار نفر از اهل مكه و مدینه شاهد ولایت على علیه ‏السلام بودند.» و در دومى آمده است: «هنگام بازگشت رسول خدا از حجة‏الوداع پنج هزارنفر از اهالى مدینه همراه او بودند و ده هزار مرد از اهل یمن از مكه خارج شده بودند و او را مشایعت مى ‏كردند.

تصاویری از منطقه ی کنونی غدیر خم

تصاویر زیر مربوط است به منطقه‌ای که کاروان حجاج در راه برگشت از حجةالوداع 
در آن منطقه توقف کرده‌اند. در تاریخ آمده است، به این منطقه به دلیل وجود برکه‌ای، 
غدیر خم گفته می‌شد. این برکه در منطقه جحفه واقع است.

 

جغرافیای غدیر خم

در زبان عربی، به سرزمين‌هایی كه در مسير سيلاب قرار دارند و آب سيل‌ها با عبور از ميان آن‌ها به دريا می‌ريزد "وادی" گفته می‌شود. در اين مسيرها، آب‌گيرهایی طبيعی به وجود آمده كه پس از عبور سيل از آن‌ها، آب‌های باقی‌مانده در آن جمع می‌شوند. به چنين گودال‌ها و آب‌گيرهایی در عربی "غدير" می‌گويند. منطقه‌ی "غدير خم" نيز در مسير سيلاب‌هایی واقع شده است كه پس از عبور از غدير به "جُحْفه" می‌رسند و سپس تا دريای سرخ ادامه پيدا می‌كنند و آب سيل‌ها را به درياها می‌ريزد.
در مناطق مختلف عربستان، غديرهای زيادی در مسير سيل‌ها وجود دارد كه با نام‌گذاری از يكديگر شناخته می‌شوند. اين غدير هم برای شناخته شدن از غديرهای ديگر، به نام "خم" نامگذاری شده است.
غدیر در ۳ يا ۴ کیلومتری جحفه واقع شده و جحفه (يكی از ميقات‌های 5 گانه) نيز در ۶۴ کیلومتری مکه قرار دارد. در جحفه راه اهالی مصر، مدینه، عراق و شام از یکدیگر جدا می‌شود. غدیر خم به علت وجود آب و چندین درخت کهنسال، محل توقف و استراحت کاروانیان بود. اين سرزمين گرمایی طاقت فرسا و شدید دارد.
جبرئيل در اين محل بر پيامبر نازل شد و به حضرت محمد(ص) فرمود:
"ای پیامبر! آن چه را از سوی پروردگارت بر تو نازل شده (به مردم) برسان. اگر این کار را نکنی، رسالت الهی را به انجام نرسانده‌ای"
در نقشه‌های زير، مسير حركت پيامبر(ص) و امام علی(ع) در حجة‌الوداع و موقعيت غدير خم و ... نمايش داده شده است.

 

 3 ) آیا میدانید:

خم در لغت بمعنی پاکیزگی ومعنای دیگر مجموعه درختان سرسبز وکهنسال که بصورت انبوه بودن سایبانی تشکیل میدهند .

واقعه غدیر خم درسال دهم هجری آخرین حج پیامبر بوده است.

 فاصله غدیر خم تا مکه 200 کیلومتر وتا مدینه 300 کیلومتر است.

 غدیر خم درنزدیکی شهر رابع که محل میقات حجاج میباشد.

مسجدغدیر اکنون درشهر رابع قرار دارد که ششصد متر با سیمان بتن ساخته شده است وسقف آن چندان بلند نیست حدود 5 متر ارتفاع دارد.

این مسجد از بناهای اول دوره سعودی است وتقریباً چهل سال از تاریخ بنای فعلی آن میگذرد.

 درب این مسجد درغیر اوقات نماز بسته است وبنام خاصی نامیده نمیشود واهالی محل نیز آنرا بنام غدیر نمی شناسند.

 بانوان راویان حدیث غدیر  حضرت فاطمه زهرا – ام سلمه همسر پیامبر( آیه تطهیر درمنزل او نازل شده است ) – ام هانی خواهر حضرت علی (منزل او محل معراج پیامبربوده است )- فاطمه بنت حمزه – اسما بنت عمیس – عایشه بنت ابوبکر –ام کلثوم دختر حضرت علی – عایشه بنت سعدابن ابی وقاص و.... بوده است.

 روز غدیر ، روز ولایت ، روز امامت ، روز اخوت ، روز رضایت ، روز نعمت ، روز شکرگزاری ، روز پیام رسانی ، روز عهد ومیثاق ، روز تکمیل دین ، روز راندن شیطان ، روز معارفه حضرت علی ، روز آزمون ، روز یاس دشمنان  است.

 در روز عید غدیر سه بار( منی – مسجد خیف – صحفه )  بر پیامبر نازل شد.

 در واقعه روز عید غدیر تعداد حجاج آنروز 120000 نفر شاهد این واقعه بودند.

 درواقعه عید غدیر حضرت علی  33 سال بود.

 غدیر در چهار راه عراق ، یمن ، مدینه ، مصر است.

 نام دیگر غدیر خم  ، حرار ،  جحفه نام گل است.

 

 4 ) آیا  می دانید واقعه غدیر با نامهاى دیگرى نیز آمده است ؟
 نام معروف حادثه عظیم بیعت عمومى مردم با امام على (علیه السلام) همان غدیر است اما با نامهاى دیگرى نیز مطرح شده است مانند:

 یوم الولایه (روز اعلام ولایت)

 یوم البیعه (روز بیعت)

 یوم الدوح (روز بزرگ، كه حادثه بزرگى در آن رخ داد، یا روزى كه مردم در كنار درختان تنومند صحراى غدیر، از سایه هاى آن استفاده مى كردند و سایبان براى خود درست نمودند.

 

5 ) آیا می دانید حادثه عظیم در چه روزى تحقق یافت؟

پاسخ: روز پنجشنبه، سال دهم هجرت، هیجدهم ذى الحجة، درست هشت روز پس از عید قربان، در صحراى غدیر خم فرمان بیعت عمومى مردم با حضرت امیرالمؤ منین (علیه السلام) از طرف خدا و فرشته وحى صادر شد كه: «یا ایهاالرسول بلغ ماانزل الیك...» (اى پیامبر آنچه نسبت به ولایت على (علیه السلام) به تو ابلاغ كرده ایم براى مردم بازگو(

 

 پس از كدام مراسم مهمى غدیر شكل گرفت؟

 پس از مراسم حج واجب، كه مسلمانان بلاد اسلامى چون شنیدند، رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در این مراسم شركت دارد، به گونه اى گسترده شركت كردند، و چون آخرین حج رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و در روزهاى آخر عمر آن حضرت بود آن را (حجة الوداع) نامیدند.
یخ كلینى روایت كرده است كه حضرت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بعد از هجرت ده سال در مدینه ماند و حج بجا نیاورد تا آنكه در سال دهم خداوند عالمیان این آیه را فرستاد كه:
«و اذن فى الناس بالحج یا توك رجالا و على كل ضامر یاتین من كل فج عمیق لیشهدوا منافع لهم.
)اى رسول خدا! در میان مردم براى سفر حج ندا در ده و همه را به مراسم حج فراخوان تا مردم پیاده و سواره و از راه دور بسوى تو آیند( پس امر كرد رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) مؤ ذنان را كه با آواز بلند به مردم اطلاع دهند كه رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در این سال به حج مى رود.

 

چرا در آخرین سفر حج پیامبر(ص) حماسه غدیر مطرح شد؟

پاسخ: هر پیامبرى داراى جانشین و امام بوده و رسول خدا نیز مى بایست جانشین و امامى داشته باشد كه او را معرفى و براى او از مردم بیعت بگیرد، اما در كجا؟ و در میان كدام جمعیت ؟

 در كدام اجتماع عظیمى مى شود مسئله بیعت براى امامت امام على (ع ) را بگوش مسلمانان جهان رساند؟ اجتماع عظیمى چون سفر حج، آن هم حجة الوداع، كه همه مسلمانان از سراسر بلاد اسلامى به جهت حضور شخص پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) شركت كرده بودند بهترین موقعیت بود.

  

حجة الوداع چیست؟ و كدام خاطره را در ذهن انسان تداعى مى كند؟

پاسخ: شركت رسول گرامى اسلام در مراسم حج سال دهم هجرت را (حجة الوداع) مى نامند. زیرا دیگر پیامبر اسلام نتوانست به حج برود، آخرین سفر حج آن حضرت را وداع با حج نامیدند، و چون پس از مراسم حج آن سال در روز هیجدهم ذى الحجة در صحراى غدیر خم، ولایت امام على (علیه السلام) و دیگر امامان معصوم شیعه تا قیام حضرت مهدى (عجل الله تعالی فرجه) را مطرح كرد و از عموم مسلمانان بیعت گرفت، نام حجة الوداع، حادثه غدیر خم را در دلها زنده مى كند.

 

  چرا در شهر مكه یا عرفات و منى در مراسم حج بیعت با امیرالمؤ منین (ع )مطرح نگردید؟

پاسخ : فرمان الهى پس از خارج شدن از مكه به رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) ابلاغ شد، و برخى از علل آن چنین است. اگر در مراسم شهر مكه یا عرفات یا منى این حقیقت مطرح مى شد شاید جاذبه روز غدیر را نداشت و دلها و مغزها را بخود جذب نمى كرد، چون همه در حال عبادت و انجام مراسم بودند.

 اما پس از پایان مراسم حج و كوچ كردن حاجیان بسوى شهر و دیار خود، زمینه بیشترى براى بیعت با امام (علیه السلام) وجود داشت .
 

6 )  آ یا می دانید ؟چرا در حادثه عظیم بیعت عمومى مسلمین با امیر المؤ منین (علیه السلام) با نام غدیرمعروف شد؟

پاسخ: این یك امر طبیعى است. در تمام ملتها این شیوه نامگذارى رواج دارد، كه گاهى یك حادثه تاریخى را با نام شهرى یا خیابانى، یا كوهستانى، یا نام فرد خاصى مطرح مى كنند. چون در صحراى سوزان غدیر خم، 120 هزار حاجى از نظر آب در زحمت بودند و همه از یك رود كوچكى استفاده مى كردند، آن حادثه بزرگ، و آن خاطره نورانى با نام آن رود كوچك بنام «غدیر» با صحراى غدیر مشهور شد.

 

 چرا در سرزمین «جحفه» این حادثه عظیم سامان یافت؟ آنجا چه امتیازى داشت؟

 چون همه مسلمانان پس از مراسم حج براى رفتن به شهرهاى خود تا سرزمین «جحفه» با یكدیگر همراه بودند، كه از آنجا تقسیم شده هر یك بسوى شهر و دیار خود مى رفتند.
 سرزمین جحفه چهار راهى است كه مردم سرزمین حجاز را با دیگران از هم جدا مى كند، از آنجا راهى بسوى مدینه در شمال، و راهى به سوى عراق، و راهى بسوى مصر در غرب، و راهى بسوى یمن در جنوب وجود دارد.
سرزمین اگر فرمان الهى تحقق نمى یافت، دیگر اجتماع بزرگى از همه مسلمانان بلاد اسلامى شكل نمى گرفت و همه پراكنده مى شدند. و چون در آن روزگارى، رادیو، تلویزیون، ماهواره، تلكس خبرى، تلگراف، وجود نداشت، ابلاغ پیام الهى به همه مسلمانان در تمام بلاد اسلامى غیر ممكن بود. پس امتیاز بزرگ سرزمین غدیر آن بود كه مى توانستند، مسلمانان بلاد اسلامى را در آنجا گرد هم آورند.

در خطبه غدیر چه چیزهایی اعلام شده است:

۱-تعداد جملات 788 مورد

۲-تعداد کلمات 2560 مورد

۳-بیان اسماء و صفات پروردگار ضمن معارف توحیدی 110 جمله

۴-عنوان معاشر الناس(ای مردم) 57 مورد

۵-نام علی(ع) 40 مورد

۶-عنوان امام 13مورد

۷-عنوان ولی (حاکم-سرپرست-صاحب الامر) 10 مورد

۸-عنوان امیرالمؤمنین 10مورد

۹-عنوان وصی 5 مورد

۱۰-عنوان خلیفه 3 مورد

۱۱-عنوان اخ(برادر) 4 مورد

۱۲- فضایل علی(ع) 198 مورد

۱۳- نام حسن(ع) 2 مورد

۱۴- نام حسین 2 مورد

۱۵-اشاره به امامت امام حسن و امام حسین (ع) 3 مورد

۱۶-اشاره به حضرت مهدی(عج) 3 مورد

۱۷- نام حضرت مهدی(ع) 4 مورد

۱۸-بیان اصول قیام و ظهور حضرت مهدی(عج) 18 مورد

۱۹-ولایت ائمه 10 مورد

۲۰-طریقه و تاکید بر بیعت 10 مورد

۲۱- آیات قرآن 62 آیه

۲۲-روایات خطبه در متون اهل سنت 300 مورد

 

" آداب و رسوم در عید غدیر خم "

7 ) آیا می دانید خانه تکانی برای عید غدیر خم چقدر ثواب دارد ؟

8 )آیا می دانید دید و بازدید عید در عید غدیر خم چقدر ثواب دارد ؟

9 ) آیا می دانید خوشروئی با مؤمن در عید غدیر خم چقدر ثواب دارد ؟

این عید تجلی علاقه و ارادت به خاندان پیامبر اكرم(ص) و به خصوص فرزندان علی (ع) و فاطمه (س) بوده و از این جهات با احترام و ویژگی خاص همراه است.

شور و حال وصف ناپذیری كه در این عید وجود دارد در اعیاد دیگر دیده نمی شود و دلیل آن همان طور كه بیان شد به خاطر عشق و علاقه ای است كه مسلمانان ( شیعه ) به حضرت علی بن ابیطالب (ع) دارند.

 

همواره سادات از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده اند و به همین علت رسم بر این است كه شب عید غدیر و صبح روز عید، مردم به دیدار و دست بوسی سادات و ذریه امیرالمومنین (ع) می روند و ادای احترام به سادات می كنند و سادات نیز ضمن پذیرائی با شربت و شیرینی و اهدای هدیه ای از میهمانان قدردانی می كنند.

معمولا هدیه سادات سكه یا اسكناسی است كه به رسم تبرك داده می شود. مردم اعتقاد دارند پولی را كه به عنوان هدیه از سادات گرفته اند، نباید خرج نمایند بلكه به عنوان تبرك و بركت یا 'ته كیسه' در نزد خود نگهداری می كنند.

البته سادات نیز از چند روز مانده به عید غدیر خم اقدام به خانه تكانی و گردگیری منازل خود كرده و منزل را آماده پذیرایی از میهمانان می كنند.

مردم این عید را عید سادات نامیده و در برخی موارد از آن به عنوان عید سیدها نام می برند.

