نماز و روزه ای که تا چهل شبانه مقبول نیست
اقامه نماز را آداب و شرایطی است که بی توجهی بدان، موجب کاستی ارزش نماز می گردد. هر چند به صورت ظاهر، مقبول و ساقط کننده تکلیف است، در باطن، نورانیت و جمال و بهایی در پی نخواهد داشت. چه بسا نماز گزارانی که چون آداب و شرایط نماز بر پا نمی دارند، آن نماز اثری بر روح و جانشان ندارد. از آن شمار است رضایت پدر و مادر که آن را دخالتی تام و تمام است در قبولی باطن نماز؛ چنان که حضرت امام صادق علیه السّلام فرمود:
«خداوند نماز آنکه به پدر و مادر خویش با نگاه خشمگینانه بنگرد، هر چند در حق وی ستم روا داشته باشند، نمی پذیرد.» 1
دیگر از شرایط قبولی نماز، توجه به فرمان های الهی و ترک رذیلت های اخلاقی و نفسانی است. نماز مقبول درگاه حق تعالی، نماز است که با قلبی مصفا و دلی پاک از زنگارهای شهوت ها و گناهان اقامه شود. دلی که به زنگار غیبت و تهمت و بخل و حسد و دیگر رذیلت های اخلاقی آلوده باشد، نمی تواند محل خضوع و خشوع در محضر یار گردد؛ چنان که ازفخر کاینات، محمد مصطفی صلّی الله علیه و آله و سلّم روایت است که فرمود:
«هر کس غیبت زن یا مرد مسلمانی نماید، خداوند تا چهل شبانه روز نماز و روزه اش قبول نکند، مگر آنکه از او بگذرد و عفوش کند.» ۲
هم از این روست که سالکان الی الله و دلدادگان محبت یار، برای رسیدن به خشوع و خضوع و حضور قلب در حال نماز، مراقبت از نفس و توجه به اعمال و رفتار خویش را در دیگر اوقات، سرلوحه برنامه زندگانی شان قرار می دهند و دمادم، خویش را در محضر یار می انگارند و به مراقبه و محاسبه از نفس می پردازند. در روایت آمده است که حضرت امام جعفر صادق علیه السّلام فرمود:
خداوند متعال در وحی خود می فرماید: «نماز کسی را خواهم پذیرفت که در برابر عظمت من فروتن باشد و برای رضای من، از تمایلات و شهوت های خویش صرف نظر کند. روزها را در یاد من به سر آورد و بر خلق، بزرگی نفروشد و گرسنگان را خوراک و برهنگان را جامه بخشد و با مصیبت دیدگان به مهربانی رفتار کند و غریبان را با مواسات و الطاف خویش دلخوش سازد. چنین بنده ای را پرتویی از نور خواهد بود که چونان خورشید می تابد. او را نوری مقرر خواهم داشت که ظلمات او را روشنی بخشد و علم و حلمی که جهالت را از وی مرتفع سازد. خود، حمایتش کنم و فرشتگان را محافظ و نگهبان او قرار خواهم داد. دعایش را اجابت و خواسته اش را برآورده خواهم کرد. مَثَل چنین بنده ای نزد من، مثل باغستان های بهشت است که میوه اش را نارسی یا فساد و تباهی نخواهد رسید». ۳
خوش وقت گروهی که در اندیشه یارند
چون کعبه روان روی به دیوار ندارند
گردن نکشند از سر تسلیم به هر حال
گر بر سر تختند و گر بر سرِ دارند
در دامن یارند چو آیینه شب و روز
هر چند گرفتار در این گرد و غبارند(صائب تبریزی)
پی نوشت:
۱. بحارالانوار، ج۷۴، ص۶۱.
۲. همان، ج۷۵، ص۲۵۸.
۳. همان، ج۶۹، ص۳۹۱ و ج۷۸، ص۲۸۵.
