مؤثرترین رابطه با خدا

 مؤثرترین رابطه با خدادر قرآن می خوانیم: «إنّی أنا الله، لا إله إلّا أنا، فاعبدنی و أقم الصّلاة لذکری» (1) «من الله هستم؛ معبودی جز من نیست. پس مرا پرستش کن و نماز را برای یاد من به پادار».
در این آیه پس از بیان مهم ترین اصل دعوت انبیا که مسئله «توحید» است، عبادت خداوند یگانه ثمره درخت ایمان و توحید بیان شده و به دنبال آن، به «نماز» که بزرگ ترین عبادت و مهم ترین عامل پیوند، خلق با خالق و مؤثرترین راه برای فراموش نکردن ذات پاک اوست، دستور داده شده است.(2)
این آیه به یکی از فلسفه های مهم نماز اشاره دارد و آن، اینکه انسان در این جهان به دلیل وجود «عوامل غافل کننده»، نیاز به وسیله ای دارد که در فاصله های مختلف زمانی، خدا، رستاخیز، دعوت پیامبران و هدف آفرینش را به یاد او آورد و از غرق شدن در گرداب غفلت و بی خبری حفظ کند، و «نماز» این وظیفه مهم را بر عهده دارد.(3)
به پاداشتن نماز، آن است که حق نماز ادا شود؛ یعنی نماز به صورت یک پیکر بی روح انجام نگیرد، بلکه نمازی باشد که واقعاً بنده را متوجه خالق و آفریننده خویش سازد و این معنای «ذکر الله» است که در آیه به آن اشاره شده:(أقم الصّلاة لذکری). یاد خدا بودن، مساوی با فراموش کردن غیر خدا است. اگر انسان ولو مدت کوتاهی با خدا در راز و نیاز باشد و از او استمداد جوید،او را ثنا گوید، او را به الله بودن، رب بودن، رحمان بودن، رحیم بودن، یگانه بودن، صمد بودن، و (لم یلد و لم یولد، و لم یکن له کفواً أحدٌ) بودن،توصیف کند، عالی ترین تأثیرها در نفس او گذاشته می شود و روح انسان آن چنان ساخته و تربیت می شود که مذهب اسلام می خواهد.(4)
نماز، سرود توحید و یکتاپرستی و سرود فضیلت و پاکی است که باید فکر و روح ما را در برابر عوامل شرک و آلوده کننده ای که در زندگی روزمره با آنها سر وکار داریم، پاک و یکتاپرست نگه دارد.(5)
خداوند در آیه دیگری می فرماید: (حافظوا علی الصّلوات و الصّلاة الوسطی و قوموا لله قانتین)؛ (6) «بر همه نمازها و [به خصوص] نماز وسطی [نماز ظهر] مواظبت کنید و از روی خضوع و اطاعت برای خدا به پاخیزید».
و نیز می فرماید: (فأقیموا الصّلاة إنّ الصّلاة کانت علی المؤمنین کتاباً موقوتاً)؛ (7) «نماز را اقامه کنید؛ زیرا نماز وظیفه ثابت و معینی برای مؤمنان است».
از آنجا که نماز مؤثرترین رابطه انسان با خداست و اگر با شرایط صحیح انجامگیرد، دل را لبریز از عشق و محبت خدا می کند و در پرتو آن، انسان بهتر می تواند خود را از آلودگی به گناه پاک سازد و دل و جان را شستشو دهد، در آیاتقرآن تأکید فراوانی بر آن شده است؛ همانند:
(و أقم الصّلاة إنّ الصّلاة تنهی عن الفحشاءِ و المنکر)؛ (8) «نماز را برپا دار که نماز (انسان را) از زشتی ها و گناه باز می دارد».
از آنجا که طبیعت نماز، نیرومندترین عامل بازدارنده؛ یعنی اعتقاد به مبدأ ومعاد را به یاد انسان می آورد، دارای اثر بازدارندگی از فحشا و منکر است؛ در این آیه نیز به یکی دیگر از فلسفه های مهم نماز پرداخته شده که همان بازدارندگی از «فحشا و منکر» است. گفته اند: «فحشا» اشاره به گناهان بزرگ پنهانی است و «منکر» گناهان بزرگ آشکار. و نیز گفته اند: فحشا، گناهانی استکه بر اثر قوای شهویه، و منکر، بر اثر غلبه قوه غضبیه صورت می گیرد.(9)
پی‌نوشت‌ها:
1.طه/41.
2.تفسیر نمونه، ج 13، ص 169.
3.همان، ص 174.
4.طهارت روح، شهید مطهری، ص 202.
5.نماز چیست؟ شهید بهشتی، ص 50.
6.بقره/238.
7.نساء/103.
8.عنکبوت/45.
9.تفسیر نمونه، ج 16، پ. ص 31.