نماز صبح، پیروزی نفس رحمانی بر هوی و هوس شیطانی است
نماز صبح، پیروزی نفس رحمانی بر هوی و هوس شیطانی است
در واقع نماز صبح، پیروزی نفس رحمانی بر هوی و هوس شیطانی است. زمانی که شیطان در تلاش است تا مانع بیدار شدن انسان مؤمن، برای اقامه نماز شده و همواره او را دعوت میکند تا در خواب ناز بماند، ازاینرو نماز صبح شرایط سختتری برای مبارزه با شیطان داشته و پیروزی در این میدان، لذت و حلاوت بیشماری دارد و در نتیجه ثواب اخروی و سودمندی بیشتری بر آن مترتب است
حجتالاسلام حسن هرمز از کارشناسان مرکز تخصصی نماز
ادامه مطلب
اهتمام بزرگان به نماز صبح
اهتمام بزرگان به نماز صبح
یکی دیگر از دلایل اهمیت نماز صبح، اهتمام بزرگان به انجام این فرضیه است؛ هنگامی امام حسن عسکری(ع) در بستر بیماری بود و آخرین لحظات عمر شریفش را سپری میکرد مقداری دارو جوشانده خدمت حضرت آوردند تا میل فرمایند، حضرت فرمودند: وقت نماز صبح است. اول مقداری آب بیاورید تا وضو بگیرم و نماز بخوانم.آب آوردند و امام وضو گرفت و نماز صبح را بجا آورد و لحظاتی بعد روح مقدسش به عالم بقا پرواز کرد.(1)
امام خمینی (ره) در خاطرهای از خودشان میفرمایند: شب بعد از دستگیری در مسیر راه به سمت تهران به سربازان گفتم: نماز صبح نخواندهام و یک جایی نگه دارید که من وضو بگیرم، گفتند ما اجازه نداریم، گفتم شما که مسلح هستید من اسلحهای ندارم، ضمناً چند نفر هستید من تنها هستم، کاری نمیتوانم بکنم، گفتند: ما اجازه نداریم، فهمیدم اصرار فایدهای ندارد. گفتم خوب اقلاً نگه دارید تا من تیمّم کنم، گوش کردند و ماشین را نگه داشتند و اجازه پیاده شدن به من ندادند.
من همین طور که توی ماشین مأمورین نشسته بودم از توی ماشین خم شدم و دست خود را به زمین زدم و تیمم کردم، نمازی که خواندم پشت به قبله بود چرا که از قم به تهران میرفتیم و قبله در جنوب بود نماز با تیمم و پشت به قبله و ماشین در حال حرکت این طور نماز خودم را خواندم، شاید همین دو رکعت نماز من مورد رضای خدا واقع شود.(2)
مرحوم آیتالله حاج شیخ حسنعلی اصفهانی معروف به نخودکی در وصیت خود به فرزندش میگوید: اگر آدمی چهل روز به ریاضت و عبادت بپردازد، ولی یک بار نماز صبح از او فوت شود، نتیجه آن چهل روز عبادت بیارزش و نابود خواهد شد، اما نمازی که این قدر اهمیت دارد و چنین آثاری دارد چرا برخی افراد با اینکه دیگر نمازهایشان را مرتب میخوانند نماز صبحشان قضا میشود و نسب به قضاشدن آن نگرانی ندارند؟
1- منتهی الامال ،ج2،ص412.
2- امام در سنگر نماز، ص13.
ادامه مطلب
عوامل سلب توفیق از نماز صبح به دو گروه عمده دسته بندی میشود:
عوامل سلب توفیق از نماز صبح به دو گروه عمده دسته بندی میشود:
الف: عوامل مادی که برخی از این عوامل شامل موارد ذیل است:
فقدان برنامهریزی و نظم در زندگی
از مهمترین عوامل مادی که مانع از توفیق درک نماز صبح می شود، فقدان برنامهریزی و نظم در زندگی است، مانند فقدان برنامهای منظم برای خواب و یا عدم برنامهریزی جهت قضا نشدن نماز صبح و یا ایجاد مشغلههای پراکنده و فراتر از تواناییهای خود که نتیجهای جز ایجاد خستگی مفرط ندارد.