۴. شهد بندگی(۲)، ص۱۴۶-۱۴۸
ادامه مطلب
عوامل سلب توفیق از نماز صبح
عوامل سلب توفیق از نماز صبح
عوامل سلب توفیق از نماز صبح به دو گروه عمده دسته بندی میشود:
الف: عوامل مادی که برخی از این عوامل شامل موارد ذیل است:
فقدان برنامه‌ریزی و نظم در زندگی
از مهمترین عوامل مادی که مانع از توفیق درک نماز صبح می شود، فقدان برنامه‌ریزی و نظم در زندگی است، مانند فقدان برنامه‌ای منظم برای خواب و یا عدم برنامه‌ریزی جهت قضا نشدن نماز صبح و یا ایجاد مشغله‌های پراکنده و فراتر از توانایی‌های خود که نتیجه‌ای جز ایجاد خستگی مفرط ندارد.
پرخوری در شب
علتی دیگر برای خواب طولانی و سنگین پرخوری در شب است، حضرت عیسی(ع) خطاب به بنی اسرائیل فرمودند: «ای بنی اسرائیل! خوردن خود را زیاد نکنید، زیرا هر کس بر خوردن خود بیفزاید، بر خوابیدن خود هم می‌افزاید و هر کس که بر خواب خود بیفزاید، از نماز کم می‌گذارد و در نتیجه در زمره غافلان نوشته میشود.(1)
آیت‌الله آقا عزیز خوشبخت درباره برخی کارهای که موجب قضا شدن نماز صبح شده می‌فرمایند: آدم شب زیاد پای تلویزیون بنشیند، غذای چرب هم بخورد، شب هم کوتاه باشد، طبیعی است که دیگر بیدار نمی‌شود، از ایشان پرسیدند: حالا اگر بخواهد بیدار شود چه کار باید بکند؟ ایشان پاسخ دادند: باید مقدماتش را فراهم کند. مقدمات یکی‌اش همین است، زود بخوابد، پای این تلویزیون ننشیند، غذای چرب و چیل نخورد، درست میشود إن‌شاء‌الله، بنابراین واجب است بر این آدم این کارها را بکند و الّا مبتلا به گناه قضاشدن نماز صبح میشود.
ب: عوامل معنوی
ضعف در خداشناسی
یکی از مهمترین عوامل معنوی که موجب میشود تا انسان نسبت به نماز صبح اهمیت ندهد، عدم معرفت و شناخت نسبت به خداوند متعال و الطاف وی است، فرض کنید اگر با یکی از مسئوالان که حل مشکلتان در دست اوست قراری گذاشته‌اید و یقین دارید که وی در همان ساعت مقرر منتظر شما است. آیا واقعا شب به راحتی می‌خوابید و دیر بر سر قرار حاضر شده و یا با کسلی با وی مواجه می‌شوید؟
اگر انسان واقعاً نسبت به الطاف الهی کمترین معرفتی داشته باشد و بداند که کسی که در نماز با او صحبت می‌کند، همانی است که او را از نیستی به دنیا آورده و تمامی نعمت های خود را نیز بر او ارزانی داشته تا به نهایت کمال و درجات بالای بهشتی دست پیدا کند و او همانی است که اختیار کمی و زیادی روزی‌اش را دارد ؛ همانی است که مرگ و زندگی‌اش در ید قدرت اوست، با این حال آیا نسبت به نماز با بی‌حالی برخورد خواهد کرد و یا آنکه سر از پا نشناخته و با تمام وجود به اقامه نماز عاشقانه خواهد پرداخت.
گناه
اعمال و رفتاری که انسان در طی روز انجام می‌دهد نقش بسیار مهمی در توفیق انسان نسبت به عبادات دارد؛ یعنی هر چه در طی روز کارهای شایسته از انسان سر بزند، توفیقات انسان نیز برای اعمال خوب دیگر بیشتر فراهم میشود و هر چه به گناه آلوده شود توفیق اعمال خوب از وی سلب میشود، لذا باید نسبت به این مسأله بسیار حساس بود تا به واسطه گناه درک لذت سحرخیزی را از دست نداد، از آیت‌الله بهجت سؤال شد: چه کنیم تا نماز صبحمان قضا نشود؟ در پاسخ فرمودند: کسی که باقی نمازهایش را در اول وقت بخواند؛ خدا او را برای نماز صبح بیدار خواهد کرد.