بازار جشن و سرور و عروسی نیز در این روز بسیار پر رونق است و علاوه بر آن در این روز ، خانواده نوعروس و تازه داماد هدایایی به زوج تازه می دهند و در بعضی از مناطق، این هدایا با آداب و رسوم خاصی تهیه و تقدیم می شود.

در این مناسبتها اگر یكی یا هردو از زوجین تازه عروسی كرده سید باشند، مراسم مهمتر و با شكوهتر برگزار می شود.

در این روز مردم بهترین و زیباترین لباسهای خود را می پوشند ، خود را معطر به بهترین عطرها می كنند و با چهره ای خندان و شادمان به دید و بازدید می پردازند.

در این روز افراد بسیاری روزه می گیرند و به مومنین احسان و اطعام می دهند.

عید غدیر بعد ازعید باستانی نوروز مهمترین و با ارزش ترین عید در نزد مردم است. شور و حال وصف ناپذیری که در این عید وجود دارد در اعیاد دیگر همچون فطر و قربان دیده نمی شود.


در شب عید غدیر در مساجد و حسینیه ها مراسم جشن و سرور و مولودیه خوانی برپاست. همچنین در منازل سادات و علما نیز مداحان و شاعران در وصف مولا علی(ع) و غدیرخم مولودیه خوانی می نمایند.
 

 * تحکیم بیعت با ولایت

همان گونه که پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله بعداز نصب حضرت علی علیه السلام به امامت مسلمین به جماعت مسلمانان امر کرد که با او بیعت کنند، در سال روز آن حماسه جاوید، تجدید آن بیعت سفارش شده است.
 
* تبریک گفتن
حضرت امام رضا علیه السلام، می فرماید: «روز عید غدیر خم روز تهنیت گویی است. بعضی از شما به بعض دیگر تهنیت بگوید و هرگاه مؤمنی با برادرش برخورد کرد بگوید: الحمدللّه الّذی جعلنا من المتمسّکین بولایة أمیرالمؤمنین و الائمة سلام الله علیهم.»سنت ديرينه در غدير، تبريك خاص آن است كه مفاهيم والاى اين روز را بازتاب می‏دهد. امام صادق عليه‏السلام فرمود: «هرگاه در اين روز، برادر مؤمن خود را ملاقات كردى، بگو: شكر خداى كه ما را به اين روز گرامى داشته و از مؤمنان و وفاداران به پيمانى قرار داده است كه با ما بسته و ما را از منكران و تكذيب‏ كنندگان روز قيامت قرار نداده است».

* اظهار سرور و شادمانی
در وصف شیعه و شیعیان گفته شده است که به شادی ما ائمه شادند و به حزن ما محزون؛ و مسلّم است که عید غدیر شادی بخش ترین عید ائمه است و شادمانی شیعه در این روز فرض است.

از امام صادق علیه السلام نقل شده است که فرمودند: «حقا که روز غدیر روز عید فرح و سرور است». همچنین از امیر المومنین علی علیه السلام نیز نقل شده است که ایشان فرمودند: «در روز عید غدیر اظهار فرح و شادمانی کنید و برادران مسلمان خود را نیز شاد گردانید.»
 
* مصافحه کردن
مصافحه یا دست دادن از آداب اسلامی است و در روز عید غدیر به آن تاکید بیشتری شده است. امام علی علیه السلام می فرمایند: «روز عید غدیر هنگامی که یکدیگر را ملاقات می کنید با هم مصافحه کنید.»

ذکر مخصوصی نیز در این روز هنگام مصافحه سفارش شده است که عبارت است از؛ «الحمد لله الذی جعلنا من المتمسکین بولایت امیرالمومنین و الائمه علیهم السلام؛ سپاس خدای را که ما را از جمله درآویختگان به ولایت امیرالمؤمنین علی و ائمه علیهم السلام قرار داد.»
 
* آراستن و پوشیدن لباس نو
از دیرباز عیدها و جشن ها با نظافت، غبارزدایی، پیراستن و آراستن همراه بوده است و شیعیان باید این روش ها را برای عید غدیر نیز رعایت نمایند. چرا که حضرت امام رضا علیه السلام، می فرمایند: «روز غدیر، روز آراستن و زینت است. پس هر کس برای روز غدیر، زینت کند، خداوند هر خطای کوچک و بزرگ او را می آمرزد و فرشتگانی را به سوی او می فرستد، آنان نیکی های او را می نگارند و مراتبش را تا عید غدیر سال آینده بالا می برند. اگر او جان دهد، شهید مرده است و اگر زیست کند، خوشبخت زیسته است.»

حضرت امام صادق علیه السلام نیز می فرمایند: «یکی از وظایف روز غدیر این است که مؤمن تمیزترین و گران قدرترین جامه های خویش را بپوشد.»

پس چه زیبا خواهد بود که سردر منازل و اماکن عمومی تجارتی و اداری چراغانی شود تا شامل این پاداش بزرگ گردد.
 
* استفاده از بوی خوش
اسلام درباره به کارگیری بوی خوش و زدن عطر، بسیار سفارش کرده است. به خصوص در ایام عید سعید غدیر سفارش ویژه ای نسبت به این سنت خوب شده است. امام صادق علیه السلام، در پی وظایف مؤمن در روز غدیر فرمودند: «و مؤمن به اندازه توان و دست باز بودنش بوی خوش استعمال کند.»
 
* پیمان اخوت و برادری
از برنامه های اسلام ایجاد اخوت و برادری است. و به همین منظور پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله بین مسلمانان مهاجرین و انصار پیمان برادری بست و با پیمان اخوت علی علیه السلام را با خویش برادر نمود و در برخی از زیارات که خطاب به پیامبر صلّی الله علیه و آله می خوانیم: «السلام علیک و علی اخیک علی بن ابیطالب علیه السلام» اشاره به همین برادری است. پیمان برادری و عقد اخوت بستن از اعمال وارده در روز غدیر است و صیغه مخصوصی دارد که در مفاتیح الجنان آمده است.
 
* احسان و انفاق
احسان و انفاق از دستورات ویژه اسلامی است. اما در ایام بزرگی مثل عید غدیر بر آن تأکید بیشتری شده است. در سیره امام حسن علیه السلام است که ایشان روز عید غدیر مهمانی می داد و شخص امام علی علیه السلام نیز در آن مراسم شرکت می کردند.

 * صله رحم
صله رحم از پسندیده ترین آداب اسلامی است و شرع مقدس اسلام بر این مطلب تأکید فراوان نموده است. اما در روز عید غدیر بر این نکته سفارش بیشتری شده است. امام صادق علیه السلام می فرماید: «از کارهایی که در روز عید غدیر مستحب است صله رحم است.»
 
* دیدار با مؤمنان
زیارت برادران مؤمن از سنت های مهم اسلامی است؛ لیکن در روز عید غدیر، دید و بازدید به عنوان یکی از شعائر مذهبی و ولایی بیشتر مورد سفارش قرار گرفته و پاداش افزونتری دارد.

حضرت امام رضا، علیه السلام، می فرمایند: «هر کس که در روز غدیر به دیدار مؤمنی برود خداوند هفتاد نور در قبرش داخل کند و قبرش را بگستراند، و هر روز هفتاد هزار فرشته به زیارت قبرش آید و به او مژده بهشت دهد.»
 
* رفع حاجت مؤمنان
رفع حاجت مومنان از جمله اعمالی است که اسلام برای آن ارزش خاصی قائل شده است و ائمه آن را از چند طواف برتر می دانند. در روز غدیر این عمل فضیلت بیشتری دارد. امام علی علیه السلام فرمودند: «کسی که مؤمنان را در روز غدیر تکفل کند نزد خدای متعال من ضامنش هستم که از کافر شدن و پریشان شدن در امان باشد.»
 
* غسل کردن
امام صادق، علیه السلام، فرمودند: «هنگامی که روز غدیر فرا برسد باید در فراز آن [هنگام ظهر] غسل کرد.»

 * تشکیل اجتماع در روز عید غدیر
به جهت یادآوری روزی که پیامبر صلّی الله علیه و آله به امر خداوند علی علیه السلام را به امامت امت اسلامی نصب کرد، بجاست در مراکز گوناگون گرد آییم و به یاد آن روز بزرگ و ثمراتش شادمان باشیم.

ائمه علیهم السلام سفارش کرده اند که به جهت یادآوری مقام محمد صلّی الله علیه و آله و خاندان او علیهم السلام اجتماعات تشکیل بشود؛ و خود نیز از این گونه اجتماعات برپا می داشتند.

 * دعا، روزه و عبادت
روزه و دعا از اعمالی است که در همه اعیاد مورد سفارش و تأکید است خاصه در روز عید غدیر. حسن بن راشد گوید: از امام صادق علیه السلام درباره عید غدیر پرسیدم و حضرت فرمودند: «این عید از عید قربان و فطر برتر است. آن روز را روزه بگیرید و بر محمد و آلش زیاد صلوات بفرستید.»

روزه عید غدیر از مستحباتی است که مکرر به آن سفارش شده است. امیرالمؤمنین علیه السلام، در خطبه ای که در روز عید غدیر ایراد کردند فرمودند: «روزه عید غدیر از مستحباتی است که خداوند بدان فراخوانده است.»

حضرت امام صادق علیه السلام می فرمایند: «بر شما لازم است که که در روز عید غدیر برای سپاسگزاری از خداوند و ستودن او، روزه بگیرید.»

شخصی از امام صادق علیه السلام پرسید: «چه کاری شایسته روز غدیر است و چه عملی در آن، استحباب دارد؟ حضرت پاسخ دادند: روزه و...»

امام صادق علیه السلام، درباره پاداش روزه عید غدیر فرموده اند: «روزه داشتن در روز عید غدیر پاداشی معادل روزه گرفتن در همه عمر دنیا را دارد.»

و فرموده اند: «روزه داشتن روز عید غدیر خم، کفاره گناه شصت سال است.»

 

  

 

* افطاری دادن
از اعمالی که به انجام آن در روز عید غدیر سفارش شده است؛ افطاری دادن به روزه داران است. حضرت علی علیه السلام فرموده اند: «کسی که در شامگاه عید غدیر، به یک مؤمن افطاری بدهد، گویا یک میلیون نفر از پیامبران، شهیدان و صدیقان را افطاری داده است. حال چگونه است پاداش کسی که گروهی از مردان و زنان را افطاری دهد. و من ضامنم بر خدا که از کفر و فقر آسوده گردد و اگر در همان روز یا همان شب تا عید غدیر سال دیگر بمیرد، بر خداوند است پاداش او.»
 
* اطعام
از سنت های مؤکد دیگر در روز عید غدیر پذیرایی از مؤمنان است. امام صادق علیه السلام، درباره یکی از وظایف عید غدیر فرموده اند: «و برادرانت را طعام ده.»

   

  * ابراز برائت
روز غدیر روز بیزاری از کسانی است که با نپذیرفتن امامت حضرت علی علیه السلام، آشکارا با خدا و با پیامبر خدا مخالفت نمودند و بزرگترین جنایت و خیانت را به تاریخ بشریت کردند و در حقیقت این عدم پذیرش سرآغاز تمام بدبختی ها و بیچارگی ها بود. بنابراین روز غدیر، روز برائت از این همه ستمکاری و ستمکاران است.

در یکی از دعاهای روز غدیر آمده است: «و نبرأ ممّن یبرأ منه و نبغض من أبغضه؛ ما بیزاری می جوییم از آن کس که از علی علیه السلام بیزاری جوید و دشمن داریم آن کس که علی علیه السلام را دشمن دارد.»
 
* ذکر صلوات
حضرت رضا علیه السلام در وصف عید غدیر فرموده اند: «روز غدیر روز صلوات فرستادن فراوان بر محمد و آل محمد است.»

 * نماز و نیایش
روز عید غدیر بهترین فرصت و موقعیت برای نیایش است؛ چرا که روز غدیر روز سپاس و ستایش به پیشگاه حضرت احدیت است. حضرت رضا علیه السلام می فرمایند: «روز غدیر روزی است که خداوند، بر توان کسی که او را نیایش کند، می افزاید.» و همچنین فرمودند: «روز غدیر روزی است که دعا در آن مستجاب می گردد.»

نماز عید غدیر دو رکعت است که باید در هر رکعت پس از حمد، ده مرتبه سوره توحید، ده مرتبه آیةالکرسی و ده مرتبه سوره قدر را خواند. وقت نماز نیم ساعت پیش از ظهر است و پاداش این نماز برابر است با صدهزار حج و صدها هزار عمره؛ همچنین کسی که این نماز را بخواند، هر چه از خداوند بخواهد برآورده شود.
 
* زیارت
زیارت یکی از سنن سازنده اسلامی است چه از نزدیک چه از دور. زیارت یک پیوند معنوی بسیار قوی بین شیعه و مقدسات اوست. از جمله آنها زیارت حضرت علی علیه السلام، از دور و نزدیک است.

امام رضا علیه السلام به پسر ابی نصر فرمودند: «هر جا که باشی در روز عید غدیر در بارگاه امیرالمؤمنین، علیه السلام، حاضر باش. بی تردید، خداوند، گناهان شصت ساله هر مرد و زن مؤمن را می آمرزد و چند برابر آنچه در ماه رمضان، شب قدر و شب عید فطر از آتش آزاد ساخته در آن روز آزاد می سازد.»
 
* خواندن دعای ندبه
طبق مدارک معتبر خواندن دعای ندبه در چهار عید مستحب است؛ جمعه، فطر، قربان و غدیر. توجه به فرازهای این دعا بخصوص آن قسمت که در رابطه با غدیر و خلافت حضرت علی علیه السلام، می باشد ضروری است.
 
* دلجویی و مهرورزی متقابل
حضرت رضا علیه السلام، روز غدیر را «یوم التودّد» خواندند؛ یعنی روز مهر ورزیدن. بنابراین در چنین روزی باید معتقدان به ولایت، غم را از دل دوستان حضرت علی علیه السلام به هر نحوی که مقدور باشد برطرف نمایند.
 
* ایجاد زمینه های شادمانی
عید غدیر یادآور بزرگترین و گرانقدرترین خاطره اسلام است خاطره استمرار رسالت پیامبر، صلّی اللَّه علیه وآله، با امامت علی، علیه السلام. در چنین روزی نه تنها خود باید دلشاد باشیم بلکه باید زمینه شادمانی دیگر برادران ایمانی راهم فراهم سازیم.

حضرت رضا علیه السلام می فرمایند: «[در روز غدیر] هر مرد و زن مؤمنی را شادمان سازید.»
 
* گشاده دستی نسبت به خانواده
یکی از دستورات اسلام ایجاد زمینه های لازم در جهت راحتی و آسایش خانواده است و به مناسبت عید غدیر تاکید بیشتری شده است. حضرت امام صادق علیه السلام می فرمایند: «[در روز غدیر] مرد باید برای خانواده خود گشایش بیشتری فراهم کند.»

