استئوپروز
خمیدگی پشت که اغلب ناشی از پوکی استخوان است.
آی‌سی‌دی-۱۰	M80-M82
آی‌سی‌دی-۹	733.0
اُمیم	۱۶۶۷۱۰
دادگان بیماری‌ها	۹۳۸۵
مدلاین پلاس	000360
ای‌مدیسین	med/۱۶۹۳ ped/۱۶۸۳ pmr/۹۴ pmr/۹۵
پیشنت پلاس	پوکی استخوان
سمپ	D010024

 

پوکی استخوان یا استئوپروز طبق تعریف انجمن ملی بهداشت (هیات ایجاد اتفاق نظر برای پیشگیری از استئوپروز)،^{[پ ۱]} یک اختلال اسکلتی است که بیشتر در دوران کهنسالی بروز می‌کند و ویژگی بارز آن کاهش استحکام استخوان بوده و فرد را در معرض خطر شکستگی قرار می‌دهد.^[۱]

همه‌گیرشناسی

در ایالات متحده، ۱/۵ میلیون شکستگی ناشی از استئوپروز در سال دیده می‌شود^[۲] که هفتصدهزار مورد آن در مهره‌ها، دویست و پنجاه هزار مورد در استخوان رادیوس، دویست و پنجاه هزار مورد در لگن و سیصدهزار مورد در سایر استخوان‎ها رخ می‎دهند.^[۳] شکستگی‌های لگن وخیم‌ترین عارضه استئوپروز بوده و میزان مرگ ومیر آن در سال اول بیش از ۲۰٪ است.^[۴] بیش از ۵۰٪ بیماران مبتلا به شکستگی لگن قادر به بازگشت به حالت ایستاده قبلی نبوده و تقریباً ۱۰٪ آنان نیاز به تسهیلات مراقبتی دراز مدت خواهند داشت. سه چهارم شکستگی‌های لگن در زنان رخ می‌دهد. بعد از سن ۵۰ سالگی، خطر بروز شکستگی لگن در طول زندگی برای زنان سفیدپوست ۱۷٪ و برای مردان سفیدپوست ۶٪ می‌باشد. اگر سنجش تراکم مواد معدنی استخوان را ملاک قضاوت قرار دهیم،۱۳ الی ۱۷ میلیون زن دچار کاهش توده استخوانی در گردن استخوان ران بوده و ۴ الی ۶ میلیون زن سفیدپوست یائسه مبتلا به استئوپروز می‌باشند.^[۱] هرچند میزان عوارض (موربیدیته) در شکستگی‌های مهره‌ای کمتر است، اما میزان مرگ ومیر آنها به دلیل خطر بیماری‌های ریوی و قلبی-عروقی بیشتر است. فقط یک سوم از شکستگی‌های مهره‌ای که در پرتونگاری تشخیص داده می‌شوند، تحت مراقبت طبی قرار می‌گیرند. در زن‌ها پوکی استخوان در سن ۳۵ سالگی آغاز می‌گردد.^[۵]

علل بیماری

این بیماری در دوران یائسگی زنان بسیار شایع است زیرا در این دوران استروژن بسیار در بدن زنان کم می‌شود. همچنین کمبود مواد معدنی مانند کلسیم، پروتئین و ویتامین دی و استعمال دخانیات مانند سیگار باعث پوکی استخوان می‌شود. در شرایط کمبود مواد معدنی در رژیم غذایی، بدن این کمبود را از بافت‌های استخوانی می‌گیرد و این کار در طول زمان باعث فقر استخوان‌ها از لحاظ مواد معدنی و در نتیجه پوکی استخوان می‌گردد. همچنین با بالا رفتن سن تخریب بافت استخوانی بیش از ساخت آن می‌شود و با گذشت زمان و در دوران کهنسالی این عارضه بروز می‌کند. برخی از بیماری‌ها مثل پرکاری تیروئید، کم‌کاری غدد جنسی، آرتریت روماتوئید، بیماری کوشینگ و دیابت و مصرف برخی داروها مثل کورتن و لووتیروکسین ٬فورزماید، هپارین ٬فنیتوئین نیز در طول زمان باعث پوکی استخوان می‌گردند. عوامل دیگری نیز مثل کم تحرکی یا کمبود وزن بیش از ۱۰٪ نسبت به وزن دوران جوانی یا بی‌ام‌آی کمتر از ۱۹ ٬عوامل وراثتی و اعتیاد به الکل باعث پوکی استخوان هستند.^{[۶][۷][۸][۹]} باور بر این بود که مصرف بیش از اندازه کافئین از فاکتورهای خطر است اما تحقیقات تازه نشان می‌دهد ارتباط زیادی بین استئوپروزی و مصرف کافئین وجود ندارد.^[۱۰]

علایم

برخلاف بسیاری از بیماری‌های مزمن دیگر که علائم و نشانه‌های متعددی دارند، استئوپروز یک بیماری خاموش و بدون علامت است تا زمانی که یک شکستگی ایجاد شود.^[۲] که هفتصدهزار مورد آن در مهره‌ها، دویست و پنجاه هزار مورد در استخوان رادیوس، دویست و پنجاه هزار مورد در لگن و سیصدهزار مورد در سایر استخوان‎ها رخ می‎دهند.^[۳] شکستگی‌های لگن وخیم‌ترین عارضه استئوپروز بوده و میزان مرگ ومیر آن در سال اول بیش از ۲۰٪ است.^{[۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵]} شکستگی‌های ناشی از استئوپروز، شکستگی‌هایی هستند که به طور معمول در آن موقعیت‌ها در افراد سالم شکستگی استخوان رخ نمی‌دهد.^[۱۶][۱۷] که این شکستگی‌ها به عنوان شکستگی ناشی از شکنندگی در نظر گرفته می‌شوند.^{[۱۸][۱۹][۲۰]} شکستگی‌های لگن پس از سقوط رخ می‌دهند، اما دو سوم شکستگی‌های مهره‌ای به صورت خاموش بوده و با یک فشار مختصر مانند بلند کردن یک جسم، عطسه کردن و خم شدن رخ می‌دهند.^[۱]

شکستگی‌ها

کمر درد ناگهانی از نشانه‌های فروپاشی مهره‌است.

شاخص‌های خطر

عوامل خطر برای شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان را می‌توان به دو گروه قابل کنترل و غیرقابل کنترل تقسیم کرد. علاوه بر این بیماری‌هایی خاص و اختلالاتی نیز وجود دارند که پوکی استخوان در آنها بعنوان یک عارضه شناخته می‌شود. استفاده از داروها بطور تئوریک یک عامل خطر قابل کنترل است اگرچه در اغلب موارد افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان بر اثر دارودرمانی اجتناب ناپذیر است. البته کافئین خطر ابتلا به پوکی استخوان را بالا نمی‌برد.^[۲۱]

شاخص‌های غیرقابل کنترل

از مهم ترین عوامل غیرقابل کنترل در افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان می‌توان به افزایش سن (در مردان و زنان)، جنسیت مونث، کمبود استروژن پس ازیائسگی که باعث کاهش حجم مواد معدنی در استخوان می‌شود، اشاره کرد. البته در مردان کاهش سطح تستوسترون منجر به پوکی استخوان می‌شود. در حالی که پوکی استخوان در همه نژادهای بشری رخ می‌دهد اروپایی‌ها و آسیایی‌ها در ابتلا به پوکی استخوان مستعدترند.^[۲۲]

تشخیص

تشخیص استئوپروز معمولاً به دنبال یک شکستگی بالینی حاد یا انجام آزمایش سنجش تراکم استخوان مسجل می‌شود.^[۱]رادیوگرافی‌ها می‌توانند شکستگی فشاری مهره‌ها را نشان دهند،^[۲۳] ولی شواهد پرتونگاری کاهش توده استخوانی تا هنگامی که ۳۰٪ از توده استخوان تحلیل نرفته، ایجاد نمی‌شود.^[۲۴] عکس‌های پرتونگاری شاخص خوبی برای تشخیص استئوپروز نیستند زیرا نفوذ کم یا بیش از حد اشعه در فیلم عکاسی روی کیفیت آن تاثیر می‌گذارد، از این‌رو رادیوگرافی‌ها راهنماهای خوبی برای پی بردن به استئوپروز نیستند و غالباً تشخیص براساس سنجش تراکم مواد معدنی استخوان مسجل می‌گردد.

درمان

• بیس‌فسفونات‌ها
• آگونسیت - آنتاگونسیت‌های استروژن
• هورمون درمانی جایگزین(HRT)

در پژوهشی به نام <<پیشگامان سلامت زنان>> که یک کارآزمایی بزرگ، تصادفی شده، کنترل‌شده با دارونما و چند مرکزی برای ارزیابی هورمون درمانی جایگزین^{[پ ۲]} بوده‌است، محققان گزارش کرده‌اند که شکستگی‌های گردن ران و مهره‌ها پس از ۵٫۲ سال، ۳۶٪ کاهش یافته‌اند. علاوه بر افزایش توده استخوانی، بهبود وضعیت لیپیدها، کاهش سرطان کولون و کاهش علائم یائسگی فواید دیگر این روش درمانی هستند. با این حال به‌دلیل خطرات احتمالی HRT من‌جمله وقایع قلبی-عروقی، سرطان پستان، ترومبوز وریدی عمقی، آمبولی ریوی و مشکلات کیسه صفرا توصیه می‌شود این روش فقط باید برای تخفیف علائم یائسگی به‌کار رود و برای پیشگیری یا درمان استئوپروز از درمان‌های دیگری استفاده شود.

• کلسی‌تونین
• هورمون پاراتیروئید
• درمان‌های آینده
• جراحی ترمیمی مهره‌ها (کیفوپلاستی)

بتازگی محققان سوئدی دریافتند که هورمون رشد قادر است اثرات ناشی از پوکی استخوان را در زنان پس از یائسگی کاهش دهد. این تحقیقات که به مدت 10 سال به طول انجامید نشان می دهد که استفاده از هورمون رشد در اوایل یائسگی می تواند علایم پوکی استخوان را کاهش دهد و از شکستگی استخوان جلوگیری کند.^[۲۵]

داده‌های آماری در رابطه با کشور ایران

در سال ۸۰، حدود ۱۵ درصد از جمعیت ایران دچار پوکی استخوان بودند که، در سال ۹۰ جمعیت ۱۵ درصدی دچار پوکی استخوان به ۳۴ درصد افزایش یافته‌است.^[۲۶] بر اساس آمارها 20 درصد زنان ایرانی بالای 50 سال دچار درجات قابل توجهی از کاهش تراکم استخوان هستند که احتمال شکستگی های ناشی از پوکی استخوان را در آنها بیشتر می کند. در ایران حدود 5/4 درصد مردان و هشت درصد زنان به پوکی استخوان و بیش از 35درصد آنها به درجات خفیف تری از کاهش تراکم استخوان مبتلا هستند.^[۲۷]

نتایج مطالعات تازه نشان داده است که شیوع پوکی استخوان ( استئوپروز) و کاهش توده استخوانی در مردان ایرانی با شیب بیشتری در حال افزایش است. در این پژوهش پوکی استخوان (استئوپروز) در مردان بالای 50 سال و زنان یائسه، و استئوپروز در مردان کمتر از 50 سال و زنان قبل از سن یائسگی مورد بررسی قرار گرفت و نشان داده شد که شیوع پوکی استخوان (استئوپروز) و کاهش توده استخوانی در مردان با شیب بیشتری در حال افزایش است و از آنجایی که میزان مرگ و میر به دنبال شکستگی در مردان بیشتر از زنان است، اهمیت موضوع بیشتر می شود.^[۲۸]

پوسیدگی دندان
Destruction of a tooth by cervical decay from dental caries. This type of decay is also known as root decay.
آی‌سی‌دی-۱۰	K02
آی‌سی‌دی-۹	521.0
دادگان بیماری‌ها	۲۹۳۵۷
مدلاین پلاس	001055

پوسیدگی دندان نوعی بیماری است. در این بیماری بافت سخت دندان (مینا و سپس عاج) در اثر ترشح اسید از باکتری‌های پوسیدگی زا (عمدتاً استرپتوکوک موتان) مواد معدنی کلسیم و فسفر را ازدست داده و به تدریج از بین می‌روند. پوسیدگی دندان مرحله غیر قابل برگشت در فرایند حل شدن مواد معدنی مینا توسط اسید محسوب شده و درمان آن تنها از راه جایگزینی بافت سخت از دست رفته دندان با مواد ترمیمی دندانپزشکی امکان‌پذیر می‌باشد. اگر پوسیدگی تاج دندان به موقع متوقف و جایگزین نشود و پوسیدگی به ریشه دندان برسد نیاز به درمان ریشه (RCT یا عصب کشی) می‌باشد و در موارد شدیدتر ممکن است حتی نیاز به خارج کردن یا اصطلاحا کشیدن دندان باشد.