بیایم با عزم و اراده جدی نسبت به نماز اول وقت بینی شیطان را به خاک بمالیم، چرا که امام زمان(عج) درباره نماز می‌فرمایند: «فَمَا أُرْغِمَ أَنْفُ الشَّیْطَانِ بِشَیْءٍ أَفْضَلَ مِنَ الصَّلَاةِ فَصَلِّهَا وَ أَرْغِمْ أَنْفَ الشَّیْطَان»(2)؛ هیچ چیز مانند نماز، بینى شیطان را به خاک نمى‌مالد پس نماز بخوان و بینی شیطان را به خاک بمال.»
پی‌نوشت‌ها:
1- مجموعة ورام ج1، ص: 47
2- من لا یحضره الفقیه، ج1، ص: 498.
ادامه مطلب
چرا ما سر نماز به جاي "الله اکبر"، "الله رحمن" نمي گوييم؟
خدایا! تو كه مي داني بندگان تو عموماً توجّه سر نماز پيدا نمي كنند، چرا بر آنان نماز را واجب كردي؟
خدا مي فرمايد: من خودم انسان را خلق كردم. من نخواستم اينها بيايند از چهارده سالگي عارفانه نماز بخوانند؛ عاشقانه نماز بخوانند؛ من خواستم اينها مؤدبانه نماز بخوانند. نماز در قدم اول رعايت ادب است، نه ابراز محبت به پروردگار عالم.
چرا ما سر نماز به جاي "الله اکبر"، "الله رحمن" نمي گوييم؟ آيا بهتر نبود بگوييم خداي مهربان. دل ها بيشتر جذب نمي شد براي نماز؟ تا اينکه اول نماز از کبريايي خدا حرف مي زنيم.
چرا در مقابل کبريايي خدا سر به تربت و خاک مي گذاريم؟ چرا در هر رکعت يک رکوع و دو سجده داريم؟ براي اينکه نماز مي خواهد عظمت خداوند را در دل ما بنشاند.
(چکیده ای از کتاب منبر و محراب ؛ از صفحه 49 تا 96 )
ادامه مطلب
چرا در نماز دوبار سجده می کنیم؟
البته می دانید که سجده یک خضوع بالاتر و خشوع بیشتری از رکوع است.
چون سجده این است که انسان آن عزیزترین عضوش را به علامت عبودیت روی پست ترین چیز یعنی خاک می گذارد، جبین بر خاک می ساید، این طور در مقابل پروردگار اظهار کوچکی می کند. گفت: چرا ما در هر رکعت دوبار سجده می کنیم، چه خصوصیتی در خاک است؟
امیر المومنین(ع) این آیه را خواند:
«منها خلقناکم و فیها نعیدکم و منها نخرجکم تاره اخری»(طه / ۵۷)
اول که سر بر سجده می گذاری و بر می داری یعنی منها خلقناکم همه ی ما از خاک آفریده شده ایم، تمام این پیکر ما ریشه اش خاک است، هرچه هستیم از خاک به وجود آمده ایم، دو مرتبه سرت را بر خاک بگذار، یادت بیاید که می میری و باز به خاک بر می گردی، دوباره سرت را از خاک بردار و یادت بیفتد که یکبار دیگر از همین خاک محشور و مبعوث خواهی شد. ۱
پی نوشت:
۱ - گفتارهای معنوی، ص۹۳-۹۴.
۲ - طهارت روح، ص۱۷۵-۱۷۶.
ادامه مطلب
درباره وبلاگ
آرشیو ماهانه
آرشیو موضوعی
آمار وبلاگ
دیگر امکانات
دستور آسان نماز شب از زبان حجت الاسلام عالی وصیت شهدا