 * هدیه دادن
هدیه دادن و گرفتن با توجه به ضوابط شرعی کار پسندیده ای است و اثرات روانی خاصی مخصوصاً در کودکان و نوجوانان دارد و بهترین موقعیت هدیه دادن عید غدیر است.

حضرت رضا، علیه السلام، عید غدیر را روز هدیه و بخشش می نامد و می فرمایند: «[روز غدیر] روز بخشش و هدیه دادن است.»

 

 

نیکی به دیگران

صاحب روز غدیر، امام علی علیه‏السلام درباره نیکی به دیگران در این عید فرمود: «در این روز با نیکی و خیر فراوان، از آرزومندان و آنان‏که به دست شما چشم دوخته ‏اند، بازدید کنید و در خوردنی‏ها و آنچه در دست و در توان دارید، با ناتوانان همسانی داشته باشید. پاداش یک درهم هزینه کردن در راه خدا در این روز، برابر صد هزار درهم در روز دیگر است. هر کس بدون درخواست برادر مؤمنش از او دل‏جویی و کارگشایی کند و با اشتیاق به او نیکی رساند، چون کسی است که در این روز، روزه گرفته و شبش به نیایش پرداخته است. کسی که در شامگاه روز غدیر، به روزه‏داری افطاری دهد، مانند کسی است که یک میلیون نفر را غذا داده است».

امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در خطبه غدیریه

رسول خدا صلی‏ الله‏ علیه ‏و‏آله در خطبه غدیر، درباره موضوع‏هایی همچون توحید، نبوت، ولایت امام علی علیه السلام و لقب امیرمؤمنان برای آن حضرت، فضیلت‏ های اهل بیت علیه السلام  ، فضیلت ‏های ویژه امام علی علیه‏السلام ، قرآن، نماز، زکات، حلال و حرام و بیعت سخن به میان آورد. ایشان در بخشی از خطبه خود با اشاره به امامان دوازده‏گانه، درباره امام مهدی موعود(عج) فرمود: «بدانید که آخرین امامان، مهدی قائم از ماست. اوست غالب بر آیین‏ها. اوست انتقام گیرنده از ستم‏کاران. اوست فاتح قلعه ‏ها و منهدم‏ کننده آنها. اوست پیروز بر هر قبیله‏ ای از اهل شرک و هدایت‏ کننده آنان. اوست یاری ‏دهنده دین خدا. اوست که پیشینیان به او بشارت داده ‏اند. اوست که به عنوان حجت باقی می ‏ماند و بعد از او حجتی نیست».

نگاه به سادات

نگاه به سادات، دل را نورانی می‏کند. آنان فرزندان رسول خدا صلی ‏الله ‏علیه ‏و‏آله و وابسته به آن حضرت هستند و درخشانی نور پیامبر از پیشانی‏شان نمایان است. امام رضا علیه‏السلام در مجلسی فرمود: «نگاه به فرزندان ما عبادت است.» یکی از حاضران پرسید: نگاه به امامان از نسل شما یا نگاه به همه فرزندان پیامبر خدا؟ امام فرمود: «نگاه به همه فرزندان پیامبر خدا صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله عبادت است؛ تا وقتی از سیره ایشان جدا نشوند و به گناهان آلوده نگردند».

کمال دین

سادات، جزو خانواده پیامبر و از نسل پاک او به شمار می‏روند. همان‏گونه که اهل بیت پیامبر جایگاه والایی نزد پروردگار دارند، مقام و شأن فرزندان آنان نیز در نگاه مردم با احترام و تکریم همراه است. بزرگداشت و احترام سادات از سوی مردم در همه زمان‏ها صورت می‏گیرد، ولی این امر در روز غدیر که زمان به ولایت و امامت رسیدن حضرت علی علیه‏السلام است، به فرهنگ خاصی در میان مردم تبدیل شده است. آنان با رفتن به خانه سادات و تبریک گفتن چنین روزی، احترام و اکرام خود را به ایشان آشکار می‏سازند. رسول خدا صلی‏ الله ‏علیه وآله در روایت‏های گوناگون، مردم را به گرامی‏داشت مقام سادات سفارش می‏کرد و ایشان می‏فرمود: «دوست داشتن اهل بیت من و فرزندانم، کمال دین است».

میراث ماندگار

ولایت اهل بیت پیامبر، ادامه دهنده راه نبوت است و در کنار قرآن که برنامه آسمانی رستگاری و سعادت انسان‏ها به شمار می ‏آید، روشن کننده راه هدایت و تفسیرگری آیات الهی است. فرزندان نیکوکار آنان نیز به دلیل اینکه ادامه‏ دهنده نسل پاک اهل بیت پیامبرند، شایسته احترام ویژه‏ای هستند. بزرگداشت سادات در عید غدیر به اوج خود می‏رسد و مردم با تبریک ولایت امام علی علیه‏السلام در این روز به سادات، در واقع، آنان را میراث ماندگار اهل بیت به شمار می‏آورند. رسول خدا صلی ‏الله ‏علیه ‏و‏آله می‏فرماید: «من در روز قیامت، شفیع چهارتن هستم. آن‏که فرزندان و ذریه مرا گرامی دارد؛ آن‏که نیازهایشان را برآورد؛ آن‏که برای حل مشکلاتی که گرفتارشان ساخته است، بکوشد و آن‏که با دل و زبان، دوستشان بدارد».

تشبیه زیبا

از آنجا که اهل بیت پیامبر به عنوان ارکان و ستون اسلام مطرح هستند، محبت و دوستی آنان نیز نزد خداوند پاداش فراوانی دارد و عذاب‏های دنیوی و اخروی را نیز از انسان‏ها دور می‏کند. محبت ورزیدن به اهل بیت، روح و جان انسان را پاک و آراسته می‏سازد و قلب او را به سوی خوبی‏ ها می‏ کشاند. دوستی با فرزندان و نسل پاک اهل بیت نیز از خوبی ‏هاست. پیامبر در تشبیهی بسیار زیبا می‏فرماید: «برتری خاندان و اهل بیت و ذریه من، مانند برتری آب بر چیزهای دیگر است. با آب است که همه چیز باقی و زنده می‏ماند؛ چنان‏که خداوند فرمود: هر چیز زنده‏ای را از آب پدید آوردیم، آیا ایمان نمی ‏آورید؟ با محبت اهل بیت و خاندان و ذریه من است که دین کامل می‏شود».

احترام همگانی

جایگاه اهل بیت و فرزندان پیامبر اعظم صلی‏ الله ‏علیه‏ و‏آله در میان مسلمانان بی‏ همتاست و هیچ خانواده و خاندانی چنین بزرگی، پاکی، احترام، ارزش و فضیلت را ندارد. آنها سروران، پیشوایان و ستون‏های جامعه اسلامی ‏اند. مسلمانان در هر دیاری به آنان چشم دارند و علم و ادب و سیادت را از آنان می‏ گیرند. به یقین، در اسلام و شاید پیش از آن حتی در تیره ‏های دوازده‏ گانه بنی ‏اسرائیل، خاندانی با این گسترش، عظمت و احترام از نظر کمی و کیفی پیشینه وجود نداشته است. اکنون سادات در کشورهای بسیاری زندگی می‏ کنند و از احترام و شکوه برخوردارند. مراکش، اندونزی، یمن، عراق، مصر، سودان، افغانستان، ترکیه، شبه قاره هند و ایران از آن شمارند.

فرهنگ زیبا

عید غدیر از اعیاد ویژه اسلامی است که مسلمانان سراسر جهان آن را با شکوه و عظمت هر چه بیشتر در مقایسه با اعیاد دیگر جشن می‏گیرند. سنت و فرهنگ زیبای تبریک به سادات و رفتن به منزل و دیدار آنان، نمونه بارز بزرگی شأن و مقام والای اهل بیت پیامبر است. مسلمانان با تبریک این روز به سادات، شروع ولایت و امامت علی علیه‏السلام را جشن می‏گیرند و آنان را فرزندان و ادامه دهنده نسل پاک ایشان معرفی می‏کنند. آنها با احترام و بزرگداشت به سادات در همه زمان‏ها به ویژه در این روز، محبت قلبی خود را به اهل بیت ابراز می‏دارند و با این کار اطاعت خود را از سخنان آنان مبنی بر احترام فرزندان پیامبر نشان می‏دهند.

بیان متن کامل خطابه غدیر توسط امام باقر علیه‏السلام 

امام باقر علیه‏السلام در اوضاع خفقان بار بنی‏امیه، که غدیر در آستانه محو شدن بود و از آن واقعه عظیم فقط گاه‏گاهی جمله «مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاهُ» سینه به سینه می‏گشت، با پیدا شدن اوضاع اجتماعی خاص در آستانه انقراض بنی‏ امیه، برای اولین بار شرح مفصلی از ماجرای غدیر را با متن کامل خطبه مفصل آن بیان فرمودند.

احتجاج اصحاب پیامبر صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم با غدیر

اصحاب پیامبر صلی ‏الله ‏علیه ‏و‏آله‏ وسلم در غدیر حاضر بوده‏اند بنابراین دفاع یاران باقی‏مانده پیامبر صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏آله‏ وسلم از غدیر ارزش والایی دارد.
در موقعیت‏هایی که صورت مناظره و اتمام حجت داشته و حتی از نظر اجتماعی برایشان خطرناک بوده، به گفتن حقیقت مبادرت ورزیده و از کتمان آن اجتناب کرده‏اند.

زِید بنِ اَرقَم، ناقل متن کامل خطبه

زید بن ارقم کسی بود که در روز غدیر شاخه ‏های درختان را بالای سر پیامبر صلی ‏الله ‏علیه و آله ‏وسلم نگه داشته بود تا هنگام سخنرانیِ حضرت به او اصابت نکند. طبعا هنگام معرفی و بلند کردن دست امیرالمؤمنین علیه‏السلام توسط پیامبر صلی‏ الله‏ علیه ‏و‏آله ‏وسلم ، از نزدیک شاهد ماجرا بود. او کسی است که متن کامل خطبه مفصل پیامبر صلی‏ الله‏ علیه ‏و‏آله‏ وسلم را در غدیر به خاطر سپرد و برای نسل‏های آینده بازگو کرد.

حذیفة بن یمان، راوی بلندترین روایت غدیر

حذیفة بن یمان یکی از اصحاب با وفای پیامبر صلی‏ الله‏ علیه ‏و‏آله ‏وسلم است که در غدیر حاضر بود. او مشروح ‏ترین گزارش را درباره واقعه غدیر نقل کرده که شامل جزئی ‏ترین مسائل مربوط به سفر حج و مراسم غدیر و نیز توطئه‏ های منافقان است. حذیفه در طول عمر خود نیز چندین بار به ماجرای غدیر احتجاج کرد و از کسانی است که متن کامل و مفصل خطابه غدیر را حفظ کرد و به نسل‏های بعد رساند.

سُلَیمِ بن قَیس، اولین مبلغ غدیر در فرهنگ مکتوب

سُلیم بن قیس هلالی صاحب اولین کتاب در اسلام است. او این کتاب را در سال‏های اولیه بعد از رحلت پیامبر صلی ‏الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم نوشته و واقعه غدیر را در جاهای مختلف کتابش به مناسبت‏ های مختلف از قول افراد گوناگونی که در غدیر حاضر بوده‏اند، نقل کرده است. یک جا هم داستان مفصل آن ماجرا را از ابوسعید خدری نقل کرده است. بدین صورت کتاب او، اولین موردی است که برای ابلاغ غدیر به نسل‏های آینده نوشتار را به کار گرفته و چه زیبا تأثیر خود را در طول چهارده قرن به ظهور رسانده است؛ چرا که تقریبا همه کتب حدیثی و تاریخی ما واقعه غدیر را از کتاب سلیم نقل کرده‏اند و خود کتاب هم تا امروز باقی است و به عنوان اولین مدرک مکتوب غدیر در میراث علمی اسلام می‏ درخشد و متن عربی و ترجمه فارسی و اردو و انگلیسی آن بارها چاپ شده است.

حفظ غدیر به یاری شعر

شعر شاعران نقش مهمی در حفظ غدیر در طول زمان های ظلمانی داشته؛ چه قالب شعر پایدارتر است و مردم علاقه خاصی به آن دارند. از ساعتی که خطبه پیامبر صلی‏ الله‏ علیه ‏و‏آله‏ وسلم پایان یافت، حسان بن ثابت اولین شعر را در حضور آن‏حضرت سرود و این الگوی روشنی برای شاعران شد تا در طول چهارده قرن با هنر خود غدیر را حفظ کنند و آن را به نسل‏ های بعد برسانند.

جلوه ادبی شعر غدیر

یکی از جلوه‏های ادبی غدیر شعرهای بسیاری است که درباره غدیر سروده شده است. این اشعار که به اصطلاح «غدیریه» نامیده می‏شوند، بسیار مورد توجه بوده، کتاب‏های مستقلی برای جمع‏ آوری آنها تألیف شده است.
جلوه ادبی دیگر غدیر نثرهای داستانی و حماسی درباره غدیر است که در به تصویر کشیدن غدیر نقش مهمی ایفا کرده است.

تدوین کتب شعر غدیر

برخی اشعار مربوط به غدیر جمع‏ آوری، و این اسناد ادبی غدیر را به صورت مجموعه ‏های تنظیم و عرضه کرده‏اند. برخی از این کتاب‏ها مستقلاً درباره اشعار غدیر است که نمونه‏ هایی از آنها نام برده می‏شود:

عربی

1 . الغدیرُ فِی الکِتاب و السُّنَةِ وَ الأَدَب، علامه امینی؛
2 . شُعَراء الغدیر، مؤسسة الغدیر، بیروت؛
3 . الغدیرِ فِی الأَدَبِ الشَعْبی، حسین بن حسن بهبهانی؛
4 . غدیریات، علامه امینی، (برگزیده از الغدیر)؛
5 . غدیریات هادِفَة، سید طالب خرسان.

فارسی

6 . غدیر در شعر فارسی، سید مصطفی موسوی گرمارودی؛
7 . سرود غدیر، علامه سید احمد اشکوری، 2 جلد؛
8 . شعرای غدیر از گذشته تا امروز، علامه محمد هادی امینی، 10 جلد؛
9 . غدیر در شعر فارسی از کسایی مروزی تا شهریار تبریزی، محمد صحتی سردرودی؛
10 . پاسداران حماسه غدیر، پرویز عباسی؛
11 . بیعت با خورشید، اداره ارشاد خراسان؛
12 . در ساحل غدیر، احمد احمدی بیرجندی؛
13 . گلبانگ غدیر، محمد مهدی بهداروند؛
14 . دریا در غدیر، ثابت محمودی؛
15 . مهر آب خم، سید علی رضوی؛
16 . یک جرعه از غدیر، شعرای قم؛

اردو

17 . صهبای غدیر، شعرای هند؛
18 . ترانه غدیر، سید محمد رضا ساجد زید پوری.

