ایمان به آخرت
ایمان به آخرت
ایمان به آخرت، زمینه ای برای برپایی نماز و آسانی آن برای شخص می شود. (بقره، آیات 43 تا 46؛ انعام، آیه92) چنان که ترس از اهوالات قیامت و آتش دوزخ نیز این کار را آسان می سازد. (نور، آیه 37)
در همین راستا خداوند در آیه 72 سوره انعام، توجه به حشر و نشر روز قیامت را زمینه ساز اقامه نماز می شمارد و بر این تاکید می کند که چگونه بینش ها و نگرش ها در رفتارهای آدمی تاثیرات مثبت یا منفی به جا می گذارد.
از آن جایی که بینش ها و نگرش ها و بویژه ایمان، مبتنی بر دو عنصر اساسی عقل و عاطفه است؛ از این رو خداوند عقل آدمی را مهم ترین عامل در اقامه نماز و آسانی آن برای افراد برمی شمارد و می فرماید که خردمندان کسانی هستند که نماز گزاردن برای آنان آسان است و در مقابل، کسانیکه بی خرد هستند نماز را بازیچه و لهو و لعب می شمارند. (مائده، آیه 58)
همچنیندر آیات 13 و 17 سوره لقمان به نقش عواطف و احساسات یعنی محبت و برخوردهایدوستانه در توجه یابی و توجه دهی دیگران به نماز اشاره می کند و می فرمایدهمان گونه که می بایست خرد و عقل را در تحقق رفتار درست مورد نظر قرار دادهم چنین می بایست عواطف و احساسات را برانگیخت. در این راستا موعظه و پندهای دوستانه می تواند در ایجاد انگیزه و یا افزایش آن تاثیرگذار باشد و رفتاری چون نمازگزاری را برای شخص آسان کند.
از دیگر عوامل برای آسانی نماز، جو اجتماعی جامعه است. فضایی که جامعه برای کارهای هنجاری فراهم می آورد، در تشویق افراد به کارهای هنجاری و نیک، تاثیر مستقیم و شگرفی دارد. اگر در جامعه ای فضا به گونه ای باشد که هنجارهایی چون نمازگزاری یک ارزش وفضیلت باشد، برای افراد، نماز گزاردن آسان خواهد بود؛ اما اگر جو و فضای اجتماعی به گونه ای باشد که هنجارها و ارزش ها ضدارزش شمرده شود و هنجارگرایان و ارزش گرایان مورد تمسخر هنجارشکنان قرار گیرند، انجام کارهاینیک و هنجاری از جمله نماز نیز سخت و دشوار خواهد بود. بر این اساس خداونددر آیه 58 سوره مائده به مساله استهزاء نمازگزاران از سوی برخی از بی خردان جامعه اشاره می کند و در آیه 21 سوره حج به صراحت بر نقش قدرت و حکومت مومنان در برپایی و گسترش نماز در جامعه و آسان شدن آن بر مردم تاکیدمی کند. این که جامعه ایمانی از این جایگاه قدرت برخوردار باشد که هنجارهاو ارزش هایی چون نماز را در جامعه گسترش دهد، خود مهم ترین عامل در آسان شدن نماز برای افراد جامعه خواهد بود.
از دیگر عواملی که بستر مناسبی برای اقامه نماز و آسان شدن آن در آیات قرآن بدان اشاره شده، می توان به تسلیم شدن در برابر خدا (انعام، آیات 71 و 72)، تقوا (آل عمران، آیات 15 و 17؛ روم، آیه 31)، تمسک به کتاب خدا و دستورها و آموزه های پسندیده و نیک آن (اعتراف، آیه 170)، توجه یابی به نظارت خدا و آگاهی او به همه اعمال انسانی (بقره، آیه 110)، دعا و نیایش در توفیق یابی انسان برای نمازگزاری ودیگر کارهای نیک (اعراف، آیات 35 تا 40) صبر و شکیبایی (آل عمران، آیه 200) اشاره کرد.
به هر حال، آن چه بیان شد، تنها گوشه ای از علل و عواملی است که می تواند بینش و نگرش افراد را تغییر داده و کارهای سخت را آسان نماید و انسان را متوجه انجام کارهایی از جمله نماز کند و نمازگزاری را بر وی آسان کند. اما این که چگونه نمازگزاری باشیم تا به این هدف اساسی آفرینش دست یابیم و از آثار نماز بهره مند شویم، مطلبی است که در آیات دیگربه آن اشاره شده است.