پرخوری در شب
علتی دیگر برای خواب طولانی و سنگین پرخوری در شب است، حضرت عیسی(ع) خطاب به بنی اسرائیل فرمودند: «ای بنی اسرائیل! خوردن خود را زیاد نکنید، زیرا هر کس بر خوردن خود بیفزاید، بر خوابیدن خود هم میافزاید و هر کس که بر خواب خود بیفزاید، از نماز کم میگذارد و در نتیجه در زمره غافلان نوشته میشود.(1)
آیتالله آقا عزیز خوشبخت درباره برخی کارهای که موجب قضا شدن نماز صبح شده میفرمایند: آدم شب زیاد پای تلویزیون بنشیند، غذای چرب هم بخورد، شب هم کوتاه باشد، طبیعی است که دیگر بیدار نمیشود، از ایشان پرسیدند: حالا اگر بخواهد بیدار شود چه کار باید بکند؟ ایشان پاسخ دادند: باید مقدماتش را فراهم کند. مقدمات یکیاش همین است، زود بخوابد، پای این تلویزیون ننشیند، غذای چرب و چیل نخورد، درست میشود إنشاءالله، بنابراین واجب است بر این آدم این کارها را بکند و الّا مبتلا به گناه قضاشدن نماز صبح میشود.
ب: عوامل معنوی
ضعف در خداشناسی
یکی از مهمترین عوامل معنوی که موجب میشود تا انسان نسبت به نماز صبح اهمیت ندهد، عدم معرفت و شناخت نسبت به خداوند متعال و الطاف وی است، فرض کنید اگر با یکی از مسئوالان که حل مشکلتان در دست اوست قراری گذاشتهاید و یقین دارید که وی در همان ساعت مقرر منتظر شما است. آیا واقعا شب به راحتی میخوابید و دیر بر سر قرار حاضر شده و یا با کسلی با وی مواجه میشوید؟
اگر انسان واقعاً نسبت به الطاف الهی کمترین معرفتی داشته باشد و بداند که کسی که در نماز با او صحبت میکند، همانی است که او را از نیستی به دنیا آورده و تمامی نعمت های خود را نیز بر او ارزانی داشته تا به نهایت کمال و درجات بالای بهشتی دست پیدا کند و او همانی است که اختیار کمی و زیادی روزیاش را دارد ؛ همانی است که مرگ و زندگیاش در ید قدرت اوست، با این حال آیا نسبت به نماز با بیحالی برخورد خواهد کرد و یا آنکه سر از پا نشناخته و با تمام وجود به اقامه نماز عاشقانه خواهد پرداخت.
گناه
اعمال و رفتاری که انسان در طی روز انجام میدهد نقش بسیار مهمی در توفیق انسان نسبت به عبادات دارد؛ یعنی هر چه در طی روز کارهای شایسته از انسان سر بزند، توفیقات انسان نیز برای اعمال خوب دیگر بیشتر فراهم میشود و هر چه به گناه آلوده شود توفیق اعمال خوب از وی سلب میشود، لذا باید نسبت به این مسأله بسیار حساس بود تا به واسطه گناه درک لذت سحرخیزی را از دست نداد، از آیتالله بهجت سؤال شد: چه کنیم تا نماز صبحمان قضا نشود؟ در پاسخ فرمودند: کسی که باقی نمازهایش را در اول وقت بخواند؛ خدا او را برای نماز صبح بیدار خواهد کرد.
بیایم با عزم و اراده جدی نسبت به نماز اول وقت بینی شیطان را به خاک بمالیم، چرا که امام زمان(عج) درباره نماز میفرمایند: «فَمَا أُرْغِمَ أَنْفُ الشَّیْطَانِ بِشَیْءٍ أَفْضَلَ مِنَ الصَّلَاةِ فَصَلِّهَا وَ أَرْغِمْ أَنْفَ الشَّیْطَان»(2)؛ هیچ چیز مانند نماز، بینى شیطان را به خاک نمىمالد پس نماز بخوان و بینی شیطان را به خاک بمال.»
*پینوشتها:
1- مجموعة ورام ج1، ص: 47
2- من لا یحضره الفقیه، ج1، ص: 498.
ادامه مطلب
دلبستگی به دنیا شیرینی مناجات با خدا را می گیرد
دلبستگی به دنیا شیرینی مناجات با خدا را می گیرد
آیت الله محمد تقی مصباح یزدی در ادامه شرح توصیه های امام باقر علیه السلام گفت: حضرت می فرماید گناهان گذشته خود را مرور کن و سعی کن بسیار استغفار کنی و برای اینکه بخشیده شوی، برنامه زندگی ات را تغییر ده و گناه نکن و برای عملی کردن این تصمیم از مناجات در تاریکی ها استفاده کن.
