معنای تکبیرةالاحرام نماز در روایات

جبرئیل به پیامبر (ص) عرضه داشت: خداوند عروجل به تو فرمان می دهد که چون وارد نماز می شوی هنگام تکبیر دستهایت را بلند کن و همچنین هنگامی که سر از رکوع و یا سجده بر می داری.. چرا که نماز ما و فرشتگان همین گونه است. هر چیزی زینتی است و زینت نماز بلندکردن دستها به هنگام هر تکبیر است. و در حدیثی از امام صادق (ع) درباره ی نحوه انجام عمل تکبیر آمده است که ایشان در حالیکه با دستان خود اشاره می کردند فرمودند: « منظور این است که دستها را در نماز اینگونه بلند کنی طوری که کف آنها رو به قبله باشد. » (1) ** مردی از امیرالمومنین علی (ع) پرسید: معنای بلند کردن دست هنگام تکبیرةالاحرام چیست؟ حضرت فرمود: یعنی خدای یگانه که چیزی مانند او نیست با حواس پنجگانه قابل احساس و درک نیست. (2) *** بعضی گویند: بلند کردن دست در تکبیرةالاحرام نماز، اشاره به این است که: پروردگارا! در دریای معصیت غرق شده ام، برای نجاتم دستم را بگیر. (3) ( می گویم استاد اخلاق ما نیز می فرمود: «با این حرکت، غیر خدا را از ذهن بیرون می کنیم و آنرا به عقب می زنیم که یعنی می خواهم با او سخن بگویم!» که باعث تمرکز و خلوص نیت بیشتر می شود.) **** از امام صادق (ع) روایت شده که فرمود: چون تکبیر گفتی، آنچه را مابین آسمان و زمین است در مقابل کبریای خدا کوچک و ناچیز شمار که اگر خداوند بر قلب بنده ،زمانی که تکبیر می گوید، بنگرد و در دل او چیزی باشد که از حقیقت معنای تکبیر بازش می دارد، به او می گوید: «ای دروغگو! آیا مرا فریب می دهی؟ به عزت و جلالم سوگند که از شیرینی یاد خود محرومت کنم و از قرب به خود و شادمانی مناجاتم محجوب می سازم.» پس به هنگام نماز دل خود را بیازما، اگر شیرینی نماز را در عمق جان خود حس کردی بدان که خداوند تکبیر تو را تصدیق نموده است ؛ وگرنه دانسته ای که فقدان لذت مناجات و محرومیت از شیرینی عبادت دلیل بر این است که خدا تو را در تکبیرت دروغگو دانسته!
(4) منابع: 1- تفسیر نمونه (در ذیل تفسیر شوره کوثر)، ج 27، ص 373 2- اسرار الصلوة - ص 108 3-عرفان اسلامی - ج 5 - ص 203 4- سرالصلوة، ص 78 .