آماری از کتب شعر غدیر

غدیریه ‏های عربی در کتاب شریف الغدیر در یازده جلد به صورت جامعی تدوین شده‏است. هم‏چنین کتاب شعراء الغدیر را مؤسسه «الغدیر» بیروت در دو جلد تدوین و چاپ کرده است.
خطابه غدیر را عده‏ای از شعرای فارسی زبان به نظم آورده‏اند و در کتاب‏های سرود غدیر (2 جلد) شعرای غدیر از گذشته تا امروز (10 جلد) و غدیر در شعر فارسی از کَسائی مَرْوَزی تا شهریار تبریزی به صورت مبسوطی جمع آوری شده است.
هم‏چنین برای نمونه چهار عنوان چاپی از نظم فارسی غدیر ذکر می‏شود:
1 . خطبه الغدیر، اثر صغیر اصفهانی، با همکاری مرحوم عمادزاده.
2 . خطبه غدیریه، اثر میرزا رفیع، که در سال 1313ق در هند چاپ شده است.
3 . ترجمه (منظوم) خطبه غدیر خم، اثر میرزا عباس جَبَرُوتی قمی.
4 . غدیر خم، مرتضی سرافراز، 1348 ش.

شعر غدیر در پاسخ به ادعای معاویه

امیرالمؤمنین علیه‏السلام قصیده‏ای سرودند که یک بیت آن درباره غدیر خم بود و طی نام ه‏ای آن را برای معاویه فرستادند:
وَ أَوجَبَ لی ِولایَتَهُ عَلَیْکُمْ رَسولُ اللّه‏ِ یَوْمَ غَدیرِ خُمّ 
یعنی: پیامبر صلی ‏الله ‏علیه ‏و‏آله‏ وسلم در روز غدیر خم ولایت خود بر شما را، برای من واجب کرد.
وقتی معاویه پاسخ امیرالمؤمنین علیه‏السلام را خواند گفت: «ای غلام، این نامه را پاره کن، تا اهل شام آن را نخوانند و به علی بن ابی‏طالب تمایل پیدا نکنند».

شعر غدیر در مجلس معاویه

روزی سه نفر از شعرا نزد معاویه جمع بودند: طِرِمّاح، هُشام مُرادی و محمد بن عبداللّه‏ حِمْیَری.
معاویه کیسه زری بیرون آورد و مقابل خود گذاشت و گفت: ای شعرای عرب، درباره علی بن ابی‏طالب شعری بگویید، ولی جز حق نگویید. من فرزند ابوسفیان نباشم اگر این کیسه را به کسی بدهم، جز آن‏که درباره علی حق را بگوید.
طِرمّاح برخاست و درباره حضرت ناسزا گفت. هشام مرادی نیز ناسزا گفت. عمروعاص به حمیری گفت: اکنون تو بگو، ولی غیر حق مگو. سپس عمروعاص به معاویه گفت: قسم یاد کرده‏ای که این کیسه را جز به کسی که درباره علی حق بگوید ندهی. معاویه گفت: آری.
حمیری برخاست و اشعار بلندی در مدح امیرالمؤمنین علیه‏السلام سرود که یک بیت آن درباره غدیر بود:
تَناسَوْا نَصْبَهُ فی یَومِ خُمٍّ مِنَ الْباری وَ مِنْ خَیْرِ الاَنامِ 
یعنی: نصب علی بن ابی‏طالب علیه‏السلام را در روز غدیر خم از سوی خداوند و از سوی بهترین مردم به فراموشی سپردند. 
معاویه گفت: تو از همه راست‏تر گفتی! کیسه زر را تو بردار!

معرفى كتاب

1. قطره‏اى از دريا، محمدحسين صفاخواه، انتشارات قديانى، 2 جلد.
اين كتاب، مجموعه داستان‏هاى كتاب ارزشمند الغدير، اثر جاودانه علامه امينى است و با توجه به ساختار داستانى در نظر جوانان و عموم، خواندنى است.
2. حساس ‏ترين فراز تاريخ، جمعى از دبيران دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم.
بخشى از سرفصل‏هاى اين كتاب عبارتند از: داستان غدير، اهميت غدير در تاريخ، غدير در كتاب خدا، عيد غدير، صحنه تاريخى غدير، امواج غدير و... .
3. غدير، بركه ‏اى و دريايى، جواد نعيمى، سازمان تبليغات اسلامى.
اين كتاب افزون بر قطعات زيباى ادبى درباره غدير، در بخشى با عنوان چكاد بیكرانه دريا، به زندگى اميرمؤمنان على عليه‏السلام پرداخته است.
4. دريا در غدير، سيد حسن ثابت محمودى (سهيل)، حوزه هنرى سازمان تبليغات اسلامى.
اين كتاب مجموعه اشعار گوناگون غدير در قالب‏هاى گوناگون است.
5. ارمغان غدير، سيد عبدالله فاطمى نيا، انتشارات سروش.
نوشتن چهل حديث به عنوان سنتى برگرفته از اسلام، دانشمندان ما را از گذشته به اين امر مفيد وادار كرده است. همين سنت، استاد فاطمى‏ نيا را به نگارش ارمغان غدير خوانده كه با همت انتشارات سروش به يك چهل حديث زيبا تبديل شده است.
6. بعثت، غدير، عاشورا، محمدرضا حكيمى، فجر.
قلم استوار محمدرضا حكيمى، سابقه نيم ‏قرن دفاع از ارزش‏ها را در پرونده خود دارد. نمايه‏ هاى اين كتاب به اين شرح است: بعثت، غدير، رحلت پيامبر صلى ‏الله ‏عليه ‏و‏آله ، شهادت امام عليه‏السلام ، ولادت امام مجتبى عليه‏السلام ، عاشورا، امام صادق عليه‏السلام ، امام زمان و... .
7. اسرار غدير، محمدباقر انصارى، نشر مولود كعبه.
بخشى از فهرست مطالب اين كتاب عبارتند از: گزارش تحليلى و لحظه‏اى واقعه غدير، گوشه‏اى از ناگفته ‏ها، تحقيقى در خطبه غدير، يك دوره كامل تاريخ غدير، تصويرى از تشكل جامعه اسلامى در دهه اول هجرى و... .

بیعت با امام عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف)

روز عید غدیر، فقط جشن نیست تا به شادی و کف زدن بگذرد. روز چشم دل گشودن است و با همه وجود بیدار شدن. روز بیعت است و حمایت از ولایت. روز مبارک باد گفتن است به یمن ولایت و روز شادباش گفتن به ولی عصر(عج) و بیعت مجدد با او. روز سلام و صلوات است بر پیامبر صلی‏ الله‏ علیه ‏و‏آله که امتش را رها نکرد. روز سپاسمندی از خداست که در دریای طوفانی و پر غفلت دنیا کشتی نجات ولایت را به سویمان فرستاد. مبارک باد این عید. مبارک باد این بیعت مجدد، مبارک باد ولایت امام عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف)

 

خلاصه واقعه غدیر خم

در سال دهم هجرت، رسول خدا صلی ‏الله ‏علیه‏ و ‏آله به حج رفت و احکام آن را به مردم آموزش داد. به هنگام بازگشت از مکه، در استراحت گاه جُحفه و در غدیر خم، به امر خدا مردمان را گرد آورد و در آن مجمع سترگ، امام علی علیه ‏السلام را به جانشینی خود به آنان شناساند و فرمود: «هر کس من مولای اویم، علی مولای اوست». البته جانشینی علی علیه ‏السلام سال‏ها پیش در مکه و در جمع خاندان هاشم انجام گرفته بود، ولی در غدیر، به اطلاع عموم رسید.
 

پیام غدیر

داستان غدیر از عظمت و ضرورت ولایت و ریشه‏ای بدون این مسئله خبر می‏دهد. رسول صلی‏ الله‏ علیه‏ و ‏آله در آن هنگام و در زیر آن آفتاب سوزان. آن همه جمعیت را برای چه نگه می‏دارد و چه پیامی برای‏شان دارد.
این پیام اساسی‏ ترین پیام دین او بود و به راستی رسول صلی‏ الله‏ علیه‏ و‏ آله بر عظمت و ضرورت آن واقف بود، که مردم را در آن گرمای سوزان نگه داشت و رسالت آسمانی خویش را به مسلمانان ابلاغ فرمود.
 

غدیر، خنثی کننده توطئه

آنچه می‏ توانست همه نقشه‏ های منافقان را یک جا خنثی، و اسلام را در چنان برهه حساسی حفظ کند، تعیین جانشین پیامبر و اعلان رسمی آن بود، چنان که حضرت زهرا(س) در این‏ باره می ‏فرمایند: «پیامبر در روز غدیر، عقد ولایت را برای علی علیه‏ السلام محکم کرد». غدیر خم منافقان را فلج کرد و مانع اجرای نقشه‏ ها و توطئه‏ های شیطانی‏ شان شد.
 

تاج ولایت

پیامبر صلی‏ الله‏ علیه ‏و‏ آله در غدیر خم عمامه خود را، که «سحاب» نام داشت، به عنوان تاج افتخار بر سر امیرالمؤمنین علیه‏ السلام قرار دادند و انتهای عمامه را بر دوش آن حضرت آویختند و فرمودند «عمامه تاج عرب است.»
 

خلاصه مکتب وحی

«غدیر» عصاره و نتیجه خلقت و چکیده تمام ادیان الهی و خلاصه مکتب وحی است و صرفا واقعه‏ ای تاریخی نیست. این نام مقدس، عنوان عقیده ما و اساس دین است. غدیر ثمره نبوت و میوه رسالت است غدیر تعیین کننده خط‏ مشی مسلمانان تا آخرین روز دنیاست. غدیر ماجرایی سرنوشت‏ ساز است که «خطبه غدیر» شاخص‏ ترین و زنده‏ ترین سند آن است.
 

غدیر؛ تداوم خط نبوت

واقعه غدیر خم که در آخرین سال زندگی رسول گرامی اسلام صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏ آله رخ داد و در آن علی علیه‏ السلام به جانشینی آن حضرت صلی‏ الله‏ علیه‏ و ‏آله برگزیده شد، حادثه‏ ای تاریخی نیست که در کنار دیگر وقایع بدان نگریسته شود. غدیر تنها نام یک سرزمین نیست؛ یک تفکر است. غدیر، نشانه و رمزی است که از تداوم خط نبوت خبر می‏دهد. غدیر، نقطه تلاقی کاروان رسالت با طلایه‏ داران امامت است. آری، غدیر خم یک سرزمین نیست؛ چشمه‏ ای است که تا پایان هستی می‏ جوشد؛ کوثری است که فنا برنمی‏ دارد؛ و افقی است بی‏کرانه و خورشیدی است عالم‏تاب.
 

غدیر و سرنوشت اسلام

بدون شک واقعه غدیر خم، نقش سرنوشت سازی در تعیین مسیر آینده اسلام داشته است. در این واقعه، پیامبر اسلام صلی‏ الله‏ علیه ‏و ‏آله مهم‏ترین مأموریت دوران پیامبریِ خود را به انجام رساند؛ مأموریتی که انجام آن، به منزله رساندن پیام رسالت حضرت بود، و کوتاهی در مورد آن، به از بین رفتن زحمات چندین ساله ایشان می ‏انجامید؛ چنان که خداوند متعالی درآیه 67 سوره مائده می‏ فرماید: «هان ای پیامبر! آنچه را از سوی پروردگارت به تو نازل شده است، تبلیغ کن و اگر چنان نکنی، پیام و رسالت او را انجام نداده‏ ای و خداوند تو را از مردم حفظ می‏ فرماید».
 

حدیث غدیر خم یقینی است

واقعه غدیر خم، یکی از مسلّم‏ ترین مسائل تاریخ اسلام است و صدها دانشمند از آن یاد کرده ‏اند؛ مانند ابوریحان بیرونی و خواجه نصیرالدین طوسی. فیلسوف معروف، فارابی نیز بر همین اساس، به تحلیل فلسفه «امامت» پرداخته است. ابن سینا نیز به موضوع نص (حدیث صریح غدیر)، در کتاب شفا اهمیت داده است، و آن را بهترین راه برای تعیین جانشین دانسته است. گذشته از علمای بزرگ شیعه که همه موثّق‏ اند و حجت،ده‏ها و ده‏ها دانشمند و محدث و مورّخ و مفسر از اهل‏ سنت نیز حدیث غدیر و واقعه آن را نقل کرده‏ اند؛ مانند طبری و ابن اثیر و احمد حنبل.
 

اگر می‏شد...

اگر پس از درگذشت پیامبر اکرم صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏ آله به سفارش‏ های روز غدیر و موارد مکرر دیگری که پیامبر صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏ آله، علی علیه‏ السلام را پیشوا معرفی فرموده بود عمل کرده بودند، اسلام جهان گیر می‏ شد و دین خدا بشریت را به راه می ‏آورد و عدالت و دادگری، آفاق تا آفاق گیتی را می‏ گرفت. از اینجاست که همه هوشمندان تاریخ بشر که به گونه‏ ای از این واقعه آگاهی یافته‏ اند، از انحرافی که پس از رحلت پیامبر پیش آمد، اظهار تأسف کرده ‏اند؛ از این جمله است ولتر، فیلسوف مشهور فرانسوی. وی تأسف خویش را چنین اظهار کرده است: «آخرین اراده محمد انجام نشد؛ او علی را به جای خود منصوب کرده بود... ».
 

 

 " عید غدیر در احادیث "

 

عید خلافت و ولایت

زیاد بن محمد گوید: به امام صادق علیه‏ السلام گفتم: آیا مسلمانان عیدی غیر از عید قربان و عید فطر و روز جمعه دارند؟ فرمود: «آری، روزی که رسول خدا صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏ آله، امیرمؤمنان علی علیه ‏السلام را (به خلافت و ولایت) منصوب کرد».
 

برترین عید امت

رسول خدا صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏ آله فرمود: «روز غدیر خم، برترین عیدهای امت من است، و آن روزی است که خداوند بزرگ دستورداد برادرم، علی بن ابی‏طالب را به عنوان پرچمدار (و فرمانده) امتم منصوب کنم، تا بعد از من مردم به دست او هدایت شوند، و آن روزی است که خداوند در آن روز دین را تکمیل، و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را دین آنان قرار داد».
 

عید آسمانی

حضرت امام رضا علیه‏ السلام به نقل از جدّش امام صادق علیه ‏السلام فرمود: «روز غدیر خم، درآسمان مشهورتر از زمین است».
 

عید پر برکت

امام صادق علیه‏ السلام فرمود: «به خدا قسم اگر مردم فضیلت واقعی روز غدیر را می‏شناختند، فرشتگان روزی ده بار با آنان مصافحه می‏کردند. بخشش‏ های خدا به کسی که آن روز را شناخته، قابل شمارش نیست».
 