گرچه پوسیدگی [دندان] یکی از رایج‌ترین مشکلات بر روی این سیاره است، اما رابطه پیچیده میان رژیم غذایی [بیمار] و بروز و ظهور حفره‌های دندانی، هنوز کاملاً شناخته نشده است. پوسیدگی‌ها توسط [باکتری] استرپتوک موتانس بر روی دندان بوجود می‌آیند. تاکنون در افکارعمومی گفته می شد که وجود مشکل در دندان ها بر روند فعالیت های افراد تاثیر مستقیم دارند؛ اکنون پژوهشگران درستی این ذهنیت را اثبات کرده اند. پژوهشگران با تحقیقات میدانی، سلامتی دندان ها و وضعیت جسمی 187 بازیکن حرفه ای در لیگ های دسته اول، دوم و سوم انگلیس را که متوسط سنی آنها 24 سال است، را بررسی کردند و دریافتند که ناسالم بودن دندان های بسیاری از فوتبالیست های حرفه ای در انگلیس در کارایی آنان در زمین بازی تأثیر منفی می گذارد.^[۱]

بر اساس آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هر ایرانی به طور متوسط دارای 6 دندان کشیده، پر کرده یا پوسیده است.^[۲]

قلیان و دخانیات باعث پوسیدگی دندان می شوند.^[۳]

پورپورای ناشناس کاهش پلاکت
پورپورایی که با کاهش پلاکت مرتبط دانسته می‌شود.
آی‌سی‌دی-۱۰	D69.3
آی‌سی‌دی-۹	287.31
اُمیم	188030
دادگان بیماری‌ها	6673
ای‌مدیسین	emerg/282
پیشنت پلاس	پورپورای ناشناس کاهش پلاکت
سمپ	D016553

پورپورای ناشناس کاهش پلاکت یا پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک (Idiopathic thrombocytopenic purpura) نوعی از اختلال خونریزی دهنده‌است که علت آن تخریب پلاکت‌ها بوسیله اتوآنتی‌بادی‌ها (خودپاتن‌ها) است. تظاهر اصلی آن کاهش تعداد پلاکت‌ها بدلیل افزایش تخریب آنها است.^[۱]

طحال در ایجاد این بیماری دارای دو نقش است.

1. تولید پادتن‌های ضد پلاکتی است بطوریکه پس از طحال‌برداری^[۲] میزان پادتن‌ها تا حد غیرقابل اندازه گیری کاهش می‌یابد.
2. خارج کردن پلاکتهای پوشیده شده از پادتن‌ها از جریان خون است.^[۳]

در اغلب موارد یک الی سه هفته قبل از تظاهر علائم بیماری سابقه عفونت ویروسی و یا انجام واکسیناسیون را ذکر می‌کنند.

این بیماری در ۹۰ درصد کودکان مبتلا بشکل حاد ظاهر می‌شود و در حداکثر طی ۶ ماه با یا بدون درمان بهبود می‌یابندو در نهایت تعداد پلاکت به حد نرمال می‌رسد.^[۴]

محتویات

درمان

1. مصرف استروئیدها^[۵]
2. ایمونوگلوبولین وریدی (IVIgG)
3. طحال‌برداری در آن گروه از بیماران مبتلا به مزمن که خونریزی‌های شدید و مکرر دارند، یا با وجود درمان دارویی پس از چندین سال هنوز پلاکت زیر ۳۰۰۰۰ دارند انجام می‌شود.^[۶]

• پس از طحال برداری تعداد پلاکت‌ها زیاد می‌شود و پس از یکی دو هفته به حداکثر تعداد خود می‌رسد.
• با تزریق واکسن‌های مننگوکک و پنوموکوک حداقل دو هفته قبل از جراحی و مصرف پنی سیلین خوراکی پس از طحال برداری خطر عفونت‌ها ناچیز است.
• تزریق پلاکت پیش از جراحی لازم نیست.^[۷]

جستارهای وابسته

• ترومبوسیتوپنی
• پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک

پانویس

پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک
عکاسی ریزنگاری showing an acute thrombotic microangiopathy, as may be seen in TTP. A thrombus is present in the hilum of the glomerulus (center of image). Kidney biopsy. H&E stain.
آی‌سی‌دی-۱۰	M31.1 (ILDS M31.110)
آی‌سی‌دی-۹	446.6
اُمیم	۲۷۴۱۵۰
دادگان بیماری‌ها	۱۳۰۵۲
مدلاین پلاس	000552
ای‌مدیسین	emerg/۵۷۹ neuro/۴۹۹ med/۲۲۶۵
سمپ	D۰۱۱۶۹۷

پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک (به انگلیسی: Thrombotic thrombocytopenic purpura) گونه کمیاب اختلال انعقاد خون است که همراه با ایجاد لخته‌های خون بسیار ریز در رگهای کوچک تمام بدن است.^[۱] علت اغلب موارد کمبود آنزیم ADAMTS13 در پلاسماست که یک متالوآنزیم است.

محتویات

تظاهرات بالینی

بیماران به دلیل تشکیل لخته دچار ترومبوسیتوپنی و آنمی (آنمی میکروآنژیوپاتیک) شدید هستند. لخته‌های میکروسکوپیک ایجاد شده موجب آسیب به اندامهایی مانند کلیه (ایجاد نارسایی کلیه) ، قلب و مغز (احتمال سردرد ، اختلال عصبی و سکته مغزی) می‌شوند.^[۲] بیماران اغلب تب نیز دارند. تظاهرات عصبى نوسان‌کننده شايع هستند و خونريزى داخل مغزى از علل شايع مرگ است.

بیماری‌زایی

پاتوجنزی و علت بيمارى چندان مشخص نیست. شايع‌ترين سن بيمارى بين ۱۰ تا ۴۰ سالگى است. کم‌خونى هموليتيک ميکروآنژيوپاتيک در اثر عبور گويچه‌هاى سرخ از درون عروق خونى زير آسيب‌ديدهٔ حاوى رشته‌هاى فيبرين رخ مى‌دهد.

درمان

بدون درمان میزان مرگ و میر TTP حدود ۹۰٪ می‌باشد ، که اکثراً ظرف ۳ ماه از آغاز علایم رخ می‌دهد. درمان اصلی تبادل پلاسما و جایگزینی با پلاسمای منجمد تازه است.^[۳] کورتیکواستروئیدها ، آنتی بادی مونوکلونال و تنظیم کننده‌های ایمنی مانند سیکلوسپورین و وینکریستین نیز در درمان بکار می‌روند.

جستارهای وابسته

• ترومبوسیتوپنی
• پورپورای ناشناس کاهش پلاکت
• پورپورای ترومبوسیتوپنیک

پانویس

علایم بیماری

بیماری به دلیل التهاب عروق جزو واسکولیتها می‌باشد و چون این عروق در همه جای بدن می‌توانند درگیر شوند واسکولیت سیستمیک می‌باشد . تریاد اصلی تشخیص بیماری پورپورا، آرتریت مفصلی و درد شکمی است .

ضایعات پوستی:علامت مشخص این بیماری ضایعات پوستی صورتی رنگ (خونریزی‌های بسیار کوچک زیرجلدی) که پتشی و پورپورا (بر اساس اندازه ضایعه ) را تشکیل می‌دهند و قابل لمس هستند می‌باشد. (۱۰۰٪ موارد) این ضایعات معمولاً روی باسن و ساق پا وگاه در سطح خلفی بازوها و یا قسمتهای تحتانی شکم دیده می‌شوند. همچنین تورم موضعی در بافتهای شل بدن مانند پلکها، لبها، کیسه بیضه، پشت دستها و پاها دیده می‌شود که به آن آنژیوادم موضعی نیز می‌گویند.

ضایعات مفصلی:در بیشتر بیماران التهاب و درد مفصل بخصوص مفصل زانو و مچ پا دیده می‌شود.(۸۰٪ موارد)

درگیری گوارش : شایعترین علامت بیماران درد شکم است که ممکن است شدید باشد و همراه استفراغ که به علت خونریزی ریز داخل مخاط روده‌است. ممکن است بیمار دچار اسهال و یا خون در مدفوع، یا پیچش روده باشد.(۶۲٪ موارد)

درگیری کلیوی : در ۴۰٪ موارد درگیری کلیوی وجود دارد که بوسیله آزمایش ادرار (وجود خون یا پروتئین در ادرار) مشخص می‌شود.ذر برخی موارد به شکل گلومرولونفریت است و در تعدادي از بیماران ما نهایتا نارسایی کلیه را داریم (درصد پيشرفت به نارسایی كليه در باغلين بيمار بسيار بيشتر از كودكان بيمار است.

 

وجود سابقه عفونت : در دو سوم مبتلایان سابقه عفونت دستگاه تنفس فوقانی مثل گلودرد و یا تبخال، هپاتیت، سرخجه، هلیکوباکترپیلوری و ... حدود دو هفته قبل از بروز سایر علایم وجود دارد.

بروز علایمی مانند درد شکمی مقاوم به درمان، وجود خون در مدفوع، مدفوع سیاه قیری، خونریزی جدید زیر پوستی و وجود خون در ادرار، در طی درمان نشان دهنده عوارض بیماری بوده و رسیدگی سریع را می‌طلبد.

در موارد بسیار نادر باعث نارسایی کلیه، سوراخ شدن روده و یا چرخش بیضه می‌شود که در این موارد اقدام درمانی سریع لازم است.

علت بیماری

علت بیماری احتمالاً یک واکنش خودایمنی در عروق خونی کوچک در سراسر بدن است که باعث التهاب و گرفتاری مویرگ‌ها می‌شود. عامل شعله‌ور کننده این واکنش ناشناخته‌است، ولی حملات اغلب در پی یک عفونت مجاری تنفسی فوقانی (ویروسی یا باکتریایی)، مصرف برخی داروها به خصوص داروهای آنتی بیوتیک، دیکلوفناک و رانیتیدین و حتی گزش حشرات رخ می‌دهند.

