چرا باید نماز را در اوقات معینی بجا آورد(3)
چرا باید نماز را در اوقات معینی بجا آورد(3)
از حضرت امام رضا ـ علیه السلام ـ روایت است که به فضل بن شاذان فرمود:
«چنانچه کسی بپرسد که، چرا نماز در این اوقات (اوقات معین و مخصوص) بدون تقدم و تأخر واجب شده است، جواب این است که این اوقات برای همه مردم روی زمین معلوم و واضح است و عالِم و جاهل آن را به چهار وقت می شناسند: غروب آفتاب خود آشکار و معلوم است که در آن، نماز مغرب واجب شده است و فرو رفتن سرخی آفتاب (شفق) پس از غروب خورشید معلوم و مشهور است که آن وقت نماز عشاء است؛ و همچنین طلوع فجر روشن و آشکار است و آن، وقت نماز صبح است و زوال شمس نیز آشکار و معلوم است و در آن ظهر واجب می شود و برای عصر وقت مخصوص و معینی مانند نمازهای دیگر است و وقت آن پس از انجام ظهر است. و علت دیگر، اینکه خداوند دوست داشته که بندگانش قبل از هر کاری، ابتدا طاعت خداوند را انجام دهند؛ پس ایشان را در اول طلوع روز، امر کرده است که به عبادتش بپردازند و سپس در پی کار و روزی خویش روند و امر دنیای خود را اداره کنند، پس در این وقت نماز صبح را بر ایشان واجب کرد و چون نیم روز شود از کار دست کشند و آن وقتی است که مردم به جای خود بازگردند و لباس از تن به در آرند و بیاسایند و به خوردن مشغول شوند و استراحت کنند و در چنین هنگامی خداوند آنان را امر فرموده که ابتدا به ذکر و عبادت او بپردازند، از این رو ظهر را بر ایشان واجب کرده است تا به آن آغاز نمایند و سپس به کارهای دیگر بپردازند و چون امور شخصی را انجام دادند و خواستند پی کار و کسب خود روند باز دستور نماز عصر را داده که آن را انجام دهند، و سپس به کاری که در نظر دارند رهسپار گشته و به اصلاح آن امر دنیایی خود پردازند، و چون شب شد، لباس از تن بیفکنند و به جایگاه و منزل بازگردند، پیش از هر کار باید به عبادت و ذکر پروردگارشان ابتدا کنند و بعد به امور دیگر بپردازند، از این رو نماز مغرب را بر ایشان واجب فرمود، و چون وقت استراحت و خواب آید و از کوشش فراغت یافتند خداوند دوست داشته است که در آغاز به عبادت و طاعت او پردازند، سپس در پی اموری که می خواهند انجام دهند روند و آنچنان باشند که ابتدا کرده باشند در هر فصلی از ساعات شبانه روز به طاعت و پرستش او، و از این جهت در این وقت نماز عشاء را واجب کرد. پس چون این دستور را به کار بندند او را فراموش نخواهند کرد و از او غافل نخواهند شد و در این صورت دلهایشان سخت نگردد و رغبتشان نکاهد و اگر کسی بگوید: وقتی معین برای عصر نیست، مانند اوقات نمازهای دیگر، چرا آن را بین ظهر و مغرب قرار داد و میان عشاء و صبح، یا میان صبح و ظهر قرار نداد؟ جواب این است: برای آن که هیچ وقتی برای مردم از ضعفاء و از کار بر کناران و اقویا و کارگزاران آسان تر و راحت تر و مناسب تر برای نماز عصر از این وقت معین نیست، زیرا مردم همگی از اول روز به تجارت و معامله و آمد و رفت و کار و کوشش در رفع حوائج خود، و فعالیت در بازارهای کسب مشغول اند، پس خداوند نخواست که آنان را از به دست آوردن روزی به کار دیگر مشغول کند ... نیز مردم همگی قادر به شب خیزی نیستند و آن را درست هم درک نمی کنند و وقت آن در نیمه های شب اگر باشد، بیدار نمی شوند، هر چند واجب باشد و امکانش هم برای ایشان بسیار کم است، پس خداوند بر آنان آسان گرفت و نماز عصر را در سخت ترین ساعات شبانه روز مقرر نفرمود؛ بلکه وقت آن را در راحت ترین هنگام قرار داد، چنان که خداوند ـ عز و جل ـ خود فرموده است: "یرید اللّه بکم الیُسر و لا یریدُ بکم العُسر".»(1)
1- عیون اخبار الرضا ـ علیه السلام ـ ، ج 2، ص 230 ـ 277.
