نمازی که مؤمن را هنگام مرگ همراهی می‌کند

 

برای ماه پر برکت ذی‌القعده یکی از اعمالی که ذکر می‌شود، نماز روز یکشنبه این ماه است که پیامبر اکرم(ص) برای بجا آورنده آن بشارتی نیکو داده است: «هر کس آن را بجا آورد توبه‌اش پذیرفته مى‌شود و گناهانش آمرزیده مى‌شود و سبب برکت براى نمازگزار و خانواده‌اش خواهد بود و در روز قیامت کسانى که از او طلبى و یا حقى دارند، از وى راضى شوند و با ایمان از دنیا مى‌رود و قبرش براى او وسیع و نورانى شود و پدر و مادرش از او راضى شوند و آن‌ها نیز مورد مغفرت خداوند قرار گیرند، ذریه او نیز بخشیده شوند و روزى او وسیع شود، فرشته مرگ به هنگام مردن، با او مدارا کند و به آسانى جانش را بگیرد».

*نمازی برای زلال شدن دل

در همین رابطه انس بن مالک می‌گوید: رسول خدا(ص) در یکشنبه ماه ذی‌القعده از منزل بیرون آمد و فرمود: ای مردم! کدام یک از شما می‌خواهد توبه کند؟ عرض کردیم: همه می‌خواهیم توبه کنیم.

فرمود: غسل کنید و وضو بگیرید و چهار رکعت نماز- در هر رکعت یک بار «حمد»، سه بار «توحید» و هر کدام از دو سوره معوذتین(فلق و ناس)  را یک بار- بخوانید، سپس هفتاد بار استغفار کنید و آن را به «لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم» ختم کنید. آن گاه بگویید: «یا عزیزُ یا غفار، اِغفِرلی ذُنوبی و ذُنوبَ جَمیعِ المُومنینَ و المُومِنات، فَاِنّه لا یَغفِرُ الذُّنوبَ الّا اَنت».

سپس فرمود: هر بنده‌ای از امت من این عمل را انجام دهد، از آسمان به او ندا می شود: ای بنده خدا! عمل خود از نو آغاز کن؛ زیرا توبه تو پذیرفته و گناه تو آمرزیده شد و فرشته‌ای از زیر عرش به او خطاب می‌کند: ای بنده! خجسته باد بر تو و فرزندان تو! و فرشته‌ای دیگر ندا می‌کند: ای بنده، دشمنان تو در روز قیامت از تو راضی خواهند شد و فرشته‌ای دیگر ندا می‌کند: ای بنده! تو مؤمن از دنیا می‌روی و دین تو از تو گرفته نمی‌شود و قبر تو گشوده و نورانی می‌شود.

و فرشته‌ای دیگر ندا می‌کند: ای بنده! پدر و مادر تو از تو راضی خواهند شد، اگر چه از تو ناخشنود باشند و پدر و مادر و فرزندان تو آمرزیده شدند و روزی تو در دنیا و آخرت گشوده و فراوان خواهد بود.

و جبرئیل ندا می‌کند: من همراه با فرشته مرگ می‌آیم و به او سفارش می‌کنم که با تو به نرمی رفتار کند و اثر مرگ حتی خراشی در تو ایجاد نخواهد کرد و فقط روح تو به آرامی از بدنت خارج خواهد شد.

عرض کردیم: ای رسول خدا! اگر بنده‌ای این عمل را در غیر این ماه انجام دهد، چه اثری خواهد داشت؟ فرمود: همانند آن چه توصیف کردم برای او خواهد بود و این سخنان را جبرئیل آن گاه که خداوند مرا به آسمان(معراج) برد، به من آموخت.(1)

البته باید توجه داشت که دستور کلی برای خواندن نمازهای مستحبی، به صورت دو رکعتی است. بنابراین، اگر توصیه به چهار رکعت نماز مستحبی در موردی شده باشد، لازم است دو نماز دو رکعتی خواند.(2)

این روایت را تنها سید بن طاوس به نقل از انس بن مالک آورده است و در منابع دیگر شیعی نیامده است، از متن روایت نمی‌توان استنباط دو رکعت یا چهار رکعت کرد؛ زیرا در آن سخنی از تشهد و سلام نیامده، اما چون در فقه، نمازهای مستحبی – جز در مواردی که تصریح به خلاف باشد - به صورت دو رکعتی است و از آنجا که در مورد این نماز تصریحی به چهار رکعتی بودن وجود ندارد، باید آن‌ را به صورت دو نماز جداگانه دو رکعتی خواند و سپس در آخر چهار رکعت، استغفار و دعای آن خوانده شود.

*پی‌نوشت‌ها:

1-اقبال الاعمال، سید بن طاووس، ترجمه محمد روحی، ج2، ص13

2-طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، ج 2، ص 111، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، 1409ق.