وی توصیه کرد پس از یادآوری گناهان خود، آنها را یادداشت کنید تا زشتی های آن برایتان مجسم شود و افزود : اگر انسان درست فکر کند که چه سرمایه عظیمی را از دست داده است و به جای گناهانش چه کارهای مفیدی می توانست انجام دهد، حالت انقطاع به او دست می دهد و آمادگی پیدا می کند که توبه صادق انجام دهد.
این استاد اخلاق حوزه ترک گناهان و تغییر مسیر زندگی را سخت توصیف کرد و اظهار داشت: همانطور که در مناجات شعبانیه هم می خوانیم، تنها چیزی که می تواند به ما در پیمودن این راه کمک کند، درک شیرینی محبت الهی و لذت انس با خداست.
رییس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) با اشاره به این روایت که می فرماید «حب دنیا منشاء همه خطاهاست» گفت: حب دنیا تا حدی مباح است ولی دلبستگی به دنیا کم کم انسان را به جایی می رساند که از انجام گناه ابایی ندارد و آگاهانه دنبال کار حرام می رود به این دلیل خداوند درحدیث معراج فرمود«کسی که حب دنیا در دلش باشد محبت خودم را به او نمی چشانم».
آیت الله مصباح یزدی راه رهایی از حب دنیا را اینطور بیان کرد: باید انسان سعی کند در همان ابتدا که احساس کرد تمایلش به دنیا در حال افزایش است جلوی آن را بگیرد. اگر به مال دنیا دلبسته، از چیزهایی که به سختی بدست آورده و دوستشان دارد انفاق کند و اگر شهوات دنیایی او را مشغول ساخته، سعی کند از برخی حلال ها چشم پوشی کند تا در دام محرمات گرفتار نشود.
وی با بیان این نکته که بزرگی و کوچکی گناهان به جایگاه فرد نیز بستگی دارد گفت: علما و طلاب باید بیش از دیگران مراقب باشند چون آنها معارف دین را به دیگران گوشزد می کنند اگر خدایی نکرده اندکی آلوده شوند حرفهایشان دیگر تاثیرگذار نیست.
این استاد حوزه علمیه قم افزود: خداوند در قرآن می فرماید « یَا نِسَاءَ النَّبِیِّ مَنْ یَأْتِ مِنْکُنَّ بِفَاحِشَةٍ مُبَیِّنَةٍ یُضَاعَفْ لَهَا الْعَذَابُ ضِعْفَیْنِ » اى همسران پیامبر، هر کس از شما کار زشتِ آشکارى کند ، عذابش دو چندان خواهد بود. پس کسانی که جایگاهی نزد مردم دارند و الگو هستند گناهشان قابل قیاس با افراد عادی نیست.
عضو مجلس خبرگان با بیان حدیثی قدسی از قول امام صادق علیه السلام گفت: خدا به حضرت داود فرمود « به بندگان من بگو دقت کنید که دینتان را از چه کسی فرا می گیرید و از که تبعیت می کنید مبادا بین من و خودتان، عالمی را واسطه کنید که شیفته دنیاست؛ اینها راهزن اند و ارتباط با آنها باعث دوری و غفلت از یاد خدا می شود ».اینها راه مردم را به سمت خدا می بندند.
رئیس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) دربیان آثار تبعیت از عالم شیفته دنیا گفت: خداوند می فرماید «کمترین مجازاتم این است که محبت خود را از دل آنها برمی دارم و شیرینی مناجات را از کامِشان می گیرم» . کسی که می خواهد شیرینی مناجات با خدا را بچشد باید دلبستگی اش به دنیا کم شود زیرا که در یک دل دو محبت متضاد جمع نمی شود.
آیت الله مصباح یزدی ترک گناه را برطرف کننده دلبستگی به گناه دانست و بیان داشت: وقتی لذت گناه را نچشیدیم می توانیم شیرینی مناجات را درک کنیم و انسان دوست دارد با محبوبش در خلوت و تنهایی راز و نیاز کند. اینکه در مناجات چُرت می زنیم و منتظریم که دعا تمام شود، معلوم می شود که شیرینی مناجات را درک نکردیم و گرنه آرزو می کردیم سالها این حالت انس با خدا طول می کشید.
خبرنگار خبرگزاری رسا
ادامه مطلب