عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به این مطلب در خصوص نقش مداحان و نوحه خوانی در افزایش معرفت و شناخت نسبت به امام حسین (ع)گفت:مداحان در حوزه عاطفی بر مردم تاثیر میگذارند و سعی در تحریک عواطف و احساسات آنان نسبت به وقایع عاشورا می نمایند اما اگر مداحان بخواهند اشعاری تولید کنند که هردوجنبه عاطفی و شناختی را در بر داشته باشد باید مطالعات عمیقی در وقایع عاشورا و به طور کلی وقایعی که قصدبیان آنها را دارند انجام دهند و به بیان دیگر یک مداح باید یک تاریخ دان خوب نیز باشد.
حسین باغگلی با بیان اینکه حادثه عاشورا را باید با دید معرفتی عمیق نگریست اظهار داشت:حادثه عاشورا لایه های مختلفی دارد و تنها یک لایه از آن جنگ و مصیبت های وارده بر امام حسین(ع)و خاندان ایشان بود ؛ عاشورا جنبه های بسیاری دارد که باید به آنها توجه داشت،ازجمله اینکه علت این درگیری عظیم بین امام حسین (ع)وبنی امیه چه بود و چرا امام جنگ را از میان راههای موجود برگزیدند؟نوع نگاه تربیتی ایشان به افراد مختلف در این جهاد چگونه بود و با آنها چگونه رفتار میکردند؟چرا در مبارزه خود بهترین افراد را ازنظر اعتقادی برگزیدند؟بنابراین باید دقت داشت که معرفت عاشورا شناختی زیربنایی باشد.
وی با بیان اینکه بسیاری از مداحان در کارخود توفیق لازم را ندارند افزود:تهیه اشعاری با ویژگی هایی که در بالا ذکر شد بسیار مشکل و زمان بر است در حالی که مداحان ما در روز چندین مجلس قبول میکنند و در همه این مجالس هم حرفی یکسان میزنند.
وی ادامه داد:امروزه بجای اینکه مردم از مداحان پیروی کنند مداحان دنباله رو ذائقه مردم شده اند و چون میخواهند مورد قبول آنان واقع شوند متناسب با آنچه مردم می پسندند حرکت میکنند که هرچند این بسیار خوب است اما باید دقت داشته باشیم که افراط و تفریط در هر امری مضرات بسیاری به دنبال دارد.به همین جهت امروزه آهنگ برخی ترانه ها روی مداحی ها گذاشته میشود تا مردم بیشتر بپسندند وزمانی که یک نوحه و آهنگ خاص رایج میشود میبیبنیم تمام مداحان در همه مجالس آن را ارائه میدهند و این فرصت تحقیق و پژوهش را از مداح میگیرد.
وی درباره الگوسازی هایی که در مجالس روضه خوانی اتفاق می افتد بیان کرد:به این موضوع باید از دومنظر نگاه کرد:اول اینکه این افراد بزرگانی را به عنوان الگو باید به مردم و بخصوص نسل جوان معرفی کنند و گاهی خود مداحان الگو میشوند که در هردو حالت باید شرایطی را رعایت کنند.
وی افزود:انسانها تک بعدی نیستند که فقط بر این تاکید داشته باشیم که زمینه های شناختی خود را رشد دهند یا تنها در حوزه عاطفی رشد کنند بنابراین مداحی به عنوان یک فعالیت تحریک گر با حب و دوستی که نسبت به وقایع دینی در افراد بوجود می آورند یک فعالیت تربیتی نیز محسوب می شود اما افراط و تفریط در مجالس باعث شده بجای اینکه مداح جو را کنترل کند و راه ببرد جو و هیجان حاکم بر مجلس وی را دچار هیجان میکنند و متاسفانه این فضای هیجانی در برخی موارد موجب تولید اشعاری میشود که حتی شان انسانی یک فرد را نیز پایین می آورد.
