چرا سوره شریف فاتحه را باید در نمازهایمان بخوانیم؟
و سوره اى دیگر جاى گزین آن نمى شود؟قرآن کریم، فقط کلیات دین را مطرح کرده است و جزئیات و تفسیر آیات، به پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) و امامان معصوم(علیهم السلام) سپرده شده است، در روایات چنین آمده است:
1. از امام باقر(علیه السلام) درباره حکم کسى که در نمازش «فاتحة الکتاب» قرائت نکرده بود، سؤال شد; حضرت فرمود: (لاصلاة له إلاّ ان یقرأ بها); نمازش، نماز شمرده نمى شود، مگر این که در آن «فاتحة الکتاب» را قرائت کند.
2. در روایت دیگر مى فرمایند: (کل صلاة لایقرأ فیها بفاتحة الکتاب فهى خداج); هر نمازى که در آن «فاتحة الکتاب» خوانده نشود، ناقص است.[1]
3. امیرالمؤمنین امام على(علیه السلام) مى فرمایند: هر گاه تکبیر افتتاح را گفتى، پس سوره حمد را قرائت کن و سوره دیگرى که به آن اجازه داده شده، همراه آن بخوان... .[2]
4. امام رضا(علیه السلام) مى فرمایند: گفته شده در نماز حمد خوانده شود نه سوره دیگر، زیرا هیچ سوره اى جامع تر از سوره حمد نیست... .[3]
امام خمینى در تفسیر سوره شریف «حمد» مى فرماید: این سوره شریف مشتمل است بر عمده مقاصد الهیّه در قرآن شریف، زیرا که اصل مقاصد قرآن کریم تکمیل معرفة الله و تحصیل توحید است; پس جمیع مقاصد کتاب الهى و قرآن کریم برگشت به مقصد واحد مى کند و آن حقیقت توحید است که هدف نهایى و مقصد همه انبیاى عظام(علیهم السلام) است و حقایق توحید نیز در آیه مبارکه «بسم الله»... نهفته شده است، لذا این آیه شریفه، اعظم آیات الهیه و مشتمل بر تمام مقاصد کتاب الهى است و چون «باء» ظهور توحید و نقطه زیر آن سرّ آن است، پس تمام کتاب قرآن کریم ظهوراً و سراً در «باء» موجود است و انسان کامل یعنى وجود مبارک رسول اکرم(صلى الله علیه وآله) که همان نقطه سرّ توحید است و در عالم، آیه و نشانه اى بزرگ تر از آن وجود مبارک نیست; چنان که در حدیث وارد است.[4] هر چه در تفسیر این آیه سخن گفته شود اندک است، چرا که معروف است: «امیرالمؤمنین على(علیه السلام) از سر شب تا صبح براى «ابن عباس» از تفسیر «بسم الله» سخن مى گفت، صبح شد در حالى که از تفسیر «باء» آن فراتر نرفته بود».[5]
در فضیلت این سوره مبارکه سه روایت را نقل مى کنیم:
1. از امام صادق(علیه السلام) از «بسم الله...» سؤال شد; فرمودند: (الباء بهاءالله، والسین سناءالله، و المیم ملک الله،...); «باء» نشانه عظمت و کمال خداوند متعال است و «سین» نشانه بلندى و رفعت مقام خداوندى است و «میم» نشانه فرمان روایى خداوند متعال است و... .[6]
2. ابن عباس از حضرت رسول(صلى الله علیه وآله) چنین نقل کرده است: براى هر چیز اساسى است و اساس قرآن «فاتحه» است و اساس «فاتحه» «بسم الله الرحمن الرحیم» است.
3. پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) به جابربن عبدالله انصارى فرمود: اى جابر! آیا برترین سوره اى که خدا در کتابش نازل فرموده به تو بیاموزم؟ جابر عرض کرد: آرى، پدر و مادرم فداى تو باد! اى رسول خدا! آن را به من بیاموز. پس رسول اکرم(صلى الله علیه وآله) سوره «حمد» (ام الکتاب) را به او تعلیم داد و فرمود: اى جابر! آیا آگاهت سازم از این سوره؟ عرض کرد: چرا، پدر و مادرم فداى تو باد! یا رسول الله! از آن مرا با خبر ساز. فرمود: آن شفاى هر دردى است جز مرگ.[7]
[1]. ر.ک: شیخ حر عاملى، وسائل الشیعه، ج6، باب القراءة فى الصلاة، ص37ـ39.