تشخیص بیماری

تشخیص HSP یک تشخیص بالینی است ولی آزمایشات خون، ادرار، مدفوع و بیوپسی پوست می‌تواند به تشخیص کمک کند . تشخیص دقیقتر با نمونه برداری از ضایعات جلدی و بررسی میکروسکوپی صورت می‌گیرد. تجمع کمپلکسهای ایمنی دارای ایمونوگلوبولین A در این ضایعات دیده می‌شود. در آزمایش خون ما افزایش اوره و کراتینین، افزایش (IgA) (CRP) (ESR) را ممکن است ببینیم .

درمان بیماری

درمان این بیماری علامتی است و بسته به علامت ایجاد شده درمان انجام می‌شود، زیرا بیش از ۹۰٪ بیماران ( به خصوص کودکان ) دارای بیماری خودبخود محدود شونده هستند که خودبخود فروکش کرده و گاه دوباره عود می‌کند . درمان علامتی شامل کنترل درد، تامین آب بدن، رژیم غذایی نرم، کاهش فعالیت و جلوگیری از ثابت نگهداشتن اندام تحتانی (پاها) می‌باشد. در موارد شدید ممکن است از استروئید، داروهای سرکوبگر ایمنی، دی پیریدامول و (IVIG) استفاده شود.

سیر بیماری

اغلب طول مدت بیماری در حدود ۴ تا ۶ هفته‌است. نیمی از کودکان حداقل یک عود مجدد بیماری را در عرض یک دوره ۶ ماهه تجربه می‌کنند که نسبت به حمله نخست بیماری خفیف‌تر و کوتاهتر است. به ندرت عودهای مکرر رخ می‌دهد .بیشتر کودکان دچار HSP به طور کامل بهبود می‌یابند، ولی در برخی، پورپورای آلرژیک مکرر عود کرده و یا سال‌ها باقی می‌ماند.

منابع

• ویکی‌پدیای انگلیسی [۱]
• سیسیل مبانی طب داخلی. تهران

سینه‌پهلو
تصویر رادیوگرافی قفسه سینه شخص مبتلا به سینه‌پهلوی باکتریایی پیشرفته.
آی‌سی‌دی-۱۰	J12, J13, J14, J15, J16, J17, J18, P23
آی‌سی‌دی-۹	480-486, 770.0
دادگان بیماری‌ها	۱۰۱۶۶
مدلاین پلاس	000145
ای‌مدیسین	topic list
پیشنت پلاس	سینه‌پهلو
سمپ	D011014

سینه پهلو، پنومونی (به انگلیسی: Pneumonia) یا ذات‌الریه وضعیت التهابی ریه است که عمدتاً کیسه‌های میکروسکوپی هوا موسوم به آلوئول‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.^[۱][۲] این بیماری معمولاً در اثر عفونت ناشی از ویروس یا باکتری و گاهی نیز در اثر سایر میکروارگانیسمها، برخی داروها و شرایط دیگر مانند بیماری خودایمنی رخ می‌دهد.^[۱][۳]

علائم شایع آن عبارتند از: سرفه، درد قفسه سینه، تب، و اشکال در تنفس.^[۴] ابزار تشخیصی آن شامل استفاده از اشعه ایکس و کشت خلط است. واکسن‌هایی برای جلوگیری از انواع خاصی از سینه پهلو در دسترس می‌باشد. درمان بستگی به علت زمینه‌ای دارد. سینه پهلو باکتریایی با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود. اگر سینه پهلو شدید باشد، معمولاً فرد مبتلا در بیمارستان بستری می‌گردد.

سینه پهلو سالانه حدود ۴۵۰ میلیون نفر معادل هفت درصد از کل جمعیت جهان را مبتلا می‌کند و منجر به حدود ۴ میلیون مرگ می‌شود. اگرچه ویلیام اوسلر در قرن نوزدهم به سینه پهلو عنوان "کاپیتان مردان مرگ" را داده بود،^[۵] ظهور آنتی‌بیوتیک‌درمانی و واکسن در قرن بیستم موجب افزایش میزان زنده ماندن در بین این بیماران شد.^[۶]با این حال، سینه پهلو همچنان در کشورهای در حال توسعه، و در میان افراد بسیار پیر، بسیار کم‌سن و سال و افراد مبتلا به بیماری مزمن به‌عنوان یک علت اصلی مرگ محسوب می‌شود.^[۶][۷]

محتویات

علائم و نشانه‌ها

 

افراد مبتلا به سینه پهلو عفونی اغلب سرفه همراه با خلط، تب همراه با لرز شدید، تنگی نفس، درد قفسه سینه گزنده یا شدید در حین نفس کشیدن، و افزایش تعداد تنفس را تجربه می‌کنند^[۹] در افراد مسن، ممکن است گیجی مشهودترین علامت باشد.^[۹] علائم و نشانه‌های متداول در کودکان زیر پنج سال عبارتند از: تب، سرفه و تنفس سریع یا اشکال در تنفس.^[۱۰]

تب خیلی تعیین‌کننده نیست، زیرا در بسیاری از بیماری‌های شایع دیگر نیز رخ می‌دهد، و ممکن است در کسانی که مبتلا به بیماری شدید و سوء تغذیه هستند، مشاهده نشود. علاوه بر این، سرفه اغلب در کودکان کمتر از ۲ ماه مشاهده نمی‌شود.^[۱۰] علائم و نشانه‌های شدیدتر ممکن است شامل موارد زیر باشد: کبودی پوست، کاهش تشنگی، تشنج، استفراغ مداوم، افزایش یا کاهش شدید دمای بدن، و یا کاهش سطح آگاهی.^[۱۰][۱۱]

موارد باکتریایی و ویروسی سینه پهلو معمولاً دارای علائم مشابهی هستند.^[۱۲] برخی از علت‌های این بیماری با ویژگی‌های بالینی کلاسیک اما غیراختصاصی همراه است. سینه پهلو ناشی از لژیونلا ممکن است با شکم‌درد، اسهال، یا گیجی همراه باشد،^[۱۳] حال آنکه سینه پهلو ناشی از استرپتوکوک سینه پهلوه با خلط قهوه‌ای مایل به سرخ همراه است،^[۱۴] و سینه پهلو ناشی از کلبسیلا ممکن است با خلط خونی همراه باشد که اغلب به آن عنوان "ژله ارغوانی" گفته می‌شود.^[۸] خلط خونی (معروف به هموپتیزی) ممکن است همراه با سل، سینه پهلو گرم- منفی، و آبسه ریه رخ دهد و مشاهده آن با برونشیت حاد نیز خیلی رایج است.^[۱۱] سینه پهلو مایکوپلاسما ممکن است همراه با تورم گره‌های لنفاوی در گردن، درد مفاصل یا عفونت گوش میانی رخ دهد.^[۱۱] سینه پهلو ویروسی به‌طور معمول بیش از سینه پهلو باکتریایی با خس خس سینه همراه است.^[۱۲]

علت

 

سینه پهلو عمدتاً به علت عفونت‌های ناشی از باکتری یا ویروس و معمولاً در موارد کمتر در اثر قارچ و انگل رخ می‌دهد. اگر چه بیش از ۱۰۰ گونه عامل عفونی شناسایی شده است، تنها چند مورد از آن‌ها باعث بروز اکثر موارد می‌شوند. عفونت‌های مختلط ناشی از حضور همزمان ویروس‌ها و باکتری‌ها ممکن است در ۴۵٪ عفونت‌ها در کودکان و ۱۵٪ عفونت‌ها در بزرگسالان رخ دهد.^[۶] امکان تشخیص عامل بیماریزا با انجام دقیق آزمایش، در حدود نیمی از موارد وجود ندارد.^[۱۵]

اصطلاح سینه پهلو گاهی اوقات به‌طور عام به هر وضعیتی اطلاق می‌شود که منجر به التهاب ریه‌ها گردد (و مثلاً در اثر بیماری خودایمنی، سوختگی‌های شیمیایی و یا واکنش‌های دارویی ایجاد می‌شود)؛ با این حال، عنوان دقیق‌تر این التهاب سینه پهلو است.^[۱۶][۱۷] به لحاظ تاریخی عوامل بیماری‌زا را بر اساس تظاهرات مفروض آن‌ها به دو دسته "معمولی" و "غیرمعمولی" تقسیم کرده‌اند، اما شواهدی در تأیید این تمایز وجود ندارد، به همین دلیل دیگر بر آن تأکیدی صورت نمی‌گیرد.^[۱۸]

شرایط و عوامل خطرآفرین که زمینه ابتلا به سینه پهلو را فراهم می‌کنند عبارتند از: سیگار کشیدن، نقص ایمنی، اعتیاد به الکل، بیماری انسداد مزمن ریوی، بیماری مزمن کلیوی و بیماری کبد.^[۱۱] استفاده از داروهای سرکوب‌کننده اسید مانند مهار کننده‌های پمپ پروتون یا مسدود کننده‌های H2 منجر به افزایش خطر^[۱۹] ابتلا به سینه پهلو می‌شوند. بالا رفتن سن نیز در بروز سینه پهلو مؤثر است.^[۱۱]

باکتری‌ها

باکتری‌ها شایع‌ترین علت سینه پهلو اکتسابی از جامعه (CAP) هستند و در حدود ۵۰٪ از موارد استرپتوکوک سینه پهلوه علت بیماری شناخته شده است.^[۲۰][۲۱] سایر باکتری‌های رایج تشخیص داده شده عبارتند از: هموفیلوس آنفلوآنزا در ۲۰ درصد موارد، کالمیدوفیلیا سینه پهلوه در ۱۳٪ و مایکوپلاسما سینه پهلوه در ۳٪ موارد؛^[۲۰] استافیلوکوکوس اورئوس ؛موراکسلا کاتارالیس ؛ لژیونلا پنوموفیلا و باسیل‌های گرم منفی^[۱۵] تعدادی از گونه‌های مقاوم در برابر دارو عفونت‌های مذکور در حال شیوع یافتن بیشتری هستند، از جمله "استرپتوکوک سینه پهلوه مقاوم در برابر دارو (DRSP) و استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی‌سیلین (MRSA).^[۱۱]

در صورت وجود عوامل خطرآفرین، انتشار ارگانسیم‌ها تسهیل می‌شود.^[۱۵] اعتیاد به الکل با شیوع استرپتوکوک سینه پهلوه، ارگانیسم بی‌هوازی و مایکوباکتریوم توبرکلوزیس رابطه دارد؛ سیگار کشیدن اثرات استرپتوکوک سینه پهلوه، هموفیلوس آنفلوآنزا، موراکسلا کاتارالیس، و لژیونلا پنوموفیلا را تسهیل می‌کند. قرار گرفتن در معرض پرندگان با کلامیدیا پسیتاسیو قرار گرفتن در معرض حیوانات مزرعه با کوکسیلا بورنتیرابطه دارد؛ آسپیراسیون محتویات معده با ارگانیسم‌های بی‌هوازی؛ و فیبروز کیستی با سودوموناس ﺁئروژینوزﺍ و استافیلوکوکوس اورئوس ارتباط دارد.^[۱۵] استرپتوکوک سینه پهلوه در زمستان شایع‌تر است،^[۱۵] و در افرادی که آسپیراسیون مقدار زیادی ارگانیسم‌های بی‌هوازی در آن‌ها رخ داده، مشکوک تلقی می‌شود.^[۱۱]