وی درخصوص مضمون برخی اشعار در مداحی ها اظهار داشت:امروزه برخی روضه خوان ها اشعاری در مداحی خود بکار میبرند که به هر موضوعی به جز واقعه عاشورا شباهت دارد و حتی در برخی موارد به موضوعات عشقی نزدیک میشود نه حماسه ای که توسط بهترین افراد این جهان رخ داد و این مشکل نیز از افراط ها سرچشمه میگیرد در حالی که مداح باید بداند یک الگو دقیقا چه ویژگی هایی دارد مثلا زمانی که امام حسین (ع)میگویند پشتشان به حضرت عباس (ع)گرم است چه معنایی دارد؟آیا از نظر زوربازو و قدرت بدنی حضرت عباس(ع) این مطلب را می فرمایند یا جنبه های دیگری دارد.
باغگلی با ابراز این مطلب که زمان آن رسیده که سعی شود صحنه جامع عاشورا و راه آن را در ذهن مخاطبان ایجاد کرد گفت:یکی از مشکلاتی که مداحان دارند این است که در مباحث آنان سلسله ارتباط منطقی وجود ندارد و فقط در خصوص چند امام ما مانند حضرت علی(ع)،اما حسن و امام حسین (ع)،وامام رضا(ع) چند شعر و مطلب پراکنده حاضر میکنند وآن را در تمام مجالس میخوانندو نکته مهم این است که مداحان چقدر توانسته اند سایر امامان را نیز به مخاطبان خود معرفی کنند؟
وی ادامه داد:نکته مهم دیگری که باید به آن توجه کرد این است که مداحان چقدرتوانسته اند بین واقعه عاشورا و جامعه امروز ارتباط برقرار کنند و چقدر میتوانیم از آن واقعه درس بگیریم که ملتی در آن روزگار با امام خود آنگونه رفتار کرد و ما اکنون با امام خود چگونه رفتار میکنیم؟
وی افزود:جنبه دیگر در الگوسازی در نوحه خوانی الگوشدن خود مداح و روضه خوان است چرا که این افراد به علت معروفیت خود الگو میشوند و اگر در نوحه خوانی های خود سبکی ناشایست را بکار برند ناخودآگاه باعث ترویج آن در میان مردم میشود بنابراین مداحان مسئولیت سنگینی بر عهده دارند بخصوص که در شرایطی سخنرانی میکنند که بیشترین تاثیرگذاری را دارد و آن هم در یک مجلس و در اوج هیجانات مخاطبان است.
وی درخصوص جنبه تربیتی نوحه خوانی گفت:نباید انتظار داشت که انسان چند بعدی با حضور در یک مجلس روضه خوانی کاملا تربیت شود چرا که تربیت افراد نیز جنبه های مختلفی دارد اما باید گفت که در میان مداحان و روضه خوانان مداحان خوبی نیز وجود دارند که در رسیدن به این هدف چند گام به موفقیت نزدیک تر هستندوبسیاری از مواقع اگر انسان از جنبه عاطفی برانگیخته شوند انگیزه لازم برای حرکت به سوی شناخت را نیز بدست می آورد.
وی درادامه گفت:نکته مهم این است که فراتر از مداحان باید هیئت ها را مورد توجه قرار داد که چقدر در حوزه تربیت افراد تحول ایجاد میکنند؟ بنظر می رسد که نوجوانان هیئتی در حوزه های اجتماعی رشد چندانی نکرده اند و اگرچه یک هیئت را راه میبرند اما این در واقع یک فعالیت ظاهری است و در اینجاست که مسئولیت مدعیان تربیت و نهادینه سازی فرهنگ خود را نشان میدهد.
وی ادامه داد:سازمان هایی مثل سازمان تبلیغات باید بهمداحی ها جهت دهند و سخنرانانی را به صورت ثابت در هیئت ها قرار دهند که همپای نوجوانان حرکت کند و از ابتدا تا پایان مراسم حضور داشته باشد.نه اینکه هرروز یک سخنران جدید به هیات آمده و دوباره یا سخنرانی های قبل را تکرار میکند و یا مطالبی مخالف آنچه دیروز نوجوانان شنیده اند را بیان کند.
وی در پایان گفت:متاسفانه سخنرانی در مجالس ما به حاشیه رانده شده و مداحی جای آن را گرفته بنابراین لازم است با یک بازنگری دوباره بدون افراط و تفریط طوری برنامه ریزی کنیم که هم سخنرانی در مجالس نقش پررنگ داشته باشد و هم مداحی بعنوان یک محرک برای انگیزه نوجوانان نقش خود را ایفا کند.
الگوسازی یاالگوسوزی؛