🌹 ﷽؛

چرا« حَيَّ عَلي خَيرِ العَمل» در اذان اهل سنت وجود ندارد؟

1. بر اساس آنچه كه از روايات اهل بيت پيامبر ( عليهم السلام ) وارده شده معلوم مي شود «حي علي خيرالعمل» جزو اذان بوده و در عهد پيامبراكرم (ص) و تا عهد ابي بكر و قسمتي از عهد عمر در اذان گفته مي شد بعداً عمر دستور دارد آن را از اذان و اقامه حذف كنند.
متكلم معروف اشعرى به نام علاء الدين قوشجى (متوفاى 879 ) مى‏ گويد: عمر بن خطاب نسبت به سه چيز هشدار داد و گفت: « سه چيز در عهد رسول خدا رسميت داشت و من از آنها باز مى ‏دارم، و تحريم مى‏كنم و مؤاخذه مى‏ نمايم:

1. متعه زنان، 2. متعه حج، 3. گفتن حى على خير العمل». (1)
در روايتي از ابن عباس سوال كردند: به چه علت «حىّ على خير العمل»، از اذان حذف شده است؟ جواب داد: «عمر مى‏خواست مردم با تكيه كردن بر نماز جهاد را ترك نكنند و به اين جهت آن را از اذان حذف كرد.» (2)

2. «محمّد بن ابى عمير» همين سوال از امام رضا عليه السلام پرسيد؛ حضرت فرمودند: علّت ظاهرش را جويا هستى يا از علّت باطنى آن سؤال مى ‏كنى؟
«محمّد» مى‏ گويد: عرض كردم از هر دو مى‏پرسم. حضرت فرمودند: امّا علّت ظاهرش، آن است كه مردم جهاد را به خاطر نماز ترک نكنند و امّا علّت باطنى آن این است که «خير العمل» ولايت است لذا كسى كه امر به ترك «حىّ على خير العمل» از اذان نمود قصدش اين بود كه بر ولايت تحريص و تحريكى نباشد. (3)

3. حذف اين فراز از اذان در حالي صورت گرفت كه مسلمانان در زمان پيامبر(ص) به هر دو فريضه «نماز» و «جهاد» اهميت مي دادند و هيچ كدام مانع ديگري نمي شد. علاوه براينكه كساني كه اين فراز از اذان را حذف نموده اند بايد به اين سوال پاسخ دهند كه مگر پيامبر (ص) نمي دانستند خيرالعمل نماز است يا جهاد تا اين فراز را در اذان ذكر ننمايند ولي بعداً ديگران بعدا پي به اين مساله برده و آن را از اذان حذف كردند؟

📚 (1) «ثلاث كن على عهد رسول الله (ص) و أنا أنهى عنهن و احرمهن و أعاقر عليهن: متعه النساء، و متعه الحج و حى على خير العمل» ؛ شرح تجرید قوشچی بحث امامت

(2) علل الشرائع ؛ ج‏2 ؛ ص368

(3) حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي عُمَيْرٍ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنْ حَيَّ عَلَى خَيْرِ الْعَمَلِ لِمَ تُرِكَتْ مِنَ الْأَذَانِ فَقَالَ تُرِيدُ الْعِلَّةَ الظَّاهِرَةَ أَوِ الْبَاطِنَةَ قُلْتُ أُرِيدُهُمَا جَمِيعاً فَقَالَ أَمَّا الْعِلَّةُ الظَّاهِرَةُ فَلِئَلَّا يَدَعَ النَّاسُ الْجِهَادَ اتِّكَالًا عَلَى الصَّلَاةِ وَ أَمَّا الْبَاطِنَةُ فَإِنَّ خَيْرَ الْعَمَلِ الْوَلَايَةُ فَأَرَادَ مَنْ أَمَرَ بِتَرْكِ حَيَّ عَلَى خَيْرِ الْعَمَلِ مِنَ الْأَذَانِ أَلَّا يَقَعَ حَثٌ‏ عَلَيْهَا وَ دُعَاءٌ إِلَيْهَا. (علل الشرائع، ج‏2، ص 368)