عده‌ای اسلام را دینی خشن، سخت و همیشه محزون معرفی می‌کنند و معتقدند
شادی در اسلام جایگاهی ندارد. اما با اندک دقتی در قرآن،
سنت و سیرهٔ اهل‌بیت علیهم السلام سرور و شادی را می‌یابیم و
حتی خنده تبسمی را از ویژگی‌های مؤمن دانسته‌اند.

 

به ادامه مطلب ربروید

.
انسان موجودی است که خداوند در او انواع نیاز‌ها را به ودیعت گذاشته است.
از نیازهای بشر احتیاج او به شادی و نشاط است. اسلام دینی هم نوا با فطرت است.
درون همه انسان‌ها گرایش به شادی و خوشحالی وجود دارد و اسلام مخالفتی با
این گرایش درونی ندارد و حتی در برخی موارد تشویق به برگزاری ایجاد شادی می‌کند.
امام علی علیه‌السلام می‌فرماید:
« إِنَ‏ هَذِهِ‏ الْقُلُوبَ‏ تَمَلُّ کَمَا تَمَلُّ الْأَبْدَانُ فَابْتَغُوا لَهَا طَرَائِفَ الْحِکْمَة[1]
بدرستی که این دل‌ها اندوهگین می‌شوند چنانکه بدن‌ها اندوهگین می‌شوند،
برای آن‌ها تازه ‏های حکمت را طلب کنید.» یعنی همانطوری که بدن خسته می‌شود
و نیازی به استراحت دارد؛ جان و روح انسان نیز بر اثر حوادث روزگار افسرده می‌شود
که باید روح را با بیان نکته‌های ناب و تازه شاد و مسرور ساخت.
شادی در واقع واکنشی به اتفاقات بیرون است که برای انسان رخ می‌دهد
و در برخورد با آن انسان آن حالت‌های درونی خود را به نمایش می‌گذارد.
چنانکه امیرمؤمنان در مورد رسول خدا صلوات الله علیه چنین می‌فرماید:
« کَانَ رَسُولُ اللَّهِ لَیَسُرُّ الرَّجُلَ‏ مِنْ أَصْحَابِهِ إِذَا رَآهُ مَغْمُوماً بِالْمُدَاعَبَةِ وَ کَانَ یَقُولُ
إِنَّ اللَّهَ یُبْغِضُ الْمُعَبِّسَ فِی وَجْهِ إِخْوَانِه‏[2]
روش رسول خدا چنین بود، هر وقت اصحاب خودش را اندوهناگ می‌دید
او را با شوخی و مزاح خوشحال می‌کرد و پیوسته چنین می‌فرمود که
خداوند از چهرهٔ عبوس و گرفته غضبناک می‌شود.»
روایات فراوانی از معصومین علیهم‌السلام نقل شده است که
نشان از اهمیت شاد بودن و شاد کردن دارد تا جایی که شاد کردن مؤمن برابر با
شادی خداوند قرار داده شده است. از امام صادق علیه‌السلام نقل شده
که« أَنَّهُ قَالَ‏ مَنْ‏ سَرَّ مُؤْمِناً فَقَدْ سَرَّنِی وَ مَنْ سَرَّنِی فَقَدْ سَرَّ رَسُولَ اللَّهِ
وَ مَنْ سَرَّ رَسُولَ اللَّهِ فَقَدْ سَرَّ اللَّهَ وَ مَنْ سَرَّ اللَّهَ أَدْخَلَهُ الْجَنَّةَ[3] هر کس مؤمنی را
شاد کند مرا شاد کرده است و کسی که مرا شاد کند رسول خدا را شاد کرده است و
هر کس رسول‌الله را شاد کند خداوند را شادمان کرده است که با شاد شدن
خداوند او را داخل بهشت می‌کند.» شاد کردن مؤمن در واقع شاد کردن
خدا و رسول و ائمه علیهم‌السلام است.»[4]
همانطور که اسلام به نیازهای انسان جهت می‌دهد؛ به نیاز شادمانی
او نیز برنامه ارائه می‌کند تا به خطر نیفتد. اسلام خوشحالی و شادی واقعی
را در زنده نگه داشتن جان و روح بیان می‌کند؛ که اگر روح انسان سالم باشد
