اسراری از نماز و نیایش در کلام آیت الله بهجت(ره)
اسراری از نماز و نیایش در کلام آیت الله بهجت(ره)

*نماز، بالاترین وقت ملاقات و استحضار و حضور در محضر خدا است... نماز برای خضوع و خشوع جعل شده است با همۀ مراتب خضوع و خشوع. [در محضر بهجت:1/222]
*نماز، جامی است از اَلَذّ لذایذ [لذّت بخش ترین لذتها] که چنین خمری خوشگوار در عالمِ وجود نیست! [در محضر بهجت:1/222]
*نماز، اعظم مظاهر عبودیّت است که در آن، توجه به حقّ می شود. [در محضر بهجت:2/377]
*تمام لذتها روحی است؛ و آن چه از لذات که در طیب [عطر] و یا از راه نساء به صورت حلال تکوینا ً مطلوب است، بیش از آن و به مراتب بالاتر، در نماز است. [در محضر بهجت:2/392]
*قُرب، مراتبی دارد و بالاترین آنها لقاء است. و هر مرتبه از مراتب قُرب را مقرّبی است که بالاترین آنها نماز است. [نکته های ناب: 78]
*نماز، عروج مؤمن است و عروج، مستلزم قرب و لقاء است... مؤمن بعد از لقای او، نه تنها به سراغ حبشیّه [زن زشت، کنایه از غیر خدا] نخواهد رفت، که خیال او را هم نخواهد کرد. [نکته های ناب: 82]
*ما عظمتی نداریم، همین اندازه عظمت داریم که می ایستیم؛ بعد همین را در رکوع، نصفه می کنیم؛ و بعد به سجده و خاک بر می گردیم.
[نکته های ناب:83]
ادامه مطلب
مراتب نماز از نظر آیت الله مظاهری

نماز دارای مراتبی است؛ نماز عوام، نماز خواص و نماز اخصّ الخواص
مرتبۀ اوّل نماز که معمولاً مربوط به انسان های عادی است، نماز لسانی است که در آن، اذکار و ارکان نماز به درستی ادا می شوند. این نماز برای انسان رفع تکلیف می کند و باعث می شود چنین انسانی تارک الصلاة نباشد.
مرتبۀ دوّم نماز که از اهمیّت بالاتری بر خوردار است، نمازی است که همراه با خضوع و خشوع باشد. یعنی علاوه بر آنکه نمازگزار رعایت آداب ظاهری را در نماز می کند، دل او نیز به یاد خدا خاشع باشد. این نماز علاوه بر اینکه صحیح است، مقبول است و خدا آن را می پذیرد. گاهی نیز علاوه بر اینکه مقبول است، مبرور است، یعنی خداوند به آن نماز آفرین می گوید.
اگر کسی بخواهد نماز او مقبول و مبرور باشد، باید دل داشته باشد؛ یعنی از وقتی که الله اکبر می گوید تا پایان نماز، از نماز بیرون نرود و تمام توجّه او به نماز باشد. چنین نمازی به طور کامل مقبول است. امّا هرچه در نماز فکر انسان و توجّه او از نماز خارج شود و به سمت دنیا و جاهای دیگر برود، به همان اندازه از مقبولیّت نماز کاسته می شود. چنان که پیامبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» می فرمایند: گاهی نصف نماز، گاهی اندکی از نماز و یا گاهی فقط یک الله اکبر از نماز قبول است. [1]
نماز بدون حضور قلب، اگر درست ادا شود، صحیح است و قضا ندارد، اما جان هم ندارد. نماز انسان باید حیات داشته باشد و زنده باشد و این حیات، مبارزه می خواهد، جدیّت، عشق و محبّت به نماز می خواهد.
مرتبه سوّم از نماز این است که انسان خود را در محضر خدا می یابد. علاوه بر اینکه با دل خود درمی یابد در محضر خداست و خدا با او حرف می زند، درک می کند که او نیز با خداوند حرف می زند. در این صورت، نماز، مبدّل به گفتگو و مکالمه با خداوند می شود و هرچه انسان جلوتر برود، نماز او به صورت یک معاشقه در می آید. پیامبر اکرم«صلی الله علیه وآله وسلّم» می فرمایند: «الرَکْعَتَانِ فِی جَوْفِ اللَّیْلِ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنَ الدُّنْیَا وَ مَا فِیهَا» [2]
بیانات حضرت آیت الله مظاهری
1. ستدرک الوسائل، ج 3، ص 58
2. علل الشرائع، ج 2، ص 363
ادامه مطلب
تأکید قرآن کریم بر اقامۀ نماز