علیرضا شعاعی
kayhannews.irمنبع
ادامه مطلب
بسترهای آسانی نماز
بسترهای آسانی نماز
چنان که گفته شد، نماز با همه سادگی وآسانی برای بسیاری از انسانها سخت است و بارها دیده شده که حتی مسلمانان نیز از انجام آن غافل شده و نماز نمی گزارند. ریشه این سختی در بینش و نگرشافراد است، چرا که رفتار آدمی متاثر از آنهاست و همین بینش و نگرش است که کارها را حق و باطل، درست و نادرست، مفید و بیهوده، سخت و آسان می کند. بارها دیده شده که کارهای بسیار سخت به سبب نوع نگرش افراد، کارهایی بسیار ساده و آسان جلوه می کند و در مقابل، برخی از کارهای آسان چنان سخت می نماید که شخص هیچ گرایشی به انجام آن نشان نمی دهد. چرا که نگرش انسان به موضوع می تواند کاه را کوه و کوه را کاه سازد. کسی که اراده قوی به انجام کاری داشته باشد و مانند عشاق شود، در آن صورت هیچ سد و مانعی نمی تواند دربرابر اراده او ایستادگی کند و تاب بیاورد.
برای این که اقامه نماز با رعایت تمامی حدود و احکام و آداب و شرایط آن برای شخص آسان شود، می بایست به حوزه نگرش ها و بینش های او رفت و تغییرات و تصرفاتی در آن حوزه ایجاد کرد تا روحیه و روان شخص دگرگون شود.
خداوند در آیات 45 و 46 سوره بقره،مهمترین و اصلی ترین عامل در آسانی اقامه نماز از سوی انسان را، ایمان به لقاءالله و بازگشت به خدا می داند. به نظر می رسد که در انجام این عمل آسانسازی نیازی به قطع و یقین نیست، بلکه همین اطمینان که از آن به ظن نوعی نیز یاد می شود، کفایت می کند.
به سخن دیگر، برای آسان شدن، بر شخص، لازم نیست که او به مقام شهود قطعی و یقینی برسد و کشف الغطایی برای وی رخ دهد و دوزخ و بهشت را به چشم سر یا دل ببیند (تکاثر، آیات 5 تا 7)، بلکه گمان، ظن نوعی و اطمینان که از آن به علم عرفی نیز یاد می شود، در این مساله کفایت می کند. همین که انسان از دایره شک و تردید بیرون رود و احتمالکوچکی دهد که خدایی و آخرت و حساب و کتابی است، به نماز رو می آورد و برایرهایی از آتش دوزخ احتمالی، نماز برای او آسان می شود؛ چنان که اگر کسی احتمال دهد که در بیابان پیش رو، با فقدان آب مواجه خواهد شد، تحمل حمل مقداری آب برای او آسان می شود و باجان و دل، آن را با خود حمل می کند و مشکلات حمل را اصلا نادیده می گیرد.
علیرضا شعاعی
kayhannews.irمنبع
ادامه مطلب
زیباترین شیوه پرستش
زیباترین شیوه پرستش
نماز زیباترین شیوه پرستش است. ارکانو اذکار نماز به گونه ای است که همه وجود آدمی از تن و روان درگیر است. ازاین رو آن را ذکر الله (بقره، آیات 238 و 239 و آل عمران، آیه 191 و آیات دیگر) و مرز میان اسلام و کفر، قربان کل تقی، عمود و ستون دین، کامل ترین عبادت و بندگی مانند آن نامیده اند.
انسان در نماز چنان بندگی را به نمایش می گذارد که خداوند آیات بسیاری را در راستای تبیین اهمیت و ارزش نماز فرو فرستاده و دهها اثر و کارکرد مادی و معنوی و دنیوی و اخروی برای آن بیان کرده است.
اگر کسی می خواهد به کمال و یا حقیقت برسد و متحقق بهآن شود، می بایست سیر و سلوک منازل و مراتب عرفانی و تکاملی خویش را با نردبان نماز بپیماید؛ چرا که درهیچ مرحله و مرتبه و منزلی نمی توان بی نمازبود و از تاثیر آن در ترقی و تکامل بشر غافل ماند.
