امام رضا (علیه السلام) و نماز

  شيخ صدوق از جابر بن ابي الضّحاك روايت كرده است كه گفت: مأمون مرا فرستاد تا حضرت رضا عليه السّلام  را از مدينه به مرو آوردم، و امر كرد مرا كه آن جناب را از راه بصره و اهواز و فارس حركت دهم و از طريق قم نبرم او را، و نيز امر كرد كه آن جناب را در شب و روز حفظ كنم تا به او برسانم، پس من در خدمت آن حضرت بودم، از مدينه تا به مرو، به خدا سوگند كه نديدم مردي را مثل آن حضرت در تقوا و كثرت ذكر خدا در جميع اوقات خود، و شدّت خوف از حق تعالي و عادت آن جناب چنان بود كه چون صبح مي شد، نماز صبح را اداء مي كرد، و بعد از سلام نماز در مصلّاي خود مي نشست و پيوسته تسبيح و تحميد و تكبير و تهليل مي گفت، و صلوات بر حضرت رسول و آل او مي فرستاد تا آفتاب طلوع مي كرد پس از آن به سجده مي رفت و سجده را چندان طول مي داد تا روز بلند مي شد پس سر از سجده برمي داشت و با مردم حديث مي كرد و ايشان را موعظه مي فرمود، تا نزديك زوال آفتاب، پس از آن وضوي خود را تجديد مي نمود، و به مصلّاي خود عود مي كرد، و چون زوال مي شد برمي خاست و شش ركعت نافله ظهر مي گذاشت و قرائت مي كرد در ركعت اوّل بعد از حمد سوره«قل يا ايها الكافرون» در ركعت دوم و چهار ركعت ديگر بعد از حمد«قل هو الله احد» مي خواند، و در هر دو ركعتي سلام مي داد، و پيش از ركوع ركعت دوم بعد از قرائت قنوت مي خواند و چون از اين شش ركعت فارغ مي شد، برمي خاست و اذان نماز مي گفت و دو ركعت ديگر نافله بعد از اذان به جا مي آورد، پس از آن اقامه نماز مي گفت و شروع به نماز ظهر مي كرد، و چون سلام نماز مي داد، تسبيح و تحميد و تكبير و تهليل مي گفت خدا را آنچه خواسته باشد پس سجده شكر بجا مي آورد، و در سجده صد مرتبه مي گفت:«شكراً لله»، پس سر بر مي داشت و برمي خاست براي نافله عصر، پس شش ركعت نماز نافله به جا مي آورد و در هر دو ركعت بعد از حمد سوره«قل هو الله احد» مي خواند، و در هر ركعتي قنوت مي خواند و سلام مي گفت، و چون فارغ مي شد از اين شش ركعت اذان نماز عصر مي گفت، پس دو ركعت ديگر نافله عصر را با قنوت بجا مي آورد، پس اقامه مي گفت و شروع مي كرد به نماز عصر و چون سلام مي داد تسبيح و تحميد و تكبير و تهليل مي گفت خدا را آنچه خواسته باشد، پس به سجده مي رفت و صد مرتبه مي گفت: «حمداً لله» و چون روز به پايان مي رسيد و آفتاب غروب مي كرد، وضو مي گرفت و اذان و اقامه مي گفت و سه ركعت نماز مغرب را اداء مي كرد و در ركعت دوم پيش از ركوع و بعد از قرائت قنوت مي خواند، و چون سلام نماز مي داد، از مصلّاي خود حركت نمي كرد، و تسبيح و تحميد و تهليل مي گفت خدا را آنچه خواسته باشد، پس سجده شكر به جا مي آورد، و پس سر از سجده برمي داشت و با كسي تكلّم نمي كرد، تا برخيزد، و چهار ركعت نماز نافله به دو سلام با قنوت به جا آورد، و در ركعت اوّل از اين چهار ركعت حمد و«قل يا ايها الكافرون» و در ركعت دوم حمد و توحيد مي خواند، و چون از اين چهار ركعت فارغ مي شد، مي نشست و تعقيب مي خواند، پس افطار مي كرد، و كمي مكث مي فرمود، تا قريب ثلث شب، پس بر مي خاست و چهار ركعت عشاء را به جا مي آورد، با قنوت در ركعت دوّم و پس از سلام در مصلاي خود مي نشست و ذكر خدا را بجا مي آورد تسبيح و تحميد و تكبير و تهليل مي گفت و بعد از تعقيب سجده شكر به جا مي آورد، پس به رختخواب مي رفت، و چون ثلث آخر شب مي شد، از فراش خراب بر مي خاست و در حالي كه مشغول بود به تسبيح و تحميد و تكبير و تهليل و استغفار، پس مسواك مي كرد، و وضو مي گرفت و مشغول هشت ركعت نماز نافله شب مي شد، به اين طريق كه بعد از هر دو ركعت سلام مي داد، و در ركعت اول آن، يك مرتبه حمد و سه مرتبه قل هو الله احد مي خواند و بعد از اين دو ركعت، چهار ركعت نماز جعفر بجا‌ مي آورد و از نماز شب حساب مي كرد، و چون از اين شش ركعت فارغ مي شد، دو ركعت ديگر را به جا مي آورد و در ركعت اول حمد و سوره«تبارك الملك» و در ركعت دوم حمد و سوره«هل اتي علي الانسان» مي خواند و چون سلام نماز مي داد برمي خاست و دو ركعت نماز شفع بجاي مي آورد و در هر ركعت بعد از حمد سه مرتبه سوره«قل هو الله احد» مي خواند و در ركعت دوم، قنوت مي خواند، و چون از نماز شفع فارغ مي شد، برمي خاست و يك ركعت نماز وتر را به جاي مي آورد و در اين ركعت بعد از حمد سه مرتبه«قل هو الله احد» و يك مرتبه«قل اعوذ برب الفلق» و يك مرتبه«قل اعوذ بربّ النّاس» مي خواند، پس شروع مي كرد به خواندن قنوت، مي خواند:«اللّهم صلّ علي محمّد و آل محمّد اللّهم اهدنا فيمن هديت و عافنا فيمن عافيت و تولنا فيمن تولّيت و بارك لنا فيما اعطيت و قنا شرّ ما قضيت فانّك تقضي و لا يقضي عليك انه لا يذل من واليت و لا يعزّ من عاديت تباركت ربّنا و تعاليت»، پس هفتاد مرتبه مي گفت:«استغفر الله و اسئله التّوبة» و چون سلام نماز مي داد مي نشست، به جهت خواندن تعقيب و چون فجر نزديك مي شد برمي خاست براي دو ركعت نافله فجر و در ركعت اوّل حمد و«قل يا ايها الكافرون» و در ركعت دوم حمد و توحيد مي خواند، و چون فجر طلوع مي كرد، اذان و اقامه مي گفت، و دو ركعت فريضه صبح را بجا مي آورد و چون سلام نماز مي گفت تعقيب مي خواند تا طلوع آفتاب، پس دو سجده شكر به جا مي آورد، و چندان طول مي داد تا روز بالا آيد[1].

پی نوشت

[1] . منتهي الآمال/ ج 2/ باب دهم/ فصل دوم/ ص 177 و 178.