نماز شب و اثرات سازنده آن

   نماز شب نیز مانند نماز جماعت، به مهجوریت خاصّی دچار شده است. مرحوم آیت الله العظمى مرعشى نجفى«رحمة الله‌علیه» می‌فرمودند: «روزى در راه زیارت گم شدم و بالأخره تا نزدیك مرگ بى‏تاب گشتم. با توسّلى به امام‏ زمان «ارواحنافداه»، حضرت به سراغ من آمدند و مرا نجات دادند و فرمودند كه «ننگ است براى شیعیان ما كه نماز شب نداشته باشند.»

در قرآن کریم، چندین آیه راجع به نماز شب وجود دارد. از جمله آیاتی که در ابتدای بعثت از جانب خداوند متعال بر پیامبر اکرم«صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» نازل شد، آیات ابتدایی سوره مبارکه مزمّل است. این آیات، مشتمل بر دستور العملی است که پیامبر را موظّف می‌کند به آنها عمل کنند.[12] یکی از آن دستورات، شب بیداری، تهجّد و نماز شب است:

«یا أَیُّهَا الْمُزَّمِّلُ ، قُمِ اللَّیْلَ إِلاَّ قَلیلاً ، نِصْفَهُ أَوِ انْقُصْ مِنْهُ قَلیلاً ، أَوْ زِدْ عَلَیْهِ وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتیلاً»[1]

خداوند متعال در این آیات می‌فرماید: یا رسول الله! به هر اندازه که می‌توانی، شب بیداری و تهجّد داشته باش.

در روایت آمده است که شیطان مواظب است تا شیعیان نماز شب نخوانند. آنها را سرگرم می‌کند تا از نماز شب غافل شوند و اینگونه بر گوش و چشم آنها مسلّط می‌شود و صبحگاه، کسل و افسرده از خواب برمی‌خیزند.[2]

مسلمان حقیقی، باید با استعانت از نیروی صبر و استقامت، راجع به اقامه نماز جماعت و نماز شب کوشا باشد. در صدر اسلام، مسلمانان همه نوافل را می‌خواندند و اصلاً یکی از علامت‌های مۆمن، ‌خواندن پنجاه و یک رکعت نماز در طول شبانه‌روز ، بیان شده است.[3]

کسی تصوّر نکند آنها کار خاصّی نداشته‌اند و از روی بیکاری به نماز می‌پرداختند، بلکه نگاهی به تاریخ سراسر تلاش و کوشش صدر اسلام، نشان می‌دهد که با وجود همه مشکلات و سختی‌ها، آنها خود را ملزم به اقامه نماز جماعت و نماز شب می‌دانستند. در زندگی آنان، نماز جماعت، مقدّم بر هر کار دیگری بود و اهتمام به این اصل، تنها در سایه صبر و استقامت صورت می‌گرفت.

بسیار جای تأثّر دارد که چرا شیعیان، نماز شب و نماز جماعت ندارند؟ بسیاری از اهل سنّت، اهتمام خاصّی به نماز جاعت دارند، ولی متأسّفانه آنها نیز، ولایت ندارند. هر دو عملکرد، نماز جماعت بدون ولایت و ولایت بدون نماز جماعت، ناقص و مایه ناراحتی است.

1. مزمّل / 4-1

2. من لا یحضره الفقیه، ج‏1، صص 479-478

3. روضة الواعظین، ج 1، ص 195: «عَلَامَاتُ الْمُۆْمِنِ خَمْسٌ صَلَاةُ إِحْدَى وَ الْخَمْسِینَ وَ زِیَارَةُ الْأَرْبَعِینَ وَ التَّخَتُّمُ بِالْیَمِینِ وَ تَعْفِیرُ الْجَبِینِ وَ الْجَهْرُ بِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم‏»