[2]. شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج9، باب فى وصف الصلاة، ص266، ح7.
[3]. وسائل الشیعه، همان.
[4]. فیض کاشانى، تفسیر صافى، ج5، ص273، ذیل آیه شریفه «عن النبأ العظیم».
[5]. ر.ک: تفسیر نمونه، ج1، ص16.
[6]. محمد باقر مجلسى، بحارالانوار، باب فضائل سوره فاتحه، ج89، ح12، ص231.
[7]. عیاشى، تفسیر عیاشى، ج1، ص34، «تفسیر سوره حمد»، حدیث 9; تفسیر البرهان، ج1، ص42; تفسیر مجمع البیان، ج1، ص17و18 و براى آگاهى بیشتر ر.ک: امام خمینى، تفسیر سوره حمد، ص84ـ89.
ادامه مطلب
روش و شیوه های دعوت به نماز
روش و شیوه های دعوت به نماز
دعوت و تبلیغ ما هنگامی مؤثر است که نشأت گرفته از درون باشد و این، نیاز به ایمانی دارد که در جان آدمی ریشه دوانده ست بنابراین این یک هشدار است برای دست اندرکاران این امر که اگر باوری راستین عامل حرکتشان نباشد نخواهند توانست در دیگران نفوذ کنند (قائمی ، 1375، ص 27).
امام صادق (ع) نیز ضرورت مطابقت قول و فعل عالمان و واعظان را اینگونه بیان فرموده است « اگر عالم و دانشمند به علم خود عمل نکند ، موعظه و اندرز او از دل ها می لغزد ، آن چنان که باران از روی سنگ صاف و نشیب های لغزنده ی کوه صفا لغزان است» (کافی، جلد 1، به نقل از دلبری ، 1387، ص 8).
بنابراین مهمترین گام در تأثیر گذاری دعوت کننده و مبلغ مطابقت گفتار با کردار وی است .
حال باید دقت شود که مؤثر ترین روش تبلیغی و تربیتی کدام است ؟ « در تربیت چند چیز شرط است ، یکی مشافهه و چشم به چشم بودن و نکته ی بعدی محبت و تقدس » (تقی قرائتی ، 1380، ص 98).
توجه به این امر لازم است که « هدف ما آن هایی هستند که نماز نمی خوانند و یا به مسجد نمی روند و می خواهیم به نماز و مسجد دعوتشان کنیم ، برای آن ها باید برنامه داشته باشیم و یکی از برنامه های مهم ارتباط مستقیم است و افرادی که مؤمن به نماز و علاقه مند به توسعه فرهنگ نماز و مسجد هستند می توانند بهترین سرباز این جبهه و میدان باشند» ( افشار ، 1376، ص 155).
بنابراین در این زمینه می پذیریم که « تربیت باید نفس به نفس باشد ، جوان به جوان ، جوان های نماز خوان و مسجدی می توانند جوان های دیگر را جذب مسجد بکنند و همسالان خودشان را به پای نماز بیاورند »
( فقیهی، 1376، ص 165).
البته لازم است امام جماعت مساجد ، متولیان امور مساجد، تبلیغات اسلامی و... آموزش ها و توصیه های لازم و ضروری را به جوانان نماز خوان و مسجد ارایه دهند در همین راستا قرائتی (1386،ص5 ) نیز مسأله گفت و گوی چهره به چهره را مهم می داند و توصیه می کند که مدیران مدارس امر به معروف را تن به تن انجام دهند . روزی یکی دو تا از بچه ها را دعوت کنند و خصوصی با آنها حرف بزنند .
