نماز واژه‌ی آشنا

نماز لفظ و واژه ای است که در متون دینی ما به عنوان «صلاة» از آن یاد شده و دارای معانی متعددی بوده که یکی از آن معانی، همین عمل مخصوصی است که به نام «نماز» در دین اسلام تشریع شده است. این لفظ در برخی از آیات به معنای سلام و تحیت آمده است، آنجا که خداوند در قرآن کریم می‌فرماید:
«إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِیمًا (1)؛همانا خداوند و فرشتگان بر پیامبر(صلی الله علیه و آله) درود می‌فرستد شما هم ای اهل ایمان بر او صلوات و درود بفرستید و با تعظیم بر او سلام گوئید»
و به معنای دعا هم در برخی از آیات آمده است. آنجا که به پیامبر (صلی الله علیه و آله) دستور گرفتن زکات داده می‌شود، خداوند می‌فرماید بعد از گرفتن زکات برای آن‌ها و در حقشان دعا کن. «خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَکِّیهِم بِهَا وَصَلِّ عَلَیْهِمْ إِنَّ صَلاَتَکَ سَکَنٌ لَّهُمْ (2)؛ ای رسول ما، تو از مؤمنان، صدقات را بگیر تا بدان واسطه نفوس آنان را پاکیزه سازی و آن‌ها را به دعای خیر یاد کن، همانا دعای تو در حق آنان موجب تسلی خاطر آن‌هاست»
«صلاة» به هر دو معنای مزبور که در حقیقت به معنای واحد برمی گردند که همان دعا باشد مورد بحث ما نیست بلکه مراد از «صلاة» همان معنایی است که با طریق مشخص و با ارکان مخصوص و جزئیات معین از طرف شارع مقدس، حقیقت پیدا کرده است و پیامبر(صلی الله علیه و آله) آن حقیقت نازله را در عمل تشریع و خود آن را تحقق عملی بخشید. نه تنها شخص پیامبر (صلی الله علیه و آله) در طول عمرش به عمل بدان پای بند بود بلکه همه مسلمین موظف بودند که آن را شبانه روز پنج بار بجای آورند: «أَقِمِ الصَّلاَةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ إِلَی غَسَقِ اللَّیْلِ (3)؛نماز را از زوال خورشید تا نهایت تاریکی شب برپادار» که این آیه اشاره اجمالی به نمازهای پنج گانه دارد.

پی نوشت ها:

1. سوره احزاب، آیه 56.
2. سوره توبه، آیه 103.
3. سوره إسراء، آیه 78.