بهترین و زیباترین شکل نماز از دیدگاه معصومین
واقیموالصلوة و اتوا الزکوة و ارکعوا مع الراکعین. و نماز را برپا دارید، و زکات بپردازید و با رکوع کنندگان رکوع کنید. (1)
قرآن کریم دستور داده تا مسلمانان نماز را به بهترین و زیباترین شکلش، که جماعت است بخوانند. حتی در قبل از اسلام، در ادیان گذشته نیز، نماز جماعت مورد تأکید خداوند بوده است. روایات اسلامی در پاداش و ارزش نماز جماعت فراوان است. در حدیث معروفی که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) از جبرئیل نقل کرده اند، می فرمایند: خداوند متعال وعده داده است که اگر عدد حاضران در نماز جماعت بیش از ده نفر باشد، اگر تمام دریاها مرکب و درخت ها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند، نتوانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند. (2)
بر اساس احادیث گهربار معصومین (علیهم السلام) رفتن به مسجد برای شرکت در نماز جماعت و درک نماز جماعت از مبتدای تکبیرة الاحرام اجر و پاداش بسیار زیادی دارد و نماز جماعت کوتاه و مختصر بر نماز طولانی برتری دارد؛ و نیز پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده اند: «در نماز جماعت حاضر شوید، اگر چه با دشواری و سختی باشد.» حضرت امام صادق (علیه السلام) فرمودند: « در زمان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) مردی به علت نابینایی در نماز جماعت شرکت نمی کرد. روزی به خدمت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) رسید و عرض کرد: من نابینایم و صدای اذان را می شنوم، اما کسی نیست که دستم را بگیرد و مرا به مسجد بیاورد حضرت فرمودند: طنابی از خانه تا مسجد قرار بده و با آن خود را به نماز جماعت برسان.» (3)
پیوست
1 - سوره ی آل عمران، آیه ی 43. 2- عروة الوثقی، ج1، باب طاه الجماعه. 3- وسایل الشیعه، ج5
ادامه مطلب
آداب نماز و نمازگزار
آداب نماز و نمازگزار
آدابی که برای نمازگزار بیان شده، به دو دسته آداب ظاهری و باطنی تقسیم می شوند. (بقره، آیه 238، انعام، آیه 92؛ معارج، آیه 34)
ازجمله آداب ظاهری نماز می توان به جمال و آراستگی ظاهر نمازگزار اشاره کرد.(اعراف، آیه 31) آراسته ساختن خویش به زینت و آرایه ها در هنگام نماز بویژه در هنگام حضور در مساجد و اقامه نماز مورد تاکید خداوند است. از جملهاین آرایه ها می توان به لباس زیبا، شانه کردن مو، عطر زدن و مانند آن اشاره کرد. (تفسیر نورالثقلین، ج 2، ص 18 و 19، ص 61 تا 68)
همچنین طهارت در ظاهر و شست وشوی بدن و مو و مانند آن نیز مورد تاکید قرار گرفته وحتی مهمترین اصل در نماز، طهارت از طریق وضو و غسل و مانند آن دانسته شده است. (نساء، آیه 43؛ مائده، آیه 6؛ مدثر، آیه 4)
استعاذه به خدا در هنگام قرائت در نماز (نحل، آیه 98 و مجمع البیان، ج 5 و 6، ص 593)، استغفاردر نماز بخصوص هنگام سحر (آل عمران، آیات 15 و 17)، انتظار کشیدن برای درکنماز در وقت خود (آل عمران، آیه 200؛ البرهان، ج 1، ص 732، حدیث 9)، بالا بردن دستها تا گلوگاه به هنگام گفتن تکبیرات نماز (کوثر، آیات 2 و 3؛ نورالثقلین، ج 5، ص 683، احادیث 17، 20 و 22)، پرهیز از عبث و توجه به اطراف (بقره، آیه 238؛ التبیان، ج 2، ص 276)، پرهیز از کسالت و خواب آلودگی(نساء، آیات 43 و 143؛ توبه، آیه 54؛ نورالثقلین، ج 1، ص 438، حدیث 261)، لزوم نشاط (همان)، تقارن و هماهنگی نمازگزاران در افعال نماز جماعت (بقره، آیه 43 با اشاره به واژه مع)، تلاوت آیات خدا (آل عمران، آیه 113 و مجمع البیان، ج 1 و 2، ص 816)، توجه به معنا و قرائت صحیح و توجه به معانی اذکارآن (نساء، آیه 43)، اقامه نماز به جماعت (بقره، آیه 43؛ آل عمران آیه 43 واعراف، آیه 