ادامه مطلب
آیا در قرآن آیه اى درباره وضو وجود دارد؟ معناى وضو و فایده آن چیست؟
«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ وَ أَیْدِیَکُمْ إِلَى الْمَرافِقِ وَ امْسَحُوا بِرُؤُسِکُمْ وَ أَرْجُلَکُمْ إِلَى الْکَعْبَیْنِ... »؛مائده (5 )، آیه 6. ؛ «اى کسانى که ایمان آوردهاید، چون به (عزم) نماز برخیزید، صورت و دستهایتان را تا آرنج بشویید ؛ و سر و پاهاى خودتان را تا برآمدگى پیشین (هر دو پا)مسح کنید...».
«وضو» در لغت به معناى نظافت و پاکیزه کردن است و در اصطلاح فقه عبارت است از: «شستن مخصوص ؛ که مىتوان آن را به دو صورت انجام داد: ترتیبى و ارتماسى.
وضوى ترتیبى بدین صورت است که به قصد قربت و اطاعت از فرمان خدا، ابتدا صورت و سپس دست راست و بعد دست چپ رابشوید. آن گاه با رطوبتى که از شستن دست بر کف آن باقى مانده، سر را مسح کرده و سپس پاى راست و در پایان پاى چپ را مسح نماید».
وضوى ارتماسى عبارت است از فرو بردن صورت و دستها در آب، به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین. گاهى ممکن است بین این دو شیوه تلفیق شود ؛ به این معنا که صورت را ارتماسى و دستها را ترتیبى بشوید. این شکل از وضو نیز صحیح است. باید دانست که وضو براى برخى از کارها واجب و براى بعضى دیگر مستحب است.
وضو داراى دو فایده روشن است: بهداشتى و معنوى. از نظر بهداشتى شستن صورت و دستها - آن هم پنج بار یا سه بار در شبانه روز اثر قابل ملاحظهاى در نظافت بدن دارد. مسح بر سر و پاها - که شرط آن رسیدن آب به موها یا پوست سر است سبب مىشود این اعضا را نیز پاکیزه بداریم. ضمن اینکه تماس آب با پوست بدن، اثر خاصى در تعادل اعصاب (سمپاتیک و پاراسمپاتیک ) دارد. از نظر معنوى وضو چون با قصد قربت و براى رضاى خدا انجام مىگیرد، اثر تربیتى و اخلاقى دارد ؛ زیرا مفهوم باطنى وضو این است: «از فرق تا قدم در راه اطاعت تو گام بر می دارم».
مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج 4، ص 291.
ادامه مطلب
نمازگزار و پیمان و شهادت
نمازگزار و پیمان و شهادت
قرآن در ادام خواص نماز و صفات نمازگزاران میفرماید: «و الّذین هم لأماناتهم و عهدهم راعون» [1] آنانکه امانتهای خود را چه مالی و چه غیرمالی، رعایت میکنند و به تعهداتی که دارند، چه بین خود و خدا و چه بین خود و دیگران، پایبندند. تا آنجا که میفرماید: با من عهد ببندید و مرا طرف معامله خود قرار دهید.
برخی از بزرگان، رساله هایی به نام «رسال عهد» نوشتهاند. یکی از اینها نوشت ابن سیناست که تعهدات خود را در آن رساله بیان میکند. آنان عهد میکنند که زبان، جز به ذکر خدا باز نکنند و در مجالس گناه و محافلی که سودی ندارد حضور نیابند. در این عهدنامه ها مواد عهدی بین خود و خدا را توضیح میدهند. پس مؤمن با خدای خود عهدی دارد و خدا آن قدر نزدیک است که مؤمن میتواند با او عهد ببندد.
«و الّذین هم بشهاداتهم قائمون» [2] کسانی که در شهادتهای خود ایستادگی میکنند. اگر به وحدانیت حق و رسالت شهادت میدهند، بر آن میایستند و اگر در دیگر مسائل حقوقی به حق، شهادت میدهند، بر آن پایداری می ورزند.
پی نوشت ها:
[1] - سور معارج، آی 32.
[2] - سور معارج، آیه 33.
ادامه مطلب
درباره وبلاگ
آرشیو ماهانه
آرشیو موضوعی
آمار وبلاگ
دیگر امکانات
دستور آسان نماز شب از زبان حجت الاسلام عالی وصیت شهدا