تفسیر سوره حمد در بیان علی - علیه السلام -:

قال علی - علیه السلام -:
فاتحة الکتاب اعطاها الله محمداً - صلی الله علیه و آله - و امته بدأ فیها بالحمد و الثناء علیه، ثم ثنی بالدعاء لله - عزوجل - و لقد سمعت رسول الله - صلی الله علیه و آله - یقول: قال الله - عزوجل -: قسمت الحمد بینی و بین عبدی: فنصفها لی، و نصفها لعبدی، و لعبدی ما سأل، اذا قال العبد: بسم الله الرحمن الرحیم قال الله - عزوجل -: بدأ عبدی باسمی حق علی ان اتمم له اموره و ابارک له فی احواله؛ فاذا قال: الحمدلله رب العالمین قال الله - عزوجل - حمد لی عبدی، و علم ان النعم التی له من عندی، و البلایا التی اندفعت عنه بتطولی اشهدکم انی اضعف له نعم الدنیا لی نعیم، الاخرة، و ادفع عنه بلایا الاخرة، کما دفعت عنه بلایا الدنیا، فاذا قال: الرحمن الرحیم قال الله - عزوجل - شهد لی بأنی الرحمن الرحیم اشهد کم لا و فرن من رحمتی حظه، و لأجزلن من عطائی نصیبه، فاذا قال: مالک یوم الدین قال الله - عزوجل - اشهدکم کما اعترف بأنی انا المالک لیوم الدین لأسهلن یوم الحساب، حسابه، و لا تقبلن حسناته و لأتجاوزن عن سیئاته فاذا قال العبد: ایاک نعبد قال الله - عزوجل - صدق عبدی ایای یعبد، لأ ثیبنه عن عبادته ثواباً یغبطه کل من خالفه فی عبادته لی فاذا قال: و ایاک نستعین قال الله - عزوجل - بی استعان و الی التجا اشهدکم لاعیننه علی امره و لا غیثنه فی شدایده، و لاخذن بیده یوم القیامة عند نوائبه و اذا قال: اهدنا الصراط المستقیم الی آخرها، قال الله - عزوجل -: هذا لعبدی و لعبدی ما سأل قد استجبت لعبدی، و اعطیته ما امل، و امنته مما منه وجل. قیل: یا امیرالمؤمنین اخبرنا عن بسم الله الرحمن الرحیم اهی من فاتحه الکتاب؟ قال: نعم کان رسول الله - صلی الله علیه و آله - یقرؤها و یعدها ایة منها، و یقول: فاتحة الکتاب هی السبع المثانی فضلت ببسم الله الرحمن الرحیم و هی الایة السابعة منها؛
سوره فاتحه را خداوند به محمد (ص) و امت و با حمد و سپاس بر خود، آن را آغاز کرد، سپس با دعا و ثنای خداوند - عزوجل - می‏فرماید: سوره حمد را میان خود و بنده‏ام تقسیم کرده‏ام، پس نیمی از آن من و نیمی از آن بنده من است و بنده‏ام هرچه (در آن) بخواهد، به او می‏دهم پس هنگامی که بنده بگوید: بسم الله الرحمن الرحیم خداوند می‏فرماید: بنده‏ام به نام من شروع کرده، پس بر من لازم گشت که امورش را کامل کنم و احوالش را بر او مبارک گردانم و هنگامی که می‏گوید: الحمد لله رب العالمین خداوند می‏فرماید: بنده‏ام مرا ستایش کرد و فهمید که نعمتهایی که دارد، از من است و بلاهایی که از او دفع شده، با نیروی من است شما را گواه می‏گیرم که چند برابر نعمت‏های دنیایش در آخرت به او بدهم. و بلاهای آخرت را از او برگردانم؛ به همان گونه‏ای که بلاهای دنیا را از او برمی‏گردانم هنگامی که بگوید: الرحمن الرحیم خداوند می‏فرماید: شهادت داد که من بخشنده و مهربانم، شما را گواه می‏گیرم که از رحمتم بهره او را فراوان گردانم و از عطایم سهم وی را به شهادت می‏گیرم که همان گونه که اعتراف نمود که من مالک روز رستاخیز هستم، در روز شمار، حسابش رابر او آسان گردانم و حسناتش را بپذیرم و از گناهانش درگذرم. پس وقتی بنده بگوید: ایاک نعبد خداوند می‏فرماید: بنده‏ام درست گفت، او مرا عبادت می‏کند، من نیز به او پاداشی در قبال عبادتش بدهم که هرکسی که در عبادتش برای من با او مخالفت کرده رشک برد. پس وقتی که بگوید: و ایاک نستعین خداوند می‏فرماید: از من کمک خواست و به من پناه برد، شما را به گواه می‏گیرم که او را در کارش یاری کنم و در گرفتاری‏اش کمک کنم و در روز رستاخیز در سختی‏ها دستش را بگیرم. هنگامی که بگوید: اهدنا الصراط المستقیم تا آخر سوره، خداوند بزرگ و هرچه آرزو نمود، به او دادم و از هرچه می‏ترسید، ایمنی اش بخشیدم. از امیر مومنان علی (ع) پرسیدند: یا علی! بسم الله الرحمن الرحیم بگو آیا جزئی از فاتحه است؟ فرمود: آری رسول خدا (ص) آن را می‏خواند و آیه‏ای از آن محسوبش می‏فرمود. فاتحه الکتاب، سبع المثانی (دو هفت تایی) است و با بسم الله الرحمن الرحیم فضیلت یافته و آیه هفتم آن است.
(بحارالانوار، ج 85، ص 59)