ویروس

در بزرگسالان، ویروسها حدود یک‌سوم^[۶] و در کودکان حدود ۱۵ درصد از موارد سینه پهلو را موجب می‌شوند.^[۲۲] عواملی که معمولاً در این زمینه دخیل هستند عبارتند از: راینوویروسها، کوروناویروسها، ویروس آنفلوآنزا، ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV)، آدنوویروس، و پاراآنفلوآنزا.^[۶][۲۳] ویروس هرپس سیمپلکس به ندرت منجر به سینه پهلو می‌شود، به جز در گروه‌هایی مانند: نوزادان، افراد مبتلا به سرطان، افراد دارای اعضای پیوندی، و کسانی که دچار سوختگی قابل توجهی هستند^[۲۴] افراد پس از پیوند عضو و یا کسانی که دارای نقص ایمنی دیگری هستند میزان بالای سینه پهلو سیتومگالوویروس را نشان می‌دهند.^[۲۲][۲۴] افراد مبتلا به عفونت‌های ویروسی ممکن است به باکتری "استرپتوکوک سینه پهلوه، استافیلوکوکوس اورئوس، یا هموفیلوس آنفلوآنزا نیز مبتلا شوند، به‌خصوص هنگامی که دچار مشکلات سلامتی دیگری نیز باشند.^[۱۱][۲۲] ویروس‌های مختلف در دوره‌های مختلف سال شیوع دارند، به‌عنوان مثال در طی فصل آنفلوآنزا، ممکن است ویروس آنفلوآنزا موجب بیش از نیمی از تمام موارد ویروس باشد.^[۲۲] گاهی اوقات شیوع ویروس‌های دیگر نیز رخ می‌دهد، از جمله هانتاویروس‌ها و کوروناویروس .^[۲۲]

قارچ

سینه پهلو قارچی غیرمعمول است، اما معمولاً در افراد مبتلا به تضعیف سیستم ایمنی ناشی از ایدز، داروی سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، یا سایر مشکلات پزشکی رخ می‌دهد.^[۱۵][۲۵] این نوع بیماری اغلب ناشی از هیستوپلاسما کپسولاتوم، بلاستومایسس، کریپتوکوکوس نئوفورمنس، پنوموسیستیس جیرووسی، و کوکسیدیوئیدس ایمیتیس است. هیستوپلاسموزیس شایع‌ترین قارچ در حوزه رودخانه می‌سی‌سی‌پی و کوکسیدیوئیدومایکوزیس نیز شایع‌ترین نوع در جنوب غربی متحده آمریکا است.^[۱۵] تعداد موارد در نیمه دوم قرن بیستم با توجه به افزایش سفر و میزان سرکوب سیستم ایمنی در بین مردم افزایش یافته است.^[۲۵]

انگل‌ها

انواع انگل می‌تواند ریه‌ها را مبتلا کند، از جمله: توکسوپلاسما گوندی، استرونگیلوئید استرکورالیس، آسکاریس، و پلاسمودیوم مالاریا.^[۲۶] این ارگانیسم‌ها به‌طور معمول از طریق تماس مستقیم با پوست، بلع، یا از طریق یک حشره ناقل وارد بدن می‌شوند.^[۲۶] به‌جز پاراگونیموس وسترمانی، بسیاری از انگل‌ها مشخصاً ریه‌ها را مبتلا نمی‌کنند، بلکه ریه‌ها را به‌طور غیرمستقیم از طریق قسمت‌های دیگر درگیر می‌نمایند.^[۲۶] برخی انگل‌ها، به‌خصوص آن‌هایی که به گونه‌های آسکاریس و استرونگیلوئید تعلق دارند، واکنش ائوزینوفیلیک شدید را موجب می‌شوند که ممکن است به سینه پهلو ائوزینوفیلیک منجر شود.^[۲۶] در عفونت‌های دیگر مانند مالاریا، ابتلای ریه در درجه اول مربوط به التهاب سیستمیک ناشی از سیتوکین است.^[۲۶] در جهان توسعه‌یافته این عفونت‌ها در افرادی که از سفر باز می‌گردند و یا در بین مهاجران بیشتر شایع است.^[۲۶] در سطح جهان بیشترین شیوع این عفونت‌ها در کسانی است که دچار نقص سیستم ایمنی هستند.^[۲۷]

ناشناخته

سینه پهلو بینابینی ناشناخته یا سینه پهلو غیرعفونی^[۲۸] یک رده از بیماری منتشر ریه است. این بیماری‌ها عبارتند از: آسیب منتشر آلوئولی، سینه پهلو سازماندهی، سینه پهلو بینابینی نامشخص، سینه پهلو بینابینی لنفوسیتی، سینه پهلو بینابینی پوسته‌ای، بیماری برونشیولیت تنفسی بینابینی ریه، و سینه پهلو بینابینی معمول.^[۲۹]

پاتوفیزیولوژی

 

سینه پهلو اغلب به‌صورت عفونت دستگاه تنفسی فوقانی شروع شده و به دستگاه تنفسی تحتانی حرکت می‌کند.^[۳۰]

ویروسی

ویروس‌ها ممکن است از مسیرهای مختلفی به ریه برسند. ویروس سنسیشیال تنفسی به‌طور معمول وقتی افراد اشیاء آلوده را لمس کرده و سپس به چشم یا بینی خود دست می‌زنند، منتقل می‌شود.^[۲۲] سایر عفونت‌های ویروسی در صورتی رخ می‌دهد که قطرات آلوده معلق در هوا از طریق دهان یا بینی استنشاق شود.^[۱۱] هنگامی که ویروس در مجاری هوایی فوقانی قرار داشته باشد، ممکن است به ریه راه پیدا کرده و در آنجا به سلول‌های پوششی مجاری هوایی، آلوئول‌ها و یا پارانشیم ریه حمله کند.^[۲۲] برخی از ویروس‌ها مانند سرخک و هرپس سیمپلکس ممکن است را از طریق خون به ریه‌ها برسند^[۳۱] حمله به ریه‌ها ممکن است منجر به درجات مختلفی مرگ سلولی شود.^[۲۲] هنگامی که سیستم ایمنی بدن به عفونت واکنش نشان می‌ددهد، ممکن است بیشتر آسیب ببیند.^[۲۲] گلبول‌های سفید خون و عمدتاً سلول‌های تک‌هسته‌ای، باعث بروز التهاب می‌شوند.^[۳۱] بسیاری از ویروس‌ها علاوه بر صدمه زدن به ریه‌ها همزمان دیگر اندامها را نیز تحت تأثیر قرار داده و در سایر عملکردهای بدن نیز اختلال به‌وجود می‌آورد. ویروس‌ها همچنین بدن را بیشتر مستعد ابتلا به عفونت‌های باکتریایی می‌کنند؛ به این ترتیب ممکن است سینه پهلو باکتریایی به‌عنوان بیماری همایند رخ دهد.^[۲۳]

باکتریایی

اکثر باکتری از طریق آسپیراسیون ریوی اندک ارگانیسم‌های ساکن گلو و یا بینی وارد ریه‌ها می‌شوند.^[۱۱] نیمی از مردم عادی در هنگام خواب این آسپیراسیون‌های اندک را انجام می‌دهند.^[۱۸] گرچه گلو همیشه حاوی باکتری است، باکتری‌های بالقوه عفونی تنها در زمان‌های خاص و تحت شرایط معینی در آن سکونت می‌کنند.^[۱۸] اندکی از انواع باکتری‌های دیگری مانند سل و لژیونلا پنوموفیلا از طریق قطرات معلق آلوده در هوا به ریه‌ها می‌رسند.^[۱۱] باکتری‌ها همچنین می‌تواند از طریق خون منتقل شود.^[۱۲] هنگامی که باکتری در ریه قرار گرفت، ممکن به فضاهای بین سلول و بین آلوئول‌ها حمله کند، و در آنجا ماکروفاژها و نوتروفیلها (سلول‌های سفید خون دفاعی بدن) تلاش می‌کنند باکتری‌ها را غیرفعال نمایند.^[۳۲] نوتروفیل هممچنین سیتوکین آزاد می‌کند و باعث فعال‌سازی عمومی سیستم ایمنی بدن می‌شود.^[۳۳] این امر منجر به تب، لرز، خستگی عمومی در حین بروز سینه پهلو باکتریایی می‌شود.^[۳۳] نوتروفیل‌ها، باکتری‌ها و مایع اطراف رگ‌های خونی آلوئول‌ها را پر می‌کنند و منجر به ایجاد نقاط فشرده قابل مشاهده در تصویر اشعه ایکس قفسه سینه می‌شود.^[۳۴]

تشخیص

	رال فهرست     0:00   رال مربوط به بیمار مبتلا به سینه‌پهلو.
آیا مشکلی با شنیدن این پرونده دارید؟ راهنمای رسانه را ببینید.

تشخیص سینه پهلو عموماً بر اساس ترکیبی از علائم فیزیکی و اشعه ایکس قفسه سینه صورت می‌گیرد.^[۳۵]با این حال ممکن است تأیید علت زمینه‌ای دشوار باشد، زیرا هیچ‌گونه آزمون قطعی قادر به تمایز بین منشاء باکتریایی و غیرباکتریایی نیست.^[۶][۳۵] سازمان بهداشت جهانی سینه پهلو در کودکان را به‌طور بالینی و بر اساس سرفه و یا دشواری در تنفس و میزان تنفس سریع، تورفتگی قفسه سینه، یا کاهش سطح هوشیاری تعریف می‌کند.^[۳۶] میزان تنفس سریع معادل بیش از ۶۰ تنفس در دقیقه در کودکان زیر ۲ ماه، ۵۰ تنفس در دقیقه در کودکان ۲ ماهه تا ۱ ساله و یا بیش از ۴۰ تنفس در دقیقه در کودکان ۱ تا ۵ ساله تعریف شده است.^[۳۶] در کودکان، افزایش تعداد تنفس و تورفتگی قفسه سینه حساس بیشتری نسبت به شنیدن صدای رال یا ترق ترق قفسه سینه شنوایی با گوشی طبی دارد.^[۱۰]

در بزرگسالان، به‌طور کلی در موارد خفیف نیازی به بررسی نیست^[۳۷] زیرا اگر علائم حیاتی و سمع طبیعی باشد، خطر سینه پهلو کم است.^[۳۸] در افرادی که نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند، انجام پالس اکسیمتری، رادیوگرافی قفسه سینه و آزمایش خون از جمله شمارش کامل خون، الکترولیت‌های سرم، سطح پروتئین واکنشی C و احیاناً ازمایش‌های عملکرد کبد توصیه می‌شود.^[۳۷] تشخیص بیماری شبه آنفلوآنزا را می‌توان بر اساس علائم و نشانه‌ها انجام داد؛ با این حال، تأیید عفونت آنفلوآنزا نیازمند انجام آزمایش است.^[۳۹] به این ترتیب درمان اغلب بر اساس شیوع آنفلوآنزا در جامعه و یا تست سریع آنفلوآنزا ممکن است.