اگر گفته اند که دستیابی به مقامات عرفانی و تنها راه رسیدن به حقیقت، طریق شریعت است؛ بی گمان نمی توان از مهم ترین اصل شریعت یعنی نماز غافل شد. انسان اگر می خواهد به یقین برسد و کشف الغطایی برای او تحقق یابد و همه پرده های غفلت زا کنار برود و حقایق هستی در ملکوت، جبروت و لاهوت برای وی آشکار شود، می بایست نماز را به عنوان کلید در دست گیرد و باور داشته باشد که در هیچ منزلی بی کلید نماز نمی توان راه یافت و یا در آن مستقر شد. از این رو خداوند از آثار نماز را دست یابی به مقامات مومنان حقیقی (انفال، آیات 3 و 4) از جمله مقام متقین (بقره، آیات 2 و 3)، مقام صادقان (بقره، آیه 177)، مقام مخبتان و خاضعان (حج، آیات 34 و 35)، مقام محسنان (هود، آیات 114 و 115) و مقام ابرار (بقره آیه 177) برمی شمارد که از جمله آنها نیز مقام محمود و شفاعت (مدثر، آیات 42 تا 48) می داند. پس شخصی که می خواهد متاله (خدایی) شود و مظهر اسمای الهی گردد و قدرت و توانایی خدایی را درخود فعلیتبخشد و در مقام مظهریت ربوبیت بنشیند، می بایست به نماز به عنوان مهم ترینراه، عامل، علت و مانند آن بنگرد و هرگز از آن غافل نشود.
از آیات قرآنی حتی به دست می آید که انسان برای رسیدن به آسایش و آرامش دنیوی درعالم ناسوت و طبیعت نیز نیازمند نماز است؛ زیرا از مهم ترین آثار نماز، امنیت و آرامش (بقره، آیه 277) ، بهره مندی از رحمت (توبه، آیه 5)، رزق الهی و رسیدن به آسایش (انفال، آیات 3 و 4)، و راه رهایی از همه مشکلات (بقره، آیات 45و 153) است.
از این رو نماز نه تنها زیباترین شیوه نیایش وپرستش بلکه کامل ترین و مهم ترین وسیله برای رسیدن به همه مراتب و منازل انسانی تا مقام مظهریت در ربوبیت است که کامل ترین حالت تکاملی بشر و پایانسیر وجودی انسان به یک معناست. براین اساس خداوند از انسانها خواسته است تا برای رسیدن به مقام خدایی شدن از وسیله و ابزار مناسب این کار استفاده کنند (مائده، آیه 35) که مهم ترین و بهترین ابزار نیز چیزی جز نماز نیست. (بقره، آیات 45 و 153)
نماز همچنین ساده ترین و آسان ترین پرستشی است کهمی توان در میان عبادات و آیین ها و مناسک دیگر یافت؛ افزون بر این که در عین سادگی و آسانی، کامل ترین و موثرترین شیوه پرستش نیز می باشد. با این همه همین عمل ساده و آسان برای بسیاری از مردم سخت و دشوار محسوب می شود. علت این سختی را می بایست در بینش و نگرش انسانها جست. از این رو خداوند درآیاتی به تحلیل و تبیین علل و عوامل سخت بودن نماز برای گروهی و آسان بودنآن برای جماعتی پرداخته که در این جا به آنها اشاره می شود.
علیرضا شعاعی
kayhannews.irمنبع
ادامه مطلب
ساده‌ترین صورت آداب نماز شب
ساده‌ترین صورت آداب نماز شب
البته نماز شب آداب فراوانی دارد ولی بد نیست ساده‌ترین صورت آن را در اینجا بیاوریم تا عاشقان این عملروحانی بتوانند بهره بیشتر گیرند، نماز شب به طور کاملاً ساده یازده رکعتاست که به ترتیب ذیل به سه بخش تقسیم می‌شود.
الف ـ چهار نماز دو رکعتی که مجموعاً هشت رکعت می‌شود و نامش نافله شب است.
ب ـ یک نماز دو رکعتی که نامش نافله (شفع) است.
ج ـ نماز یک رکعتی که نامش نافله (وتر) است و طرز انجام این نمازها درست همانند نماز صبح می‌باشد، ولی اذان و اقامه ندارند و قنوت وتر را هر چه طولانی‌تر کنند بهتر است.[1]
پی نوشت
[1] . جمعی از فقهاء احتیاط کرده‌اند که در نماز شفع قنوت نخوانند و یا به قصد رجاء بخوانند.
ادامه مطلب
درباره وبلاگ
آرشیو ماهانه
آرشیو موضوعی
آمار وبلاگ
دیگر امکانات
دستور آسان نماز شب از زبان حجت الاسلام عالی وصیت شهدا