ادامه مطلب
چرا باید در نماز، حتماً سوره حمد خوانده شود؟
چرا باید در نماز، حتماً سوره حمد خوانده شود؟
پاسخ اول: از امام رضا ـ علیه السلام ـ روایت شده است:
«همانا مردم به قرائت قرآن در نماز امر شده اند تا قرآن مهجور و ضایع نگردد و نیز به سبب اینکه قرآن محفوظ باشد و از بین نرود و فراموش نشود؛ و همانا واجب شده که سوره حمد خوانده شود نه سوره های دیگر؛ زیرا هیچ سوره ای نیست که مانند سوره حمد، جامع تمام خیرات و حکمتها باشد.»(1)
پاسخ دوم: در روایتی از امام صادق ـ علیه السلام ـ نقل شده است: «اسم اعظم خداوند در سوره فاتحة الکتاب پراکنده شده است.»(2)
پاسخ سوم: در روایتی از امام صادق ـ علیه السلام ـ نقل شده است: «هر نمازی که در آن فاتحة الکتاب خوانده نشود ناقص است.»(3)
نتیجه: سوره حمد، به سبب ویژگیهای منحصر به فردی که دارد، بر دیگر سوره ها مقدم است و بر آنها برتری دارد. از این رو در نماز، سوره حمد را می خوانیم.
1- وسائل الشیعه، ج 6، ص 38، ح 7282.
2- همان، ح 7284.
3- همان، ح 7285.
ادامه مطلب
نمازگزاران واقعی چه خصوصیاتی دارند؟
نمازگزاران واقعی چه خصوصیاتی دارند؟
«الذین هم علی صلواتهم دائمون»؛(1) «آنان که همواره نمازشان را می خوانند و هرگز نماز را ترک نمی کنند و به برکت نماز این چنین خواهند بود.» «والذین فی أموالهم حقٌّ معلومٌ، للسائل و المحروم»؛(2) نمازگزار کسی است که همه آنچه در اختیار اوست به خود اختصاص نمی دهد ـ سخن از مال حلال است نه مال حرام؛ اگر کسی از مال حرام بخشش کرد که طَرْفی نمی بندد؛ آن کس که از راه حلال به دست آورد مالک مال می شود. فرمود نمازگزار کسی است که مال او حساب شده است، دیگران در مال او سهمی دارند.
دیگران دو قسم اند: عده ای سائل اند که روی سؤال دارند؛ و عده ای روی سؤال هم ندارند، یا دسترسی ندارند. نمازگزار کسی است که اموال او مورد تعلق حق دیگران قرار می گیرد. «والذین یُصَدِّقون بیوم الدین»؛(3) نمازگزاران آن کسانی هستند که قیامت را باور دارند؛ چون یاد معاد است که انسان را طاهر می کند، و همه مشکلات بر اثر فراموشی قیامت است.
وقتی قرآن کریم علت تبهکاری تبهکاران را می شمارد می فرماید: «لهم عذابٌ شدیدٌ بما نَسُوا یوم الحساب»؛(4) یعنی برای آنها عذاب شدید است چون روز قیامت را فراموش کردند. به خاطر همین فراموشی تن به گناه دادند. نمازگزار قیامت را فراموش نمی کند، آن را باور دارد. «والذین هم من عذاب ربّهم مشفقون»؛(5) یعنی اینها از عذاب خدای سبحان هراسناکند. نماز آن است که انسان را از قیامت هراسناک کند؛ نماز آن است که انسان را به یاد معاد تذکر دهد. «ان عذاب ربّهم غیر مأمون»؛(6) چه کسی در امان است که گرفتار عذاب خدا نشود؟ مگر انسان برگه ایمنی دریافت کرده است؟!