29؛ مجمع البیان، ج 3 و 4، ص 635)، حضور در مسجد (اعراف، آیه 29 و مجمع البیان، همان)، حضور قلب (نساء، آیه 63)، خشوع (بقره، آیات 45 و 238 و مومنون، آیات 1 و 2)، پایین انداختن چشم در نماز به طوری که صدق بستننکند (مومنون، آیه 4) از امام صادق در این باره روایت است که ایشان خشوع را به معنای فرو هشتن چشم در نماز گرفته است (بحارالانوار، ج 81، ص 264)، خضوع همراه با بندگی در ظاهر (بقره، آیه 238 و اعراف، آیه 206؛ قنوت به معنای خشوع، خضوع، دعا در حال نماز، سکوت و نیز طول قیام در نماز آمده است)، خوف و خشیت از خدا (فاطر، آیه 18 و معارج، آیات 22 و 27)، مداومت در دعا و نیایش (اعراف، آیه 29 و مجمع البیان، ج 1. 2، ص 600)، ذکر و یاد خدا (اعلی، آیه 15)، مواظبت بر اوقات نماز (بقره، آیه 238؛ طه، آیه 130 و اسراء، آیه 78 و هود، آیه 114)، رفع نیازهای مردم در هنگام نماز (ماعون، آیه 2 تا 7)، سکوت و اجتناب از کلام بی جا (بقره، آیه 238) و همچنین طولانیکردن قیام در نماز (بقره، آیه 238، از معانی قنوت) از مهم ترین آداب نماز است که مستحب است رعایت شود تا نماز تاثیر واقعی خود را به جا گذارد.
علیرضا شعاعی
kayhannews.irمنبع
ادامه مطلب
ایمان به آخرت
ایمان به آخرت
ایمان به آخرت، زمینه ای برای برپایی نماز و آسانی آن برای شخص می شود. (بقره، آیات 43 تا 46؛ انعام، آیه92) چنان که ترس از اهوالات قیامت و آتش دوزخ نیز این کار را آسان می سازد. (نور، آیه 37)
در همین راستا خداوند در آیه 72 سوره انعام، توجه به حشر و نشر روز قیامت را زمینه ساز اقامه نماز می شمارد و بر این تاکید می کند که چگونه بینش ها و نگرش ها در رفتارهای آدمی تاثیرات مثبت یا منفی به جا می گذارد.
از آن جایی که بینش ها و نگرش ها و بویژه ایمان، مبتنی بر دو عنصر اساسی عقل و عاطفه است؛ از این رو خداوند عقل آدمی را مهم ترین عامل در اقامه نماز و آسانی آن برای افراد برمی شمارد و می فرماید که خردمندان کسانی هستند که نماز گزاردن برای آنان آسان است و در مقابل، کسانیکه بی خرد هستند نماز را بازیچه و لهو و لعب می شمارند. (مائده، آیه 58)
همچنیندر آیات 13 و 17 سوره لقمان به نقش عواطف و احساسات یعنی محبت و برخوردهایدوستانه در توجه یابی و توجه دهی دیگران به نماز اشاره می کند و می فرمایدهمان گونه که می بایست خرد و عقل را در تحقق رفتار درست مورد نظر قرار دادهم چنین می بایست عواطف و احساسات را برانگیخت. در این راستا موعظه و پندهای دوستانه می تواند در ایجاد انگیزه و یا افزایش آن تاثیرگذار باشد و رفتاری چون نمازگزاری را برای شخص آسان کند.
از دیگر عوامل برای آسانی نماز، جو اجتماعی جامعه است. فضایی که جامعه برای کارهای هنجاری فراهم می آورد، در تشویق افراد به کارهای هنجاری و نیک، تاثیر مستقیم و شگرفی دارد. اگر در جامعه ای فضا به گونه ای باشد که هنجارهایی چون نمازگزاری یک ارزش وفضیلت باشد، برای افراد، نماز گزاردن آسان خواهد بود؛ اما اگر جو و فضای اجتماعی به گونه ای باشد که هنجارها و ارزش ها ضدارزش شمرده شود و هنجارگرایان و ارزش گرایان مورد تمسخر هنجارشکنان قرار گیرند، انجام کارهاینیک و هنجاری از جمله نماز نیز سخت و دشوار خواهد بود. بر این اساس خداونددر آیه 58 سوره مائده به مساله استهزاء نمازگزاران از سوی برخی از بی خردان جامعه اشاره می کند و در آیه 21 سوره حج به صراحت بر نقش قدرت و حکومت مومنان در برپایی و گسترش نماز در جامعه و آسان شدن آن بر مردم تاکیدمی کند. این که جامعه ایمانی از این جایگاه قدرت برخوردار باشد که هنجارهاو ارزش هایی چون نماز را در جامعه گسترش دهد، خود مهم ترین عامل در آسان شدن نماز برای افراد جامعه خواهد بود.