جسم و عقل نیز پویا و سرزنده خواهد بود. رسول خوبی‌ها به
امیرمؤمنان می‌فرماید:« یَا عَلِیُ‏ ثَلَاثٌ‏ فَرَحَاتٌ لِلْمُؤْمِنِ فِی الدُّنْیَا لِقَاءُ الْإِخْوَانِ
وَ تَفْطِیرُ الصَّائِمِ وَ التَّهَجُّدُ فِی آخِرِ اللَّیْل[5] سه چیز موجب شادمانی مؤمن می‌شود؛
دیدار برادران دینی، افطار دادن روزه‌دار و شب‌زنده‌داری.»
شادی آن شادی است کاز جان رویدت تا درون از هر ملالی شویدت
ورنه آن شادی که از سیم و زر است آتشی دان کآخرش خاکستر است[6]
اگر ما شادی‌ها را جهت‌دهی کنیم، زندگی برای انسان معنا پیدا می‌کند
و دیگر افراد برای شادی کردن خود دست به ناهنجاری‌های اجتماعی نمی‌زنند
که گاهی اوقات ضرر آن برای همیشه شخص را فرا می‌گیرد.
باید بدانیم که همه شادی‌ها مورد تأیید اسلام نیستند؛ بلکه هر وقت شادی
و شادمانی کردن موجب از بین رفتن احترام و حقوق انسان‌های دیگر و
حتی موجودات شود، چنین شادی مورد سرزنش اسلام است و از آن نهی شده است.
حق شاد کننده
اسلام برای شاد کننده نیز حقی لازم دانسته است؛
امام سجاد علیه‌السلام می‌فرماید:
« وَ حَقُّ‏ مَنْ‏ سَرَّکَ‏ لِلَّهِ‏ تَعَالَی‏ أَنْ تَحْمَدَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَوَّلًا ثُمَّ تَشْکُرَه‏[7]
و اما حق کسی که تو را برای رضای خداوند خوشحال کند این است که
اول شکر و سپاس الهی به جا آوری که او سبب مسرور شدن تو شده است
و سپس از آن شخص نیز تشکر نمایی.» این نشان از اهمیت موضوع شادی دارد
که حق شاد کننده را باید با دعا و ستایش بپردازی.
خنده نعمتی الهی
شادی را از خود خداوند نیز می‌توان آموخت؛ آنجا که می‌فرماید:
« وَ أَنَّهُ هُوَ أَضْحَکَ وَ أَبْکَی[نجم/43] و اینکه او خود خنداند و گریاند.»
اما باید مواظب بود که خنده‌های ما با بی‌ارزش‌ها توأم نشود.
رسول اکرم صلوات الله علیه فرمودند:
« یَا أَبَاذَرٍّ وَیْلٌ‏ لِلَّذِی‏ یُحَدِّثُ‏ فَیَکْذِبُ لِیُضْحِکَ الْقَوْمَ، وَیْلٌ لَهُ، وَیْلٌ لَهُ، وَیْلٌ لَهُ[8]
وای بر آنکه سخنی بگوید و سخنش دروغ باشد؛ که گروهی از آن بخندند
وای بر او! وای بر او! وای بر او.»
بنابراین، و با توجه به احادیث اهل بیت علیهم‌السلام که فرمودند:
« یَفْرَحُونَ بِفَرَحِنَا وَ یَحْزَنُونَ بِحُزْنِنَا[9]
در شادی‌های ما شادند و در اندوه ما ناراحت هستند.»
اسلام به شادی و غم هر دو نظر دارد و در هر دو اعتدال باید رعایت شود
نه اینکه در روز ولادت ائمه افراد را به حزن و اندوه وابداریم.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پی نوشت
[1]. نهج‌البلاغه، صبحی صالح، ص504.
[2]. کشف‌الریبة، ص83.
[3]. الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا علیه‌السلام، ص374.
[4]. عدة‌الداعی، ص194.
[5]. بحارالأنوار، ج‏74، ص52.
[6]. ادیب
[7]. وسائل‌الشیعه، ج‏15، ص179.
[8]. أمالی، طوسی، ص537.
[9]. تحف‌العقول، ص123.