روز سپاس و شادی

امام صادق علیه ‏السلام فرمود: «عید غدیر، روز عبادت و نماز و سپاس و ستایش خداست، و روز سرور و شادی است؛ به دلیل ولایت ما خاندان که خدا بر شما منت گذاشت. من دوست دارم شما آن روز را روزه بگیرید».
 

روز نیکوکاری و بخشش

از امام صادق علیه‏ السلام نقل شده است که فرمود: «یک درهم دادن به برادران با ایمان و معرفت در روز عید غدیر، برابر هزار درهم (در روزهای دیگر) است؛ بنابراین، در این روز به برادرانت انفاق کن و هر مرد و زن مؤمن را شاد گردان».
 

روز ناله نومیدی شیطان

امام صادق علیه‏ السلام از پدر بزرگوارش حضرت باقرالعلوم علیه‏ السلام نقل کرد که فرمود: «شیطان چهار بار ناله نومیدی سر داد؛ روزی که مورد لعن خدا قرار گرفت، روزی که از آسمان به زمین هبوط کرد، روزی که پیامبر اسلام صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏ آله به پیامبری مبعوث شد، و روز عید غدیر خم».
 

پیام تبریك

غدیر، سرچشمه همیشه‏ جوشان ولایت است كه از سینه تفتیده «خم» به جام محبت دوست‏داران پیامبر و خاندانش جارى است. غدیر، شایسته هر ثناست كه وحى از او پیراست و محمد بدو آراست و اسلام از او برخاست. غدیر، تفسیر بدر و احد و شأن نزول صفین و نهروان است. بدر، عدالت مى‏ خواست؛ احد، شجاعت آرزو مى‏كرد؛ خیبر تماشاى صداقت را تمنا داشت و غدیر، آمین آن همه ثنا و دعا بود. غدیر، روز انسان است. غدیر، تداوم رسالت محمد صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏ آله در ولایت على علیه ‏السلام است. غدیر، عید پیمان و میثاق و عهد است. غدیر، عید عدالت و رهبرى است. عید امامت و ولایت بر عاشقان مبارك باد.
 

كوثرى از مِىِ غدیر

پیامبر در سال دهم هجرت حج گزارد و به سوى مدینه بازگشت. در روز هجدهم ذى‏ حجه كه قافله‏ هاى بسیارى پیش از پیامبر حركت مى‏ كردند و عده ‏اى از پسِ حضرت مى‏ آمدند، پیامبر به سرزمین غدیر خم رسید. او به فرمان الهى دستور داد سواران و پیادگان توقف كنند، آنان كه رفته‏ اند، باز آیند و آنان كه نیامده ‏اند، برسند. سپس بر انبوهى از جهاز شتران فراز رفت و خداى را سپاس گفت و از اینكه به زودى از میان آنان خواهد رفت، خبر داد. سپس از آنان خواست درباره چگونگى ابلاغ رسالت وى گواهى دهند. مردمان فریاد برآوردند: شهادت می دهیم كه تو پیام حق را ابلاغ كردى، نصیحت كردى و جهاد نمودى. خداوند تو را پاداش نیكو دهد.
آن‏گاه از جایگاه والاى خود در میان امت سخن گفت و از آنان بر اولویت خود گواه خواست و پس از شنیدن پاسخ‏ هاى یك‏ صدا و بلند، دست على علیه‏ السلام را گرفت و با شكوهى شگرف و فریادى رسا فرمود: «من كنت مولا فعلى مولاه.» سه بار این جمله را تكرار و بر یاوران و پذیرندگان ولایت او دعا كرد.
 

ویژگى‏ هاى على علیه‏ السلام از دیدگاه رسول خدا صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏ آله و سلم

حضرت محمد صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏ آله بارها با اشاره به موقعیت معنوى امام على علیه ‏السلام ، بر فضیلت‏ هاى آن حضرت و وصى بودن ایشان تأكید ورزیده است. آن حضرت در گفتارى به دخترش، فاطمه علیه االسلام مى‏ فرماید: «اى فاطمه! آیا خشنود نیستى من تو را به همسرى كسى درآوردم كه اسلامش پیش‏تر از دیگران و دانشش بیشتر از همگان است؟ به راستى، خداى تعالى به اهل زمین توجه فرمود و از میان ایشان، پدرت را برگزید و او را پیامبر قرار داد. بعد دوباره به آنها توجه فرمود و از ایشان شوهرت را برگزید و او را وصى قرار داد.» سپس رسول خدا صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏ آله فرمود: «اى فاطمه! به راستى براى على فضیلت‏ هایى است كه هیچ‏كس آن را ندارد: تو كه بانوى زنان بهشتى، همسر او هستى. دو نتیجه و زاده رحمت، حسن علیه ‏السلام و حسین علیه‏ السلام كه فرزند زادگان من هستند، فرزندان او هستند. برادرش، جعفر بن ابى‏طالب كسى است كه با دو بال در بهشت آراسته گردیده است و با فرشتگان هر كجا خواهد، پرواز مى‏ كند. علم اولین و آخرین نزد اوست. او نخستین كسى است كه به من ایمان آورد. او آخرین كسى است كه هنگام مرگ با من دیدن می‏كند. او وصى من و وارث همه اوصیاست».
 

غدیر در قرآن

آیه‏ اى كه پیش از اعلام رسمى ولایت امیر مؤمنان على علیه‏ السلام نازل شد، از یك‏ سو، بیان‏گر اهمیت فوق العاده غدیر و از سوى دیگر، نشان‏ دهنده نگرانى‏ هاى رسول خدا صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏ آله و سلم در این باره است: «اى پیامبر! آنچه را از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است، كاملاً [به مردم] برسان و اگر [این كار را] نكنى، رسالت او را انجام نداده‏ اى. خداوند تو را از [خطرهاى احتمالى] مردم نگه مى‏دارد و خداوند جمعیت كافران را هدایت نمی‏كند.» قرآن كریم، آشكارا اعلام نشدن ولایت على علیه ‏السلام را با ناتمام ماندن رسالت الهى برابر مى‏داند و در مقابل نگرانى‏ هایى كه رسول خدا صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏ آله داشت، وعده حفظ و حراست به ایشان داده مى‏ شود.
آیه‏ اى كه پس از اعلام ولایت امام على علیه‏ السلام در غدیر نازل شد، موجى از شادى را در دل‏هاى مؤمنان پدید آورد و آرامش و اطمینان خاطر به آنان بخشید: «امروز كافران از [زوال] دین شما ناامید شدند. بنابراین، از آنها نترسید و از من بترسید. امروز دین شما را كامل و نعمت‏ها را بر شما تمام كردم و اسلام را به عنوان آیین [جاودان] شما پذیرفتم».
 

اوصاف غدیر در روایات

در فرهنگ شیعه و روایات اهل بیت علیهم‏ السلام ، از عید غدیر با عظمت ویژه‏ ای سخن به میان آمد و از آن با لقب‏ ها و ویژگی‏های ممتازی نام برده شده است. برخی از آنان عبارتند از: روز خشنودی خدای رحمان، روز بسیار درود فرستادن بر محمد و آل محمد صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏ آله، روز دست یافتن به رحمت پروردگار، روز عبادت کردن، روز پذیرفته شدن اعمال شیعیان، روز تزکیه، روز ریزش گناه، روز رها کردن گناهان بزرگ، روز وانهادن نافرمانی‏ ها، روز راندن شیطان و ناخرسند گشتن آن، روز مستجاب شدن دعاها، روز داد و ستد با خدا، روز خواستن افزونی‏ ها، روز گشایش، روز لبخند زدن به چهره مؤمنان، روز مژده دادن، روز مهر ورزیدن، روز تبریک گفتن، روز خشنودی و رضایت، روز آراستن، روز پوشیدن لباس‏ های شایسته و افکندن جامه‏ های سیاه، روز پیشی گرفتن، روزی که کلمات صریح درباره خاصان و افراد ویژه اعلان شد، روز پیمان و روز عیان شدن رازها.
 

پیامبر اكرم صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏ آله و سلم

شیخ صدوق در كتاب امالى، روایتى از امام باقر علیه‏ السلام و آن حضرت از پدران پاكش نقل مى‏كند كه روزى رسول اكرم صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏ آله رو به امیر مؤمنان على علیه‏ السلام كرد و فرمود: «اى على! خداوند آیه شریفه یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْكَ مِنْ رَبِّكَ را درباره ولایت تو بر من نازل كرد، تا آن را تبلیغ كنم. به یقین، كسى كه خدا را بدون ولایت تو ملاقات كند، عملش باطل است».
 

عید غدیر از نگاه امام علی علیه‏ السلام 

ویژگی‏ های روز غدیر

امام رضا علیه‏ السلام در روایتی می‏فرماید: «در روزگار امیرمؤمنان علی علیه‏ السلام ، یک‏سال روز جمعه با عید غدیر هم‏زمان گشت. آن حضرت بر فراز منبر رفت و خدا را چنان ستود که همانند آن شنیده نشده بود؛ ستایشی که کسی غیر از او درک نمی‏کرد. سپس به یارانش فرمود: «ای مؤمنان! امروز خداوند متعال، دو عید گران ‏قدر و بزرگ را به هم پیوسته است؛ دو عیدی که پایداری و استواری هر کدام از اینها به دیگری است تا پدیده زیبای خویش را پیش شما کامل کند. شما را به راه رشد آگاه سازد و به روشنایی هدایت کند. راه میانه‏ اش را برای پیمودن شما هموار کند و بخشش گوارایش را برایتان بگستراند. بی‏ تردید، امروز موقعیت عظیمی دارد. در این روز، گشایش رخ داده، نردبان [تکامل] برافراشته شده و دلیل‏ ها آشکار گشته است. امروز، روز ظاهر شدن و پرده‏ برداری از مقام پیراستگی [عصمت و امامت] است. روز کمال یافتن آیین و نمایان ساختن پیمان‏ ها از دورویی‏ ها و انکارهای آگاهانه است».
 

وظایف مؤمنان در روز عید غدیر

امیرمؤمنان علی علیه‏ السلام درباره وظایف مؤمنان در روز عید غدیر فرمود: «[در این روز] با گسترش دادن در هزینه و لوازم خانواده‏ تان به سوی آنان بروید و به برادرانتان نیکی کنید. خدای را برای آنچه به شما بخشیده است، سپاس گویید. با هم باشید؛ که خداوند، جدایی و پراکندگی شما را سامان می‏ بخشد. به یکدیگر نیکی کنید؛ که خداوند، الفت شما را پایدار می‏ سازد. نعمت‏ های خدا را به همدیگر هدیه دهید؛ که خداوند چندین برابر عیدهای پیشین و عیدهای آینده به شما پاداش می‏دهد؛ پاداشی که ویژه چنین روزی است. نیکی‏ کردن در این روز، ثروت را ثمربخش می ‏سازد و بر عمر می‏ افزاید. هم‏دردی کردن و مهرورزی با یکدیگر در این روز، رحمت خداوندی را جلب می ‏کند. آن اندازه که توان دارید از فضل خداوند برای برادران و خانواده‏ تان با بذل آنچه موجود است، آماده و فراهم سازید. لبخند و شادمانی را میان خویش و در برخوردهایتان آشکار سازید و ستایش و سپاس خداوند را بر آنچه به شما بخشیده است، نمایان کنید».
 

حضرت فاطمه علیهاالسلام 

از فاطمه زهرا علیهاالسلام پرسیدند كه آیا رسول خدا صلى‏ الله‏ علیه‏ و ‏آله پیش از رحلتش درباره امامت امیر مؤمنان على علیه‏ السلام چیزى فرمود؟ آن حضرت در پاسخ فرمود: «عجبا! آیا روز غدیرخم را فراموش كرده‏ اید؟»
 

امام حسن علیه‏ السلام 

امام حسن علیه‏ السلام فرمود: امت مسلمان از پیامبر شنیدند كه درباره پدرم فرمود: او براى من همچون هارون براى موسى علیه ‏السلام است. همچنین دیدند كه رسول خدا صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏ آله او را در غدیرخم به عنوان امام نصب كرد.
 

امام حسین علیه‏ السلام 

امام حسین علیه‏ السلام پیش از مرگ معاویه، خانه خدا را زیارت كرد. سپس بنى‏ هاشم را گرد آورد و فرمود: آیا مى‏ دانید پیامبر اكرم صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏ آله ، على علیه‏ السلام را در روز غدیرخم به جانشینى خود برگزید؟ همگى گفتند: بله.
 

امام زین العابدین علیه‏ السلام 

ابن اسحاق، تاریخ‏ نگار معروف مى‏ گوید: به على بن حسین علیه‏ السلام گفتم: «من كنتُ مولاه فعلىٌ مولاه» یعنى چه؟ حضرت فرمود: پیامبر خدا به مردمان خبر داد كه امام بعد از خودش، امیر مؤمنان على علیه‏ السلام است.
 

امام محمدباقر علیه‏ السلام 

اَبان بن تَغلب مى‏گوید: از امام باقر علیه‏ السلام درباره این سخن رسول خدا صلى ‏الله‏ علیه‏ و ‏آله «من كنتُ مولاه فعلىٌ مولاه» پرسیدم. آن حضرت در پاسخ پیامبر فرمود: به مردمان گفت كه امیر مؤمنان على علیه‏ السلام در میان مردم، جاى‏گزین من خواهد بود.
 

امام صادق علیه‏ السلام 

در دوران زندگى امام صادق علیه‏ السلام بر اثر جوّ مناسبى كه براى نشر معارف اهل بیت علیهم ‏السلام پیش آمد، حدیث غدیر بیش از همه دوره‏ ها مطرح شده است. آن حضرت درباره روز غدیر مى‏ فرماید: «رسول خدا صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏ آله در غدیر خم براى امیر مؤمنان على علیه‏ السلام پیمان گرفت و مردم به ولایت او اقرار كردند. خوشا به حال آنان كه بر ولایت او ثابت‏ قدم ماندند و واى بر كسانى كه آن پیمان را شكستند».
 

امام كاظم علیه ‏السلام 

در روزهایى كه امام كاظم علیه‏ السلام در زندان بود، روزى هارون، خلیفه عباسى ایشان را احضار كرد و درباره ولایت اهل بیت علیهم ‏السلام بر مردم پرسید. حضرت فرمود: ما مى‏ گوییم ولایت همه خلایق با ماست. دلیل ما، سخن پیامبر در غدیر خم است كه فرمود: «من كنتُ مولاه فعلىٌ مولاه».
 

عید غدیر از نگاه امام رضا علیه‏ السلام 

هدیه به یاران

طوسی، از یاران امام رضا علیه‏ السلام نقل می‏کند: «در روز غدیر، شرف‏یاب محضر حضرت علی بن موسی الرضا علیه‏ السلام شدم. گرد ایشان گروهی از یاران خاصشان حضور داشتند. حضرت با اینکه خوراک و پوشیدنی و هدایا و حتی انگشتری و کفش‏ هایی برای خانواده‏ های آنان فرستاده بود، ولی آنها را برای افطار نیز نگه داشت. امام احوال آنان و کسانی را که پیرامونشان بودند، سامان بخشید. ایشان در آن روزT پیوسته ارجمندی و پیشینه روز غدیر را یادآور می‏ شدند. حضرت در بخشی از سخنان خود، خطبه امیرمؤمنان علی علیه‏ السلام را در سالی که عید غدیر با روز جمعه هم‏زمان شده بود، بیان کرد».
 