معاینه فیزیکی

معاینه فیزیکی ممکن است گاهی اوقات فشار خون پایین، ضربان قلب بالا یا میزان اشباع اکسیژن را نشان دهد.^[۱۱] سرعت تنفس ممکن است سریع‌تر از حالت عادی باشد و این مسئله ممکن است یک یا دو روز قبل از علائم دیگر رخ دهد.^[۱۱][۱۸] معاینه قفسه سینه ممکن است طبیعی باشد، اما احتمال دارد کاهش میزان اتساع قفسه سینه در سمت آسیب دیده را نشان دهد. صداهای نفس کشیدن شدید از مجاری هوایی بزرگتر که از ریه ملتهب عبور می‌کنند برونش تنفس نامیده می‌شود، و در صورت انجام سمع با استفاده از گوشی طبی شنیده می‌شود.^[۱۱] در حین استنشاق ممکن است ترق ترق در منطقه آسیب دیده شنیده می‌شود.^[۱۱] دق ممکن است بر روی ریه مبتلا صدای خفه‌ای بدهد، و در عوض کاهش یافتن، افزایش پیدا کند، تشدید صوتی موجب تمایز سینه پهلو از تجمع مایع در پلور است.^[۹]

تصویربرداری

 

رادیوگرافی قفسه سینه اغلب برای تشخیص استفاده می‌شود.^[۱۰] در افراد مبتلا به بیماری خفیف، تصویربرداری فقط در افرادی ضروری است که عوارض بالقوه‌ای دارند، کسانی که در اثر درمان بهبود نیافته‌اند، یا کسانی که علت بیماری آنها نامشخص است.^[۱۰][۳۷] اگر شخصی آنقدر مریض باشد که نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد، انجام رادیوگرافی قفسه سینه توصیه می‌شود.^[۳۷] نتایج همواره با شدت بیماری همبسته نیست و نمی‌تواند به شکل مطمئنی بین عفونت باکتریایی و عفونت ویروسی تمایز ایجاد کند.^[۱۰]

تصاویر اشعه ایکس از سینه پهلو به سینه پهلو لخته‌ای، سینه پهلو برونشی (همچنین با عنوان سینه پهلو بخشی شناخته می‌شود) و سینه پهلو بینابینی قابل طبقه‌بندی است.^[۴۰] سینه پهلو اکتسابی باکتریایی، به‌طور معمول تجمع ریوی در یک لوب سگمنتال ریه را نشان می‌دهد که به آن سینه پهلو لخته‌ای می‌گویند.^[۲۰] با این حال ممکن است یافته‌ها متفاوت باشند و الگوهای دیگری در انواع دیگر سینه پهلو شایع است.^[۲۰] سینه پهلو آسپیراسیون ممکن است با تیرگی دوطرفه و عمدتاً در پایین ریه‌ها و در سمت راست وجود داشته باشد.^[۲۰] تصاویر رادیوگرافی سینه پهلو ویروسی ممکن است طبیعی به نظر برسد، بیش از حد متورم باشد، مناطق لکه‌دار در هر دو طرف مشاهده شود، و یا شبیه سینه پهلو باکتریایی، تجمع لخته‌ای را نشان دهد.^[۲۰] ممکن است نتایج رادیولوژی در مراحل اولیه بیماری مشاهده نشود، به‌ویژه در صورتی آب بدن از دست رفته باشد؛ و یا ممکن است تفسیر آن در کسانی که چاق هستند و یا سابقه بیماری ریوی دارند، دشوار باشد.^[۱۱] سی‌تی اسکن می‌تواند اطلاعات بیشتری را در موارد نامشخص در اختیار قرار دهد.^[۲۰]

میکروبیولوژی

در خصوص کنترل بیماری در جامعه، تعیین علت بیماری مقرون به صرفه نیست و عموماً تغییری در شیوه کنترل بیماری ایجاد نمی‌کند.^[۱۰] در مورد افرادی که به درمان پاسخ نمی‌دهند، کشت خلط باید در نظر گرفته شود، و کشت مایکوباکتریوم توبرکلوزیس نیز باید در افراد مبتلا به سرفه مزمن همراه با خلط انجام گردد.^[۳۷] ممکن است انجام آزمایش برای تشخیص سایر ارگانیسم‌های خاص در حین شیوع بیماری و به دلایل مربوط به سلامت عمومی توصیه شود.^[۳۷] در کسانی که دچار بیماری شدید هستند هر دو کشت خون و خلط،^[۳۷] و همچنین آزمایش ادرار جهت مشاهده وجود آنتی ژنهای مربوط به لژیونلا و استرپتوکوک توصیه می‌شود.^[۴۱] عفونت‌های ویروسی را می‌توان یا از طریق تشخیص ویروس یا آنتی ژن‌های آن با کشت یا واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR) و سایر روش‌های دیگر تعیین نمود.^[۶] عامل بیماری تنها در ۱۵٪ موارد با استفاده از آزمون‌های معمول میکروبیولوژیکی تشخیص داده می‌شود.^[۹]

طبقه‌بندی

سینه پهلوت به التهاب ریه اشاره می‌کند؛ سینه پهلو معمولاً به علت عفونت به سینه پهلوت اطلاق می‌شود اما گاهی اوقات نیز به وضعیت غیرعفونی که دارای ویژگی‌های تجمع ریوی است اشاره دارد.^[۴۲] طبقه‌بندی سینه پهلو اغلب بر اساس شیوه ابتلا به آن صورت می‌گیرد: اکتسابی از جامعه، آسپیراسیون، مرتبط با بهداشت و درمان، اکتسابی از بیمارستان و سینه پهلو مرتبط با دستگاه تنفس مصنوعی.^[۲۰] همچنین ممکن است بر اساس ناحیه مبتلا شده در ریه طبقه‌بندی شود: سینه پهلو لخته‌ای، سینه پهلو برونشی و سینه پهلو حاد بینابینی؛^[۲۰] و یا بر اساس ارگانیسم مسبب بیماری دسته‌بندی شود.^[۴۳] همچنین سینه پهلو در کودکان را می‌توان بر اساس علائم و نشانه‌ها به دسته‌های غیرشدید، شدید و بسیار شدید طبقه‌بندی کرد.^[۴۴]

تشخیص افتراقی

بیماری‌های مختلفی می‌توانند علائم و نشانه‌های مشابه علائم سینه پهلو داشته باشند، مانند: بیماری انسداد ریوی مزمن (COPD)، آسم، ادم ریوی، برونشکتازی، سرطان ریه، و آمبولی ریوی.^[۹] آسم و COPD بر خلاف سینه پهلو به‌طور معمول همراه با خس خس است، در ادم ریوی نوار قلب مشاهده می‌شود، سرطان و برونشکتازی با سرفه طولانی‌تر همراه بوده، و آمبولی ریوی با درد ناگهانی شدید قفسه سینه و تنگی نفس همراه است.^[۹]

پیشگیری

پیشگیری شامل واکسیناسیون، اقدامات زیست محیطی و درمان مناسب سایر مشکلات درمانی و بهداشتی می‌باشد.^[۱۰] اعتقاد بر این است که اگر اقدامات پیشگیرانه مناسب در سطح جهان صورت بگیرد، مرگ و میر در میان کودکان می‌تواند به میزان ۴۰۰،۰۰۰ مورد کاهش یابد و اگر درمان مناسب در کل جهان در دسترس باشد، مرگ و میر دوران کودکی را می‌توان به میزان ۶۰۰،۰۰۰ مورد کاهش داد.^[۱۲]

واکسیناسیون

واکسیناسیون هم در کودکان و بزرگسالان مانع از بروز برخی سینه پهلوهای باکتریایی و ویروسی می‌شود. واکسن آنفلوآنزا عملکرد نسبتاً مؤثری در برابر آنفلوآنزای A و B دارد.^[۶][۴۵] مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) واکسیناسیون سالانه برای تمام افراد ۶ ماهه به بالا را توصیه می‌کند.^[۴۶] مصون کردن کارکنان مراقبت‌های بهداشتی خطر ابتلا به سینه پهلو ویروسی را در بین بیماران آن‌ها کاهش می‌دهد.^[۴۱] در صورت شیوع آنفلوآنزا، داروهایی از جمله آمانتادین یا ریمانتادین ممکن است به جلوگیری از بیماری کمک کند.^[۴۷] تأثیر زانامیویر یا اسلتامیویر مشخص نیست چرا که تولید کنندگان اوسلتامیویر از انتشار داده‌های آزمایشی جهت تجزیه و تحلیل مستقل آن‌ها خودداری کرده‌اند.^[۴۸]

واکسیناسیون علیه هموفیلوس آنفلوآنزا و استرپتوکوک سینه پهلوه شواهد خوبی برای تأیید استفاده از آنها فراهم کرده است.^[۳۰] واکسیناسیون کودکان در برابر استرپتوکوک سینه پهلوه منجر به کاهش بروز این عفونت در افراد بزرگسال می‌شود، چرا که بسیاری از بزرگسالان این عفونت‌ها را از کودکان می‌گیرند. واکسن استرپتوکوک سینه پهلوه برای بزرگسالان در دسترس است و مشخص شده که این واکسن خطر ابتلا به بیماری پنوموکوکی مهاجم را کاهش می‌دهد.^[۴۹] واکسن‌های دیگری که اثر محافظتی در برابر سینه پهلو ایجاد می‌کنند عبارتند از: سیاه سرفه،آبله مرغان، و سرخک.^[۵۰] CDCPrev۲۰۱۲/>

سایر

ترک سیگار^[۳۷] و کاهش آلودگی هوا نظیر دود ناشی از پخت‌وپز داخل خانه با چوب یا سرگین، توصیه می‌شود.^[۱۰][۱۲] سیگار به‌عنوان بزرگترین عامل خطرآفرین ابتلا به سینه پهلو پنوموکوکی در بزرگسالان است.^[۴۱] رعایت بهداشت دست‌ها و سرفه نکردن در آستین لباس نیز ممکن است از جمله اقدامات پیشگیرانه مؤثر باشد.^[۵۰] استفاده از ماسک‌های جراحی توسط کسانی که بیمار هستند نیز ممکن است از شیوع بیماری جلوگیری کند.^[۴۱]

درمان مناسب بیماری‌های زمینه‌ای (مانند اچ‌آی‌وی/ایدز، دیابت شیرین، و سوء تغذیه) می‌تواند خطر ابتلا به سینه پهلو را کاهش دهد.^{[۱۲][۵۰][۵۱]} در کودکان کمتر از ۶ ماهه تغذیه فقط با شیر مادر هم خطر و هم شدت بیماری را کاهش می‌دهد.^[۱۲] در افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی/ایدز و کسانی که تعداد سلول CD۴ آن‌ها کمتر از ۲۰۰ سلول به ازای هر میکرولیتر است، آنتی‌بیوتیک تری‌متوپریم / سولفامتوکسازول موجب کاهش خطر پنوموسیستیس سینه پهلو می‌گردد^[۵۲] و همچنین ممکن است در کسانی که دچار نقص سیستم ایمنی هستند اما اچ‌آی‌وی ندارند، برای پیشگیری مفید باشد.^[۵۳]

انجام تست استرپتوکوک گروه B و تراکوماتیس کلامیدیا و در صورت نیاز تزریق آنتی‌بیوتیک برای زنان باردار، میزان سینه پهلو در نوزادان را کاهش می‌دهد؛^[۵۴][۵۵] اقدامات پیشگیرانه در خصوص انتقال اچ‌آی‌وی از مادر به فرزند نیز ممکن است مؤثر باشد.^[۵۶] ساکشن دهان و گلوی نوزادان که دارای مایع آمنیوتیک آغشته به مامیزه هستند در کاهش میزان سینه پهلو آسپیراسیون تأثیری نداشته و ممکن است باعث آسیب بالقوه شود،^[۵۷] در نتیجه این عمل در اکثر موارد توصیه نمی‌شود.^[۵۷] در افراد مسن ضعیف مراقبت‌های بهداشتی مناسب دهان ممکن است خطر ابتلا به سینه پهلو آسپیراسیون را کاهش دهد.^[۵۸]

