مراتب نماز

  نماز دارای مراتبی است؛ نماز عوام، نماز خواص و نماز اخصّ الخواص
مرتبۀ اوّل نماز که معمولاً مربوط به انسان های عادی است، نماز لسانی است که در آن، اذکار و ارکان نماز به درستی ادا می شوند. این نماز برای انسان رفع تکلیف می کند و باعث می شود چنین انسانی تارک الصلاة نباشد.  
مرتبۀ دوّم نماز که از اهمیّت بالاتری بر خوردار است، نمازی است که همراه با خضوع و خشوع باشد. یعنی علاوه بر آنکه نمازگزار رعایت آداب ظاهری را در نماز می کند، دل او نیز به یاد خدا خاشع باشد. این نماز علاوه بر اینکه صحیح است، مقبول است و خدا آن را می پذیرد. گاهی نیز علاوه بر اینکه مقبول است، مبرور است، یعنی خداوند به آن نماز  آفرین می گوید.  
اگر کسی بخواهد نماز او مقبول و مبرور باشد، باید دل داشته باشد؛ یعنی از وقتی که الله اکبر می گوید تا پایان نماز، از نماز بیرون نرود و تمام توجّه او به نماز باشد. چنین نمازی به طور کامل مقبول است. امّا هرچه در نماز فکر انسان و توجّه او از نماز خارج شود و به سمت دنیا و جاهای دیگر برود، به همان اندازه از مقبولیّت نماز کاسته می شود. چنان که پیامبر اکرم«صلّی الله علیه وآله وسلّم» می فرمایند: گاهی نصف نماز، گاهی اندکی از نماز و یا گاهی فقط یک الله اکبر از نماز قبول است. [1]  
نماز بدون حضور قلب، اگر درست ادا شود، صحیح است و قضا ندارد، اما جان هم ندارد. نماز انسان باید حیات داشته باشد و زنده باشد و این حیات، مبارزه می خواهد، جدیّت، عشق و محبّت به نماز می خواهد.  
مرتبه سوّم از نمازاین است که انسان خود را در محضر خدا می یابد. علاوه بر اینکه با دل خود درمی یابد در محضر خداست و خدا با او حرف می زند، درک می کند که او نیز با خداوند حرف می زند. در این صورت، نماز، مبدّل به گفتگو و مکالمه با خداوند می شود و هرچه انسان جلوتر برود، نمازاو به صورت یک معاشقه در می آید. پیامبر اکرم«صلی الله علیه وآله وسلّم» می فرمایند: «الرَکْعَتَانِ فِی جَوْفِ اللَّیْلِ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنَ الدُّنْیَا وَ مَا فِیهَا» [2]
بیانات حضرت آیت الله مظاهری
1. ستدرک الوسائل، ج 3، ص 58
2. علل الشرائع، ج 2، ص 363