فضیلت روز عید غدیر

ابی نصر بَزَنْطی از یاران امام رضا علیه ‏السلام می‏گوید: «خدمت آن حضرت بودم، درحالی‏که مجلس پر از جمعیت بود و با یکدیگر درباره غدیر گفت‏ وگو می‏کردند. برخی از مردم این واقعه را منکر شدند. امام فرمود: پدرم از پدرش روایت کرد که: «روز غدیر در میان اهل آسمان مشهورتر است تا میان اهل زمین.» سپس فرمود: «ای ابی نصر! هرجا که هستی، در این روز نزد [قبر[ امیرمؤمنان علی علیه‏ السلام باش. به درستی که در این روز، خداوند گناه شصت سال از مؤمنان و مسلمانان زن و مرد را می‏ آمرزد و از آتش دوزخ آزاد می‏ کند، چند برابر آنچه در ماه رمضان و شب قدر و شب عید فطر آزاد کرده بود.» ایشان سپس ادامه داد: «اگر مردم ارزش این روز را می‏دانستند، هر آینه، فرشتگان در هر روز ده مرتبه با آنان مصافحه می‏کردند».
 

امام حسن عسكرى علیه ‏السلام 

حسن بن ظریف می گوید: به امام عسكرى علیه‏ السلام نامه نوشتم و پرسیدم معناى سخن پیامبر درباره امیر مؤمنان على علیه‏ السلام چیست كه فرمود: «من كنتُ مولاه فهذا علىٌ مولاه.» حضرت فرمود: مقصود حضرت آن بود كه او را نشانه‏ اى قرار دهد كه هنگام اختلاف، حزب خداوند با آن شناخته شوند.
 

پاس‏داشت غدیر؛ سنت نبوى

جوامع بشرى نیازمند یادآورى و حضور همیشگى هویت‏ هاى فرهنگى و اصالت‏ هاى معنوى است. زنده نگه داشتن شعائر الهى، رسالتى است كه مرزبانان عقیده و ایمان، از جمله رسول اكرم صلى‏ الله ‏علیه‏ و ‏آله بر آن تأكید داشته‏ اند. از پیامبر اكرم صلى‏ الله‏ علیه‏ و ‏آله نقل شده است كه فرمود: «به من تبریك بگویید؛ زیرا خداوند مرا به پیامبرى و اهل‏بیتم را به امامت ممتاز ساخته است».
در روایت دیگرى پس از ذكر حدیث غدیر آمده است: «سپس رسول گرامى در خیمه مخصوص خویش نشست و به امیر مؤمنان على علیه ‏السلام دستور داد در خیمه دیگرى بنشیند و به مردم امر فرمود به حضور على علیه‏ السلام برسند و به او تبریك بگویند.» اینك و در عصر ما، شناختن مرزهاى بلند غدیر، بازگویى این شكوه و جشن و سرور این عید بزرگ، در راستاى آن پاس‏داشت است.
 

 

شکوه غدیر در شعر و ادب پارسی

فردوسی

حماسه سرای بزرگ ایران، حکیم ابوالقاسم فردوسی می گوید:

چه گفت آن خداوند تنزیل و وحی	خداوند امر و خداوند نهی
که من شهر علمم، علی یم در است	درست این سخن گفتِ پیغمبر است
گواهی دهم این سخن راز اوست	تو گویی دو گوشم به آواز اوست
اگر چشم داری به دیگرسرای	به نزد نبی و وصی گیر جای
منم بنده اهل بیت نبی	ستاینده خاک پای وصی
خود آن روز نامم به گیتی مباد	که من نام حیدر نیارم به یاد
بر این زادم و هم بر این بگذرم	یقین دان که خاک پیِ حیدرم

حکیم توس در این ابیات هرگاه از امام علی علیه السلام یاد می کند، بیش از هر وصف دیگر، بر وصایت ایشان تأکید می ورزد و از ایشان با عنوان وصی یاد می کند.

مولوی

جلال الدین محمد مولوی بلخی در دیوان شمس تبریزی می گوید:

تا صورت پیوند جهان بود، علی بود	تا نقش زمین بود و زمان بود، علی بود
شاهی که ولی بود و وصی بود، علی بود	سلطان سخا و کرم و جود، علی بود...
آن شیر دلاور که ز بهر طمع نفس	در خوان جهان پنجه نیالود، علی بود
آن کاشف قرآن که خدا در همه قرآن	کردش صفت عصمت و بستود، علی بود

مولانا در این غزل، مولا علی علیه السلام را با اوصافی همچون ولی، وصی و معصوم به نص قرآن ستایش می کند. او در دفتر ششم مثنوی به تفسیر حدیث «من کنتُ مولاه فعلیٌ مولاه» می پردازد و می گوید:

زین سبب پیغمبر با اجتهاد	نام خود و آن علی مولا نهاد
گفت هر کس را منم مولا و دوست	ابن عمّ من، علی، مولای اوست

سعدی

شیخ مصلح الدین سعدی شیرازی در قصیده ای، امیر مؤمنان را سردار اتقیا و معصوم معرفی می کند:

کسی را چه زور و زَهره که وصف علی کند	جبار در مناقب او گفته: هل اتی...
دیباچه مروت و سلطان معرفت	لشکرکش فتوت و سردار اتقیا
فردا که هر کسی به شفیعی زنند دست	ماییم و دست و دامن معصوم مرتضی

حافظ

لسان الغیب، حافظ در غزلی که زبانزد خاص و عام است، می گوید:

ای دل غلام شاه جهان باش و شاه باش	پیوسته در حمایت لطف الاه باش
آن را که دوستی علی نیست، کافر است	گو زاهد زمانه و گو شیخ راه باش
امروز زنده ام به ولای تو یا علی	فردا به روح پاک امامان گواه باش

و در قصیده نخست که دیباچه دیوان نیز محسوب می شود، می گوید:

... نوشته بر در فردوس کاتبان قضا	نبی رسول و ولی عهد حیدر کرّار
امام جنی و انسی علی بُوَد که علی	ز کل خلق فزون است از صغار و کبار
علی، امام و علی، ایمن و علی، ایمان	علی، امین و علی، سرور و علی، سردار...
علی ز بعد محمد ز هر که هست، بهْ است	اگر تو مؤمن پاکی، بکن بر این اقرار...

حافظ شیرازی در این اشعار، به پیروی از احادیث معتبر و روایت های متواتر، امام علی علیه السلام را ولی عهد رسول، امام انس و جن و برترین فرد پس از محمد صلی الله علیه و آله می داند.

کسایی مروزی

کسایی مروزی از شاعران قرن چهارم می گوید:

فهم کن گر مؤمنی فضل امیرالمؤمنین	فضل حیدر، شیر یزدان، مرتضای پاک دین
فضل آن کس کز پیمبر بگذری، فاضل تر اوست	فضل آن رکن مسلمانی، امام المتقین...
لافتی الاّ علی برخوان و تفسیرش بدان	یا که گفت و یا که داند گفت جز روح الامین؟
آن نبی، وز انبیا کس نی به علم، او را نظیر	وین ولی، وز اولیا کس نی به فضل، او را قرین
آن چراغ عالم آمد، وز همه عالم بدیع	وین امام امت آمد وز همه امت گزین

ناصر خسرو قبادیانی

ناصر خسرو، از شاعران قرن پنجم درباره غدیر می سراید:

با خرد باش یک دل و همسر

چون نبی با علی به روز غدیر

و در چکامه ای بلند سروده است:

آن که معروف به او شد به جهان روز غدیر	وز خداوند ظفر خواست پیمبر به دعاش
هر خردمند بداند که بدین وصف علی است	چو رسید این همه اوصاف به گوش شنواش

و نیز گوید:

ندانم جز این عیب مر خویشتن را

که بر عهد معروف روز غدیرم

حزین لاهیجی

حزین لاهیجی از شاعران قرن دوازدهم می سراید:

آن طایر قدسم که چکد خون ز صفیرم	با درد و غم عشق سرشتند خمیرم...
مستی مرا نیست به دنبال خماری	پیمانه کش میکده خمّ غدیرم...
می گویم و دانم که ره رسم و ادب نیست	نامی که بُوَد صیقل زنگار ضمیرم
برهان ازل، فیض ابد، مظهر اول	ایمان من و دین من و هادی و پیرم
سلطان قدر، حیدر صفدر که ز مدحش	بگرفته بلندی سخن عرشْ سریرم

ملک الشعرای بهار

ملک الشعرای بهار در وصف غدیر خم سروده است:

در غدیر خم امروز، باده ای به جوش آمد	کز صفای او روشن، جان باده نوش آمد
وان مبشّر رحمت، باز در خروش آمد	کان صنم که از عشاق، برده عقل و هوش آمد

با هیولیِ توحید، در لباس انسانی

در غدیر خم یزدان، گفت مَر پیمبـر را	کز پی کمال دین، شو پذیره حیـدر را
پس پیمبر اندر دشت بر نهـاد منبـر را	برد بر سر منبر، حیدر فلک فر را

شد جهان دل روشن، زان دو شمس روحانی

گفت بشنوید ای قوم! قول حق تعالی را	هم به جان بیاویزید گوهر تولاّ را
پوزش آورید از جان، این ستوده مولا را	این وصی بر حق را، این ولیّ والا را

با رضای او کوشید در رضای یزدانی

بأبی أنت و امّی بأبی أنت و امّی علی ای قبله حاجات علی ای قبله حاجات در این غم نگشوده است بأبی أنت و امّی کان نه سهل است و نه آسان بأبی أنت و امّی کر و کور است و عزازیل بأبی أنت و امّی3

سید محمد حسین شهریار

شهریار مُلْکِ شعر و سخن در غدیریه ای که به صورت مستزاد سروده می گوید:

 

یا علی نام تو بردم نه غمی ماند و نه همّی گوییا هیچ نه همّی به دلم بوده، نه غمّی تو که از مرگ و حیات، این همه فخری و مباهات گویی آن دزد شقی تیغ نیالوده به سمّی گویی آن فاجعه دشت بَلا هیچ نبوده است سینه هیچ شهیدی نخراشیده به شمّی حق اگر جلوه با وجه اَتَم کرده در انسان به خودِ حق که تو آن جلوه با وجه اَتَمّی منکر عید غدیر خم و آن خطبه و تنزیل با کر و کور چه عید و چه غدیری و چه خمّی معرفی کتاب

1. قطره ای از دریا، محمدحسین صفاخواه، انتشارات قدیانی، 2 جلد.

این کتاب، مجموعه داستان های کتاب ارزشمند الغدیر، اثر جاودانه علامه امینی است و با توجه به ساختار داستانی در نظر جوانان و عموم، خواندنی است.

2. حساس ترین فراز تاریخ، جمعی از دبیران دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.

بخشی از سرفصل های این کتاب عبارتند از: داستان غدیر، اهمیت غدیر در تاریخ، غدیر در کتاب خدا، عید غدیر، صحنه تاریخی غدیر، امواج غدیر و... .

3. غدیر، برکه ای و دریایی، جواد نعیمی، سازمان تبلیغات اسلامی.

این کتاب افزون بر قطعات زیبای ادبی درباره غدیر، در بخشی با عنوان چکاد بی کرانه دریا، به زندگی امیرمؤمنان علی علیه السلام پرداخته است.

4. دریا در غدیر، سید حسن ثابت محمودی (سهیل)، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی.

این کتاب مجموعه اشعار گوناگون غدیر در قالب های گوناگون است.

5. ارمغان غدیر، سید عبدالله فاطمی نیا، انتشارات سروش.

نوشتن چهل حدیث به عنوان سنتی برگرفته از اسلام، دانشمندان ما را از گذشته به این امر مفید وادار کرده است. همین سنت، استاد فاطمی نیا را به نگارش ارمغان غدیر خوانده که با همت انتشارات سروش به یک چهل حدیث زیبا تبدیل شده است.

6. بعثت، غدیر، عاشورا، محمدرضا حکیمی، فجر.

قلم استوار محمدرضا حکیمی، سابقه نیم قرن دفاع از ارزش ها را در پرونده خود دارد. نمایه های این کتاب به این شرح است: بعثت، غدیر، رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله ، شهادت امام علیه السلام ، ولادت امام مجتبی علیه السلام ، عاشورا، امام صادق علیه السلام ، امام زمان و... .

7. اسرار غدیر، محمدباقر انصاری، نشر مولود کعبه.

بخشی از فهرست مطالب این کتاب عبارتند از: گزارش تحلیلی و لحظه ای واقعه غدیر، گوشه ای از ناگفته ها، تحقیقی در خطبه غدیر، یک دوره کامل تاریخ غدیر، تصویری از تشکل جامعه اسلامی در دهه اول هجری و... .

غدیر در آیینه کتاب

این کتاب، آیینه ای است از کتاب های غدیری که در 304 صفحه، اطلاعات 267 کتاب را به زبان های فارسی، عربی، انگلیسی وارد و گردآوری کرده است.

برای رسانه

الف) متن برنامه

امروز بگو، مگر چه روز است؟	تا گویمت این سخن به اکرام
موجود شد از برای امروز	آغازِ وجود تا به انجام
امروز ز روی نصّ قرآن	بگرفت کمال، دین اسلام
امروز به امر حضرت حق	شد نعمت حق به خلق اتمام

* * *

حاجیان در طوافند. ابراهیم حج، تبر بر دوش، در اندیشه شکستن آخرین بت های سیاه است. زمزم، زمزمه می کند و نسیم، هروله کنان، سعی صفا و مروه در پیش گرفته و این همه، در جاری غدیر، به هم پیوسته اند تا دوباره بازوی وحی را در دست نبی به تماشا بنشینند و بر نگارینه تاریخ نقش کنند.

تاریخ به تماشای اقیانوس غدیر ایستاده است که می خروشد و گنداب های کهنه را از بستر بیدار می کند و با خود می برد. ابراهیم، تبر به دست ایستاده، مریم، آغوش گشوده، اسماعیل می خندد و هاجر، اشک شادمانی می چکاند و همه و همه توفندگی نگاه مردی از تبار آفتاب را تماشا می کنند که غدیر، میزبان اوست. همو که خورشید را مهمان کلبه کوچک بشر کرده است، بازوی جانشین او را در دست می فشرد و تاج ولایت را بر سرش می نهد. سلام خدا بر تو ای آخرین فرستاده و بر تو ای بهترین جانشین امت، علی علیه السلام .