درمان

به‌طور معمول، آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی، استراحت، مسکن معمولی، و مایعات برای بهبود کامل کافی است.^[۳۷] با این حال کسانی به وضعیت پزشکی دیگری مبتلا هستند، سالمندان، و یا کسانی که مشکل تنفسی قابل توجهی دارند ممکن است نیاز به مراقبت‌های بیشتری داشته باشند. اگر نشانه‌ها بدتر شود، سینه پهلو با درمان در منزل بهبود نیابد، یا عوارض دیگری رخ دهد، ممکن است لازم باشد فرد در بیمارستان بستری شود.^[۳۷] در سراسر جهان، حدود ۷-۱۳٪ موارد این بیماری در کودکان منجر به بستری شدن آن‌ها می‌گردد^[۱۰] در حالی که در کشورهای توسعه یافته بین ۲۲ تا ۴۲٪ از بزرگسالان مبتلا به سینه پهلو اکتسابی از جامعه در بیمارستان بستری می‌شوند.^[۳۷] نمره CURB-65 برای تعیین لزوم پذیرش بزرگسالان در بیمارستان مفید است.^[۳۷] در صورتی که این نمره ۰ یا ۱ باشد شخص به‌طور معمول می‌تواند خود را در خانه درمان کند، اگر این نمره ۲ باشد اقامت کوتاه در بیمارستان یا پیگیری دقیق ضروری است، اگر این عدد بین ۳ تا ۵ باشد، توصیه می‌شود فرد بستری گردد.^[۳۷] کودکانی که دچار زجر تنفسی هستند یا اشباع اکسیژن آن‌ها کمتر از ۹۰٪ است باید در بیمارستان بستری شوند.^[۵۹] تأثیر فیزیوتراپی قفسه سینه در سینه پهلو هنوز مشخص نشده است.^[۶۰] ممکن است تهویه غیرتهاجمی در افرادی که در واحد مراقبت‌های ویژه بستری شده‌اند، مفید باشد.^[۶۱] استفاده از داروی سرفه بدون نسخه^[۶۲] و همچنین استفاده از روی در کودکان مؤثر نبوده است.^[۶۳] شواهد کافی در مورد تأثیر خلط‌آورها وجود ندارد.^[۶۲]

باکتریایی

آنتی‌بیوتیک باعث بهبود حال کسانی می‌شود که به سینه پهلو باکتریایی مبتلا هستند.^[۶۴] انتخاب آنتی‌بیوتیک در وهله اول به ویژگی‌های فرد مبتلا، مانند سن، وضعیت سلامت، و نحوه ابتلا به عفونت بستگی دارد. در انگلستان، درمان تجربی با آموکسی‌سیلین به‌عنوان درمان خط اول برای سینه پهلو اکتسابی از جامعه توصیه می‌شود، داکسی‌سیکلین یا کلاریترومایسین به‌عنوان جایگزین مطرح است.^[۳۷] در آمریکای شمالی که در آن اشکال "غیرعادی" سینه پهلو اکتسابی از جامعه شایع‌تر است، ماکرولیدها (مانند آزیترومایسین یا اریترومایسین)، داکسی‌سیکلین و آموکسی‌سیلین به عنوان خط اول درمان سرپایی در بزرگسالان در نظر گرفته می‌شوند.^[۲۱][۶۵] در کودکان دارای علائم خفیف یا متوسط آموکسی‌سیلین همچنان به‌عنوان خط اول درمان محسوب می‌شود.^[۵۹] استفاده از فلوروکینولون در موارد بدون عارضه توصیه می‌شود و دلیل آن نگرانی در مورد عوارض جانبی و ایجاد مقاومت با توجه به عدم وجود نفع بالینی بیشتر است.^[۲۱][۶۶] طول مدت درمان به‌طور رایج هفت تا ده روز است، اما شواهد روزافزونی نشان می‌دهد که دوره‌های کوتاه‌تر (سه تا پنج روز) نیز تأثیر مشابهی دارند.^[۶۷] در خصوص سینه پهلو اکتسابی از بیمارستان استفاده از نسل سوم و چهارم سفالوسپورین، کرباپنم، فلوروکینولون، آمینوگلیکوزید، و وانکومایسین توصیه می‌شود.^[۶۸] این آنتی‌بیوتیک‌ها اغلب به‌صورت به صورت داخل وریدی ارائه شده و به‌صورت ترکیبی مورد استفاده قرار می‌گیرند.^[۶۸] در افرادی که در بیمارستان درمان می‌شوند بیش از ۹۰٪ افراد با آنتی‌بیوتیک‌های اولیه بهبود پیدا می‌کنند.^[۱۸]

ویروسی

از مهارکننده‌های نورآمینیداز می‌توان برای درمان سینه پهلو ویروسی ناشی از ویروس‌های آنفلوآنزا (آنفلوآنزا A و آنفلوآنزا B) استفاده کرد.^[۶] هیچ داروی ضدویروس برای سایر سینه پهلوهای ویروسی اکتسابی از جامعه از جمله ویروس کوروناویروس سارس، آدنوویروس، هانتاویروس، و پاراآنفلوآنزا توصیه نشده است.^[۶] آنفلوآنزا نوع A را می‌توان با ریمانتادین یا آمانتادین درمان کرد، اما هر دو آنفلوآنزای نوع A یا B را می‌توان با اسلتامیویر، زانامیویر یا پرامیویر درمان نمود.^[۶] بیشترین تأثیر این داروها در صورتی است که ظرف ۴۸ ساعت از شروع علائم مصرف شوند.^[۶] بسیاری از گونه‌های آنفلوآنزا نوع A H5N1 که با عنوان آنفلوآنزای پرندگان و یا "آنفلوآنزای مرغی" نیز شناخته می‌شود در برابر ریمانتادین و آمانتادین مقاومت نشان داده‌اند.^[۶] استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در سینه پهلو ویروسی توسط برخی از کارشناسان توصیه می‌شود زیرا نمی‌توان احتمال بروز عوارض عفونت باکتریایی را رد کرد.^[۶] انجمن قفسه سینه بریتانیا توصیه می‌کند کسانی که مبتلا به بیماری خفیف هستند از مصرف آنتی‌بیوتیک خودداری کنند.^[۶] استفاده از کورتیکواستروئید محل مناقشه است.^[۶]

آسپیراسیون

به طور کلی، سینه پهلوت آسپیراسیون با احتیاط درمان شده و آنتی‌بیوتیک فقط برای سینه پهلو آسپیراسیون داده می‌شود.^[۶۹] انتخاب آنتی‌بیوتیک به عوامل مختلفی از جمله نوع ارگانیسم مسبب بیماری و همچنین این مسئله بستگی دارد که آیا سینه پهلو از جامعه گرفته شده و یا در محیط بیمارستان ایجاد شده است. برخی از رایج‌ترین گزینه‌ها عبارتند از: کلیندامایسین، که ترکیبی است از آنتی‌بیوتیک‌های بتالاکتام و مترونیدازول، یا آمینوگلیکوزید.^[۷۰] گاهی اوقات از کورتیکواستروئید برای سینه پهلو آسپیراسیون استفاده می‌شود، اما شواهد محدودی در خصوص تأیید مؤثر بودن آن وجود دارد.^[۶۹]

پیش‌آگهی

در صورت درمان، بسیاری از انواع سینه پهلو باکتریایی در عرض ۳-۶ روز از بین خواهد رفت.^[۷۱] بهبود بسیاری از علائم معمولاً چند هفته طول می‌کشد.^[۷۱] نشانه‌های قابل مشاهده با اشعه ایکس به‌طور معمول در عرض چهار هفته از بین می‌رود و میزان مرگ و میر اندک است (کمتر از ۱٪).^[۱۱][۷۲] در افراد مسن و یا افرادی که دچار سایر مشکلات ریوی هستند ممکن است بهبود بیش از ۱۲ هفته طول بکشد. در افرادی که نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند میزان مرگ و میر ممکن است تا ۱۰٪ افزایش یابد و در کسانی که نیاز به مراقبت‌های ویژه دارند این مقدار ممکن است به ۳۰-۵۰٪ برسد.^[۱۱] سینه پهلو شایع‌ترین عفونت اکتسابی از بیمارستان است که منجر به مرگ می‌شود.^[۱۸] قبل از ظهور آنتی‌بیوتیک‌ها، مرگ و میر در بین کسانی که در بیمارستان بستری می‌شدند به‌طور معمول ۳۰٪ بود.^[۱۵]

در افراد مسن و کسانی که دارای مشکلات زمینه‌ای سلامت هستند ممکن است عوارض ویژه‌ای رخ دهد.^[۷۲] این موارد ممکن است شامل: آمپیم، آبسه ریه، برونشیولیت مزمن، سندرم زجر تنفسی حاد، گندخونی، و بدتر شدن مشکلات زمینه‌ای سلامت باشد.^[۷۲]

قوانین پیش‌بینی بالینی

قوانین پیش‌بینی بالینی برای پیش‌بینی عینی‌تر نتایج سینه پهلو تدوین شده است.^[۱۸] این قوانین اغلب در تصمیم‌گیری برای بستری کردن فرد استفاده می‌شود.^[۱۸]

• شاخص شدت سینه پهلو (یا امتیاز PSI)^[۱۸]
• نمره CURB-65 که شدت علائم، بیماری‌های زمینه‌ای و سن را در نظر می‌گیرد^[۷۳]

تجمع مایع در پلور، آمپیم، و آبسه

 

در سینه پهلو ممکن است تجمع مایع در فضای اطراف ریه تشکیل شود.^[۷۴] گاهی میکروارگانیسم‌ها این مایع را آلوده می‌کنند و باعث یک آمپیم می‌شوند.^[۷۴] برای تشخیص آمپیم از [تجمع مایع پاراسینه پهلو]] ساده که رایج‌تر است، مایع را می‌توان با یک سوزن (توراسنتز) جمع آوری کرد و مورد بررسی قرار داد.^[۷۴] اگر شواهدی دال بر وجود آمپیم وجود داشته باشد، تخلیه کامل مایع لازم است، و این کار اغلب نیازمند کاتتر تخلیه است.^[۷۴] در موارد شدید آمپیم، ممکن است جراحی لازم باشد.^[۷۴] اگر مایع آلوده تخلیه نشود، ممکن است عفونت باقی بماند، زیرا آنتی‌بیوتیک‌ها به خوبی در حفره پلور نفوذ نمی‌کنند. اگر مایع آلوده نیست، تنها در صورتی باید خشک شود که موجب علایم شده و یا علایم از بین نرود.^[۷۴]

باکتری‌های موجود در ریه به ندرت توده مایعی آلوده موسوم به آبسه ریه را تشکیل می‌دهند. معمولاً آبسه ریه را می‌توان با اشعه ایکس قفسه سینه مشاهده کرد، اما اغلب به یک سی‌تی اسکن قفسه سینه برای تأیید تشخیص نیاز است.^[۷۴] آبسه به‌طور معمول در سینه پهلو آسپیراسیون رخ می‌دهد و معمولاً حاوی انواع مختلفی از باکتری‌ها است. معمولاً استفاده طولانی‌مدت از آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان آبسه ریه کافی است، اما گاهی اوقات آبسه باید با توسط جراح یا رادیولوژیست تخلیه شود.^[۷۴]

نارسایی تنفسی و گردش خون

سینه پهلو می‌تواند با تحریک سندرم زجر تنفسی حاد (ARDS) باعث نارسایی تنفسی شود که خود ناشی از ترکیب عفونت و پاسخ التهابی است. ریه‌ها به سرعت پر از مایع شده و سفت می‌شوند. این سفتی همراه با مشکلات شدید استخراج اکسیژن ناشی از مایع آلوئولی، ممکن است نیازمند دوره‌های طولانی تهویه مکانیکی باشد تا فرد زنده بماند.^[۲۲]