مطلبی که در موضوع نماز، توجه جدی می طلبد، اینکه قرآن کریم همواره به اقامۀ نماز امر می فرماید و خواندن نماز را برای جلوگیری از سقوط انسان کافی نمی داند. معنای اقامۀ نماز، به جا آوردن این فریضه در مسجد و با جماعت است. افزون بر این، نماز مورد نظر قرآن کریم باید از «خضوع» و «خشوع» برخوردار باشد؛ یعنی هم «ادب ظاهری» در آن مراعات شود و با مقدّمات و مؤخرّاتی نظیر اذان، اقامه و تعقیبات همراه باشد و هم از «ادب باطنی» برخوردار باشد و با حضور قلب اقامه گردد. چنین نمازی، برترین و مهم ترینِ اعمال عبادی است.
امام صادق«سلام الله علیه» نماز را مهم ترین عمل بعد از معرفت الهی دانسته اند [1]، همچنان که قرآن کریم در آیات ابتدایی سورۀ بقره، بر اهمیّت نماز، پس از ایمان به غیب تأکید کرده است:
«هُدیً لِلْمُتَّقینَ الَّذینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ» [2]
در زمان پیغمبر اکرم«صلی الله علیه وآله وسلّم» مردم به جز در ضرورت، نماز فرادا نمی خواندند. لذا در روایت آمده است که یک نابینا خدمت آن حضرت رسید و گفت: یا رسول الله! نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا را در مسجد و با جماعت می خوانم، امّا برای نماز صبح کسی نیست که مرا بیاورد، اجازه دهید که فرادا در خانه بخوانم. پیامبر اکرم«صلی الله علیه وآله وسلّم» فرمودند: نه، ریسمانی از خانه تا مسجد به دیوارها بکش و هنگام نماز صبح به کمک آن به مسجد بیا. [3]
بنابراین، نماز باید در جامعه و در زندگی مسلمانان زنده باشد و همه مخصوصاً جوانان عزیز، در اوّل وقت نماز، در مسجد و در بین جماعت مسلمین حضور یابند و به اقامۀ نماز بپردازند.
بیانات حضرت آیت الله مظاهری
1. الکافی، ج 3، ص 264
2. بقره / 3-2
3. تهذیب الأحکام، ج 3، ص 266
ادامه مطلب
نماز، مانع سقوط خاشعین

«إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهی عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ وَ لَذِکْرُ اللَّهِ أَکْبَرُ وَ اللَّهُ یَعْلَمُ ما تَصْنَعُونَ» [1]
نماز معلم اخلاق انسان است؛ معلمی که همه جا حضور دارد و همه می توانند از آن بهره ببرند؛ به تدریج روح و اخلاق انسان را پاکیزه می کند و موجب نجات انسان از گمراهی ها و هدایت او به سوی رستگاری می شود، معلّمی که انسان را به راه راست که راه سعادت است، هدایت می کند و مانع سقوط او می شود. آیۀ دیگری از قرآن کریم می فرماید: از نماز کمک بگیرید تا در راه مستقیم بمانید و ساقط نشوید:
«وَ اسْتَعینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ وَ إِنَّها لَکَبیرَةٌ إِلاَّ عَلَی الْخاشِعینَ» [2]
این آیۀ شریفه، سنگین بودن نماز را به عنوان یک زنگ خطر مطرح می فرماید، لذا می بینیم درحالی که نماز باید مکالمه و معاشقه با خداوند و وسیله ای برای ممانعت از سقوط باشد، امّا برای عموم مردم، سنگین است. حتّی برخی از کسانی که به نماز اهمیّت می دهند نیز، نماز مختصر و فوری را می طلبند، از این جهت امام جماعتی را دوست دارند که نماز را زود تمام کند. امّا اگر انسان دل خاشع داشته باشد، نماز برای او سنگین نخواهد بود و علاوه بر آنکه از نماز لذّت می برد، می تواند برای دست یابی به خیر دنیا و آخرت، از نماز کمک بگیرد.
پیامبر اکرم«صلی الله علیه وآله وسلّم» طبق روایتی که از زبان همسران ایشان نقل شده است، در دل شب نماز می خواندند و سر مبارک را روی خاک می گذاشتند و به اندازه ای گریه می کردند که خاک تر می شد و می گفتند:
«اللَّهُمَّ وَ لَا تَکِلْنِی إِلَی نَفْسِی طَرْفَة عَیْنٍ أَبَدا» [3]
یعنی خدایا یک لحظه مرا به خودم وامگذار، که نتیجۀ آن سقوط است. اگر در یک راه سنگلاخ و باریک، دست انسان را گرفته باشند و ناگهان را رها کنند، ساقط خواهد شد. معنای ذکر و دعای پیامبر گرامی همین است که اگر خداوند لحظه ای انسان را رها کند، سقوط خواهد کرد. خود آن حضرت با استمداد از نماز، از خداوند می خواستند که ایشان را لحظه ای رها نکند.
بیانات حضرت آیت الله مظاهری
پی نوشت ها
1. العنکبوت/ 45
2. بقره/ 45
3. تفسیر القمی، ج 2، ص 75
ادامه مطلب