آنگاه قرآن در تتمه بیان خواص نماز می فرماید:
«والذین هم لأماناتهم و عهدهم راعون»؛(7) آنان که امانتهای خود را ـ چه مالی و چه غیر مالی ـ رعایت می کنند و تعهداتی را که دارند ـ چه بین خود و خدا و چه بین خود و دیگران ـ عمل می کنند. خدا آن قدر به ما نزدیک است که به ما می فرماید با من عهد ببندید، مرا طرف معامله خود قرار بدهید.
«والذین هم بشهاداتهم قائمون»(8) کسانی که در شهادتهای خود ایستادگی کنند؛ اگر به وحدانیت حق شهادت می دهند، می ایستند؛ اگر به رسالت حق شهادت می دهند می ایستند؛ اگر در دیگر مسائل حقوقی به حق شهادت می دهند، ایستادگی می کنند؛ اهل ایستادگی و اهل قیام اند.
«والذین هم علی صلاتهم یحافظون»(9) نمازگزاران کسانی هستند که مواظب نماز خویشتن اند، همه اوقات نماز را حفظ می کنند.
«اولئک فی جناتٍ مُکرمون»؛(10) «اینان در بهشت از کرامت الهی برخوردارند.»(11)
1- سوره معارج (70) آیه 23.
2- همان.
3- همان، آیه 26.
4- سوره ص (38) آیه 26.
5- سوره معارج (70) آیه 27.
6- همان، آیه 28.
7- همان، آیه 32 ـ 35.
8- همان، آیه 33.
9- همان، آیه 34.
10- همان، آیه 35.
11- اسرار عبادات، عبدالله جوادی آملی، ص 41.
ادامه مطلب
فلسفه و حکمت نماز آیات چیست؟
فلسفه و حکمت نماز آیات چیست؟
پاسخ اول: از آنجا که علت واجب شدن نماز آیات اموری است که شباهت زیادی به وقایع زمان قیامت دارد، نماز آیات واجب شده است تا عاملی باشد برای اینکه انسان به یاد خدا و قیامت و وضعیت هولناک آن بیفتد و در نتیجه متذکر مرگ شده، به تقوا و عمل صالح بپردازد.(1)
پاسخ دوم: در حدیثی از امام صادق ـ علیه السلام ـ چنین آمده است: «وقتی خداوند، اراده ترساندن و عذاب بندگانش را بکند خسوف و کسوف را ایجاد می کند. پس وقتی آن را دیدید به درگاه خداوند تضرع کنید و نماز بخوانید (تا از عذاب در امان باشید).»(2)
پاسخ سوم: در وسائل الشیعه آمده است: «برای کسوف نمازی قرار داده شده؛ زیرا کسوف از نشانه ها و آیات خداوند است، ولی معلوم نیست که آیا برای رحمت نازل شده یا برای دفع عذاب ... پیامبر ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ دوست می داشت که امت او در هنگام کسوف به درگاه خداوندِ خالق و راحم، تضرع کنند تا خداوند شر و ضرر کسوف را از آنها دفع کند؛ چنان که وقتی قوم یونس در هنگام کسوف به درگاه خداوند تضرع کردند خداوند عذاب را از آنها برداشت.»(3)
1- اسرار الصلوة، شهید ثانی، ص 208.
2- المقنعة، شیخ مفید، ص 208.
3- وسائل الشیعه، ج 7، ص 483.
ادامه مطلب
درباره وبلاگ
آرشیو ماهانه
آرشیو موضوعی
آمار وبلاگ
دیگر امکانات
دستور آسان نماز شب از زبان حجت الاسلام عالی وصیت شهدا