* * *

هوا بسیار گرم است، به گونه ای که مردم لباس ها را زیر پا و روی سرشان گذاشته اند. نماز برپا شد و پیامبر بر بالای منبر ایستاد، ولی روی منبر دو نفر دیده می شوند که شگفت آور است؛ مردم با دقت نگاه می کنند.

آری، علی بن ابی طالب است. او چرا بالا رفته و کنار پیامبر خدا ایستاده است؟ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آیه تبلیغ را قرائت و سپس حدیث ثقلین را بیان کرد: «هان ای مردم! بر قرآن و عترت من پیشی نگیرید و در عمل به فرمان آن دو، کوتاهی نکنید که هلاک می شوید.» در این هنگام بود که دست مبارک علی، عشق دو عالم، بالا رفت و پیامبر فرمود: «ای مردم! سزاوارتر از مؤمنان از خود آنها کیست؟» همگی گفتند: خدا و پیامبر او داناترند. آن گاه فرمود: «خدا، مولای من و من مولای مؤمنان هستم و من به آنها از خودشان سزاوارترم. هان ای مردم! هر کس من سرپرست و مولای او هستم، علی مولای اوست. خداوندا! کسانی که علی را دوست دارند، دوست و کسانی که او را دشمن بدارند، دشمن بدار...».

* * *

چادرنشینی در مسجد مدینه نزد پیامبر آمد و عرض کرد: یا رسول الله! حاجیان قوم ما که در حجة الوداع همراه شما بوده اند، برای ما خبر آوردند که در بازگشت از حج در غدیر خم، ولایت و اطاعت علی علیه السلام را واجب کرده ای. آیا این دستوری از سوی توست یا از طرف خدا؟ حضرت فرمود: «از سوی خدا، و خدای تعالی، ولایت او را هم بر اهل آسمان و هم اهل زمین واجب کرده است».

* * *

حافظ ابوعبید هروی در تفسیر غریب القرآن روایت می کند: «پس از آنکه رسول خدا صلی الله علیه و آله در غدیر خم به امر الهی، ولایت علی علیه السلام را تبلیغ فرمود و این امر در همه جا شایع و منتشر شد، جابر بن نَضر بن حارث آمد و خطاب به پیامبر گفت: به ما از طرف خداوند امر کردی که به یگانگی خداوند و رسالت تو گواهی بدهیم و نماز و روزه و حج و زکات را انجام دهیم. همه را از تو پذیرفتیم، ولی تو به اینها بسنده نکردی، تا اینکه بازوی پسر عمّت را گرفتی و بلند کردی و او را بر ما برتری دادی و گفتی: من کنتُ مولاه فعلیٌّ مولاه. آیا این امر از طرف توست یا از سوی خداوند؟ رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «قسم به خداوندی که معبودی جز او نیست، این امر از طرف خداوند است.» او پس از شنیدن این سخن، به سوی شتر خود روان شد، در حالی که می گفت: بار خدایا! اگر آنچه محمد صلی الله علیه و آله می گوید راست و حق است، بر ما سنگی از آسمان ببار یا عذابی دردناک به ما برسان!

هنوز به شتر خود نرسیده بود که سنگی از آسمان بر سرش فرود آمد و او را به دوزخ فرستاد.

* * *

بایستید که آفتاب، روشن شدن ستاره ای بی بدیل را مژده خواهد داد!

بایستید که امروز، نعمت تمام می شود و دین کامل... . و ایستادند؛ در کنار برکه ای که رسالت اقیانوس، در نگاهش می تپید. دست فاتح خیبر بالا می رود و آوایی در فضا می پیچد: «من کنتُ مولاه فهذا علیٌ مولاه».

* * *

ای کوچه ها سبز بپوشید! ای کبوتران فرود آیید و بام ها را فرش کنید! ای چشمه ها! پابرهنه تر از همیشه بجوشید. نخستین بارقه های امامت، بر پنجره های جانمان تابیدن گرفته است. او حنجره های مچاله را فریاد خواهد آموخت، خاک های یتیم را پدری خواهد کرد و تشنگان مهربانی را دست نوازش خواهد بود.

* * *

گل همیشه بهارم غدیر آمده است	شراب کهنه ما در خم جهان باقی است
خدای گفت که اَکملتُ دینَکم، آنک	نوای گرم نبی در رگِ زمان باقی است
قسم به خون گل سرخ در بهار و خزان	ولایت علی و آل، جاودان باقی است
گل همیشه بهارم بیا که آیه عشق

 

مدارك متن كامل خطبه غدير

در تاريخچه كتاب‌هاى اسلامى، اولين بار در نقل خطبه غدير به صورت مستقل، به كتابى كه عالم شيعى استاد بزرگ علم نحو شيخ خليل بن احمد فراهيدى متوفاى 175 هجرى تأليف كرده بر میخوريم، كه تحت عنوان «جزء فيه خطبة النبى(ص) يوم الغدير» (3) معرفى شده است، و بعد از او كتاب‌هاى بسيارى در اين زمينه تأليف گرديده است. 
خوشبختانه متن مفصل و كامل خطبه غدير در هفت كتاب از مدارك معتبر شيعه كه هم اكنون در دست میباشد و به چاپ هم رسيده، با اسناد متصل نقل شده است. روايات اين هفت كتاب به سه طريق منتهى میشود: 
يكى به روايت امام باقر(ع) است كه با اسناد معتبر در سه كتاب «روضة الواعظين» تأليف شيخ إبن فتال نيشابورى (4) ،«الإحتجاج» تأليف شيخ طبرسي (5) ، و«اليقين» تأليف سيد إبن طاووس (6) نقل شده است. 
طريق دوم به روايت زيد بن ارقم است كه با اسناد متصل در سه كتاب «العدد القوية» تأليف شيخ على بن يوسف حلى (7) «التحصين» تأليف سيد إبن طاووس(8)، و«الصراط المستقيم» تأليف شيخ على بن يونس بياضى(9) ، و«نهج الايمان» تأليف شيخ حسين بن جبور(10) به نقل از كتاب «الولاية» تأليف مورخ طبرى روايت شده است. 
طريق سوم به روايت حذيفة بن اليمان است كه با اسناد متصل در كتاب «الإقبال» تأليف سيد بن طاووس (11) به نقل از كتاب «النشر و الطى» نقل شده است. 
شيخ حر عاملى در كتاب «اثبات الهداة»(12) و علامه مجلسى در«بحار الأنوار»(13) و سيد بحرانى در كتاب «كشف المهم» (14) و ساير علماى متأخر، خطبه مفصل غدير را از مدارك مذكور نقل كرده‏اند. 
بدين ترتيب، متن كامل خطبه غدير به دست اين بزرگان شيعه حفظ شده و به دست ما رسيده است، كه اين خود در عالم اسلام از افتخارات تشيع است.

اسناد و رجال روايت كننده متن كامل خطبه غدير

ذيلا عين اسناد مربوط به روايت خطبه غدير به عنوان پشتوانه آن تقديم میگردد. 
روايت امام باقر(ع) به دو سند است: 
1. قال الشيخ أحمد بن على بن ابي منصور الطبرسي في كتاب «الإحتجاج»:
"حدثني السيد العالم العابد ابو جعفر مهدي بن أبي الحرث الحسيني المرعشي رضى الله عنه قال: أخبرنا الشيخ أبو علي الحسن بن الشيخ أبي جعفر محمد بن الحسن الطوسي رضي الله عنه، قال: أخبرنا الشيخ السعيد الوالد أبو جعفر قدس الله روحه، قال: أخبرني جماعة عن أبي محمد هارون بن موسى التلعكبري، قال: 
أخبرني أبوعلي محمد بن همام، قال: أخبرنا علي السوري قال: أخبرنا أبو محمد العلوي من ولد الأفطس ـ و كان من عباد الله الصالحين ـ قال: حدثنامحمد بن موسى الهمداني، قال: حدثنا محمد بن خالد الطيالسي، قال: حدثنا سيف بن عميرة و صالح بن عقبة جميعا عن قيس بن سمعان عن علقمة بن محمد الحضرمي عن أبي جعفر محمد بن علي(الباقر)عليهما السلام." 
2. قال السيد إبن طاووس في كتاب «اليقين»: قال أحمد بن محمد الطبري المعروف بالخليلي في كتابه «أخبرني محمد بن أبي بكر بن عبد الرحمان، قال: حدثني الحسن بن علي أبو محمد الدينوري، قال: حدثنا محمد بن موسى الهمداني، قال: حدثنا محمد بن خالد الطيالسي، قال: حدثنا سيف بن عميرة عن عقبة عن قيس بن سمعان عن علقمة بن محمد الحضرمي عن أبي جعفر محمد بن علي(الباقر) (ع). 
روايت زيد بن أرقم به سند زير است: 
"قال السيد إبن طاووس في كتاب «التحصين»: قال الحسن بن أحمد الجاواني في كتابه «نور الهدى و المنجي من الردى»: عن أبي المفضل محمد بن عبد الله الشيباني، قال: أخبرنا أبو جعفر محمد بن جرير الطبري و هارون بن عيسى بن سكين البلدي، قالا: حدثنا حميد بن الربيع الخزاز، قال: حدثنا يزيد بن هارون، قال: حدثنا نوح بن مبشر، قال: حدثنا الوليد بن صالح عن إبن امرأة زيد بن أرقم و عن زيد بن أرقم."
روايت حذيفة بن اليمان به سند زير است: 
"قال السيد إبن طاووس في كتاب «الإقبال» قال مؤلف كتاب «النشر و الطي»: عن‏أحمد بن محمد بن علي المهلب: أخبرنا الشريف أبو القاسم علي بن محمد بن علي بن القاسم الشعراني عن أبيه: حدثنا سلمة بن الفضل الأنصاري، عن أبي مريم عن قيس بن حيان (حنان) عن عطية السعدي عن حذيفة بن اليمان. 

منابع و اسناد خطبه غدیر خم

نوشته زير خلاصه اي است از سند حديث غدير که در کتب معتبر شيعه و سني و به اسناد مختلف نقل شده است و ما آن را از کتاب اسرار غدير نقل مي کنيم:

واقعه عظیم غدیر شامل مراحل مقدماتی قبل از خطبه و متن خطبه و وقایعی که همزمان با خطبه اتفاق افتاد و آنچه پس از خطبه بوقوع پیوست بصورت یک روایت واحد و متسلسل به دست ما نرسیده است و تنها خطبه غدیر به طور کامل در کتب حدیث حفظ شده است.

در کتاب عوالم العلوم(ج15/3 صفحات 493-508) فهرستی از راویان حدیث غدیر به ترتیب زمانی چهارده قرن را آورده و اثبات کرده چنین اتصال سند و نقل خلف از سلف دلیل بر ریشه محکم و سلسله بدون انقطاع اسناد در نقل حدیث غدیر است.

در صفحه 509-517 راویان غدیر به ترتیب الفبا آورده شده است.

در صفحه 522 مولّفینی که حدیث غدیر را ثبت کرده اند ذکر کرده و در صفحات 529-534 به وثاقت صحابه و تابعین و سایر ناقلین حدیث غدیر پرداخته است. به همین جهت در بین قاطبه مسلمین هیچ حدیثی به اندازه «حدیث غدیر» روایت کننده ندارد و از لحاظ علم رجال و درایت اسناد آن در حدّ فوق العاده ای است.

در اینجا به معرفی چند کتاب درباره سند حدیث غدیر می پردازیم:زیادی از بزرگاناهل سنت  نظیر: بخاری، ثعلبی، ذهبی، ابن حجر، تفتازانی،ابن اثیر، جاحظ و... حدیث غدیر را به عنوان یکی از مسلمات روایی، روایت کرده اند و در میان بزرگان شیعه کتب زیادی در زمینه حدیث غدیر تالیف شده است که در اینجا چند کتاب به عنوان راهنمایی و برای آگاهی از مباحث مربوط به سند حدیث غدیر معرفی می شود:

 

 

1. عبقات الانوار: میر حامد حسین هندی:جلد های مربوط به غدیر.

2. الغدیر: علامه امینی:ج1ص12-151و294-322.

3. نفحات الازهار فی خلاصة عبقات الانوار: علامه سید علی میلانی :ج6-9.

4. عوالم العلوم: شیخ عبدالله بحرانی:ج15/3ص 307-327.

5. بحار الانوار: علامه مجلسی:ج37ص181-182.

6. اثبات الهداة: شیخ حر عاملی:ج2ص200-250.

7. کشف المهم فی طریق خبر غدیرخم: سید هاشم بحرانی.

8. الطرائف: سید ابن طاووس:ص33.

در تاریخچه کتابهای اسلامی اولین بار در نقل حدیث غدیر به صورت مستقل به کتابی که عالم شیعی شیخ خلیل بن احمد فراهیدی متوفای 175 هجری تالیف کرده تحت عنوان «جزء فیه خطبة النبی(ص) یوم الغدیر» معرفی شده است.

خوشبختانه متن مفصل خطبه غدیر در 9 کتاب از مدارک معتبر شیعه که هم اکنون در دست می باشد و به چاپ هم رسیده با اسناد متّصل نقل شده است.

• روایات این 9 کتاب به سه طریق منتهی می شود:

1. به روایت امام باقر(علیه السلام) است که با اسناد معتبر در چهار کتاب «روضة الواعظین» تالیف شیخ فتال نیشابوری، «الاحتجاج»طبرسی، «الیقین»سید ابن طاووس، «نزهه الکرام»شیخ محمد بن حسین رازی نقل شده است.

2. به روایت حذیفة بن یمان که با اسناد متصل در کتاب «الاقبال» سید ابن طاووس به نقل از کتاب «النشر و الطی» نقل شده است.

3. به روایت زید بن ارقم است که با اسناد متصل در 4 کتاب «العددالقویة» شیخ علی بن یوسف حلی، «التحصین» سید ابن طاووس «الصراط المستقیم» شیخ علی بن یونس بیاضی و «نهج الایمان» شیخ علی بن حسین بن جبر هر دو به نقل از کتاب «الولایة» تالیف مورخ طبری نقل شده است.

شیخ حر عاملی در «اثبات الهداة» و علامه مجلسی در «بحارالانوار» و سید بحرانی در «کشف المهم» و سایر علمای متاخر خطبه مفصل غدیر را از مدارک مذکور نقل کرده اند.

روایت های اسناد رجالی بیان شده در بالا را می توانید در کتاب «اسرار غدیر» تالیف محمد باقر انصاری که توسط «نشر مولود کعبه »پخش می گردد، مشاهده فرمایید.