از دیگر عواملی که بستر مناسبی برای اقامه نماز و آسان شدن آن در آیات قرآن بدان اشاره شده، می توان به تسلیم شدن در برابر خدا (انعام، آیات 71 و 72)، تقوا (آل عمران، آیات 15 و 17؛ روم، آیه 31)، تمسک به کتاب خدا و دستورها و آموزه های پسندیده و نیک آن (اعتراف، آیه 170)، توجه یابی به نظارت خدا و آگاهی او به همه اعمال انسانی (بقره، آیه 110)، دعا و نیایش در توفیق یابی انسان برای نمازگزاری ودیگر کارهای نیک (اعراف، آیات 35 تا 40) صبر و شکیبایی (آل عمران، آیه 200) اشاره کرد.
به هر حال، آن چه بیان شد، تنها گوشه ای از علل و عواملی است که می تواند بینش و نگرش افراد را تغییر داده و کارهای سخت را آسان نماید و انسان را متوجه انجام کارهایی از جمله نماز کند و نمازگزاری را بر وی آسان کند. اما این که چگونه نمازگزاری باشیم تا به این هدف اساسی آفرینش دست یابیم و از آثار نماز بهره مند شویم، مطلبی است که در آیات دیگربه آن اشاره شده است.
علیرضا شعاعی
kayhannews.irمنبع
ادامه مطلب
بسترهای آسانی نماز
بسترهای آسانی نماز
چنان که گفته شد، نماز با همه سادگی وآسانی برای بسیاری از انسانها سخت است و بارها دیده شده که حتی مسلمانان نیز از انجام آن غافل شده و نماز نمی گزارند. ریشه این سختی در بینش و نگرشافراد است، چرا که رفتار آدمی متاثر از آنهاست و همین بینش و نگرش است که کارها را حق و باطل، درست و نادرست، مفید و بیهوده، سخت و آسان می کند. بارها دیده شده که کارهای بسیار سخت به سبب نوع نگرش افراد، کارهایی بسیار ساده و آسان جلوه می کند و در مقابل، برخی از کارهای آسان چنان سخت می نماید که شخص هیچ گرایشی به انجام آن نشان نمی دهد. چرا که نگرش انسان به موضوع می تواند کاه را کوه و کوه را کاه سازد. کسی که اراده قوی به انجام کاری داشته باشد و مانند عشاق شود، در آن صورت هیچ سد و مانعی نمی تواند دربرابر اراده او ایستادگی کند و تاب بیاورد.
برای این که اقامه نماز با رعایت تمامی حدود و احکام و آداب و شرایط آن برای شخص آسان شود، می بایست به حوزه نگرش ها و بینش های او رفت و تغییرات و تصرفاتی در آن حوزه ایجاد کرد تا روحیه و روان شخص دگرگون شود.
خداوند در آیات 45 و 46 سوره بقره،مهمترین و اصلی ترین عامل در آسانی اقامه نماز از سوی انسان را، ایمان به لقاءالله و بازگشت به خدا می داند. به نظر می رسد که در انجام این عمل آسانسازی نیازی به قطع و یقین نیست، بلکه همین اطمینان که از آن به ظن نوعی نیز یاد می شود، کفایت می کند.
به سخن دیگر، برای آسان شدن، بر شخص، لازم نیست که او به مقام شهود قطعی و یقینی برسد و کشف الغطایی برای وی رخ دهد و دوزخ و بهشت را به چشم سر یا دل ببیند (تکاثر، آیات 5 تا 7)، بلکه گمان، ظن نوعی و اطمینان که از آن به علم عرفی نیز یاد می شود، در این مساله کفایت می کند. همین که انسان از دایره شک و تردید بیرون رود و احتمالکوچکی دهد که خدایی و آخرت و حساب و کتابی است، به نماز رو می آورد و برایرهایی از آتش دوزخ احتمالی، نماز برای او آسان می شود؛ چنان که اگر کسی احتمال دهد که در بیابان پیش رو، با فقدان آب مواجه خواهد شد، تحمل حمل مقداری آب برای او آسان می شود و باجان و دل، آن را با خود حمل می کند و مشکلات حمل را اصلا نادیده می گیرد.
علیرضا شعاعی
kayhannews.irمنبع
ادامه مطلب
درباره وبلاگ
آرشیو ماهانه
آرشیو موضوعی
آمار وبلاگ
دیگر امکانات
دستور آسان نماز شب از زبان حجت الاسلام عالی وصیت شهدا