سپسیس یک عارضه بالقوه سینه پهلو است، اما به‌طور معمول فقط در افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف یا هیپواسپلنیسم رخ می‌دهد. ارگانیسم‌هایی که اغلب موجب آن می‌شوند عبارتند از استرپتوکوک سینه پهلوه، هموفیلوس آنفلوآنزا و کلبسیلا سینه پهلوه. علت‌های دیگر این علائم را باید انفارکتوس میوکارد و یا آمبولی ریوی در نظر گرفت.^[۷۵]

اپیدمیولوژی

 

سینه پهلو بیماری شایعی است که سالانه حدود ۴۵۰ میلیون نفر را مبتلا کرده و در تمام نقاط جهان رخ می‌دهد.^[۶] این بیماری یک علت عمده مرگ و میر در میان تمام گروه‌های سنی بوده و منجر به ۴ میلیون مرگ سالیانه (۷٪ از کل مرگ و میر در جهان) می‌شود.^[۶][۶۴] بیشترین این میزان در کودکان کمتر از پنج و افراد مسن‌تر از ۷۵ سال رخ می‌دهد.^[۶] میزان وقوع این بیماری در جهان در حال توسعه نسبت به جهان توسعه یافته در حدود پنج برابر بیشتر است.^[۶] سینه پهلو ویروسی حدود ۲۰۰ میلیون مورد مرگ را موجب می‌شود.^[۶] در ایالات متحده و در سال ۲۰۰۹، سینه پهلو هشتمین علت اصلی مرگ و میر بوده است.^[۱۱]

کودکان

در سال ۲۰۰۸، سینه پهلو حدوداً در ۱۵۶ میلیون کودک (۱۵۱ میلیون نفر در جهان در حال توسعه و ۵ میلیون نفر در جهان توسعه یافته) رخ داده است.^[۶] این بیماری منجر به ۶/۱میلیون مرگ و یا ۲۸ تا ۳۴٪ تمام مرگ و میرها در کودکان کمتر از پنج سال شد که ۹۵٪ آن در جهان در حال توسعه رخ داد.^[۶][۱۰] کشورهای دارای بیشترین بار بیماری عبارتند از: هند (۴۳ میلیون)، چین (۲۱ میلیون) و پاکستان (۱۰ میلیون) نفر.^[۷۷] این بیماری علت اصلی مرگ و میر در میان کودکان در کشورهای کم‌درآمد است.^[۶][۶۴] بسیاری از این مرگ و میرها در دوره نوزاد رخ می‌دهد. سازمان بهداشت جهانی تخمین زده است از هر سه مرگ نوزادان تازه متولد شده یک مورد به علت سینه پهلو رخ می‌دهد.^[۷۸] از لحاظ نظری می‌توان تقریباً جلوی نیمی از این مرگ و میرها را گرفت، چرا که توسط باکتری‌هایی ایجاد می‌شوند که واکسن مؤثری برای آن‌ها در دسترس است.^[۷۹]

تاریخچه

 

سینه پهلو بیماری شایعی در طول تاریخ بشر بوده است.^[۸۰] علائم آن توسط بقراط (حدود ۳۷۰ قبل از میلاد - ۴۶۰ قبل از میلاد) شرح داده شده است:^[۸۰]" تأثیرات پری‌سینه پهلو و ریوی آن به این شرح مشاهده می‌شود: اگر تب شدید باشد، و اگر درد در یکی از طرفین یا هر دو طرف وجود داشته باشد، و در صورتی که با بازدم سرفه وجود داشته باشد، و خلط به رنگ زرد یا کبود باشد، یا رقیق، پر از کف، و خونی باشد، و یا اگر هر ویژگی دیگری داشته باشد که غیرمعمول باشد... وقتی سینه پهلو در اوج خود باشد، اگر شخص پاکسازی نشده باشد امکان درمان وجود ندارد، و بد است اگر وی دچار تنگی نفس باشد، و ادرار وی رقیق و بدبو باشد، و اگر عرق از گردن و سر وی خارج شود، زیرا این عرق بد است، چرا که نشان‌دهنده خفگی، قدرت و شدت بیماری است که دارد بر بدن چیره می‌شود."^[۸۱] با این حال، بقراط سینه پهلو را نوعی بیماری معرفی کرده که "قدما نامگذاری کرده‌اند". او همچنین نتایج تخلیه جراحی آمپیما را گزارش کرده است. ابن میمون (۱۱۳۵-۱۲۰۴ م) عنوان کرده است: "علائم اولیه که در سینه پهلو رخ می‌دهد و هرگز غایب نیستند به شرح زیر است: تب شدید، درد ریوی پایدار در طرفین، تنفس سریع کوتاه، نبض منقطع و سرفه."^[۸۲] این شرح بالینی کاملاً شبیه چیزی است که در کتاب‌های درسی مدرن آمده است و نشان‌دهنده وسعت دانش پزشکی در قرون وسطی تا قرن نوزدهم است.

ادوین کلبس اولین نفری بود که باکتری را در مجاری هوایی فردی که در سال ۱۸۷۵ از سینه پهلو درگذشته بود مشاهده کرد.^[۸۳] کار اولیه شناسایی دو علت باکتریایی شایع یعنی "استرپتوکوک سینه پهلوه و کلبسیلا سینه پهلوه توسط کارل فریدلاندر^[۸۴] و آلبرت فرانکل در به ترتیب در سال ۱۸۸۲ و سال ۱۸۸۴ انجام شد. کار اولیه فریدلاندر، لکه گرم را به‌عنوان روش آزمون آزمایشگاهی اساسی معرفی کرد که هنوز هم برای شناسایی و طبقه‌بندی باکتری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. مقاله کریستین گرم در توصیف این روش در سال ۱۸۸۴ به افتراق این دو باکتری کمک کرد و نشان داد که سینه پهلو می‌تواند در اثر بیش از یک میکروارگانیسم ایجاد شود.^[۸۵]

سر ویلیام اوسلر که به‌عنوان "پدر طب مدرن،" شناخته می‌شود، از مرگ و میر و ناتوانی ناشی از سینه پهلو در سال ۱۹۱۸ به‌عنوان "کاپیتان مردان مرگ" یاد کرد، چرا که در آن زمان به‌عنوان یکی از علل عمده مرگ و میر حتی از سل پیشی گرفته بود. این عبارت در اصل توسط جان بنیان در اشاره به "سل ریوی" (سل) ابداع شده بود.^[۸۶][۸۷] اوسلر همچنین سینه پهلو را "دوست مردان پیر" می‌خواند زیرا در زمانه‌ای که سایر روش‌های مرگ از بسیاری جهات کندتر و دردناک‌تر بود، مرگی اغلب سریع و بدون درد را موجب می‌شد.^[۱۵]

تحولات متعددی در سال‌های ۱۹۰۰ وضعیت را برای کسانی که مبتلا به سینه پهلو بودند، بهبود داد. ظهور پنی سیلین و آنتی‌بیوتیک‌های دیگر، تکنیک‌های جراحی مدرن، و مراقبت‌های ویژه در قرن بیستم باعث شد مرگ و میر ناشی از سینه پهلو در کشورهای توسعه یافته با شتاب به میزان ۳۰ درصد کاهش یابد. واکسیناسیون نوزادان در برابر هموفیلوس آنفلوآنزا نوع B در سال ۱۹۸۸ آغاز شد و مدت کوتاهی پس از آن منجر به کاهش چشمگیر موارد بیماری گردید.^[۸۸] واکسیناسیون در برابر استرپتوکوک سینه پهلوه در بزرگسالان در سال ۱۹۷۷ و در کودکان در سال ۲۰۰۰ آغاز شد، و منجر به کاهش مشابهی گردید.^[۸۹]

جامعه و فرهنگ

با توجه به بار بالای بیماری در کشورهای در حال توسعه، و آگاهی نسبتاً کم از این بیماری در کشورهای توسعه یافته، جامعه بهداشت جهانی ۱۲ نوامبر را روز جهانی سینه پهلو اعلام کرده است که روزی برای شهروندان و سیاست گذاران دلسوز جهت اقدام علیه این بیماری است.^[۹۰] هزینه‌های اقتصادی سینه پهلو اکتسابی از جامعه ۱۷ میلیارد دلار تخمین زده شده است.^[۱۱]

پنوموکونیوز
آزبست
آی‌سی‌دی-۱۰	J60-J65
آی‌سی‌دی-۹	500-505
دادگان بیماری‌ها	31746
سمپ	D011009

پنوموکونیوز (Pneumoconiosis) گروهی از بیماری‌های تحدیدی ریوی ناشی از استنشاق غبارهای معدنی هستند (مانند آزبست، سیلیس و فلزاتی چون آهن و بریلیوم). استنشاق مداوم این ذرات در طی سال‌ها ممکن است باعث ایجاد مناطق کوچک التهابی و فیبروز در ریه گردد.

واژه پنوموکونیوز از واژه‌های یونانی pneumo به معنی هوا و نفس (و شش) و coniosis از ریشه konis به معنی غبار تشکیل شده و «غبارشُشی» معنی می‌دهد.

محتویات

انواع

غبارششی را می‌توان با در نظر گرفتن عوامل ایجاد کننده، علایم رادیولوژیکی، ضایعات پاتولوژیکی و یا شرایط محیطی طبقه بندی نمود:

• طبقه بندی باتوجه به شرایط محیطی:

بر این اساس پنوموکونیوزها به دو دسته شغلی و غیر شغلی تقسیم می‌شوند. منظور از پنوموکونیوزهای غیر شغلی تغییراتی است که در ریه شهرنشین‌ها در اثر استنشاق هوای آلوده شهری ایجاد می‌گردد.

• طبقه بندی باتوجه به عوامل ایجاد کننده:

در این طبقه بندی پنوموکونیوزها به خصوص پنوموکونیوزهای شغلی را می‌توان به سه دسته پنوموکونیوزهای ناشی از گرد و غبارهای معدنی، گیاهی و حیوانی تقسیم بندی نمود.آزبستوزیس ناشی از آزبست ، سیلیکوزیس از سیلیکا ، آنتراکوزیز یا ریه سیاه ناشی از زغال سنگ ، فیبروز بوکسیت از بوکسیت ، سیدروزیز از آهن ، سیلیکوسیدروزیز از آهن و سیلیس همزمان و ....

• طبقه بندی باتوجه به ضایعات پاتولوژیکی:

در این نوع طبقه بندی پنوموکونیوزها به دو دسته پنوموکونیوزهای شدید و یا بدخیم (مانند آزبستوزیس و سیلیکوزیس) و پنوموکونیوزهای خفیف یا خوش خیم (مانند سیدروزیس و باریتوزیس) تقسیم می‌شوند.

• طبقه بندی رادیولوژیکی:

بیشتر پنوموکونیوزهای ناشی از گرد و غبارهای معدنی سبب بوجود آمدن تغییرات رادیولوژیکی در ریه می‌گردند. بررسی این تغییرات با در نظر گرفتن سابقه شغلی کارگر کافی می‌باشد. در صورتیکه گرد و غبارهای آلی چون پنبه و یا کنف سبب ایجاد تغییرات کلاسیک نمی‌گردند.

تشخیص و درمان

بررسی‌های تشخیصی ممکن است شامل رادیوگرافی قفسه سینه و آزمون‌های عملکرد ریه (محدودیت حجمهای ریوی در اسپیرومتری) باشند.