 

10 ) آیا صحیح است که پیامبر اکرم(ص) با عمّامه  خود برای علی(ع) تاج گذارى نموده و براى مقامى مانند مقام پیامبر(صلى الله علیه وآله)مهیّا نموده است، با این تفاوت که او مبلّغ دین پیامبر بوده و پس از وى جانشین او است.؟؟

 

 

در «کنز العّمال»(1) از على(علیه السلام) روایت شده است: «عمّمنی رسول الله(صلى الله علیه وآله)یوم غدیر خُمّ بعمامة، فسدلها خلفی» (پیامبر(صلى الله علیه وآله)در روز غدیر خم بر سر من عمّامه اى گذاشت و یک سر آن را به پشت من انداخت). و در لفظى دیگر: «فسدل طرفها على منکبی» (یک سر آن را بر دوش من افکند). سپس فرمود: «إنّ الله أمدَّنی یوم بدر وحنین بملائکة یعتمّون هذه العمّة» (همانا خداوند مرا در جنگ بدر و حنین توسّط فرشتگانى که این عمّامه را بر سر داشتند، یارى فرمود). و فرمود: «إنّ العمامة حاجزةٌ بین الکفر والایمان» (عمّامه مانع و مرزى است بین کفر و ایمان).

 

 

و حافظ دیلمى از ابن عبّاس نقل کرده است: آن گاه که رسول خدا(صلى الله علیه وآله)على(علیه السلام)را با سحاب(2) عمّامه گذارى کرد به او فرمود: «یا علیُّ العمائم تیجان العرب»(3). (اى على عمّامه ها تاج هاى عرب هستند.

 

 

 

ابوالحسین ملطى(4) در «التنبیه و الردّ»(5) مى گوید:

سخن آنها ـ یعنى رافضى ها ـ: «على در سحاب (ابر) است» برگرفته از سخن پیامبر(صلى الله علیه وآله)خطاب به على(علیه السلام)است آنگاه که نزد پیامبر آمد در حالى که عمّامه پیامبر را که «سحاب» خوانده مى شد بر سر نهاده بود فرمود: «قدأقبل علیّ فی السحاب» (على در سحاب آمد); یعنى در آن عمّامه اى که سحاب نام داشت آمد، ولى آنان این سخن را به گونه اى غیر از آنچه که مقصود بوده، تأویل کرده اند.

 

 

و حلبى در کتاب «سیره»(6) مى گوید:

پیامبر(صلى الله علیه وآله) عمّامه اى داشت که سحاب نامیده مى شد و آن را به على بن ابى طالب ـ کرّم الله وجهه ـ پوشاند. و گاهى على ـ کرّم الله وجهه ـ آن را مى پوشید و بر پیامبر وارد مى شد و حضرت(صلى الله علیه وآله)مى فرمود: «أتاکم علیٌ فی السحاب» (على در سحاب نزد شما آمد) یعنى در عمّامه اى که آن را پیامبر به ایشان هدیه کرده بود.

امینى مى گوید: این است معناى آنچه که به شیعه نسبت مى دهند که مى گوید: «على در سحاب است»، و بر خلاف ادعاى ملطى هیچ کس از شیعه آن را به غیر معنایى که مقصود بوده، معنا نکرده است، بلکه اهل سنّت این جمله را به گونه اى دیگر معنا کرده و به شیعه افتراء بسته اند و خداوند به حساب آن ها رسیدگى خواهد کرد.

پس روز تاجگذارى، گرامى ترین روز در اسلام و بزرگترین عید دوستداران امیر مؤمنان(علیه السلام)است، هم چنان که این روز، زمان برانگیخته شدن کینه و خشم دشمنان اوست(7).
 

قرآن کریم از عید غدیر خم به عنوان اتمام نعمت الهی بر بندگان و مایۀ ناامیدی کافران از نفوذ در ارکان رکنی اسلام یاد کرده و پیامبر اکرم(ص) نیز با معرفی امیر المومنین علی (ع) به عنوان جانشین بلافصل خود بر رسالت ماندگار خویش خاتمیت بخشیده است.
اهمیت غدیر و ولایت که باعث صدور آن همه روایات شده که اگر کسی بین رکن و مقام عمری را به عبادت بگذراند و علوی نباشد مقبول نیست، هم ریشه قرآنی دارد و هم ریشه حدیث نبوی
ریشۀ قرآنیش این است که خداوند متعال خطاب به رسول گرامی اسلام فرمود:
و ان لم تفعل فما بلغت رسالته «مائده/۶۷» اگر این کاررا نکنی، کاری در حوزه رسالت نکرده ای. یعنی رسالت منهای ولایت عبارت است از رسالت منهای رسالت. و ریشه حدیث نبوی این مطلب آن است که پیامبر عظیم الشان اسلام (ص) قبل از ایراد آن خطبه معروف و نصب وجود مبارک حضرت امیر (ع) فرمود: انی مسئول و انکم مسئولون یعنی: من مسئولم ابلاغ کنم و شما مسئولیت بپذیرید.

این عبارت به آیه ۶ سوره اعراف اشاره دارد که خداوند فرمود: ولسنألن الذین اُرسل الیهم و لنسألن المرسلین.

غدیر از دیدگاه قرآن کریم:
خداوند متعال در آیات ۳و۶۷ سوره مبارکه مائده چهار وصف عظیم را برای غدیر ذکر کرده است.
تحلیل معنایی آن گسترۀ دین شناسی، پیامبر شناسی، دشمن شناسی، سنت شناسی، امام شناسی و امت شناسی را در بر می گیرد.
اوصاف چهارگانه غدیر در قرآن عبارتند از :
۱- الیوم یئس الذین کفروا من دینکم فلا تخشوهم و اخشون.
امروز کافران از دست درازی به دین شما ناامید شده اند، بنابراین از آنها نترسید و از من بترسید
۲- الیوم اکملت لکم دینکم
امروز دین شما را به حد کمال رسانیدم.
۳- و اتمت علیکم نعمتی
نعمتم را بر شما تمام گردانیدم.
۴- و رضیت لکم الاسلام
و خرسند شدم که اسلام آئین شما باشد.
غدیر، عید بزرگ خداوند متعال است، عید بزرگ پیامبر و عید ولایت است. غدیر، با عظمت ترین عید و بهترین روز سال و روز درود و برائت و روز وتولّی و تبّری است.
غدیر، سند فضیلت حضرت علی(ع) است بر تمام صحابه یاران پیامبر اسلام(ص)
بنیان گذار عزیز و بزرگوار انقلاب اسلامی، امام خمینی (ره) در باره غدیر چنین فرمود:
زنده نگهداشتن غدیر نه به این است که چراغانی گردد و قصه خوانی و مداحی شود. اینها خوب است اما مسأله این نیست، مسأله این است که به ما یاد دهد که چطور باید از ولایت تبعیت کنیم.
ولایتی که در حدیث غدیر است به معنای حکومت است نه به معنای مقام معنوی.
مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی امام خامنه ای (مد ظله) پیرامون مسأله غدیر چنین فرمودند :
اهمیت عید سعید غدیر به عنوان برترین عیدها به این دلیل است که متضمن ولایت الله و جود مقدس و شخصیت ممتاز امیر مومنان حضرت علی (ع) در قلمرو نفس انسانی و جامعه بشری به عنوان امام و پیشوا برترین الگو و نمونه است.
حدیث غدیر که از قطعی ترین احادیث پیامبر (ص) به شمار می آید از حیث دلالت و سند قابل مناقشه نیست و از احادیث متواتر است و دلیل تواتر آن اینست که، این واقعه بزرگ و مهم در پیش چشم هزاران نفر(۱۲۰هزار نفر) اتفاق افتاده است.در کتاب ارزشمند و گران سنگ غدیر آمده است که حدیث غدیر را ۱۱۰نفر از صحابه و ۸۴نفر از تابعین و ۳۶۰نفر از علماء و روایان طی قرن ها نقل کرده اند. علاوه بر آن دانشمندانی چون «طبری» و «ابن عقده» هر کدام در کتاب مستقلی این موضوع مهم را تالیف کرده اند.

 

11) آیا می دانید  به دلایل متعدد آیه سوم سوره مائده (الیوم اکملت لکم دینکم) نمی تواند بی ارتباط با حادثه غدیر باشد! 

پی نوشت:

1- بحار الأنوار،ج 37، ص 235.
2- بحار الأنوار،ج 37، ص 236.
3- الذريعة،ج 5، ص 101، شماره 418.
4- روضة الواعظين، ج 1، ص 89 .
5- الاحتجاج،ج 1، ص 66/ بحار الأنوار،ج 37، ص 201.
6- اليقين، ص 343، باب 127/ بحار الأنوار، ج 37 ص 218.
7- العدد القوية، 169.
8- التحصين، ص 578، باب 29 از قسم دوم. 
9- الصراط المستقيم، ج 1، ص 301.
10- نهج الايمان(نسخه خطى كتابخانه امام هادى(ع)در مشهد)، ورقه 26ـ 34.
11- الإقبال، ص 454 و 456/ بحار الأنوار،ج 37، ص 127 و 131.
12- اثبات الهداة، ج 2، ص 114.
13- بحار الانوار، ج 397، ص 201.
14- كشف المهم، ص 190.

از كتاب اسرار غدير، ص 90، محمد باقر انصارى.

1 ـ کنز العمّال 8: 60 (15/482، ح 41909); و نیز : الریاض النضرة 3: 17; فرائد السمطین 1: 75، باب 12، ح 41; الفصول المهمّة: 41.

2 ـ ابن اثیر در نهایه 2: 160 (2/345) مى گوید: «اسم عمامه پیامبر(صلى الله علیه وآله) سحاب بود».

3 ـ الفردوس بمأثور الخطاب (3/78، ح 4246).

4 ـ محمّد بن احمد بن عبد الرحمن ملطى شافعى، متوفّاى (377).

5 ـ التنبیه والردّ على أهل الأهواء والبِدَع: 26 (ص 19).

6 ـ السیرة الحلبیّة 3: 369 (3/341).

7 ـ شفیعی شاهرودی، گزیده اى جامع از الغدیر، ص 82

 

[1] کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 1، ص 199-198، دار الکتب الاسلامیة، تهران، 1364 هـ ش.

[2] سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور، ج 2، ص 259، کتابخانه آیت الله مرعشی، قم، 1404 هـ ق.

[3] طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج 6، ص 52، دار المعرفة، بیروت، 1412 هـ ق.

[4] همان، ص 54.

[5] صحیح بخاری، ج 5، ص 186، دار الفکر، بیروت.

[6] کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 1، ص 291، ، " ثم نزلت الولایة و إنما أتاه ذلک فی یوم الجمعة بعرفة".

[7] ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج 3، ص 23، دار الکتب العلمیة، بیروت، 1419 هـ ق.

[8] قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، ج 6، ص 61، انتشارات ناصر خسرو، تهران، 1364 هـ ش.

[9] صحیح بخاری، ج 3، ص 12.

[10] همان، ج 5، ص 165.

[11] در این بخش از پاسخ، تضادهای موجود در کتب اهل سنت در ارتباط با این آیه بیان شده، وگرنه شیعیان نیز معتقدند که بعد از اعلام ولایت، فریضه دیگری نازل نشده است. ر.ک: کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 1، ص 289، ح 4.

[12] طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج 6، ص 52.

[13] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 4، ص 271-270، دار الکتب الاسلامیة، تهران، 1364 هـ ش.

[14] فخر رازی، مفاتیح الغیب، ج 11، ص 286، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، 1420 هـ ق " أنه لیس المراد هو ذلک الیوم بعینه حتى یقال إنهم ما یئسوا قبله بیوم أو یومین "

[15] قرطبی، ، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، ج 6، ص 60.

 پایگاه جامع اطلاع رسانی امام مهدی (عج)

ماهنامه گلبرگ، ش13
ماهنامه گلبرگ، ش26
ماهنامه گلبرگ، ش70 
ماهنامه گلبرگ، ش82
ماهنامه گلبرگ، ش94

" سایت بلاغ"

 

 

1)ـ المراقبات، میرزا جواد آقاى تبریزى، ص 217 و .218
2)ـ بحارالانوار، ج 95، ص .302
3)ـ المراقبات، میرزا جواد آقا تبریزى، ص .256
4)ـ التهذیب، شیخ طوسى، ج 3، ص .143
5)ـ الغدیر، علامه امینى، ج 1، ص .287
6)ـ سوره حجرات، آیه .10
7)ـ مستدرک الوسائل، محدث نورى، ج 1، ص .456
8)ـ بحارالانوار، مجلسى، ج 95، ص .322
9)ـ همان، ص .301
10)ـ المراقبات، ص .260
11)ـ الغدیر، ص .274
12)ـ بحارالانوار، ج 95، ص .303
13)ـ المراقبات، ص .260
14)ـ همان، ص .257
15)ـ همان. 
16)ـ الغدیر، ج 1، ص .287
17)ـ بحارالانوار، ج 95، ص .321
18)ـ المراقبات، ص .255
19)ـ بحارالانوار، ج 95، ص .319
20)ـ مفاتیح الجنان، ص .507
21)ـ المراقبات، ص .257
22)ـ مصباح المتهجد، ص .702
23)ـ همان. 
24)ـ الغدیر، ص .285
25)ـ همان، ص .286
26)ـ التهذیب، ج 6، ص .24
27)ـ مفاتیح الجنان، ص .659
28)ـ همان. 
29)ـ همان، ص .80
30)ـ همان، ص .503
31)ـ المراقبات، ص .257
32)ـ الغدیر، ج 1، ص .287
33)ـ همان، ص .284
34)ـ بحارالانوار، ج ، ص .95
35)ـ الغدیر، ج 1، ص 284؛ المراقبات، ص .255
36)ـ المراقبات، ص .262
37)ـ همان، ص .256
38)ـ بحارالانوار، ج 95، ص .322
39)ـ همان، ص .302
40)ـ همان، ج 95، ص .301
41)ـ المراقبات، ص .258
42)ـ التهذیب، ج 1، ص .114
43)ـ المراقبات، ص .260
44)ـ تحریر الوسیله، امام خمینى، ج 1، ص .98
45)ـ بحارالانوار، ج 95، ص .302
46)ـ المراقبات، ص .256
47)ـ مفاتیح الجنان، ص .511
48)ـ مصباح المتهجد، ص 702؛ الغدیر، ج 1، ص 284؛ المراقبات، ص .256
49)ـ مصباح المتهجد، ص 702؛ المراقبات، ص .256
50)ـ همان. 
51)ـ همان. 
52)ـ الغدیر، ج 1، ص .287
53)ـ المراقبات، ص .255
54)ـ التهذیب، ج 3، ص .143
55)ـ الکافى، ج 4، ص .567
56)ـ الغدیر، ج 1، ص 284؛ المراقبات، ص .255
57)ـ بحارالانوار، ج 95، ص .302
58)ـ مصباح المتهجد، ص 702؛ المراقبات، ص .256
59)ـ همان، ص .255
60)ـ مصباح المتهجد، ص .702
61)ـ بحارالانوار، ج 97، ص .119
62)ـ الغدیر، ج 1، ص .287
63)ـ مصباح المتهجد، ص 702؛ الغدیر، ج 1، ص .284
64)-مصباح المتهجّد، ص757 

برگرفته از مجله کوثر شماره 2

(