بیماری درمان خاصی ندارد و هدف از درمان، تسکین علایم و برطرف کردن عوارض است شاید اکسیژن تراپی، فیزیوتراپی ریوی، دوری از غبار، ترک سیگار و بخور مفید باشند. تزریق واکسن سل و آنفلوآنزا ممکن است مفید باشند. اقدامات زیر ممکن است سبب تسکین علایم و محافظت در برابر عفونت‌های ریوی مکرر گردد:

- اقدام به درمان طبی برای هرگونه عفونت تنفسی از جمله سرماخوردگی - سکونت در مناطق آب وهوایی گرم و خشک و اکسیژن بالا در صورت پیشرفته بودن بیماری - تخلیه ترشحات نایژه‌ای بااستفاده از یک دستگاه مرطوب کننده با بخار سرد جهت رقیق کردن ترشحات ریوی و در نتیجه آسان تر تخلیه شدن آنها با سرفه. - ترک استعمال دخانیات - گشادکننده‌های برونش، خلط آور و در صورت نیاز آنتی بیوتیک

جستارهای وابسته

• آزبستوز
• سیلیکوزیس

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Pneumoconiosis»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی در ۴ اکتبر ۲۰۱۲).

هواجنبی
پنوموتوراکس خود به خودی سمت راست. فلش لبه ریه کلاپسه را نشان می‌دهد.
آی‌سی‌دی-۱۰	J93, P25.1, S27.0
آی‌سی‌دی-۹	512, 860
اُمیم	۱۷۳۶۰۰
دادگان بیماری‌ها	۱۰۱۹۵
مدلاین پلاس	000087
ای‌مدیسین	article/۴۳۲۹۷۹ article/424547 article/360796 article/808162 article/827551 article/1003552
پیشنت پلاس	هواجنبی
سمپ	D011030

هَواجَنبی^[۱] یا پنوموتوراکس (به انگلیسی: Pneumothorax) به معنی وجود هوا در حفره جنب می‌باشد که مانع بازشدن کامل ریه می‌شود.

پنوموتوراکس دارای انواع مختلفی است که شامل پنوموتوراکس اولیه (خودبخودی) و ثانویه (باز) می‌باشد.

پنوموتوراکس اولیه: هوا از یک سوراخ یا شکافی در ساختمان داخلی دستگاه تنفس (مانند برونش، برونشیول، آلوئول) به درون فضای پلور راه یابد. پاره شدن کیسه‌های هوایی کوچک در ریه در اثر آسم، آبسه، آمپیم ریه، آمفیزم. گاهی علت مشخصی ندارد. شکسته شدن دنده‌ها بطور شایع منجر به هواجنبی بسته می‌شود.

پنوموتوراکس ثانویه: در پنوموتوراکس باز یا ثانویه هوا از طریق یک سوراخ در دیواره قفسه سینه یا دیافراگم وارد فضای پلور می‌گردد. پنوموتوراکس شدید معمولاً به دنبال ترومای قفسه صدری روی می‌دهد. زخم‌های نافذ قفسه سینه مثل زخم چاقو یا گلوله و ... اجازه ورود هوای آزاد به فضای جنب را داده و از این طریق باعث روی هم افتادگی ریه می‌شوند.

بروز پنوموتوراکس در پنومونی، سل، عارضه کشیدن مایع از ریه (توراسنتز) و تهویه مکانیکی (PEEP) نیز ممکن است.

وقتی که هوا وارد حفره پلور شود و نتواند خارج گردد پنوموتوراکس فشارنده پدید می‌آید و فشار در حفره پلور بالا می‌رود و باعث جابجایی مدیاستن به سمت مخالف طرف مبتلا می‌گردد. «پنوموتوراکس فشارنده اورژانس پزشکی است»

محتویات

علایم و درمان

علایم اصلی تنگی نفس، افزایش تعداد تنفس، درد قفسه صدری، سرفه، اضطراب و افزایش ضربان قلب است. هوای پرده جنب با فشار به ریه مانع تنفس می‌شود از این‌رو هواجنبی فشارنده باید به سرعت درمان شود. تشخیص با سمع ریه و رادیوگرافی است. در معاینه کاهش یا عدم سمع صداهای تنفسی در سمت درگیر و هیپررزونانس در هنگام دق در سمت درگیر، انحراف تراشه به سمت درگیر نشده داریم. در عکس قفسه سینه ممکن است انحراف تراشه به سمت غیر درگیر و پس کشیدگی ریه (فضای کدر که نشاندهنده جمع شدن ریه است) از پلور پاریتال را ببینیم.

درمان به روش قدیم

درموارد خفیف درمان علامتی است ولی در موارد شدید و فشارنده درمان اورژانسی است. درمان جراحی با برش قفسه سینه و استفاده از وکیوم(CHEST TUBE) می‌باشد.

درمان به روش جدید

درمان تحت عمل (بیهوشی) و با استفاده از کارتِج انجام می‌شود. در این روش به تازگی در شهرهایی مثل تهران و تبریز صورت می‌گیرد با استفاده از کارتِج و إیجاد سوراخ کوچکی در قفسه سینه و بدون احتیاج به جراحی عمل باز صورت می‌گیرد. با استفاده از کارتِج حباب‌های هوای موجود در ریه بریده و سطح قفسه سینه سابیده می‌شود و قسمت‌های از ریه به قفسه سینه دوخته می‌شود و با تعبیه چِست تیوب اتمام می‌رسد.

پرهیزهای بعد از ترخیص از بیمارستان

عدم مصرف سیگار و قلیان

دوری از هرگونه آلودگی هوا

عدم استفاده از عطر و ...

عدم مسافرت با استفاده از هواپیما

پرهیز از هرگونه ورزش کردن

عدم غواصی

عدم حبس کردن نفس درون ریه‌ها

پرهیز از فریاد و صحبت‌های سریع و طولانی و آواز خواندن

نیاوردن فشار به ریه‌ها و بلند نکردن وسایل سنگین

دوری از سرما

این پرهیزها بعد از مدتی می‌توانید توسط دکتر مربوطه فوق تخصص توراکس برداشته شود

علل و دلایل

این بیماری بیشتر در أفراد لاغر به خصوص در مردان جوان و و بین سنین ۱۷ تا ۴۰ شایع است. در افراد لاغر سیگاری این بیماری می‌توانید بروز کند. در صورت ضربه یا فشار به قفسه سینه یا تصادف احتمال سوراخ شدگی ریه و بروز پنوموتوراکس زیاد است.

عدم درمان

در صورت تأخیر در درمان ریه سالم فشار آورده و به سمت ریه سوراخ کشیده می‌شود. در این صورت و ریه سالم بزرگ‌تر از ریه سوراخ می‌شود در صورت عدم درمان و یا عدم تشخیص سریع بیماری به قلب فشار آماده و منجر به سکته قلبی یا خفگی و یا منجر به مرگ می‌شود

منابع

• دورلند فرهنگ پزشکی. تهران
• شوارتز نکات برتر جراحی

پمفیگوس
آی‌سی‌دی-۱۰	L10
آی‌سی‌دی-۹	694.4
اُمیم	169600 Benign Chronic ~ 169610 ~ Vulgaris, Familial
دادگان بیماری‌ها	9764 31179 33489
مدلاین پلاس	000882
ای‌مدیسین	derm/317 derm/318 ~ foliaceus derm/314 Drug-induced ~ derm/543 ~ herpetiformis derm/315 ~ IgA derm/319 ~ Vulgaris derm/535 ~Paraneoplastic derm/150 Benign ~   (بیماری هایلی-هایلی)
پیشنت پلاس	پمفیگوس
سمپ	D010392

پمفیگوس(به انگلیسی Pemphigus) از واژه یونانی pemphix بمعنی تاول و حباب مشتق شده و از بیماریهای نادر پوستی، با علت نقص در سیستم ایمنی بدن محسوب شده، پوست و غشاهای مخاطی را در بر میگیرد.
علت دقیق بیماری هنوز شناخته نشده، اما آنچه در این بیماری رخ میدهد را میتوان به از دست رفتن چسبندگی بین لایه‌های شاخی پوست(کراتینوسیت) تعریف نمود.

محتویات

علت شناسی

بین سلولهای پوستی، انواع پیوند بین سلولی وجود دارد که یکی از آنها دزموزوم نام دارد. در پیوند دزموزوم، گروهی پروتئین با نام دزموگلین (Desmoglein) نقش چسب بین سلولها را بازی میکنند. در بیماری پمفیگوس، سیستم ایمنی بدن، گروه پروتئین دزموگلین را هدف گرفته و پیوند بین سلولی دزموزوم از بین میرود.به دنبال از بین رفتن پیوند چسب گونه بین سلولی یا همان دزموزوم، زخمهایی در اپیدرم ایجاد شده و به همان علت، مایع میان بافتی به زیر پوست نفوذ کرده و ایجاد تاول میکند.

انواع پمفیگوس

بسته به عمق پیوندهای گسسته شده و نوع نقص ایمنی، سه نوع پمفیگوس وجود دارد.لازم به یادآوری است در تمام موارد نقش ایمنوگلوبین جی IgG مشهود است.

• پمفیگوس وولگاریس(Pemphigus Vulgaris) که ۷۰ درصد موارد این بیماری را در بر میگیرد.
• پمفیگوسفولیکوس (Pemphigus foliaceus) که نوع خوش‌خیم این بیماری است و در لایه سطحی پوست ایجاد میشود.
• پمفیگوس نئوپلاست (paraneoplastic pemphigus) کمترین آمار موجود ولی نوع بدخیم بیماری.

تشخیص و علائم

تشخیص دقیق بیماری به عهده متخصص پوست(درماتولوجیست) بوده و علاوه بر علائم ظاهری زخم و بثورات و تاول، با آزمایشهای تشخیصی سیتولوژی، نمونه برداری پوست و ایمنوفلورسنس (Immunofluorescence)مورد نیاز است.

داروهای مرتبط

پس از تشخیص، پر کاربردترین داروها شامل سیتوکینها(انواع اینترفرون و اینترلوکین)، انواع داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، آنتی بیوتیک (پنیسیلین و مشتقات)، انواع بتا بلاکر، مهارکننده های آنژیوتانسین(ACE inhibitor)، هورمون پروژسترون و آنتاگونیست های کلسیم میباشد.

منابع

• مرجع جامع پزشکی Medscape- مقاله پمفیگوس (انگلیسی)
• واژه نامه سلامت (ایتالیایی)-Dizionario di salute
• واکنشهای پوستی(مقاله ایتالیایی)-دانشگاه ناپل-Pemfigo
• کتاب (انگلیسی) Dermatologic Therapy - بابر احمد و نوید سامی

پلی‌میوزیت
ریزنگاری از پلی‌میوزیت.
آی‌سی‌دی-۱۰	M33.2
آی‌سی‌دی-۹	710.4
دادگان بیماری‌ها	10343
مدلاین پلاس	000428
ای‌مدیسین	med/3441 emerg/474
سمپ	D017285

در پزشکی التهاب تعداد زیادی از عضلات را پلی‌میوزیت (Polymyositis) با چندماهیچه‌آماس می‌گویند.

پلی‌میوزیت التهاب بافت همبند، همراه تغییرات تخریبی در ماهیچه‌ها است. این تغییرات باعث ضعف و تحلیل عضلات می‌شود. بر اثر این بیماری که یک بیماری خودایمنی است ماهیچه‌ها دچار التهاب مزمن شده و در نتیجه آن از بین می‌روند. این بیماری از هر ۱۰۰ هزار نفر در یک نفر رخ می‌دهد و بیشتر زنان دچار آن می‌شوند تا مردان.

این بیماری همانندی‌های زیادی با درماتومیوزیت دارد که بیشتر مربوط به پوست است.